3,10,01r

PODSTAWOWE POJĘCIA, FUNKCJE, CELE I UWARUNKOWANIA POLITYKI GOSPODARCZEJ.

1.Polityka gospodarcza-zakres pojęcia.

Sposoby rozumowania pojęcia:

• koncepcyjne- określa politykę, którą zespół decyzji organów państwa dotyczących głównie celów i kierunków ich osiągnięcia, nie tylko w oparciu o kryteria ekonomiczne.

W tym rozumieniu polityka =strategia

• operacyjne- to zespół decyzji mających na celu realizację zespołu planów

• sztuka rządzenia państwem (polityka )

Polityka gospodarcza (wg b. Winiarskiego)- to świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową, na jej dynamikę, strukturę i funkcjonowanie, na stosunki ekonomiczne w państwie oraz na jego relacje z zagranicą.

Do polityki gospodarczej zaliczamy:

• kształtowanie ustroju gospodarczego- ustrój gosp. Ustrój gospodarczy to podstawa rozwiązań systemowych.

System gospodarczy (system ekonomiczny) to zespół powszechnie obowiązujących norm prawnych oraz ogólnie akceptowanych zasad, które regulują postępowania wszystkich uczestników życia gospodarczego.

• formułowanie strategii rozwoju gospodarczego

• formułowanie planów makroekonomicznych

• sterowanie operatywne gospodarką

• zasilanie realnych procesów gospodarczych

2. Przedmioty polityki gospodarczej

• centralne i terenowe (wojewoda ) organa władzy państwowej

• duże przedsiębiorstwa, korporacje

• samorządowe organa władzy państwowej

• organizacje ponad narodowe ( unia, nato, bank światowy)

• inne...

3. Polityka ekonomiczna ( gospodarcza) a ekonomia polityczna.

Ekonomia polityczna to nauka pozytywna, teoretyczna, służąca poznawaniu i opisywaniu rzeczywistości.

Polityka ekonomiczna to nauka normatywna służąca wskazywaniu możliwych i pożądanych kierunków oraz możliwości ich przeobrażania.

Jan Tinbergen twierdzi, że POLITYKA EKONOMICZNA ma służyć wskazywaniu zasad doboru środków właściwych do osiągnięcia zamierzonych celów i metod posługiwania się tymi środkami pod kątem osiągnięcia wysuniętych celów.

4. Funkcje polityki gospodarczej.

1. ujęcie tradycyjne

• kształtowanie i ochrona prawa własności

• bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne

• utrzymywanie szkolnictwa i ochrony zdrowia

• kształtowanie systemu pieniężnego

2. ujęcie współczesne

w/ w i

• korygowanie słabości, eliminacja niedostatku mechanizmu rynkowego pod kątem

• podnoszenia efektywności gospodarczej w skali ogólnospołecznej

• ograniczenie nadmiernych nierówności w podziale produktu społecznego

• stabilizowanie gospodarki

Słabości rynku

1 nieefektywność

• niedoskonała konkurencja- monopol

• koszty zewnętrzne( społeczne)np.: oczyszczalnie

• brak zainteresowania przedsiębiorców pewnymi dziedzinami życia gospodarczego

2 nierówność dochodu

3 niestabilność gospodarcza- cykle koniunkturalne

5. Uwarunkowania polityki gospodarczej

1. zewnętrzne

• międzynarodowa sytuacja polityczna, stosunki z sąsiadami

• przynależność do międzynarodowych ugrupowań politycznych, gospodarczych, militarnych

• międzynarodowa sytuacja gospodarcza

• warunki wymiany ( handlowa)

2. wewnętrzne

• stan i struktura zasobów przyrodniczych, majątek ludzki

• zagospodarowanie przestrzeni kraju i regionu

• stosunki narodowościowe

• stosunki społeczeństwa do władzy i instytucji

• układ sił politycznych

3. ustrojowo systemowe

• ustrój polityczno społeczny

• struktury państwowo administracyjne kraju

• rozwiązania instytucjonarno- systemowe

• doktryna (nauka + światopogląd)

