CERA NORMALNA występuje zawsze u dzieci do okresu dojrzewania. Niewiele osób posiada cerę normalną w wieku starszym. Ma kolor różowy. Jest bardzo dobrze napięta, dobrze uwodniona, nie wymaga specjalnej pielęgnacji, dobrze znosi mydło i wodę. W wieku dojrzałym dość późno wykazuje oznaki starzenia. W okresie dojrzewania zazwyczaj cera normalna przekształca się w cerę suchą. Cera normalna wykazuje szybką regenerację nawet w sytuacjach krytycznych.
CERA SUCHA dzieli się na cerę suchą odwodnioną i odtłuszczoną. Zawartość wody w naskórku zależy od stałego dopływu wody ze skóry właściwej oraz szybkiego odparowywania wody z warstwy rogowej (TEWL)Transpidermal Water Loss. O ile dopływ wody do naskórka ze skóry właściwej jest stały w normalnych warunkach życia to szybkość parowania z warstwy rogowej czyli wysokość TEWL zależy od współdziałania 4 czynników zatrzymujących wodę w skórze oraz od czynników zewnętrznych np. wilgotności powietrza. Do tych 4 czynników należą: - naturalny czynnik nawilżający; - lipidy substancji międzykomórkowej czyli cement międzykomórkowy; - sebum; - płaszcz lipidowy.
Naturalny czynnik nawilżający (NMF) Narural Moisturizing Factor powstaje na wskutek rozpadu białka o nazwie filagryna w procesie rogowacenia naskórka. Wszystkie choroby skóry zakłócające proces rogowacenia naskórka ograniczają również tworzenie się NMF. I np. w przypadku łuszczycy poziom NMF jest bardzo niski, co powoduje bardzo silne odwodnienie skóry. Ilość NMF maleje również w trakcie intensywnego opalania oraz na skutek chorób przewlekłych. NMF ma działanie higroskopijne tzn. przyciągające wodę i eliminujące parowanie wody. Jako substancja NMF bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie dlatego w skórze jest otoczony ochronną warstwą lipidową. Przez pory w lipidach do cząsteczki NMF dostaje się woda powodując pęcznienie cząsteczki, rozciąganie się białek naskórka co daje efekt wygładzania skóry.
Wpływ substancji międzykomórkowej (ceramidy) Ceramidy powstają w strukturach zwanych ciałkami Odlanda w warstwie ziarnistej naskórka. W miarę procesu rogowacenia przechodzą do warstw wyższych aby w efekcie końcowym ułożyć się w warstwie rogowej w postaci cementu międzykomórkowego. Tworzenie się ceramidów może być zahamowane przez wiek, stres, choroby ogólnoustrojowe związane z długotrwałym leczeniem np. antybiotykami, choroby skóry szczególnie związane z zaburzeniami rogowacenia naskórka, używania zbyt silnych środków myjących.
Sebum czyli wydzielina gruczołów łojowych, tworzy bardzo cienką powłokę na powierzchni skóry.
Płaszcz tłuszczowy skóry (wodnolipidowy) składa się z substancji higroskopijnych tłuszczowych i ulega zniszczeniu pod wpływem zasadowych środków myjących.
Współpraca wszystkich czterech czynników musi być prawidłowa, ponieważ zakłócenia pracy każdego z nich powoduje zwiększenie parowania wody ze skóry co objawia się pękaniem naskórka, szorstkością, miejscowym lub ogólnym nasilonym złuszczaniem, wiotczeniu skóry, powstawaniu drobnych zmarszczek i zmianą kolorytu skóry.
Na skutek upośledzenia pracy czynników ochronnych powstają dwa typy skóry suchej:1. skóra sebostatyczna (czyli sucha odtłuszczona), 2. skóra sucha odwodniona .
Skóra sucha sebotyczna jest bezpośrednią przyczyną powstawania skóry suchej odwodnionej i charakteryzuje się upośledzonym wydzielaniem łoju w porównaniu ze skórą normalną. Skóra normalna w ciągu 3 godz. Wydziela 1/10 mg łoju na cm2. Przyczynami upośledzenia funkcji wydzielniczej gruczołów łojowych są: - uwarunkowania genetyczne pracy gruczołów; -działanie czynników wewnętrznych: *aktywność układu hormonalnego, *płeć, * wiek, *dieta, *choroby, *leki, - czynniki zewnętrzne: * warunki pracy, *klimat, *pora dnia, *temperatura i wilgotność powietrza, *niewłaściwa pielęgnacja.
