Utwory Hanny Krall i Kazimierza Moczarskiego - reportaż, literatura faktu
Hanna Krall:
„Reportaż nie znosi fikcji". I nie ma fikcji w reportażu Hanny Krall. Autorka dotarła tam, gdzie można. Osobiœcie poznała bohaterów swojego dzieła - i ile żyli. Użyła podstawowych form: wywiadu i relacji odautorskiej. Dopiero we wnętrzu tych gatunków zawarła rozmowę, opis, informację. Reportaż jest zwięzły, jego materia to fakt, obraz, sytuacja, lecz „podane" komunikatywnym językiem, nawet gdy dotykamy specjalistycznych, medycznych dziedzin. O technice pisarskiej wypowiedziała się sama pisarka. Hanna Krall dokonuje „odwirowania rzeczy nieważnych", „wskazuje palcem" okreœlony problem. Tylko w takiej formie cierpienie i tragizm Żydów getta, walka o godnoœć, opowieœć o bohaterstwie i przyjaŸni mogą być prawdziwe.
Kazimierz Moczarski:
Forma utworu wynika z okolicznoœci, w jakich powstał. Ponieważ punktem wyjœcia i podstawą do jej napisania były rozmowy prowadzone przez Moczarskiego z Jurgenem Stroopem, istotą kompozycji będzie dialog. Natomiast fakt, że ową rozmowę spisywał autor z perspektywy czasu i Stroop mówił o wydarzeniach ze swojej przeszłoœci, sprawia, że mamy też do czynienia z relacją wspomnieniową. Kłopot przy konstrukcji dialogowej pojawia się z okreœleniem narratora. Tu możemy mówić o narracji przechodniej. Oddzielną kwestią są zabiegi beletrystyczne w książce. Owszem, mimo że mówimy o dokumencie i wiernej relacji, należy zauważyć literackoœć utworu. Beletryzacji dokonuje Moczarski poprzez plastycznoœć opisów przyrody, operowanie cytatami, refleksją filozoficzną, ułożeniem wydarzeń w fabułę o dramatycznym przebiegu.
Sumując możemy powiedzieć, że „Rozmowy z katem" są literaturą faktu, dokumentem o rzetelnej faktografii, relacją z przeprowadzonej rozmowy - a zatem dialogiem, który jest główną metodą konstrukcji, choć czasem przyjmuje postać monologu