ZDANIA W SENSIE LOGICZNYM - SĄ TO TAKIE WYRAŻENIA, KTÓRE MAJĄ WARTOŚĆ LOGICZNĄ, PONIEWAŻ PRAWDĘ ORAZ FAŁSZ NAZYWAMY WARTOŚCIAMI LOGICZNYMI. PRAWDZIWE ZDANIA OPISUJĄ RZECZYWISTOŚĆ, FAKTY, A FAŁSZYWE OPISUJĄ RZECZYWISTOŚĆ, ALE NIE TAK JAK SIĘ ONA MA. WARTOŚĆ LOGICZNA ZDANIA MOŻE ZMIENIAĆ SIĘ Z UPŁYWEM LAT.
KAŻDE ZDANIE W SENSIE GRAMATYCZNYM JEST ZDANIEM W SENSIE LOGICZNYM. PYTANIA, NORMY, ROZKAZY, ZAKAZY NIE SĄ ZDANIAMI W SENSIE LOGICZNYM, A SĄ ZD. W SENSIE GRAMAT. ZD. W SENSIE LOG.: ZIELONY LEŻY NAD WARTĄ. ZD. NIE W SENSIE LOG.: LUB LEŻY NAD WARTĄ.
KATEGORIĄ GRAMATYCZNĄ WYRAŻENIA W JEST ZBIÓR WYRAŻEŃ DANEGO JĘZYKA, DO KTÓREGO NALEŻY WYRAŻENIE W I WSZYSTKIE WYRAŻENIA OWEGO JĘZYKA WYMIENIALNE Z WYRAŻENIEM W W DOWOLNYM ZDANIU.
KATEGORIĘ ZDAŃ STANOWI ZBIÓR WSZYSTKICH ZDAŃ DANEGO JĘZYKA.
KATEGORIĘ GRAMATYCZNĄ NAZW STANOWI ZBIÓR WSZYSTKICH NAZW DANEGO JĘZYKA.
NAZWA - TO WYRAŻENIE, KTÓRE NADAJĘ SIĘ DO WSTAWIENIA W MIEJSCE X LUB NADAJE SIĘ DO WSTAWIENIA W MIEJSCE M W PODMIOTOWO-ORZECZNIKOWYM ZDANIU POSTACI X JEST M.
DESYGNATEM NAZWY - JEST OBIEKT, KTÓRY TA NAZWA OZNACZA. (MIASTO, W KTÓRYM SIĘ ZNAJDUJEMY JEST WIĘC DESYGNATEM NAZWY POZNAŃ)
ZAKRES NAZWY - TO ZBIÓR WSZYSTKICH DESYGNATÓW. (ZAKRESEM NAZWY KRZESŁO JEST ZBIÓR WSZYSTKICH KRZESEŁ). TO ZBIÓR DESYGNATÓW, KTÓREGO POSZCZEGÓLNE ELEMENTY CZĘSTOKROĆ SĄ OD SIEBIE CAŁKOWICIE NIEZALEŻNE I ZAZWYCZAJ WYST. W ROZPROSZENIU.
TREŚĆ NAZWY - TO OGÓŁ CECH PRZYSŁUGUJĄCYCH WSZYSTKIM I TYLKO JEJ DESYGNATOM. JEST TO OGÓŁ CECH CHARAKTERYSTYCZNYCH DLA JEJ ZAKRESU.
PODZIAŁ NAZW: ZE WZGL. NA:
1- ILOŚĆ SŁÓW TWORZĄCYCH NAZWĘ:
A- PROSTE (1 SŁOWO);
B- ZŁOŻONE (WIĘCEJ SŁÓW);
2- ILOŚĆ DESYGNATÓW:
A- PUSTA (BRAK DESYGNATU-SYN BEZDZIETNEJ MATKI);
B- JEDNOSTKOWA (1 DESYGNAT-WOJCIECH PATRYAS);
C- OGÓLNA (2 DESYGNATY-STUDENT, ASTRONAUTA)
3- MIEJSCE, JAKIE MOŻE ZAJMOWAĆ NAZWA W PODMIOTOWO-ORZECZNIKOWYM ZDANIU X JEST M:
A- INDYWIDUALNA (NADAJE SIĘ DO WSTAWIENIA JEDYNIE W MIEJSCE X-POZNAŃ JEST STOLICĄ WLKP.);
B- GENERALNE (NADAJE SIĘ DO WSTAWIENIA W MIEJSCE X LUB M-REKSIO JEST BURKIEM);
4- STATUS ONTOLOGICZNY DESYGNATÓW:
A- KONKRETNA (OSOBA LUB RZECZ LUB COŚ CO WYOBRAŻAMY SOBIE JAKO OSOBĘ LUB RZECZ-ZEGAR);
B- ABSTRAKCYJNA (OBIEKT NIE BĘDĄCY OSOBĄ LUB RZECZĄ-MACIEŻYŃSTWO);
5- STRUKTURA DESYGNATÓW:
A- ZBIOROWA (OBIEKT BĘDĄCY ZESTAWEM JEDNORODNYCH SKŁADNIKÓW-ŁAWICA);
B- NIEZBIOROWA (DESYGNAT NIE JEST ZESTAWEM JEDNORODNYCH SKŁADNIKÓW-LAMPA);
6- CZY DA SIĘ USTALIĆ O DANYM OBIEKCIE, ŻE JEST LUB NIE DESYGNATEM DANEJ NAZWY:
A- OSTRE (GDY DA SIĘ O KAŻDYM OBIEKCIE ORZEC-WRÓBEL);
B- NIEOSTRE (GDY NIE DA SIĘ Z POWODÓW JĘZYKOWYCH O KAŻDYM OBIEKCIE ORZEC-STARUSZEK, WYSOKI MĘŻCZYZNA).