6. Cele polityki gospodarczej

1. cele generalne

• suwerenność narodowa

• sprawiedliwość

• postęp społeczny

• prawa człowieka

2. cele ustrojowo systemowe i polityczne

• zapewnianie prawidłowego funkcjonowania obecnego ustroju i szans jego ewolucji

3. cele ekonomiczne

• dążenie do dobrobytu

• wzrost gospodarczy

• wzrost konkurencyjności itd.

4. cele społeczne

• sprawiedliwy podziału dochodu

• gwarancje zatrudnienia

• gwarancja szans awansu

• dostęp do dóbr kulturalnych i oświatowych

• zapewnienie ochrony zdrowia

• zabezpieczenie społeczne

5. cele ekologiczne

6. cele obron no- militarne

7. Dziedziny polityki gospodarczej

1. makro, mikro

2. polityka rozwoju społeczno gospodarczego

• polityka wzrostu

• polityka strukturalna

• polityka regionalna

• polityka ekologiczna

3. polityki sektorowe

• przemysłowa

• transportowa

• rolna

• handlowa

• celna

8. Instrumentarium polityki gospodarczej

polityka: budżetowa, pieniężna, badawczo- rozwojowa, zatrudnienia, innowacyjna

9. Polityka a planowanie

Prognoza- zbiór opartych na naukowych podstawach przewidywań dotyczących pewnych zdarzeń w przyszłości. Celem prognozy jest rozpoznanie tych zadań

Plan- zbiór ustaleń wskazujących możliwe sposoby prowadzenia działania i używania środków do osiągnięcia wysuniętego celu.

Doktryna- zbiór uporządkowanych w pewien sposób założeń , twierdzeń i poglądów na temat określonej dziedziny wiedzy lub działania.

Deflator- średnia ważona zmiana cen wszystkich dóbr będących składnikiem PNB

( waga: % udział dóbr w PNB)

def.= nominalny PNB/ realny PNB

Polityka fiskalna 17,10,01

Polityka fiskalna-to dobór źródeł i metod prowadzenia dochodów publicznych, jak też kierunków i sposobów realizacji wydatków publicznych dla osiągnięcia celów społecznych i gospodarczych, ustalonych przez właściwe organy władzy publicznej.

• ustawa o finansach publicznych: 26 listopada 1998r. Dz.U.98.155.1014

Polityka fiskalna

• polityka budżetowa (jednostki budżetowe)

• polityka funduszy celowych

• polityka pozabudżetowa( zakłady budżetowe, środki specjalne, gospodarstwa pomocnicze)

Jednostki budżetowe Art.18- to takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio budżetu państwa albo budżetów np.: samorządu terytorialnego.

Fundusze celowe Art.22- to fundusze ustawowo powołane, których przychody pochodzą z dochodów publicznych a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań. Fundusze celowe mogą mieć osobowość prawną lub może to być wyodrębniony........

FOZZ- fundusz ochrony zadłużenia zagranicznego.

Zakłady budżetowe Art.19- są to takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które:

1. odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania

2. pokrywają koszty działalności z przychodów własnych

Środki specjalne Art.21- środki finansowe prowadzone przez jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach.

Gospodarka pomocnicza Art.20- wyodrębniona z jednostki budżetowej pod względem organizacyjnym i finansowym część jej podstawowej działalności, lub działalności ubocznej. Wpłaca do budżetu 50% zysku, pokrywa koszty swojej działalności.

Budżet państwa Art61- jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy państwowej , kontroli i ochrony prawa, sądów i trybunałów administracji rządowej.

