Upadek i narodziny czowieka w Zbrodni i karze.
„ZBRODNIA I KARA" - powstaa w latach 1856-66, w trudnym pod wzgldem materialnym okresie w yciu Fiodora Dostojewskiego, utwr uwaany jest za syntez idei za wartych w poprzednich tekstach, nawizuje do kryzysu tradycyjnych ideaw, Dostojewski bada zo bdce rezultatem humanistycznego uwraliwienia na niesprawiedliwoœ i ludzk niedol, jego powieœci to negacja dogmatycznego racjonalizmu, to utwr o klsce, upadku i powtrnych na rodzinach czowieka, gwnym bohaterem powieœci jest Rodion Romanowicz Rasolnikow, jest on modym niespena 23-letnim studentem, chwilowo przerywa studia ze wzgldu na trudn sytuacj materialn, akcja utworu toczy si w Petersburgu, w ktrym to mieœcie panuje chaos, ndza i ubstwo, jeden z bohaterw powieœci uwaa, e wszelkie zo jakie panuje wœrd ludzi Petersburga wywouje samo miasto, jego atmosfera, pooenie, status. Raskolnikow podczas studiw zarabia pienidze udzielajc lekcji lub tumaczc obcojzyczne teksty, wtedy jakoœ wiza koniec z kocem, lecz po pewnym czasie to Ÿrdo utrzymania skoczyo si, zacz szuka rozwiza i rozmyœla nad innymi sposobami zarobienia pienidzy. Na poyczk od najbliszej rodziny nie mg liczy, wiedzia bowiem, e matka i siostra yj skromnie na prowincji. Gdy wydawao si, e nie ma moliwoœci wzbogacenia si, zacz snu plany o morderstwie starej lichwiarki, u ktrej zastawia wartoœciowe przedmioty jakie jeszcze posiada. Sam pomys wydawa mu si bardzo dobry, e taka stara kobieta nie jest nikomu potrzebna, e zabijajc j oszczdzi kopot nie tylko sobie, ale take wielu klientom Alony Iwanowny. Cay plan morderstwa by doskonay, przygotowywa si do niego bardzo starannie, obmyœli kady szczeg akcji. Jak si okazao pŸniej w obliczu popenionego czynu nie by w stanie zapanowa nad sob, nad swoimi nerwami i odruchami. Zbrodnia jakiej si dopuœci, tym bardziej, e zabi rwnie siostr lichwiarki, przerosa wyobraenia modego czowieka. Kolejny raz okazao si, e teoria to jedno, a praktyka drugie, po dokonaniu morderstwa, ktre moemy odczytywa jako upadek moralny Raskolnikowa, student przechodzi dug i trudna drog zakoczon powtrnymi narodzinami, podczas choroby wywoanej wyrzutami sumienia prbuje usprawiedliwi soje zachowanie. Jego bliscy, w tym kolega ze studiw Razumichin nie poznaj Raskolnikowa, jego zachowa nie bardzo ich zaskakuje i zdumiewa. Z pocztku nie domyœlaj si przyczyny takiej postawy Rodii, ale z czasem Razumichin dochodzi do wniosku, e Raskolnikow musi mie coœ na sumieniu. Rodia czuje si bardzo zagubiony, chce by sam na sam ze swoimi zmartwieniami, nie kontaktuje si z nikim. Cay czas obstaje przy tym, e postpi susznie zabijajc „ wesz „. W swoim artykule w gazecie daje przykady na to, e istniej ludzie wybitni, do ktrych zalicza siebie i ludzie przecitni, tzw. masy ludzkie. Uwaa, e kady nad-czowiek ma prawo zabi, unicestwi czowieka przecitnego, jeœli ten stanie mu na drodze do sukcesu, czy te do urzeczywistnienia marze i pomysw. W wielkiej samotnoœci i ogupieniu w kocu jednak Raskolnikow odnajduje osob, ktra postanawia opiekowa si nim na dobre i na ze. Jest ni Sonia, crka znajomego Raskolnikowa. Dziewczyn t wybiera na swojego „ Anioa Stra „ ze wzgldu na to, e uwaa j za zbrodniark (Sonia jest prostytutk). Ponowne narodziny Raskolnikowa maj miejsce podczas zesania za popenion zbrodni, z dala od Petersburga ma czas na przemyœlenia swego ycia i dochodzi do wniosku, e pora zmieni swe ycie, gdy ma jeszcze wiele lat przed sob, ma blisk i wierna mu osob jak jest bez wtpienia Sonia, „ Zbrodnia i kara „ nie jest kryminaem o tym jak to student zabija dwie kobiety, a potem nie moe z tym y, bo „gryzie" go sumienie. Nie ma chyba w literaturze drugiej tak drobiazgowej pracy badawczej nad natur ludzk, nad pytaniem: czym jest zo w czowieku i jakich potrzebuje okolicznoœci, by eksplodowa.