Złoża Okruchowe
Złoże osadów mechaniczych
Złoża rozsypiskowe (okruchowe)
- Mechanizm powstawania rozsypiska
- Osadzanie materiału okruchowego - od największych do najdrobniejszych frakcji.
- Mechanizm powstawania przybrzeżnych złóż rozsypiskowych - związane z prądami morskimi
- Mechanizm powstania eolicznych złóż rozsypiskowych - mechaniczne sortowanie okruchów o różnej ciężkości (ciężkie zostają, lżejsze są wywiewane). W Polsce nie ma (i raczej nie było) złóż osadowych tego typu, z tym procesem wiążą się wydmy i pustynie (np. Błędowska, Gobi - śr. wysokość 1800mn.p.m.)
- Przenoszenie przez lód - formy często spotykane w Polsce i tam, gdzie doszło do zlodowacenia (Rosja, Kanada, Wlk. Brytania, Francja, Alaska itd.)
Geologiczne warunki powstawania złóż
- Związek ze skałami macierzystymi
- Związek z facjami skał okruchowych - uzależniony od siły czynnika przenoszącego osad (czynniki wysokoenergetyczne przenoszą najcięższe frakcje: żyły i kamienie, a niskoenergetyczne drobne frakcje)
- Czynnik geomorfologiczny - rzeźba terenu
- Czynnik tektoniczny - ilość opadów, wahania temperatury itd.
- Czynnik hydrograficzny
- Wiek geologiczny - np. czerwony spągowiec, pstry piaskowiec, odnoszą się do lądowych skał osadowych, powstałych w określonym czasie i warunkach.
Złoże okruchowe:
Eluwialne - powstałe w miejscu występowania.
Deluwialne - powstałe na zboczach
Proluwialne - powstałe u podnóża wzniesień
Aluwialne - mierzejowe, konturowe, dolinowe, terasowe, deltowe
Lateralne - osady morskie
Złoża współczesne
Złoża kopalne
Złoża lodowcowe
Złoża eoliczne
Powstają z minerałów odpornych na wietrzenie, w wyniku osadzania materiału okruchowego pochodzącego z erozji skał starszych. Złoża te występują wśród współczesnych i kopalnych osadów aluwialnych, deltowych, lagunowych przybrzeżnych, lodowcowych i eolicznych. Kopaliny w tych złożach są słabo scementowane, dość luźne i dają się łatwo urabiać i wzbogacać. Możliwa jest ich masowa, zmechanizowana i stosunkowo tania eksploatacja. Z tych złóż pochodzi znaczna część wydobycia:
- diamentów (RPA, wschodnia Syberia, Zair)
- złota (Alaska, Syberia, Kanada, Indie)
- platynowców, cyny (Wietnam, Chiny)
ponad to tytanu, magnetytu, chromitu i niektórych kamieni szlachetnych.