Rozwój psychofizyczny

dzieci i młodzieżyRozwój fizyczny

Wiek	Rozwój fizyczny	Co robić?
9-11 lat	zmniejszenie tempa wzrostu, wzrost wewnętrzny organizmu -intensywny proces kostnienia tkanki chrzęstnej; ustalają się krzywizny kręgosłupa; serce rozwija się wolniej niż całe ciało rozwija się zręczność, zwinność; uwidacznia się większa sprawność fizyczna u chłopców; rozwój dojrzałości płciowej (wcześniej u dziewczynek)	dbać o rozwój mięśni (mięśnie u 7-latków są słabe); dbać o właściwą postawę ciała; umożliwiać ruch, swobodę - ale stosować przerwy - dzieci w tym wieku szybko się męczą; ćwiczyć spostrzegawczość
11-13 lat	Dziewczęta: Intensywny przyrost wagi i wysokości ciała (12 rok życia) Dysproporcje w sylwetce (np. zbyt długie kończyny, co odbija się niekorzystnie na ogólnej zręczności); Pojawiają się drugorzędowe i trzeciorzędowe cechy płciowe (rozszerzają się kości miednicowe, formują piersi, zmieniają proporcje twarzy); Wzmaga się działalność gruczołów wydzielniczych skóry; Osiąganie dojrzałości płciowej (pierwsza menstruacja); Chłopcy: Rozpoczyna się przyrost wysokości ciała (12 rok życia) W 13 roku życia intensywny przyrost wysokości ciała i jego wagi; Zmiana barwy głosu (mutacja); Pojawiają się drugorzędowe i trzeciorzędowe cechy płciowe; Pojawiają się nocne polucje; Zarówno u dziewcząt jak i u chłopców następuje „skok pokwitaniowy” czyli okres przyspieszonego rozwoju fizycznego - kośćca, mięśni, narządów wewnętrznych, rozrodczych i wtórnych cech płciowych. Głównie w tym okresie kształtuje się typowo kobieca i typowo męska sylwetka. Skok pokwitaniowy powoduje ogólne osłabienie organizmu;	dbałość o higienę ciała; wzmacnianie organizmu - zdrowe odżywianie; dbałość o ruch, aktywność - ale nie nadmierny, nie wyczerpujący; w tym wieku bardzo często zdarzają się omdlenia spowodowane osłabieniem rosnącego organizmu;

Wiek	Rozwój fizyczny	Co robić?
14-15 lat	Dziewczęta: Zwiększa się wysokość ciała; Powiększają się piersi, zaokrąglają biodra - sylwetka nabiera kobiecych kształtów; ciało jest już praktycznie rozwinięte proporcje poszczególnych narządów ulegają wyrównaniu pierwsze zainteresowania erotyczne Chłopcy: Intensywny wzrost ciała; Poszerzają się ramiona, rozrastają muskuły - sylwetka mężnieje; Niższa tonacja głosu; Nocne polucje;	Pamiętać o ogromnych różnicach indywidualnych w okresie dojrzewania; Dbać o rozwój aktywności fizycznej Dostosowanie form aktywności fizycznej do możliwości całej grupy (ponieważ rozwój jest zróżnicowany, poziom zadań powinien odpowiadać możliwościom wszystkich)
16-17 lat	sylwetka ukształtowana, harmonijna sprawność fizyczna bardzo dobrze rozwinięta osiągnięcie dojrzałości płciowej		Stwarzać możliwości rozwoju fizycznego na pograniczu wyczynu; Dać szansę na spróbowanie możliwości fizycznych w różnych dziedzinach sportu i aktywnego spędzania czasu;
18-21 lat	Ostatecznie ukształtowana sylwetka (zwiększa się ilość tkanki tłuszczowej); Osiągnięcie dojrzałości płciowej (zdolność do prokreacji); Bardzo dobrze rozwinięta motoryka, sprawność fizyczna; Organizm sprawny, odporny; Wzrasta pobudliwość seksualna;		Wyczyn, próba własnych możliwości i sił; Stosować różne formy aktywności fizycznej naznaczonej wyczynem; Umożliwić samodzielne badanie własnej wytrzymałości, pokonywania słabości; Stwarzać szansę na aktywność fizyczną w różnych dziedzinach;

