Złoża siarczków Ni-Cu PGM
Klasyfikacja tych złóż przeszła długą ewolucję:
- typ I - złoża impaktytowe (Sutbery, Ontario)
- typ R - złoża związane z ryftem kontynentalnym, wylewy bazaltów (Norylsk, Rosja)
- typ K - złoża komatytowe związane z archaicznymi pasami zieleńcowymi na platformach (Mt. Keith, Australia)
- typ T - złoże toleitowych intruzji (Monchegorsk, Rosja).
Są to najczęściej złoża występujące w formie pseudopokładów, żył i brekcji, w których spoiwem jest siaczek. Główne minerały to: pentlandyn, halkopiryt, piryt i pirotyn, czyli posiadający znaczne ilości niklu i żelaza. Przypuszcza się, że nie są to złoża dokładnie magmowe, mają związek z uskokami. Otaczają je skały zmetamorfizowane facji zieleńcowej. Są to złoża o bardzo złożonym, bogatym składzie mineralnym.
Magmowe złoża PGM [warstwowane]
Wyróżniane są dwa typy:
- typ ryftowy - stratiform - najważniejsze złoża to Merensky Reef i UG-2 w kompleksie Bushveld Complex (RPA) oraz Stillwater Complex w USA.
- typ brekcji intruzywnych (SIB- supersolidus intrusion breccia) złoże Lac des Iles (Ontario - Kanada)
Obydwa modele zakładają wzbogacenie pierwotne w PGM w siarczkach typu magmowego podczas mieszania się magm i ich segregacji i wtórne wzbogacenie lub przemieszczenie się PGM przez składniki lotne lub magmę wzbogaconą w składniki lotne.
90% platynowców odzyskuje się ze złóż magmowych, reszta pochodzi ze złóż siarczkowych. Pallad stosowany jest do produkcji katalizatorów w samochodach. Skład mineralny: chalkopiryt, pentlandyt, pirotyn, piryt, stopy PGM, PGM-arsenki, PGM - antymonki
Limonit (żelaziak brunatny)
Bardzo drobnoziarnista lub skrytokrystaliczna mieszanina minerałów (tlenkówi wodorotlenków żelaza). Kiedyś uważana za odrębny minerał. Według dzisiejszych podziałów jest to rodzaj skały. Substancja bardzo pospolita i rozpowszechniona. Podstawowym składnikiem jest goethyt i lepidokrokit. Oprócz tego limonit zawiera też domieszki minerałów ilastych. Powstaje w wyniku procesów hydrotermalnych, a także sedymentacyjnych zachodzących w bagnach, jeziorach, wodach morskich.
Występuje w strefie utlenienia złóż kruszców żelaza jako spoiwo.
W Polsce:
- Rejon śląsko-krakowski
- Góry Świętokrzyskie
- Dolny Śląsk
- Ziemia Lubuska
Węgiel sapropelowy
Należy do węgli bitumicznych, powstaje w warunkach beztlenowych, przy udziale procesów gnilnych, nie brudzi palców. Węgiel saproelowy ma dwie odmiany: Kenel (nie zawiera glonów) i Boghead (zawiera glony).
Powstaje jako osad jeziorny, charakteryzuje się brakiem warstw, przełam muszlowy gładki, pali się kopcącym płomieniem (jak świeczka), robi się z niego rzeźby i pamiątki z węgla, ponieważ jest bardzo twardy
ma duże ciepło spalania, porównywalnie z najbardziej energetycznymi odmianami węgla kamiennego
Paleochannel
to złoże uranu wytrącające się na barierze geochemicznej typu redox przy wypływie potoków z gór na doliny przedgórskie, zmniejszenie siły nośnej powoduje zmianę warunków Eh. Potoki te wcześniej muszą erodować masywy metamorficzne lub magmowe zawierające uran, a wytrąca się w formie uraninitu (tlenek uranu UO2).
1