STOSUNKI MIĘDZY ZAKRESAMI NAZW
1- ZAMIENNOŚĆ (ZAKRES NAZWY S JEST ZAMIENNY Z ZAKRESEM NAZWY P WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY KAŻDY DESYGNAT NAZWY S JEST TEŻ DESYGNATEM NAZWY P, A KAŻDY DESYGNAT JEST TEŻ DESYGNATEM NAZWY S-ZIEMNIAK / PYRKA);
2- PODRZĘDNOŚĆ (ZAKRES NAZWY S JEST PODRZĘDNY WZGLĘDEM ZAKRESU NAZWY P WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY KAŻDY DESYGNAT NAZWY S JEST TEŻ DESYGNATEM NAZWY P, LECZ NIE KAŻDY DESYGNAT NAZWY P JEST DESYGNATEM NAZWY S-JABŁKO / OWOC);
3- NADRZĘDNOŚĆ (ZAKRES NAZWY S JEST NADRZĘDNA WZGLĘDEM ZAKRESU NAZWY P WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY KAŻDY DESYGNAT NAZWY P JEST TEŻ DESYGNATEM NAZWY S, LECZ NIE KAŻDY DESYGNAT NAZWY S JEST DESYGNATEM NAZWY P-PSZCZOŁA / OWAD);
4- KRZYŻOWANIE SIĘ (ZAKRES NAZWY S KRZYŻUJE SIĘ Z ZAKRESEM NAZWY P WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY PEWNE DESYGNATY NAZWY S SĄ RÓWNIEŻ DESYGNATAMI NAZWY P, PEWNE DESYGNATY NAZWY S NIE SĄ DESYGNATAMI NAZWY P, ZAŚ PEWNE DESYGNATY NAZWY P NIE SĄ DESYGNATAMI NAZWY S-POLAK / SPORTOWIEC);
5- WYKLUCZANIE SIĘ (ZAKRES NAZWY S WYKLUCZA SIĘ Z ZAKRESEM NAZWY P WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY ŻADEN DESYGNAT NAZWY S NIE JEST DESYGNATEM NAZWY P. DODAJMY, ŻE WÓWCZAS TAKŻE ŻADEN DESYGNAT NAZWY P NIE JEST DESYGNATEM NAZWY S-DŁUGOPIS / PLANETA).
FUNKTORY:
FUNKTOR NAZWOTWÓRCZY - WYRAŻENIE, KTÓRE Z JEDNĄ LUB „N” NAZWAMI DAJE NOWĄ NAZWĘ.
1- F. NAZWOTWÓRCZY OD 1 ARGUMENTU NAZWOWEGO (Z 1 NAZWĄ DAJE NOWĄ NAZWĘ-STOLICA POLSKI);
2- F. NAZWOTWÓRCZY OD 2 ARGUMENTÓW NAZWOWYCH (Z 2 WYRAŻENIAMI DAJE NOWĄ NAZWĘ-OBRAZ NA ŚCIANIE);
3- F. NAZWOTWÓRCZY OD „N” ARGUMENTÓW NAZWOWYCH (Z „N”-TKĄ NAZW DAJE NOWĄ NAZWĘ-7+2+9);
4- F. ZDANIOTWÓRCZY OD 1 ARGUMENTU NAZWOWEGO - PREDYKAT JEDNOARGUMENTOWY (Z 1 NAZWĄ DAJE ZDANIE-PIOTR PŁYWA);
5- F. ZDANIOTWÓRCZY OD 2 ARGUMENTÓW NAZWOWYCH -PREDYKAT DWUARGUMENTOWY (Z 2 NAZWAMI DAJE ZDANIE-BASIA SIEDZI PRZY OLI);
6- F. ZDANIOTWÓRCZY OD 3 ARGUMENTÓW NAZWOWYCH - PREDYKAT TRÓJARGUMENTOWY (Z 3 NAZWAMI DAJE ZDANIE-POZNAŃ LEŻY MIĘDZY WARSZAWĄ A BERLINEM);
7- F. ZDANIOTWÓRCZY OD 1 ARGUMENTU ZDANIOWEGO - SPÓJNIK JEDNOARGUMENTOWY (Z 1 ZDANIEM DAJE NOWE ZDANIE):
A-SPÓJNIK NEGACJI ~ NIE JEST TAK, ŻE
p |
~p |
1 |
0 |
0 |
1 |
B- SPÓJNIK ASERCJI ! JEST TAK, ŻE
p |
!p |
1 |
1 |
0 |
0 |
8- F. ZDANIOTWÓRCZY OD 2 ARGUMENTÓW ZDANIOWYCH - SPÓJNIK DWUARGUMENTOWY (Z 2 ZDANIAMI DAJE NOWE ZDANIE):
A- SPÓJNIK KONIUNKCJI - SPÓJNIK 2-ARGUMENTOWY, KTÓRY Z 2 ZDANIAMI PRAWDZIWYMI JAKO ARGUMENTAMI DAJE ZDANIE PRAWDZIWE, ZAŚ Z 2 ARGUMENTAMI, Z KTÓRYCH CHOCIAŻ JEDEN JEST ZDANIEM FAŁSZYWYM DAJE ZDANIE FAŁSZYWE. ^ I, ORAZ
p |
q |
p^q |
1 |
1 |
1 |
1 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
B- SPÓJNIK RÓWNOWAŻNOŚCI - SPÓJNIK 2-ARGUMENTOWY, KTÓRY Z 2 ZDANIAMI O TEJ SAMEJ WARTOŚCI LOGICZNEJ JAKO ARGUMENT DAJE ZDANIE PRAWDZIWE, ZAŚ Z 2 ZDANIAMI O ODMIENNEJ WARTOŚCI LOGICZNEJ JAKO ARGUMENTAMI DAJE ZDANIE FAŁSZYWE.