Zasady budżetowe:

• jedno roczności planowania(w Polsce rok kalendarzowy)

• jawności

• równowagi budżetowej

• jedności ( wszystkie dochody i wydatki obejmowane są jednym budżetem i nie mogą istnieć powiązane ze sobą przychody i rozchody w danym dziale gospodarki)

• powszechności ( budżet powinien obejmować całą działalność państwa- istnieje konieczność powiązania z budżetem państwa wszelkich jednostek administracji publicznej.

Dochody publiczne Art.

1. Podatki

• bezpośredni (PDOF, PDOP)- zalety: poczucie sprawiedliwości, elastyczność w kształtowaniu stóp, stała wydajność, relatywnie niskie koszty ściągalności. Wady: traktowane jako konfiskata, niesystematyczność wpływów, ściąganie wymaga wykwalifikowanej kadry.

• Pośrednie ( VAT, AKCYZA)- zalety: brak świadomości poboru, wrażliwość na wahania koniunktury, stałe obciążenie konsumpcji- stały dochód. Wady: niesprawiedliwość dotyka najuboższych, mogą krępować działalność gospodarczą.

Akcyza- towary luksusowe i szkodliwe

Krzywa Laffera

Jaki powinien być system podatkowy:

• sprawiedliwy i nie powinien przekraczać zdolności płatniczych podatnika

• wysokość powinna być z góry ustalona

• sposób i warunki płatności dogodne dla płatnika

• koszty poboru niskie a podatek nie powinien wpływać hamująco na aktywność gospodarczą podatnika

2. cła i opłaty

3. zyski z NBP

4. dochody z prywatyzacji

Wydatki budżetoweArt.63

1. bieżące

2. związane z obsługą długu publicznego

3. majątkowe

lub

1. związane z tradycyjnym pełnionym przez państwo takich funkcji jak:

• obrona narodowa

• administracja

• wymiar sprawiedliwości

2. związane z realizacją celów społecznych(państwa dobrobytu)

• oświata

• kultura

• ochrona zdrowia

3. wynikające z pełnienia interwencyjnych funkcji, , oddziaływanie na inwestycje produkcyjne i infrastrukturalne subsydia, dotacje i transfery

Deficyt budżetowy Art. 64.

Różnica między dochodami, a wydatkami budżetu państwa stanowi odpowiednio nadwyżkę lub deficyt budżetu państwa.

Deficyt:

• budżetowy

• finansów publicznych

• ekonomiczny

1. budżet to różnica wydatków nad dochodem finansów państwa

2. finansów publicznych to budżetowy oraz samorządów terytorialnych i wynik finansowy kas chorych, wynik finansowy funduszy celowych

Rekompensaty pogłębiają deficyt ekonomiczny a pomniejszają wpłaty do OFE

Możliwości pokrycia deficytu:

• sprzedaż skarbowych papierów wartościowych ( na rynku krajowym lub zagranicznym)

• pożyczki i kredyty w bankach krajowych i zagranicznych

• prywatyzacja

• nadwyżka z lat ubiegłych

Deficyt a inflacja- deficyt prowadzi do inflacji a nadwyżka prowadzi do deflacji.

Deficyt a efekt wypychania powoduje to zmniejszenie inwestycji, oszczędności na obligacje

Dług publiczny Art. 9.

• to nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych ustalony po wyeliminowaniu przepływów pieniężnych pomiędzy podmiotami należącymi do tego samego sektora

zobowiązanie s.p.z tyt..:

• wyemitowanie papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne

• z zaciągniętych kredytów i pożyczek

• przejętych depozytów i wymagalnych zobowiązań jednostek budżetowych i wynikających z ustaw orzeczeń sądu , udzielonych poręczeń i gwarancji oraz innych tytułów.

Dług publiczny: krajowy, zagraniczny(duży w klubie paryskim i londyńskim)

Dług w relacji do PKB< 60 % PKB

Budżet jako ustawa- to projekt przygotowywany przez radę ministrów przedstawiany w sejmie- do 30,11

Roku poprzedzającego rok budżetowy.

