jerozolima cz.1, LEKTURY


Torquato Tasso, Gofred abo Jeruzalem wyzwolona

1575 - po 10 latach Tasso ukończył epos pt. Gerusalemme Liberata >stawiano jej zarzuty artystyczne, moralne i religijne stąd

1593 - znękany zarzutami i psychicznie chory poeta, sporządza nową, „oczyszczoną” i nieudaną wersję pt. Gerusalemme conquistata (Jerozolima zdobyta) na rynku krążą wydania wersji pierwotnej

1618 r. Piotr Kochanowski przekłada epos Tassa - trzeci wierszowany przekład tego dzieła w Europie

gatunek : epos

jeden z głównych gatunków epiki, obejmuje rozbudowane utwory, zazwyczaj wierszowane, ukazujące dzieje legendarnych lub historycznych bohaterów rzucone na tło wydarzeń przełomowych dla danej społeczności narodowej

starożytny: paralelizm dwóch płaszczyzn fabularnych - świata bogów i świata ludzi

rozbudowane, bardzo szczegółowe opisy (batalistyczne, przedmiotów, sytuacji, wyglądów i inne), powodujące retardację

rozbudowana, wielowątkowa fabuła, mająca charakter epizodyczny (tzn. składająca się z często niezależnych od siebie wydarzeń, luźno zespolonych, nie powiązanych relacjami przyczynowo- skutkowymi),

renesansowy: odnowił tradycję eposu antycznego, charakterystyczne jest

1) wydatne ograniczenie roli świata pozaziemskiego w strukturze fabuły, traktowanie go jako konwencji literackiej, niekiedy żartobliwie interpretowanej

2) korzystanie z fantastyki, cudowności i awanturniczości różnorodnych odmian romansu (pasterski, rycerski, heroiczno miłosny)

Cechuje go:

Gofrem 1) jest dziełem oryginalnym 2) spełnia funkcję epopei narodowej

czynniki sprzyjające całkowitej „polonizacji” dzieła:

  1. wydarzenia historyczne i społeczny porządek RP = dominacja żywiołu szlacheckiego, ukształtowane potrzeby ideowe

  2. czynniki natury literackiej: stan rozwoju lit. brak epopei narodowej, zgodność z tendencjami artystycznymi baroku(bogatsze spojrzenie na psychikę człowieka, temat żywiołu ognia, koncept, paradoks, styl)

  3. właściwości ideowo-artystyczne poematu

  4. zgodność z upodobaniami i ideałami polskich czytelników

ogień: kategoria doznań psychicznych (gniew, miłość), ogień niebieski (pioruny, błyskawice), ogień zwykły, ziemski tworzący żywioł

paradoks: np. ogień zestawiany z lodem i z wodą „ lód z ogniem złożyła”, „Mróz z wierzchu, wewnątrz srogi ogień czuje”, „ogień idzie z wody, ogniste z mokrych łez skry wylatają!”

koncept: np. Tankred po stracie Kloryndy równy trupowi - barwą, milczeniem, krwią i postawą

Kontrast i paradoks - zasada opisu psychologii postaci w Jerozolimie. Subtelna obserwacja złożoności natury ludzkiej i reakcji psychicznych jest w Gofredzie źródłem konceptów. Koncept, w takim ujęciu, staje się rewelacją, objaśnieniem owej złożoności.

styl barokowy : subtelność obserwacji gry świateł, blasków i błysków, elementy malarskie, dźwięk i ruch

elementy Polskie > uzbrojenie, zwroty, rozkazy, rysy wielkich hetmanów, nazwy gór (Tatry) i rzek (Wisła), u Krzyżowców polskie rysy obyczajowe, szlachecki strój, kochają się, jak szlachta, w zbytkach i bogatych strojach

kompozycja:

dedykacja dla grabi Tęczyńskiego; cztery 4-wersowe strofy (aabb) - skromność autor przekładu + świadomość o odrębności od oryginału „moje nowe rymy”

Do czytelnika: wstęp, w którym Kochanowski określa cel swojego przekładu

„aby się pokazało, ze język nasz nie jest nad inszy uboższy, i aby się szczęśliwszym dowcipem do ubogacenia go dalsza podała droga”

20 pieśni składających się z kilkudziesięciu strof

strofy: oktawy - (osiem wersów) jedenastozgłoskowiec o rymach a b a b a b c c

Oryginał Tassa

Przekład Kochanowskiego

„wojna pobożna” - przedmiot studiów historycznych i poetycka rekonstrukcja;

Dawno przebrzmiała legenda

Indywidualność poetycka ujawniona w podrzędnej części romansowej

Melancholijny smętek

Tekst podłożony tylko sztuką

O „wojnie świętej” autor nie musiał czytać z kronik - znał ją własnych doświadczeń;

Treść żywa, aktualna i obfitująca w bolesne doświadczenia i czyny bohaterskie

Najmocniejsza strona - część batalistyczna,

Krew rycerska „tętni pod całym przekładem”

Kochanowski podkłada tekst „własną duszą” =silniejsza sugestia dla czytelnika

Utwór historyczny ale pisany nie bez myśli o współczesności i nie bez ówczesnych podniet (odrodzona idea wypraw krzyżowych, groźby najazdu tureckiego)

Czyny Gofreda miały uświetnić księcia Alfonsa II d'Este i zmobilizować go do walk

Wzór właściwego postępowania politycznego

Zgoda i jedność między państwami chrześcijańskimi=źródło siły i sukcesów militarnych

Baśniowi pół-herosi i ich wspaniałe czyny n placu boju

Utwór historyczny o współczesnym podtekście.