≡ WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY
p |
q |
P≡q |
1 |
1 |
1 |
1 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
1 |
C- SPÓJNIK IMPLIKACJI - SPÓJNIK 2-ARGUMENTOWY, KTÓRY Z FAŁSZYWYM POPRZEDNIKIEM LUB Z PRAWDZIWYM NASTĘPNIKIEM DAJE ZDANIE PRAWDZIWE, ZAŚ Z PRAWDZIWYM POPRZEDNIKIEM ORAZ FAŁSZYWYM NASTĘPNIKIEM DAJE ZDANIE FAŁSZYWE.
→ JEŻELI...TO, GDYBY...TO
p |
q |
P→q |
1 |
1 |
1 |
1 |
0 |
0 |
0 |
1 |
1 |
0 |
0 |
1 |
D- SPÓJNIK ALTERNATYWY - SPÓJNIK 2-ARGUMENTOWY, KTÓRY Z 2 ZDANIAMI JAKO ARGUMENTEM, Z KTÓRYCH PRZYNAJMNIEJ JEDNO JEST PRAWDZIWE, DAJE ZDANIE PRAWDZIWE, ZAŚ Z DWOMA ZDANIAMI FAŁSZYWYMI DAJE ZDANIE FAŁSZYWE. v LUB, BĄDŹ, ALBO
p |
q |
pvq |
1 |
1 |
1 |
1 |
0 |
1 |
0 |
1 |
1 |
0 |
0 |
0 |
9- F. ZDANIOTWÓRCZE OD 3 ARGUMENTÓW ZDANIOWYCH - SPÓJNIK TRÓJARGUMENTOWY;
10- F. NAZWOTWÓRCZY OD 1 ARGUMENTU ZDANIOWEGO - TEN, KTÓRY;
11- F. NAZWOTWÓRCZY OD 2 ARGUMENTÓW ZDANIOWYCH.
12- DUŻY KWANTYFIKATOR KAŻDY, WSZYSCY.
13- MAŁY KWANTYFIKATOR JAKIŚ, PEWIEN.
14- OPERATOR PYTAJNY - WYRAŻENIE, KTÓRE ZE ZDANIEM DAJE PYTANIE.
DLACZEGO, CZY.
15- OPERATOR NORMATYWNY NAKAZUJĄCY - UZYSKUJEMY NORMY NAKAZUJĄCE NAKAZUJE SIĘ, NIECH.
16- OPERATOR NORMATYWNY ZAKAZUJĄCY - UZYSKUJEMY NORMY ZAKAZUJĄCA ZABRANIA SIĘ, NIE WOLNO.
ZDANIA:
WYRAŻENIA ZDANIOPODOBNE - TO WYRAŻENIE, KTÓRE NIE JEST ZDANIEM W SENSIE LOGICZNYM, ALE KTÓRE W OKREŚLONEJ SYTUACJI FUNKCJONUJE TAK JAK ZDANIE W SENSIE LOGICZNYM, GDYŻ OSOBY POSŁUGUJĄCE SIĘ NIM ZDAJĄ SOBIE SPRAWĘ ZE STOSOWNYCH JEGO UZUPEŁNIEŃ-BYŁEM TU WCZORAJ.
FUNKCJE ZDANIOWE - TO WYRAŻENIE, ZAWIERAJĄCE CO NAJMNIEJ JEDNĄ ZMIENNĄ WOLNĄ, KTÓRE PO WSTAWIENIU ZA WSZYSTKIE WYST. W NIM ZMIENNE WOLNE STOSOWNYCH WYRAŻEŃ PRZEKSZTAŁCA SIĘ W ZDANIE W SENSIE LOGICZNYM-KRZYSZTOF UWAŻA, ŻE P.
RODZAJE ZDAŃ - ZE WZGLĘDU NA:
1- CZY WYST. SPÓJNIK:
A- PROSTE (NIE WYST.-RYBY UMIEJĄ PŁYWAĆ);
B- ZŁOŻONE (WYST. PRZYNAJMNIEJ 1-MICHAŁ NIE ŚPI);
2- CZY WYST. KWANTYFIKATORY:
A- NIESKWANTYFIKOWANE (NIE WYST.-POZNAŃ LEŻY NAD WARTĄ);
B- SKWANTYFIKOWANE (WYST. PRZYNAJMNIEJ 1 KWANT.) DZIELIMY JE NA:
a- GENERALNE (ZACZYNA SIĘ OD DUŻEGO KWANT.-KAŻDY STUDENT JEST MĄDRY);
b- EGZYSTENCJALNE (ZACZYNA SIĘ OD MAŁEGO KWANT.-NIEKTÓRE PTAKI SĄ NIELOTAMI).
3- ZALEŻNOŚĆ WARTOŚCI LOGICZNEJ ZDANIA OD JEGO ZNACZENIA:
A- SYNTETYCZNE (WARTOŚĆ LOG. NIE JEST PRZESĄDZONA PRZEZ SAMO ZNACZENIE WYST. W NIM SŁÓW);
B- NIE SYNTETYCZNE (WARTOŚĆ LOG. JEST PRZESĄDZONA PRZEZ SAMO ZNACZENIE WYST. W NIM SŁÓW) DZIELIMY JE NA:
a- ANALITYCZNE (PRAWDZIWOŚĆ JEST PRZESĄDZONA PRZEZ ANALITYCZNOŚĆ UŻYTYCH W NIM SŁÓW-KAŻDY KAWALER JEST NIE ŻONATY);
b- WEWNĘTRZNIE KONTRADYKTORYCZNE (FAŁSZYWOŚĆ PRZESĄDZONA JEST PRZEZ SAMO ZNACZENIE WYST. SŁÓW-NIEKTÓRE SŁONIE NIE SĄ SŁONIAMI);
4- SPOSÓB OPISYWANIA ŚWIATA:
A- ASERTORYCZNE (STWIERDZA, ŻE TAK A TAK JEST ALBO NIE JEST-ŻADEN KWADRAT NIE JEST PROSTOKĄTEM);
B- APODYKTYCZNE (STWIERDZA, ŻE TAK A TAK MUSI LUB NIE MUSI BYĆ-KAŻDY CZŁOWIEK MUSI UMRZEĆ);
C- PROBLEMATYCZNE (STWIERDZA, ŻE TAK A TAK MOŻE LUB NIE MOŻE BYĆ-GOŁĄB MOŻE NIE FRUWAĆ).
