Odczyny fototoksyczne i fotochemiczne : to postacie nadwrażliwości na światło, spowodowane skojarzonym działaniem światła, głównie UVA i zewnątrz pochodnych subst. światłouczulających zawartych w kosmetykach, lekach, niektórych roślinach,
Odczyny fototoxyczne: powstają na drodze uwalniania energii, przez substancje chemiczne będące w kontakcie ze skórą, co powoduje uszkodzenie struktur komórkowych.
Rekacje fototoksyczne mogą być wywołane przez wszystkie subst. o działaniu światłouczulającym.
Wykwity występują najczęściej bezpośrednio lub w niedługim czasie od ekspozycji na światło. Widoczny jest rumień, obrzęk, pęcherze.
Odczyny fotoalergiczne: powstają pod wpływem substancji uczulającej i prom UV.
Pod wpływem subst. o działaniu fotoalergicznym powstają zmiany określane jako fotoalergiczny wyprysk kontaktowy.
Po upływie 24-48h od ekspozycji na prom. UV pojawiają się wykwity grudkowe z towarzyszącym świądem.
Do substancji o działaniu fotoalergicznym zaliczamy:
-solfamidy,
-pochodne fenotriazyny,
-składniki filtrów słonecznych,
-salicylanilidy,
-tiazydy,
-subst. zapachowe np. piżmo ambratowe,

Zróżnicowanie odczynów fotoalergicznych i fototoksycznych:

-fotoalergiczne: występują rzadko, nie występują po pierwszej ekspozycji na słońce, wywołane są przez UVA, dawka światła nieistotna,

Objawy kliniczne: zmiany wysypkowe w miejscach eksponowanych i odległych niepoddanych w działaniu światła,

-fototoksyczne: występują często, pojawiać się mogą po pierwszej ekspozycji na słońce, wywołane przez UVA, dawka światła jest istotna,

Objawy kliniczne: rumień, obrzęk, pęcherze ściśle ograniczone do miejsc eksponowanych na światło i subst. fototoksyczną.

Prawie każdy lek może zwiększać wrażliwość na światło słoneczne i wywoływać zmiany skórne.

Jedynym skutecznym leczeniem jest próba wykrycia czynnika sprawczego, uczulającego i unikanie kontaktu z nim.

PORFIRIE: grupa chorób, w których nadwrażliwość na światło spowodowana jest działaniem substancji światłouczulającej pochodzenia endogennego.

Porfiry pod wpływem prom. UVA głównie o dł. ok. 400 nm wchodząc w stan pobudzenia a pochłoniętą energię oddają cząsteczkom tlenu wracając do stanu wyjściowego.

Powstają w ten sposób reaktywne wolne rodniki tlenowe, które mogą uszkadzać różne struktury komórkowe. Najczęściej spotykaną odmianą porfirii jest porfiria skórna późna uwarunkowana genetycznie lub nabyta.

Spowodowana uszkodzeniem wątroby pod wpływem leków hepatotoksycznych, oraz alkoholu.

Częściej występuje u mężczyzn w średnim i starszym wieku, ostatio coraz częściej u kobiet - co łączy się z przyjmowaniem preparatów antykoncepcyjnych zawierających estrogeny.

U chorych obserwuje się w miejscach odsłoniętych zwiększoną urażalność skóry i zmiany pęcherzowe często zostawiające blizny.

Bielactwo wrodzone i nabyte: to schorzenia, w których występuje niedobór melaniny w skórze.

W bielactwie wrodzonym skóa jest jasna, o zabarwieniu bladoróżowym, włosy bez barwnika w naczyniówce i tęczówce ( czerwona źrenica, różowa tęczówka).

Leczenie bielactwa wrodzonego jest nieskuteczne od wczesnego dzieciństwa konieczna jest ochrona przed prom. UV.