Wzór dydaktyczny - Gofred przykład do naśladowania + potępienie rycerzy współczesnych „co tylko dla stroju Krzyż noszą, a tymczasem nie myślą o boju” => Rynald na zamku u Armidy

Odnalezienie tradycji własnych zmagań z Turkami - patrzenie na współczesność przez uświetniający opis przeszłości

Aktualny obraz, metafora walk polskich

Heroizacyjne tendencje literatury szlacheckiej (mit rycerski - mit wielkości, uprawniający do panowania, idealizujący i hiperbolizujący rycerzy - na przekór rzeczywistości)

Gofrem wznosi się tu na wyżyny oryginału, a czasem go nawet przewyższa jędrnością i dosadnością ( w przemowach), tonem uroczystym i prostą (w modlitwach). W opisach walk nieraz więcej w nim życia, ruchu, prawdy, bezpośredniości odczucia, świeżej a nieużytej energii słowa - aniżeli w pierwowzorze poprawnych, wykończonym nie na podstawie rzeczywistości, ale najświetniejszych wzorów literackich, a więc - mimo całej świetności - sztucznym, niedokrewnym.

Utwór można odczytać jako baśń o świetności feudalizmu i feudalnych rycerzy, gloryfikował feudalne ideały. Nie stracił jednak na wartości, gdy średniowieczni rycerze zniknęli z historycznej widowni. Sławiąc cnoty rycerskie, wystawiła bowiem Jerozolima wspaniały pomnik bezinteresownemu poświęceniu dla dobra ojczyzny, rzetelnemu spełnianiu obywatelskiego obowiązku, była szkołą patriotyzmu.

treść

czas akcji: I krucjata (1096-1099), przełom lipca i sierpnia „wiedz, że Mars z Słońcem niedługo usiądzie i społem we Lwie złączy się na niebie.”;

przed akcja „szósty rok mija jako ku wschodowi Chrześcijańskie się wojsko wyprawiło” - padły Nicea, Antyjochij, Turtoza

akcja trwa kilkadziesiąt dni: od wysłania przez Boga Anioła Gabriela do Gofryda do zdobycia Jerozolimyi, wygrania bitwy z wojskami króla Egipskiego i zdobycia zamku z Jerozolimie, wypełnieniu woli bożej

Miejsce akcji:
Wydarzenia toczą się w Palestynie (krainie historycznej w Azji Mniejszej leżącej między wybrzeżem Morza Śródziemnego a rzeką Jordan). Akcja rozpoczyna się w Tortosie (miasto leżące obecnie w Syrii). Maszerujące na Jerozolimę wojska zatrzymały się w Emaus (odległym o dziewięć godzin jazdy od Jerozolimy). Cel wyprawy - Jerozolima - była od dawna świętym miejscem, najpotężniejszą twierdzą Wschodu. Damaszek, Gaza, do której przybyła Armida by nakłonić rycerstwo króla egipskiego do zemsty na Rynaldzie

miejsce: głównie Jerozolima (mury, zamek króla, wieże) i jej okolice (las, obóz Krzyżowców) i dalsze tereny: zamek Armidy i jej ogród miłości, las, pasterska arkadia, w której przebywała Erminija, Ubald i szwedzki książe płyną przez morze Śródziemnomorskie by uwolnić Ronalda, a wcześniej przebywają w podziemiach, „ziemskich wnętrznościach”

Wątek główny to uwieńczone sukcesem zmagania krzyżowców dążących do zdobycia Jerozolimy.

Wątki towarzyszące mają przede wszystkim charakter romansowy.

Ważniejsze epizody:

Dzieło ma wiele elementów wspólnych z Iliadą:

oblężenie Troi - Jerozolimy

Achilles - Rynald

zamiana zbroi (Erminija zabiera zbroję Kloryndy)

tarcza z przedstawionymi dziejami Rynalda - jego przodków i potomków

pogrzeb Dudona

narady wojenne, bitwy, pojedynki

pomoc sił nadprzyrodzonych

narrator mówiący, że choćby miał dziesięć języków i ust i głos niespożyty to bez pomocy Muz nie dałby rady wymienić wszystkich imion wodzów, którzy przybyli pod Troję = w Jerozolimie: Chociałbym sto gąb miał i sto miał języków

By się sto głosów także do nich zbiegło,

Nie wyliczyłbych od tych wojowników

Pobitych pogan: tak ich wiele legło.”

*** to wszystko co udało mi się wyciągnąć z opracowania ale zaznaczam, że NIE JEST TO OPRACOWANIA z BN!!!!!



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Jerozolima wyzwolona cz.2, LEKTURY
Jerozolima wyzwolona cz.2, LEKTURY
Dziady cz, Lektury Szkolne - Teksty i Streszczenia
Omówienie lektur, Zasady kompozycji III cz. Dziadów, Zasady kompozycji III cz
Opracowania lektur, Dziady, Adam Mickiewicz „Dziady” cz
Opracowania lektur, DZIADY cz III, DZIADY cz
Opracowania lektur, Dziady, Adam Mickiewicz „Dziady” cz
Opracowania lektur, DZIADY cz III, DZIADY cz
Barok lektury cz 2 wyborwierszy J A (2)
Zaczarowana zagroda (cwiczenia) - A. i Cz. Centkiewiczowie, lektury rózne nie poukładane
SCENA VII, Lektury, Dziady cz. III
PRZEDMOWA, Lektury, Dziady cz. III
SCENA V, Lektury, Dziady cz. III
SCENA II, Lektury, Dziady cz. III
-Dziady cz. III-, LEKTURY do matury
Dziady cz III streszczenie, Lektury matura
SCENA VI, Lektury, Dziady cz. III
SCENA 1, Lektury, Dziady cz. III

więcej podobnych podstron