ZWIĄZKI MIĘDZY 2 ZDANIAMI:
1- SPRZECZNOŚĆ - GDY JEDNO Z TYCH ZDAŃ JEST NEGACJĄ DRUGIEGO. DWA ZD. WZAJEM SPRZECZNE NIE MOGĄ BYĆ OBA PRAWDZIWE, ANI FAŁSZYWE;
2- PRZECIWIEŃSTWO - GDY WYKLUCZONE JEST, ABY OBA BYŁY PRAWDZIWE, CHOCIAŻ DOPUSZCZALNE JEST, ŻE SĄ OBA FAŁSZYWE;
3- PODPRZECIWIEŃSTWO - GDY WYKLUCZONE JEST, ABY OBA BYŁY FAŁSZYWE, CHOCIAŻ DOPUSZCZALNE JEST, ŻE OBA SĄ PRAWDZIWE.
4- WYNIKANIE- GDY SPEŁNIONE SĄ ŁĄCZNIE 2 WARUNKI:
A- IMPLIKACJA KTÓREJ POPRZEDNIK STANOWI ZDANIE Z1, A NASTĘPNIK STANOWI ZDANIE Z2 JEST PRAWDZIWA;
B- PRAWDZIWOŚĆ TEJ IMPLIKACJI OPIERA SIĘ NA PEWNYM ZWIĄZKU MIĘDZY TYM, CO GŁOSI ZDANIE Z1, Z TYM CO GŁOSI Z2 (ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY; STRUKTURALNY; ANALITYCZNY; LOGICZNY).
PRAWA LOGIKI:
1- ZASADA TOŻSAMOŚCI
p≡p
(P WTEDY I TYLKO WTEDY GDY P) - KAŻDE ZDANIE JEST RÓWNOWAŻNE Z SAMYM SOBĄ.;
2- ZASADA PODWÓJNEGO PRZECZENIA
p≡~~p
(P WTEDY I TYLKO WTEDY GDY NIE JEST TAK, ŻE NIE JEST TAK ŻE P) - KAŻDE ZDANIE JEST RÓWNOWAŻNE NEGACJI SWOJEJ NEGACJI.;
3- ZASADA SPRZECZNOŚCI
~(p^~p)
(NIE JEST TAK ZE NIE P I NIE P) - ZDANIA WZAJEM SPRZECZNE NIE SĄ OBA PRAWDZIWE;
4- ZASADA WYŁĄCZONEGO ŚRODKA
pv~p
(P LUB NIE P) - Z 2 ZDAŃ WZAJEM SPRZECZNYCH CO NAJMNIEJ 1 JEST PRAWDZIWE;
5- PRAWO SYMPLIFIKACJI
(p^q)→p
(P I Q IMPLIKUJE P) - KONIUNKCJA 2 ZDAŃ IMPLIKUJE 1 Z NICH;
6- PRAWO ADDYCJI
p→(pvq)
(P IMPLIKUJE P LUB Q) - DOWOLNE ZDANIE IMPLIKUJE ALTERNATYWĘ, KTÓREJ JEST SKŁADNIKIEM;
7- I PRAWO DE MORGANA
~(p^q)≡(~pv~q)
(NIE JEST TAK, ŻE P I Q WTEDY I TYLKO WTEDY GDY NIE P LUB NIE Q) - NEGACJA KONIUNKCJI 2 ZDAŃ JEST RÓWNOWAŻNA ALTERNATYWIE NEGACJI TYCH ZDAŃ;
8- II PRAWO DE MORGANA
~(pvq)≡(~p^~q)
NEGACJA ALTERNATYWY 2 ZDAŃ JEST RÓWNOWAŻNA KONIUNKCJI NEGACJI TYCH ZDAŃ;
9- MODUS PONENDO PONENS
[(p→q)^p]→q
GDY IMPLIKACJA I JEJ POPRZEDNIK ŚĄ PRAWDZIWE, TO I NASTĘPNIK TEJ IMPLIKACJI JEST PRAWDZIWY;
10- MODUS TOLLENDO TOLIENS
[(p→q)^~q]→~p
GDY IMPLIKACJA JEST PRAWDZIWA, A JEJ NASTĘPNIK JEST FAŁSZYWY, TO I POPRZEDNIK TEJ IMPLIKACJI JEST FAŁSZYWY;
11- PRAWO SYLOGIZMU HIPOTETYCZNEGO
[(p→q)^(q→r)]→(p→r)
GDY 1 ZDANIE IMPLIKUJE 2 I 2 IMPLIKUJE 3 ZDANIE, TO OWO 1 ZDANIE IMPLIKUJE 3 ZDANIE.