Zazwyczaj upośledzenie funkcji gruczołów łojowych idzie w parze z osłabioną produkcją ceramidów, sfingolipidów, z upośledzonym wydzielaniem potu co automatycznie osłabia funkcje płaszcza lipidowego skóry.
Skóra sucha odwodniona. Stały brak lipidów powoduje zwiększone parowanie wody ze skóry a tym samym wysuszanie się jej. Powierzchnia skóry zaczyna się łuszczyć co z kolei ułatwia wnikania szkodliwych substancji z zewnątrz w głąb skóry. Działanie tej substancji może wywołać różnego rodzaju choroby skóry np. wyprysk kontaktowy i inne. Zahamowanie produkcji NMF wpływa bezpośrednio na odwodnienie skóry suchej oraz na zmianie składu płaszcza lipidowego. Odwodnienie może dotyczyć każdego typu skóry i wymaga odpowiedniej pielęgnacji w celu uzyskania prawidłowego nawilżenia. Pielęgnacja skóry suchej musi polegać na zarówno odpowiednim natłuszczeniu jak i nawilżeniu przy czym natłuszczanie powinno dostarczyć skórze odpowiednich lipidów zawartych w warunkach naturalnych zarówno wydzielinie gruczołów łojowych jak i w warstwie rogowej.
Do lipidów gruczołów łojowych należą: - estry woskowe 25%, - estry cholesterolu 3%, - trójglicerydy 43%, - skwaleny 12%, - wolne kwasy tłuszczowe 16%.
Lipidy warstwy rogowej: - ceramidy 25%, - cholesterol 20%, - estry cholesterolu 15%, - trójglicerydy 10%, - wolne kwasy tłuszczowe 20%.
Pielęgnacja skóry suchej powinna być oparta na: *doustnej kuracji NNKT i witaminy E, *diecie bogatej w ziarna zbóż, oleje roślinne, warzywa i ryby, * stosowaniu odpowiednio dobranych kosmetyków przede wszystkim zawierających antyutleniacze witaminę E i C oraz ceramidy, * noszeniu przewiewnej odzieży pozwalającej na oddychanie skóry, * utrzymaniu odpowiedniego nawilgocenia otoczenia.
Czynniki niekorzystne dla skóry suchej: *przebywanie w suchych klimatyzowanych pomieszczeniach, *centralne ogrzewanie, *nadmierne opalanie, *czynniki klimatyczne tj. wiatr czy mróz, *wiek, *stosowanie preparatów z zawartością alkoholu wysuszających skórę, *nieodpowiednia higiena, stosowanie mydeł, używanie wody chlorowanej, kontakt z detergentami, długie kąpiele w gorącej wodzie, *niewłaściwe odżywianie ubogie w wodę mineralną a bogate w używki.
Substancje stosowane w kosmetyce do zmniejszania transepidermalnej utraty wody TEWL: * gliceryna - jest stosowana w stężeniu 10% ponieważ wyższe stężenie gliceryny uniemożliwia jej wchłonięcie się w głąb naskórka i gliceryna pozostała na powierzchni naskórka wyciąga wodę z naskórka. Gliceryna oprócz swoich właściwości nawilżających ma właściwości keratolityczne tzn. rozpuszcza zrogowaciałe komórki na powierzchni i ułatwia złuszczanie, *odtworzony NMF w jego składzie znajduje się 40% aminokwasów, 7% mocznika, 1,5% kwasu moczowego, 11% mikroelementów, 12% mleczanów, natomiast reszta procentowa jest jeszcze nie zbadana. Do zmniejszenia TEWL oprócz chemicznie odtworzonego NMF używa się składników NMF czyli mocznika, kwasu mlekowego i aminokwasów, * alfa i beta hydroksykwasy (alfa otrzymywane głównie z owoców, a beta z alg) substancje te nie wiążą wody ale mają zdolność uelastyczniania naskórka i właściwości keratolityczne, * hydrolizaty białkowe które wykonywane są głównie z kolagenu i elastyny. Są to substancje mające bardzo silne działanie wiążące wodę, po położeniu na skórę tworzą tzw. film ochronny przyciągający wodę z otoczenia i zapewniający nawilżenie od zewnątrz, * kwas hialuronowy zalicza się do mukopolisacharydów (śluzowielocukrów) można go otrzymać z kogucich grzebieni. Ma działanie wiążące wodę, on się wchłania w naskórek i powoduje przyciąganie wody z zewnątrz, * oleje roślinne bogate w witaminę E, wszystkie związki tłuszczowe które mają powinowactwo do lipidów skóry (wbudowują się w cement międzykomórkowy) ochrona tłuszczowa zapewnia naskórkowi szczelność i zapobiega parowaniu wody, działa łagodząco i przeciwpodrażnieniowo.