Bielactwo nabyte - występują odbarwione plamy różnej wielkości i kształtu. Z przebarwieniem ognisk na obwodzie. W związku z nasieleniem się przebarwień na obwodzie zmian pod wpływem słońca wskazane jest pokrywanie otoczenia odbarwień środkami chroniącymi przed prom. UV.

Schorzenia mogące ulec zaostrzeniu pod wpływem światła:

-toczeń rumieniowaty,

-atopowe zapalenie skóry,

-łuszczyca,

-łojotokowe zapalenie skóry,

-liszaj płaski,

-choroba Dariera,

-trądzik różowaty i zwykły,

-pęcherzyca liściasta.

substancje światłouczulające:
fotodermatozy: grupa schorzeń, w których występuje nadwrażliwość na światło słoneczne, najczęściej ultrafiolet,
Niewielka dawka prom. UV nie wywołuje zauważalnych objawów u osób zdrowych, ale może sprowokować zmiany skórne u osób wrażliwych.
Reakcje takie mogą być uwarunkowane genetycznie lub spowodowane np. lekami.
Fotodermatozy idiopatyczne: grupa chorób, w których nadwrażliwość na światło jest jedynym znanym czynnikiem patogennym.
Wielopostaciowe osudki świetlne: występują w dwóch odmianach: świerzbiączka letnia i opryszczka ospuwkowata.
świerzbiączka letnia - rozpoczyna się w dzieciństwie lub wczesnej młodości, częściej dotyczy kobiet. wielopostaciowe wykwity: rumienie, grudki, pęcherzyki zlokalizowane są zwłaszcza w miejscach odsłonietych - twarz, ramiona, nogi ). Chorzy skarżą się na różnie nasilony świąd. Czynnikiem wywołującym są głównie długie promienie widma słonecznego UVA. Wykwity pojawiają się na wiosnę w ciągu kilku-kilknastu godzin po ekspozycji na słońce.
W miarę jak następuje pigmentacja ( opalanie), nasielenie choroby jest mniejsze. Jednak ekspozycja UV w następnym roku znów sprowokuje wystąpienie zmian.
Opryszczka ospuwkowata: występuje znacznie rzadziej i rozpoczyna się w dzieciństwie, zmiany zlokalizowane są w okolicach odsłoniętych w postaci wykwitów pęcherzykowych, często z wtórną infekcją, która ustępuje z pozostawieniem blizenek jak po ospie wietrznej. Niekiedy znamionom skórnym towarzyszy zapalenie spojówek lub rogówki oraz objawy ogólne np. gorączka.
Świetlne zapalenie czerwieni wargowej: charakteryzuje się ostrym zapalnym stanem czerwieni warg, zwykle towarzyszy zmianom skórnym, rzadko jest jedynym objawem nadwrażliwości na światło, w obrazie chorobowym dominuj estan zapalny, złuszczanie powierzchniowe nadżerki, częściowo pokryte mocno przylegającymi strupami. Zmiany najczęściej dotyczą dolnej wargi. Miejscowo zaleca się pomadki ze środkami chroniącymi przed światłem słonecznym.
pokrzywka świetlna - bardzo rzadka odmiana pokrzywki fizykalnej,
-charakterystyczne dla tej choroby jest pojawienie się bąbli pokrzywkowych kilka minut po naświetlaniu,
-zmiany zajmują również skórę osłoniętą, utrzymują się kilka godzin,
Substancje pochłaniające promieniowanie UV:
filtry przewisłoneczne -  są to związki chemiczne wykorzystywane w kosmetykach, których podstawowym zadaniem jest ochrona skóry przed szkodliwym działaniem światła słonecznego.
substancje wykorzystywane do filtrów lustrzanych
• dwutlenek tytanu (TiO2),
• tlenek cynku
Związki te chronią przed UVB oraz przed częścią widma UVA.
substancje filtrów chemicznych pochłaniających promieniowanie to:
• oktokrylen - chroni przed UV-B
• trisiloxan drometrizolu i jego pochodne - chroni przed UV-B i UV-A, spotykany pod handlowymi nazwami silatrisol
• butyl methoxydibenzoylomethane (Parsol 1789 ) - czyli avobenzon, który jest obecnie jednym z nielicznych związków chroniących przed promieniowaniem UV-A
-nie wszystkie filtry zabezpieczają przed prom. uv,
-prom. uva działają na naskórek, a promienie uvb - na naskórek i też wewnątrz.
-używanie filtrów może prowadzić do alergii, świądu - należy przed pierwszym użyciem zrobić próbę uczuleniową ( 24h),