RACHUNEK KWANTYFIKATORÓW:
1- PRAWO ZASTĘPOWANIA DUŻEGO KWANTYFIKATORA PRZEZ MAŁY KWANT. - JEŚLI DAL KAŻDEGO X JEST A, TO DLA PEWNEGO Z JEST A;
2- PRAWO PRZESTAWIANIA MAŁEGO KWANTYFIKATORA Z DUŻYM - JEŚLI ISTNIEJE TAKIE X, IŻ DLA KAŻDEGO Y JEST A, TO DLA KAŻDEGO Y ISTNIEJE TAKI X, ŻE JEST A;
3- PRAWO NEGOWANIA DUŻEGO KWANT. - NIE DLA KAŻDEGO X JEST A WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY ISTNIEJE TAKI X, DLA KTÓREGO NIE JEST A;
4- PRAWO NEGOWANIA MAŁEGO KWANT. - NIE ISTNIEJE TAKI X, DLA KTÓREGO JEST A WTEDY I TYLKO WTEDY GDY DLA KAŻDEGO X NIE JEST A;
5- PRAWO ZASTĘPOWANIA DUŻEGO KWANT. - DLA KAŻDEGO X JEST A WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY NIE ISTNIEJE TAKI X, DLA KTÓREGO NIE JEST A.
6- PRAWO ZASTĘPOWANIA MAŁEGO KWANT. - ISTNIEJE TAKI X, DLA KTÓREGO JEST A WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY NIE JEST TAK, ŻE DLA KAŻDEGO X NIE JEST A;
7- PRAWO ROZKŁADANIA DUŻEGO KWANT. WZGLĘDEM KONIUNKCJI - DLA KAŻDEGO X JEST A ORAZ B WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY DLA KAŻDEGO X JEST A ORAZ DLA KAŻDEGO X JEST B;
8- PRAWO ROZKŁADANIA MAŁEGO KWANT. WZGLĘDEM KONIUNKCJI - JEŚLI ISTNIEJE TAKI X, KTÓRY JEST A ORAZ B, TO ISTNIEJE TAKI X, KTÓRY JEST A ORAZ ISTNIEJE TAKI X, KTÓRY JEST B.
9- PRAWO SKŁADANIA DUŻEGO KWANT. WZGLĘDEM ALTERNATYWY - JEŚLI DLA KAŻDEGO X JEST A LUB DLA KAŻDEGO X JEST B, TO DLA KAŻDEGO X JEST A LUB B;
10- PRAWO ROZKŁADANIA MAŁEGO KWANT. WZGLĘDEM ALTERNATYWY - ISTNIEJE TAKI X, DLA KTÓREGO JEST A LUB B WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY ISTNIEJE TAKI X, DLA KTÓREGO JEST A LUB ISTNIEJE TAKI X, DLA KTÓREGO JEST B.
NORMA - TO WYRAŻENIE, KTÓRE POWSTAJE PRZEZ POPRZEDZENIE ZDANIA POSTACI „PODMIOT X W SYTUACJI S WYKONA CZYN C” OPERATOREM NORMATYWNYM. PODMIOT, DO KTÓREGO ODNOSI SIĘ NORMA TO ADRESAT N. JEST TO OSOBA, KTÓREJ DANA NORMA NAKAZUJE LUB ZAKAZUJE W PEWNEJ SYTUACJI OKREŚLONE POSTĘPOWANIE. ZAKRESEM ZASTOSOWANIA NORMY N NAZYWAMY ZBIÓR WSZYSTKICH SYTUACJI, W KTÓRYCH NORMA N ZNAJDUJE ZASTOSOWANIE.
1- JEŻELI ADRESAT N. ZNAJDUJE SIĘ W SYTUACJI NALEŻĄCEJ DO ZAKRESU JEJ ZASTOSOWANIA, TO REALIZUJE ON TĘ NORMĘ WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY WYKONUJE CZYN PRZEZ NIĄ NAKAZANY.
2- JEŻELI ADR. N. ZAKAZUJĄCEJ ZNAJDUJE SIĘ W SYTUACJI NALEŻĄCEJ DO ZAKRESU JEJ ZASTOSOWANIA, TO REALIZUJE ON TĘ NORMĘ WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY NIE WYKONUJE CZYNU PRZEZ NIĄ ZAKAZANEGO.
3- JEŻELI ADR. N. NAKAZUJĄCEJ ZNAJDUJE SIĘ W SYTUACJI NALEŻĄCEJ DO ZAKRESU JEJ ZASTOSOWANIA, TO PRZEKRACZA ON TĘ NORMĘ WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY NIE WYKONUJE CZYNU PRZEZ NIĄ NAKAZANEGO.
PODZIAŁ NORM: ZE WZGLĘDU NA:
1- RODZAJ OPERATORÓW TWORZĄCYCH N.:
A- NAKAZUJĄCA - N. POWST. PRZEZ POPRZEDZENIE ZD. POSTACI „PODMIOT X W SYTUACJI S WYKONUJE CZYN C” OPERATOREM NORMATYWNYM NAKAZUJĄCYM-NAKAZUJE SIĘ ....;
B- ZAKAZUJĄCA - N. POWST. PRZEZ POPRZEDZENIE ZDANIA POSTACI „PODMIOT X W SYTUACJI S WYKONA CZYN C” OPERATOREM NORMATYWNYM ZAKAZUJĄCYM-ZAKAZUJE SIĘ.....;
2- SPOSÓB WSKAZANIA ADRESATA:
A- GENERALNA - ADR. WSKAZANY JEST ZA POMOCĄ NAZWY GENERALNEJ;
B- INDYWIDUALNA - ADR. WSKAZANY JEST ZA POMOCĄ NAZWY INDYWIDUALNEJ;
3- SPOSÓB OPISANIA SYTUACJI:
A- ABSTRAKCYJNA - NAKŁADA NA ADR. OBOWIĄZEK WIELOKROTNEGO ZACHOWANIA SIĘ W OKREŚLONY SPOSÓB;
B- KONKRETNA - NAKŁADA NA ADR. OBOWIĄZEK TYLKO JEDNORAZOWEGO ZACHOWANIA SIĘ W OKREŚLONY SPOSÓB.