CERA TŁUSTA charakterystyka: koloryt szaro żółty, gruby naskórek, rozszerzone pory, tłusta, błyszcząca powierzchnia. Powstaje na skutek nadmiernego wydzielania gruczołów łojowych których wydzielina odkłada się na powierzchni skóry w dość dużym stężeniu przy równoczesnym zwiększeniu aktywności gruczołów potowych, natomiast przy normalnym stężeniu lipidów naskórkowych. Zbyt intensywna produkcja łoju powoduje jego odkładanie się na brzegach ujść gruczołów łojowych. Na skutek rozkładu chemicznego pod wpływem powietrza atmosferycznego dochodzi do chemicznego i mechanicznego podrażnienia tych ujść co bezpośrednio prowadzi do nadmiernego rogowacenia w tych okolicach, pojawiania się najpierw zaskórników blokujących ujścia gruczołów łojowych a w wyniku dalszych przemian chemicznego powstania wyprysków. Skóra tłusta jest zaprogramowana zazwyczaj genetycznie, pierwsze jej objawy występują w okresie dojrzewania na skutek zachwiania równowagi hormonalnej. Fałszywe jest twierdzenie że cera tłusta występuje zawsze w powiązaniu z nadmierną tuszą. Mimo to dieta ma niewątpliwy wpływ na stan skóry tłustej, a więc nasilenie się lub hamowanie łojotoku oraz podatność na infekcje. Większość schorzeń tj. trądzik pospolity, trądzik różowaty, zapalenie mieszków włosowych oraz wyprysk łojotokowy powstaje na podłożu cery tłustej. Ponadto powierzchnia cery tłustej jest doskonałym podłożem dla różnego rodzaju bakterii i grzybów na skutek czego powstają różnego rodzaju infekcje grzybicze i bakteryjne zapalenia skóry. Niewątpliwą zaletą cery tłustej jest jej grubość dzięki czemu jest bardziej odporna na działanie czynników mechanicznych i działanie zimna. Cera tłusta jest również dobrym podłożem dla rozwoju zarazków których produktami przemiany materii są wolne kwasy tłuszczowe powodujące podrażnienia skóry oraz wypryski. Odkładające się na obrzeżach porów wyższe kwasy tłuszczowe ze względu na swoje właściwości uszkadzające powoduj powstanie wyprysków ropnych. Cera tłusta charakteryzuje się powstawaniem zaskórników które dzielimy na dwa typy: otwarte i zamknięte. W każdym przypadku są to złogi łojowe. Zaskórniki otwarte są widoczne gołym okiem, ich powierzchnia często ulega utlenieniu dzięki czemu mają barwę czarną. Zaskórniki zamknięte są przykryte warstwą rogową i nieco trudniejsze do usunięcia ale możliwe po wykonaniu delikatnego peelingu i właściwym rozpulchnieniu skóry. Nie wolno nakłuwać zaskórników zamkniętych. Skórę tłustą należy 2krotnie w ciągu dnia oczyszczać, stosujemy do tego delikatne preparaty myjące (oczyszczające). Toniki powinny mieć charakter zakwaszający, bakteriobójczy, bakteriostatyczny, łagodny w działaniu, lekko ściągający (bez zawartości alkoholu). Nałożenie kremu (stosujemy kremy do cery tłustej), stosujemy przede wszystkim kremy które uzupełniają poziom lipidów naskórkowych. Stosujemy podkłady beztłuszczowe, lekkie, lekki puder transparentny. Najprostszym sposobem zmatowienia skóry w ciągu dnia jest przyłożenie chusteczki higienicznej i osuszenie jej. Nie nakładamy pudru prasowanego. Wizyta u kosmetyczki przynajmniej raz w miesiącu. Unikanie samodzielnego oczyszczania skóry w domu. Oczyszczanie mechaniczne skóry, po oczyszczaniu wykonujemy darsonwalizację (ściąga pory, działa bakteriobójczo). Maski ściągające - np. glinkowe. Opalanie w przypadku cery tłustej: nie należy opalać się bez olejków do opalania, skóra się szybciej starzeje, można sobie zniszczyć naczynka krwionośne.
CERA MIESZANA jest najczęściej spotykana w klimacie umiarkowanym, składa się z dwóch rodzajów cery, najczęściej okolice: czoło, nos, broda czyli tzw. strefa T są partiami tłustymi, policzki są strefą suchą lub normalną (czasami bywa odwrotnie). Pielęgnacja: należy pielęgnować każdy pas z osobna lub bardzo delikatne preparaty do cery normalnej. Dobrze być pod kontrolą kosmetyczki.