Rozwój psychiczny i emocjonalny

Wiek	Ogólne	Kontakty z rodzicami	Kontakty z rówieśnikami	Wartości	Samoocena
9-11 lat	coraz częściej reakcjom emocjonalnym towarzyszy ocena intelektualna tzn. dziecko rozumie dlaczego się złości lub śmieje panowanie nad swoimi uczuciami coraz trwalsze przejawy i formy wyrażania emocji, wywołanych już przez przypadkowe sytuacje zdolność do przeżywania dłużej trwających uczuć zanikanie nagłych wybuchów złości	rodzina pozostaje nadal źródłem uczuć duże znaczenie odgrywa mama, ojciec na dalszym planie; z nim łączą dziecko zazwyczaj stosunki przyjacielskie	dążenie do harmonijnego współżycia z zespołem rówieśników ważne jest dobro zespołu, lojalność wobec niego, ofiarność, podporządkowanie się interesom zespołu, jego normom nauka współdziałania liczy się opinia członków grupy	uznawanie norm wartości grupy, w której się uczestniczy ważne jest przestrzeganie tych zasad, wykonywanie obowiązków wobec zespołu

Wiek	Ogólne	Kontakty z rodzicami	Kontakty z rówieśnikami	Wartości	Samoocena
11-13 lat	niestabilność emocjonalna dominuje radość i poczucie humoru(dostrzeganie komizmu sytuacji) oscylacja między uczuciami krańcowymi(czasem potrzebuje przyjaciół, a czasem od nich stroni) przesadna pewność siebie, poczucie siły i mocy na zmianę ze stanami rezygnacji niestałość uczuć odkrycie świata wewnętrznego pierwsze sympatie, zadurzenia, uczucia erotyczne	rozluźnienie kontaktów z rodzicami(krytycyzm) dążenie do samodzielności rodzi konflikty potrzeba autonomii (dotyczy uczuć, poglądów, działań)	nawiązywanie ścisłych kontaktów z rówieśnikami(paczki, organizacje) częste konflikty dziewcząt z chłopcami dziewczęta próbują zwrócić uwagę chłopców chłopcy się jeszcze nie interesują dziewczynami pierwsze przyjaźnie, oparte na wspólnym spędzaniu czasu, zainteresowaniach poczucie solidarności z grupą, klasą szkolną	rozwój uczuć wyższych(intelektualnych estetycznych, moralno-społecznych) np. patriotyzm wrażliwość na piękno	emocjonalny stosunek do samego siebie dążenie do samopoznania, porównywanie swojej osoby , wyglądu z zachowaniem i wyglądem kolegów.

Wiek	Ogólne	Kontakty z rodzicami	Kontakty z rówieśnikami	Wartości	Samoocena
14-15 lat	silne napięcia emocjonalne, wywołane pełnieniem nowych ról potrzeba czynu i przygody potrzeba ekspresji(pamiętniki, zwierzenia) wrażliwość na ocenę i krytykę silnie rozwinięte oczekiwania, marzenia, ideały	kryzys autorytetu rodziców młodzież, dążąc do samodzielności często popada w konflikty silna przynależność do grup rówieśniczych powoduje sprzeczność interesów tendencja do samostanowienia	potrzeba przynależności do grupy identyfikacja z grupą wyraża się poprzez strój, styl zachowania, słownictwo silne zainteresowanie płcią przeciwną rozwój przyjaźni	wrażliwość na piękno działalność społeczna (pomaganie innym) samowychowanie (starają się dorównać wzorcom, bohaterom) szukanie wzorów!	zdolność do refleksji analiza własnych przeżyć stawianie sobie wymagań odczuwanie własnej odrębności, indywidualności
16-17 lat	kształtują się ideały krytyczna ocena wartości społecznych i politycznych, dojrzewa osobowość rozwija się samoświadomość celów i zadań życiowych	nadal bardzo rozwinięta potrzeba samostanowienia, autonomii osłabienie więzi emocjonalnej obniżony autorytet rodziców	rozwój przyjaźni coraz większe zainteresowanie płcią przeciwną funkcjonowanie w grupach, pełnienie ról społecznych (harcerstwo, dom, szkoła) przyjaźnie dziewcząt są częstsze i bardziej głębokie	stabilizacja systemu wartości i postaw życiowych rozważanie problemów moralnych	wyraźne uświadomienie sobie własnych wad i zalet kształtuje się dojrzała samoocena widzenie siebie w roli dorosłego człowieka