NIEZGODNOŚĆ NORM -
1- LOGICZNA:
A- SPRZECZNOŚĆ NORM (NORMA N1 JEST SPRZECZNA Z NORMĄ N2 WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY SPEŁNIONE SĄ ŁĄCZNIE 4 WYMOGI:
a- JEDNA Z NICH JEST N. NAKAZUJĄCĄ, A 2 N. ZAKAZUJĄCĄ;
b- ZBIORY ADRESATÓW OBU N. MAJĄ PRZYNAJMNIEJ PEWNE ELEMENTY WSPÓLNE;
c- ZAKRESY ZASTOSOWANIA OBU NORM MAJĄ PRZYNAJMNIEJ PEWNE ELEMENTY WSPÓLNE;
d- OBIE N. ODNOSZĄ SIĘ DO TYCH SAMYCH CZYNÓW).
B- PRZECIWIEŃSTWO NORM (NORMA N1 JEST PRZECIWNA NORMIE N2 WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY SPEŁNIONE SĄ ŁĄCZNIE 3 WYMOGI:
a- ZBIORY ADR. N. MAJĄ PRZYNAJMNIEJ PEWNE ELEMENTY WSPÓLNE;
b- ZAKRESY ZASTOSOWANIA N. MAJĄ PRZYNAJMNIEJ PEWNE ELEMENTY WSPÓLNE;
c- POSTĄPIENIE ZGODNIE Z 1 Z TYCH N. WYKLUCZA POSTĄPIENIE ZGODNIE Z 2 Z NICH).
2- PRAKSEOLOGICZNA (NORMA N1 JEST PRAKSEOLOGICZNIE NIEZGODNA Z NORMĄ N2 WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY SĄ SPEŁNIONE ŁĄCZNIE 3 WYMOGI:
A- ZBIORY ADR. 2 NORM MAJĄ PRZYNAJMNIEJ PEWNE ELEMENTY WSPÓLNE;
B- ZAKRESY ZASTOSOWANIA 2 NORM MAJĄ PRZYNAJMNIEJ PEWNE ELEMENTY WSPÓLNE;
C- POSTĄPIENIE ZGODNIE Z 1 Z TYCH NORM NIEWECZY EFEKT POSTĄPIENIA ZGODNIE Z 2 Z NICH.
ZWIĄZKI MIĘDZY NORMAMI:
1- ZWIĄZEK WYNIKANIA JEDNYCH N. Z DRUGICH - JEŚLI NORMY N1 I N2 SĄ NORMAMI:
A-NAKAZUJĄCYMI, TO Z NORMY N1 WYNIKA NORMA N2, WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY:
a- ZBIÓR ADRES. NORMY N2 ZAWIERA SIĘ W ZBIORZE ADR. NORMY N1;
b- ZAKRES ZASTOSOWANIA NORMY N2 ZAWIERA SIĘ W ZAKRESIE ZASTOS. NORMY N1;
c- WYKONANIE CZYNU NAKAZANEGO PRZEZ NORMĘ N1 STANOWI TEŻ WYKONANIE CZYNU NAKAZANEGO PRZEZ NORMĘ N2;
B-ZAKAZUJĄCYMI, TO Z NORMY N1 WYNIKA NORMA N2, WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY:
a- ZBIÓR ADRES. NORMY N2 ZAWIERA SIĘ W ZBIORZE ADR. NORMY N1;
b- ZAKRES ZASTOSOWANIA NORMY N2 ZAWIERA SIĘ W ZAKRESIE ZASTOS. NORMY N1;
c- WYKONANIE CZYNU ZAKAZANEGO PRZEZ NORMĘ N2 STANOWI TEŻ WYKONANIE CZYNU ZAKAZANEGO PRZEZ NORMĘ N1.)
2- ZWIĄZEK INSTRUMENTALNEGO PODPORZĄDKOWANIA NORM - WYST. NORMA PODSTAWOWA I N. JEJ INSTR. PODPORZ. PRZYJMUJEMY, ŻE JEDYNIE N. NAKAZUJĄCYM INSTR. PODPORZ. SĄ INNE N.
A- JEŚLI N1 I N2 SĄ N. NAKAZUJĄCYMI TO NORMIE N1 JEST INSTR. PODPORZ. NORMA N2 WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY:
a- ZBIÓR ADR. NORMY N1 JEST IDENTYCZNY ZE ZBIOREM ADR. NORMY N2;
b- ZAKRES ZASTOSOWANIA NORMY 1 JEST IDENTYCZNY Z ZAKRESEM ZASTOSOWANIA NORMY N2;
c- WYKONANIE CZYNU NAKAZANEGO PRZEZ NORMĘ N2 JEST WARUNKIEM NIEZBĘDNYM WYKONANIA CZYNU NAKAZANEGO PRZEZ NORMĘ N1.
B- JEŚLI N1 JEST N. NAKAZUJĄCĄ, A N2 JEST ZAKAZUJĄCĄ TO NORMIE N1 JEST INSTR. PODPORZ. NORMA N2 WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY:
a- ZBIÓR ADR. N1 JEST IDENTYCZNY ZE ZBIOREM ADR. N2;
b- ZAKRES ZASTOSOWANIA N1 JEST IDENTYCZNY Z ZAKRESEM ZAST. N2;
c- WYKONANIE CZYNU ZAKAZANEGO PRZEZ N2 JEST WARUNKIEM WYSTARCZAJĄCYM UNIEMOŻLIWIENIA WYKONANIA CZYNU NAKAZANEGO PRZEZ N1.