Funkcje finansów publicznych

1. alokacyjna - kierowanie czynników wytwórczych do wytwarzania dóbr publicznych i wpływanie na strukturę dóbr publicznych.

Dobra publiczne (armia, środki komunikacji) to towary, usługi i inne dobra oferowane przez państwo lub związki publiczno prawne na zasadzie powszechnej dostępności, przy odpłatności jedynie częściowej, nie mającej formy jednolitej ceny a raczej świadczenia fiskalnego z reguły zróżnicowanego dla różnych grup odbiorców.

• nie ma zjawiska eliminacji

• cena nie jest równa kosztowi krańcowym

2. redystrybucyjna- to dostosowanie podziału dochodu i bogactwa do tego co w państwie uważa się za ”sprawiedliwy i słuszny” podział.

To wtórny podział dochodów

Zakresy:

- bezpośrednia redystrybucja dochodów pieniężnych pieniężnych za pomocą systemów podatków i transferów socjalnych

• bezpłatne lub częściowo odpłatne zaspokajanie pewnych potrzeb przez sektor publiczny w ramach korzystania przez społeczeństwo z dóbr publicznych

• oddziaływanie na warunki w jakich kształtuje się pierwotna redystrybucja dochodów np.: szkolenia zawodowe

3. stabilizacyjna

• poziom produktu

• poziom zatrudnienia

• inflacja, kurs walutowy itd.

Pasywna aktywna polityka budżetowa

1. pasywna polityka budżetowa opiera się na założeniu, że pewne elementy dochodów i wydatków państwa cechuje na gruncie określonych zasad poboru i wydatkowania skłonność do automatycznego reagowania na zmiany sytuacji gospodarczej w celu wywołania impulsów kompensujących ( automatyczne stabilizatory)- dochody- progresja podatkowa

wydatki- system transferów

zalety: samoczynny charakter reakcji, są skuteczną formą reagowania na zmiany koniunktury

wady: są bezradne wobec zakłóceń natury strukturalnej m, nie tworzą bodźców do zmiany istniejącej sytuacji.

2. aktywna polityka budżetowa ma miejsce wówczas gdy rząd stosuje wybrane środki w celu przeciwdziałania cyklicznym fluktuacjom (zawirowaniom) oraz w celu stabilizowania gospodarki np.: -zmiany stawek podatkowych, zmiany systemów pomocy społecznej, zmiany wydatków rządowych

wady: czas zadziałania( opóźnienia diagnostyczne, decyzyjne, wdrożeniowe, czas zadziałania) inflacjogenność- niechęć do rezygnacji z dotacji

zalety: można reagować w trakcie problemów o charakterze strukturalnym ( te które są wadami w pasywnych są tu zaletami)

Kłopoty budżetu 2002-niewykożystanie wzrostu gospodarczego w 1995r, model ustawy zmniejszającej dochód a zwiększającej wydatki, kosztowne reformy, wyż demograficzny na rynku pracy i wzrost liczby osób pobierających zasiłki i świadczenia emerytalno- rentowe, słaby wzrost gospodarczy spowodowany koniecznością stabilizacji gospodarczej.

Polityka monetarna ( pieniężna)

1. pieniądz( pekunia- bydło)- postać i funkcje -to powszechnie akceptowany towar, który na bazie umowy społecznej ma moc zwalniania z zobowiązań

Postać:

• zapis księgowy ( postać wirtualna) SDR

• pieniądz towarowy ( srebro, złoto)

• pieniądz symboliczny, wartość- siła nabywcza przeważa koszt wytwarzania( papierowy)

Funkcje:

• środek wymiany, powszechnie akceptowany, łatwo rozmienia lny, trudny do podrobienia

• miernik wartości, łatwo przenośny

• środek tezauryzacji

14,11

Baza monetarna- pieniądz wielkiej mocy.

To łączna ilość banknotu i bilonu znajdująca się w obiegu poza bankowym oraz ilość pieniądza pozostająca w systemie bankowym.