Wiek	Ogólne	Kontakty z rodzicami	Kontakty z rówieśnikami	Wartości	Samoocena
18-21 lat	odkrywanie świata psychicznego (uzewnętrznione przeżycia wewnętrzne, rozterki); pytania natury egzystencjalnej; dojrzały stosunek do życia (często podejmowanie trudnych decyzji życiowych); osiągnięcie stabilności uczuć (korzystanie z doświadczeń);	równowaga w kontaktach z rodzicami (rodzice nie są największym autorytetem, ale też nie podlegają totalnej krytyce);	stabilizacja kontaktów z rówieśnikami; coraz większe i poważniejsze zainteresowanie płcią przeciwną (wymiana poglądów, czasem planowanie wspólnej przyszłości);	ukształtowany światopogląd - poglądy społeczno-polityczne, choć jeszcze w znacznej mierze idealistyczne;	dosyć dojrzała ocena samego siebie, znajomość własnych cech charakteru i umiejętność wyboru takich zadań życiowych, które im odpowiadają

Rozwój intelektualny

Wiek	Ogólne	Zainteresowania
9-11 lat	spostrzeżenia nabierają charakteru abstrakcyjnego skierowanie uwagi na własne cechy i czynności psychiczne pamięć mechaniczna ustępuje miejsca pamięci logicznej, wzrasta szybkość i łatwość zapamiętywania rozwój koncentracji, potrafią dłużej skupić swoją uwagę na jednej czynności	większe zaciekawienie ludźmi zaciekawienie zdarzeniami zachodzącymi w grupie rodzice podlegają bacznej obserwacji tajne kluby i paczki
11-13 lat	intensywny rozwój pojawia się zrozumienie przenośni i symboli rozwija się pamięć logiczna(wybiórcze zapamiętywanie materiału) rozwój myślenia formalnego i abstrakcyjnego prowadzi do refleksyjności i krytycyzmu	rozwój pierwszych poważnych zainteresowań potrzeba poznania siebie i świata
14-15 lat	myślenie problemowe większa zdolność przyswajania wiadomości i tworzenia systemu wiedzy dominuje myślenie logiczne, abstrakcyjne stawianie hipotez, przewidywanie konsekwencji zdolność do względnie obiektywnego ujmowania działań i właściwości innych osób wzrasta zasób słownictwa i jego treści rozwija się wyobraźnia (marzenia) zwiększa się zdolność do interpretacji stanów uczuciowych i motywów innych ludzi	kontynuacja zainteresowań; zmienność zainteresowań, wybór większego ich zakresu - próbowanie siebie samego w różnych dziedzinach; chęć imponowania swoimi umiejętnościami („popisywanie się”) pierwsze wyobrażenia o swojej roli życiowej, wyborze drogi kariery zawodowej;
16-17 lat	umiejętność wiązania wiadomości z różnych dziedzin maksymalna zdolność do przyswajania wiedzy;	poważne traktowanie swoich zainteresowań i poświęcanie im większej ilości czasu często związanie się z działalnością szkolną;
18-21 lat	duża zdolność zdobywania wiedzy, chłonność i pojemność umysłu; umiejętność syntezy (łączenie wiadomości z różnych dziedzin życia); zdolność do analizy, dedukcji (potrafi wyciągnąć wnioski z podanych faktów, przewidywać rezultaty określonych działań) umiejętność korzystania z doświadczenia;	zainteresowania często związane z wyborem przyszłej drogi życiowej;

Bibliografia

1. Zagajewski Tadeusz : Bezpieczny wypoczynek dzieci i młodzieży : poradnik dla organizatorów, kierowników, wychowawców - kolonii, obozów, wycieczek - Łódź : Wydawnictwo ATH Polska, 2004.

2. Olechnowicz Hanna: Drugie opowieści terapeutów - Warszawa: Wydawnictwo WSiP, 2000.

3. Kosmowska Barbara: Dzisiaj się bawimy - Warszawa: Wydawnictwo WSiP, 2004.

9

Rozwój psychofizyczny dzieci i młodzieży

---