3- SANKCJONOWANIE JEDNYCH NORM PRZEZ INNE NORMY - ZACHODZI MIĘDZY NORMĄ SANKCJONUJĄCĄ A NORMĄ SANKCJONOWANĄ - NORMA N1 SANKCJONUJE N2 WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY:
A- NORMA N1 JEST NORMĄ NAKAZUJĄCĄ;
B- NORMA N1 ZNAJDUJE ZASTOSOWANIE WTEDY, GDY JEJ ADR. DOWIADUJE SIĘ, ŻE ADR. NORMY N2 BĘDĄC W SYTUACJI NALEŻĄCEJ DO ZAKRESU ZASTOSOWANIA NORMY N2 NIE POSTĄPIŁ ZGODNIE Z TĄ NORMĄ;
C- NORMA N1 NAKAZUJE WYKONAĆ CZYN STANOWIĄCY PEWNĄ DOLEGLIWOŚĆ DLA ADRESATA NORMY N2.
4- ZWIĄZEK MIĘDZY NORMĄ KOMPETENCYJNĄ A NORMĄ USTANOWIONĄ NA PODST. TEJ NORMY KOMPETENCYJNEJ - PODMIOTEM DO STANOWIENIA NORM JEST PODMIOT DZIERŻĄCY WŁADZĘ NAJWYŻSZĄ W PAŃSTWIE (SUWEREN-PARLAMENT) NORMA N1 JEST NORMĄ KOMPETENCYJNĄ DLA NORMY N2 WTEDY I TYLKO WTEDY, GDY:
A- ZBIÓR ADR. N2 ZAWIERA SIĘ W ZBIORZE ADR. N1;
B- ZAKRES ZASTOSOWANIA N1 STANOWIĄ SYTUACJE POLEGAJĄCE NA USTANOWIENIU PRZEZ NORMODAWCÓW, DO KTÓRYCH NALEŻY DAWCA NORMY N2, NORM TAKIEGO RODZAJU, DO KTÓREGO NALEŻY TEŻ NORMA N2;
C- NORMA N1 NAKAZUJE POSTĘPOWAĆ ZGODNIE Z NORMAMI, DO KTÓRYCH NALEŻY TEŻ NORMA N2.
PRZEPISY PRAWNE - TO ZDANIA W SENSIE GRAMAT., STANOWIĄCE NAJMNIEJSZĄ JEDNOSTKĘ STRUKTURALNĄ AKTU PRAWODAWCZEGO. JEDNA NORMA WYSŁOWIONA JEST Z REGUŁY W KILKU, A NAWET KILKUNASTU PRZEPISACH, A JEDEN PRZEPIS JEST WYSŁOWIENIEM FRAGMENTÓW KILKU, A NIEKIEDY I KILKUNASTU NORM.
PRZEPISY ZEZWALAJĄCE - TO PRZEPIS ZAWIERAJĄCY ZWROT ZEZWALAJĄCY NP.: WOLNO, MOŻE, ZEZWALA SIĘ; ŻADEN PRZEPIS ZEZWAL. NIE JEST JAKĄŚ NORMĄ ZEZWALAJĄCĄ.
PRZEPIS WPROWADZAJĄCY DEFINICJĘ LEGALNĄ - TO TAKI PRZEPIS, KTÓRY PRECYZUJE ZNACZENIE JAKIEGOŚ WYRAŻENIA WYST. W INNYCH PRZEPISACH PRAWNYCH.
PRZEPIS WPROWADZAJĄCY DOMNIEMANIE PRAWNE - TO TAKI PRZEPIS KONSULTUJĄCY, IŻ USTALENIE OKREŚLONYCH FAKTÓW ZOBOWIĄZUJE DO UZNANIA ZA USTALONY INNY OKREŚLONY FAKT. PODSTAWA DOMNIEMANIA - TO FAKTY, KTÓRYCH USTALENIE OBLIGUJE DO UZNANIA ZA USTALONY INNY FAKT. PRZESŁANKA DOMNIEMANIA - TO ZDANIE OPISUJĄCE TE FAKTY.
FAKTY DOMNIEMANIA - TO FAKTY, DO KTÓREGO UZNANIA ZA USTALONY JEST SIĘ ZOBOWIĄZANYM. WNIOSEK DOMNIEMANIA - TO ZDANIE OPISUJĄCE FAKTY DOMNIEMANIA.
DOMNIEMANIE PRAWNE JEST:
A- WZRUSZALNE (GDY DOZWOLONE JEST WYKAZANIE, IŻ MIMO WYSTĄPIENIA FAKTÓW STANOWIĄCYCH PODST. DOMNIEMANIA NIE WYSTĄPIŁ FAKT DOMNIEMANY;
B- NIEWZRUSZALNE (GDY WYKLUCZONE JEST WYKAZANIE, IŻ MIMO WYST. FAKTÓW STANOWIĄCYCH PODST. DOMNIEMANIA NIE WYST. FAKT DOMNIEMANY.
AKTY PRAWODAWCZE - PRZEPISY PRAWNE TWORZĄ AKTY PRAWODAWCZE. IM WIĘCEJ PRZEPISÓW ZAWIERA DANY AKT PR. TYM BARDZIEJ ZŁOŻONA JEST JEGO STRUKTURA. NIE MAJĄ MOCY WSTECZNEJ.
PREAMBUŁA - TO AKTY PRAW. O NAJWIĘKSZEJ DONIOSŁOŚCI SPOŁ. ZAWIERAJĄCE NA WSTĘPIE PEWNE DEKLARACJE INTENCJI I ZADAŃ Z NIMI ZWIĄZANYCH. KONSTYTUCJE ZAWIERAJĄ PREAMBUŁY. NAJBARDZIEJ SKOMPLIKOWANY AKT PRAWOD. TO KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO (DZIELI SIĘ NA: 3 CZĘŚCI, KSIĘGI, TYTUŁY, DZIAŁY, ROZDZIAŁY, ODDZIAŁY, ART., PARAGRAFY).