WOLNE RODNIKI - są to wysoce reaktywne, niestabilne cząstki chemiczne (atomy lub grupy atomów) powstające podczas procesów przemiany materii w odpowiedzi na bodźce takie, jak np. ekspozycja na promienie UV, dym tytoniowy czy zanieczyszczenie lub skażenie powietrza. Wolne rodniki w naszych organizmach stale powstają i ulegają procesom rozpadu, przy czym u udzi młodych i zdrowych są one wszystkie natychmiast niszczone.
ANTYOKSYDANTY (przeciwutleniacze)- są to związki chemiczne neutralizujące wolne rodniki. W organizmach żywych występują antyoksydanty enzymatyczne lub nieenzymatyczne. Do najważniejszych antyoksydantów nieenzymatycznych zalicza się: witaminę A, C, E , beta-karoten, selen oraz flawonoidy.
Palenie tytoniu:
-powoduje szybsze starzenie się skóry,
-wysusza skórę,
-ułatwia działanie wolnych rodników,
-nikotyna niszczy wit. C, a brak witaminy C blokuje syntezę kolagenu,
-osoby palące bardziej podatne są na zmarszczki, ponieważ nikotyna niszczy włókna elastyczne, które utrzymują sprężystość skóry,
-cera palaczek z czasem traci zdrowy wygląd, staje się szorstka, blada, poszarzała,
-palenie wpływa na opóźnienie gojenia się ran,
-zaostrza też przebieg wielu chorób skóry - trądzika pospolitego, trądzika różowatego, łuszczycy.

SAMOOPALACZE:
-gwarantują 100% bezpieczną opalenizne,
-imitują efekt naturalnej opalenizny, który możemy uzyskać bez udziału słońca,
-ten rodzaj zabarwienia nie chroni nas przed działaniem promieni słonecznych, niektóre samoopalacze mają w swoim składzie filtry ochronne,
-subst. zawarte w samoopalaczach wywołują zabarwienie skóry poprzez wiązanie się z warstwą zewnętrzną (rogową) naskórka,
-głównym aktywnym skł. sapoopalaczy powodującym przyciemnienie skóry jest DIHYDROKSYACETON - DHA - związek z grupy cukrów,
-zabarwienie zwykle pojawia się po ok. 1-2 h od nałożenia kosmetyku, osiągając maksimum po ok. 6h,
-opalenizna szybko blednie i znika, jest nietrwała, bo komórki w warstwie rogowej naskórka ulegają stale złuszczaniu,
-w razie pojawienia się plam, zacieków po nałożeniu kosmetyku można sięgnąć po krem z kwasami AHA lub BHA lub sok z cytryny, który też zawiera kwas owocowy,
kwasy przyspieszają proces złuszczania naskórka, dzięki temu szybciej pozbędziemy się niechcianej plamy.
Plusy używania samoopalaczy:
-mają subst. nawilżające, nie wysuszają skóry,
-działają na pow. skóry, nie przenikają głębiej,
minusy:
-przy złej jakości następuje przesuszenie skóry,
-nieprzyjemny zapach,
-tanie kosmetyki - zacieki, plamy,
-kolor słabnie  przy każdym myciu,
Preparaty przyspieszające opalanie:
-tyrozyna,
-kremy,
-doustne.

---