Agregaty pieniężne

M1- gotówkowy, oraz depozyty na żądanie oraz oszczędnościowe gospodarstw domowych i depozyty firm-na żądanie)

M2 =M1 + depozyty terminowe gospodarstw domowych i przedsiębiorstw

Mnożnik kreacji pieniądza- określa zmiany wielkości podaży pieniądza, wywołane zmiany bazy monetarnej o jednostkę.

Podaż pieniądza = współczynnik Kreacji* ∆ bazy monetarnej

Współczynnik kreacji pieniądza zależy od:

• planowanej przez banki stopy rezerw gotówkowych

• planowanego stosunku gotówki w obiegu w sektorze poza bankowym do całkowitej wartości wkładów w bankach

1. Bank centralny: NBP

Funkcje:

• emisja pieniądza gotówkowego

• bank banków ( udziela bankom komercyjnym pożyczek)

• funkcja stabilizacyjna( stabilizuje rynek pieniężny i walutowy)

• bank państwa ( prowadzi rachunek rządowy, radzi w związku z realizacją budżetu Państwa)

• kontroluje i reguluje podaż pieniądza i kredytów w gospodarce

2. Zależność pomiędzy bankiem centralnym a rządem:

Bank centralny jest niezależny od rządu i swoją działalność ustala bez jego ingerencji . Podstawowym celem jest stabilny poziom cen i walka z inflacją. Pośrednim może być kontrolowanie podaży pieniądza

Do najbardziej niezależnych należą

• bank niemiecki

• amerykański

• szwajcarski

• japoński

• kanadyjski

• belgijski

• holenderski

Bank centralny jest zależny od rządu gdy to rząd ustala cele działań, a bankowi pozostawia funkcje wykonawcze. W tej sytuacji polityka monetarna powinna wspomagać politykę gospodarczą bez względu na konsekwencje inflacyjne.

Najbardziej znane banki zależne od rządu to:

• francuski

• angielski

• grecki

• portugalski

• hiszpański

• australijski

• nowo zelandzki

3. Argumenty „za” i „ przeciw” nie zależności banków centralnych

Skrzywienie inflacyjne- to deformacja procesów gospodarczych i wielkości realnych w gospodarce w związku z występującą inflacją

„za”

1. niezależny bank centralny- jest gwarantem wiarygodności i spójności w czasie polityki ekonomicznej

2. jeśli zgodnie z koncepcją politycznego cyklu koniunkturalnego demokratycznie wyłoniony rząd będzie ulegał pokusie zwiększania ekspansji monetarnej w okresie poprzedzającym wybory ( by ożywić gospodarkę) - to niezależny bank centralny może to ukrócić.

3. Niezależność banku centralnego pozwala na skoncentrowanie się na jednym tylko celu (np..: stabilizacji cen) , a zatem może uczynić osiągnięcie takiego celu bardziej prawdopodobnym.

4. Wzrost wiarygodności polityki pieniężnej czyni także politykę budżetową bardziej restrykcyjną. Wiarygodny bank centralny przyspiesza dostosowanie się oczekiwań inflacyjnych podmiotów gospodarczych.

„przeciw”

polityczne

1. niezależność banku centralnego oznacza utratę demokratycznej kontroli nad jego funkcjonowaniem

2. dlaczego bank centralny ma być traktowany inaczej, specjalnie?

Ekonomiczne

1. niezależny bank centralny może ograniczać koordynacją polityki fiskalnej i monetarnej prowadzącym do powstawania suboptymalnych stanów równowagi

2. niezależny bank centralny będzie sprzyjać stabilizacji cen , ale kosztem fluktuacji wielkości realnych ( produkcji, zatrudnienia)

3. pojawić się może niebezpieczeństwo przekształcenia ,skrzywienia inflacyjnego w skrzywienie deflacyjne, jeśli związek

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---