JEDNOSTKI STRUKTURALNE AKTÓW PRAW.:
A- PRZEPISY WSTĘPNE (WYZNACZAJĄCE ZASIĘG PRZEDMIOTOWY CAŁEGO AKTU PRAWOD.);
B- PRZEPISY OGÓLNE (ZAWIERAJĄ ROZSTRZYGNIĘCIA PODST.);
C- PRZEPISY SZCZEGÓLNE (ROZSTRZYGNIĘCIA KORYGUJĄCE LUB USZCZEGÓŁOWIAJĄCE PRZEPISÓW OGÓLNYCH);
D- PRZEPISY PRZEJŚCIOWE (NOWY AKT PRAW. Z REGUŁY WCHODZI NA MIEJSCE STAREGO);
E- PRZEPISY KOŃCOWE (POZBAWIAJĄ MOCY PR. POPRZEDNI AKT PRAWOD.)
KONSTYTUCJA - NAJWAŻNIEJSZY AKT PRAWODAWCZY W PAŃSTWIE. REGULUJE:
A- ZASADY USTROJU POLIT. I SPOŁ.-EKONOM. PAŃSTWA;
B- STRUKTURĘ APARATU PAŃSTWOWEGO, JEGO NACZELNE ORGANY, ICH ZADANIA I KOMPETENCJE ORAZ RELACJE MIĘDZY NIMI;
C- PODST. PRAWA I OBOWIĄZKI OBYWATELI, W TYM PRAWA WYBORCZE.
HISTORIA KONSTYTUCJI:
1-K. 3 MAJA (3.05.1791R.);
2- K. MARCOWA (17.03.1921R.);
3- K. KWIETNIOWA (23.04.1935R.);
4- K. LIPCOWA (22.07.1952R.);
5- K. RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ UCHWALONA PRZEZ ZGROMADZENIE NARODOWE (02.04.1997R.).
USTAWY - REGULUJĄ PODST. ZAGADNIENIA ZWIĄZANE Z FUNKCJONOWANIEM PAŃSTWA (PRAWA I OBOWIĄZKI OBYWATELI; ORGANIZACJA WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI; DZIAŁANIA RÓŻNYCH ORGANÓW PAŃSTWA; ORGANÓW SAMORZĄDOWYCH I ZAWODOWYCH)
RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE - PRZYJĘTE PRZEZ RP.
ROZPORZĄDZENIA - WYDAWANE NA PODST. USTAW.; W CELU WYKONANIA USTAW; REGULUJĄ NA PODST. PRZYZNANEJ KOMPETENCJI TE SAME ZAGADNIENIA CO USTAWY, UZUPEŁNIAJĄC JE I ROZWIJAJĄC. ORGANAMI KOMPETENTNYMI DO WYDAWANIA SĄ PREZYDENT RP, RADA MINISTRÓW, PREMIER I MINISTROWIE.
ZARZĄDZENIA - ODNOSZĄ SIĘ TYLKO DO PEWNYCH GRUP LUDNOŚCI. PRZYBIERAJĄ NIEKIEDY FORMĘ INSTRUKCJI ORAZ OKÓLNIKÓW. WYDAJĄ JE: PREZYDENT, PREMIER, MINISTROWIE I PRZEWODNICZĄCY RÓWNORZĘDNYCH IM ORGANÓW.
KODYFIKACJA - TO AKT PRAWODAWCZY, REGULUJĄCY KOMPLEKSOWO JAKĄŚ SFERĘ STOSUNKÓW SPOŁ.
OGŁOSZENIEM AKTU PRAWODAWCZEGO - JEST URZĘDOWE PODANIE AKTU DO PUBLICZNEJ WIADOMOŚCI, POPRZEZ KTÓRE AKT TEN NABYWA MOCY WIĄŻĄCEJ.
PROMULGACJA AKTU PRAWODAWCZEGO - STWIERDZA ON WAŻNOŚĆ TEGO AKTU PRAWODAW. I WYDAJE WSZYSTKIM, KTÓRYCH MOŻE DOTYCZYĆ, POLECENIE STOSOWANIA TEGO AKTU.
VACATIO LEGIS - OKRES OD DNIA OPUBLIKOWANIA DANEGO AKTU PRAWODAWCZEGO DO DNIA, W KTÓRYM ÓW AKT ZACZYNA WCHODZIĆ W ŻYCIE.
NOWELIZACJA AKTU PRAWODAWCZEGO - ZMIANA JEDNEGO AKTU PR. POPRZEZ INNY AKT.
TEKST JEDNOLITY AKTU PRAWODAWCZEGO - TEKST AKTU UWZGLĘDNIAJĄCY ZMIANY WPROWADZONE W JEGO TEKŚCIE PIERWOTNYM.
UTRATA MOCY AKTU PRAWODAWCZEGO:
1- PÓŹNIEJSZY AKT UCHYLA AKT WCZEŚNIEJSZY;
2- DESUETUDO - NAGMINNE PRZEKRACZANIE ZAWARTYCH W NIM NORM PRAWNYCH, CO NIE SPOTYKA SIĘ Z JAKĄKOLWIEK REAKCJĄ JAKIEGOKOLWIEK ORGANU.
UNIFIKACJA - ZBIEG JEDNOLITEGO REGULOWANIA JAKICHŚ ZAGADNIEŃ DLA CAŁEGO OBSZARU PAŃSTWA, PROWADZĄCY DO ZNIESIENIA RÓŻNIC W REGULACJACH PARTYKULARNYCH.
1