Ignacy KRASICKI 1735-1801 |
|
Urodził się w Dubiecku nad Sanem w rodzinie posiadającej tytuł hrabiów Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Był spokrewniony z najświetniejszymi rodami Rzeczypospolitej. Dzieciństwo spędził otoczony miłością i mądrą opieką najbliższych. Starannie wykształcony wraz z dwoma braćmi obrał stan duchowny. Jako młody ksiądz spędził dwa lata na studiach w Rzymie. Po powrocie zostaje sekretarzem prymasa i zaprzyjaźnia się z młodym Poniatowskim - przyszłym królem. Od panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego rozpocznie się wspaniała kariera duchowna Krasickiego. Kapelan królewski otrzymał rychło biskupstwo warmińskie, tytuł książęcy, godność senatora Rzeczypospolitej. Pod koniec życia zostanie arcybiskupem gnieźnieńskim. Biskupstwo warmińskie dawało mu wysokie miejsce w hierarchii społecznej oraz uzasadnione poczucie niezależności. Jednak nie okazało się ono cichą przystanią. Kapituła przyjęła swego zwierzchnika chłodno w obawie przed zmianami. Równocześnie nasilały się prowokacje i napór Prus zmierzających do zagarnięcia Warmii w ramach rozbioru Polski. Krasicki protestował publicznie przeciw obcej interwencji. Chciał też uchronić Warmię przed wojną domową. Po utracie niezawisłości nie złożył Fryderykowi II osobiście homagium. Wśród jego podróży obok wyjazdu do Paryża w czasie konfederacji barskiej, częstymi staną się teraz wyjazdy do Berlina, Poczdamu, Sans - Souci na wezwanie Fryderyka II. Wraz z całą diecezją warmińską był po I rozbiorze poddanym pruskim. Stwarzało to sytuację trudną dla poety - biskupa, który zaprzyjaźniony z królem Polski był zmuszony do towarzyskich i administracyjnych kontaktów z królem Prus. Swą twórczością Krasicki opromieniał panowanie Stanislawa Augusta, jednak nie propagował bezpośrednio programu politycznego króla. Wybitny reprezentant polskiego klasycyzmu zadebiutował strofą - hymnem Święta miłości kochanej ojczyzny. Miał wówczas około czterdziestu lat. Był to więc późny debiut, który przyniósł przecież niezwykły sukces tej strofy, stanowiącej fragment pieśni IX poematu heroikomicznego Myszeida. Strofa ta przez długie lata będzie pełniła rolę hymnu narodowego. Krasicki sformułował tu uniwersalną ideę patriotyzmu wyrażoną stylem wysokimi wzniosłym tonem. Wśród licznych przekładów tekstu wymieńmy także 3 różne przekłady francuskie. Książę Biskup Warmiński (X.B.W.) nadawał doskonały kształt wszystkim gatunkom europejskiego klasycyzmu. Otwierał także drogę gatunkom nowym. Wśród nich wyróżnia się pierwsza polska powieść nowożytna Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki. Jest ona syntezą wszystkich odmian powieści oświeceniowych - a więc satyryczno-obyczajowej, przygodowej i robinsonady połączonej z utopią i powieścią dydaktyczną. Bohater powieści Mikołaj Doświadczyński to przeciętny polski szlachcic, który w toku wielorakich przeżyć w Warszawie, Paryżu, na wyspie Nipu, konstruuje swą osobowość i racjonalizuje swe doświadczenia. W rezultacie wypracuje dojrzałą mądrość, stanie się dobrym człowiekiem, przykładnym obywatelem. Ten wzór mądrego gospodarza (fizjokratyzm) wypełni także karty następnej powieści Pan Podstoli. Anegdota mówi, iż zachętą do powstania poematu Monachomachia stała się rozmowa z Fryderykiem II pruskim w pałacu Sans-Souci. Krasicki mieszkał tu w apartamencie niegdyś Woltera. W żartobliwym heroicum o zwaśnionych zakonnikach realizuje X.B.W. oświeceniową konwencję gatunku. Edycja tekstu stała się nieomal skandalem obyczajowym. Najtrwalszym pomnikiem literackim Oświecenia są Bajki. Osadzone w europejskiej tradycji gatunku są niedoścignione w swym artystycznym pięknie. Aktualną obserwację nad światem i naturą człowieka zawarł poeta także w Satyrach. Klasyk poezji zintelektualizowanej był artystą słowa wydobywającym poetyckość z obszarów najrzadziej poszukiwanych. Uprawiał nie tylko literaturę piękną. Pisał prace z zakresu homiletyki, teologii, heraldyki; ogłosił dwutomową encyklopedię, pisał Listy o ogrodach, artykuły do "Monitora" i własnej gazety "Co Tydzień". Podejmował prace przekładowe z Plutarcha, tłumaczył Pieśni Osjana. Król wyraził swe uznanie najwyższymi odznaczeniami - Orderem Orła Białego, św. Stanisława i medalem honorowym z dewizą "Dignum laude virum musa vetat mori". Ważniejsze dzieła Krasickiego zyskały europejską sławę; zostały przetłumaczone na wiele języków europejskich - łaciński, francuski, niemiecki, włoski, rosyjski, czeski, chorwacki, słoweński, węgierski. Szeroka recepcja jego dzieł utrzymywała się przez cały wiek XIX. Wielu twórców oświeceniowych poświęciło mu utwory poetyckie np. S. Trembecki, F. Zabłocki, A. Mier; w XX w. K.I. Gałczyński. Prozaicy czynili go bohaterem swych utworów np. Wincenty Pol, Adolf Nowaczyński, Henryk Sienkiewicz. |
Krasicki was born in Dubiecko on the San River into a family who possessed the title of the Counts of the Holy Roman Empire. He was related to the grandest families of the Polish Republic. He spent his childhood surrounded by the love and wise care of the family. Carefully educated, he entered the priesthood together with his two brothers. As a young priest he spent two years studying in Rome. After coming back, he was appointed Secretary to the Primate of Poland and became friends with the young Poniatowski - the future king of Poland. When Stanisław August Poniatowski became king, Krasicki's outstanding church career started. Initially, the royal chaplain soon became Bishop and Duke of Warmia (Ermland), obtained the title of prince, and became a senator of the Republic. Towards the end of his life he became the Archbishop of Gniezno. The Warmia bishopric secured him a high rank in the social hierarchy as well as a well-founded sense of independence. However, it was not a haven of peace and quiet for him. The Chapter received its superior frigidly, as they were apprehensive of forthcoming changes. At the same time there took place various provocations and advances of Prussia aimed at the capture of Warmia as part of the partition of Poland. Krasicki protested in public against the foreign intervention. He also wanted to protect Warmia from civil war. After the loss of independence, he refused to pay homage to Frederick II King of Prussia personally. Amongst his travels, apart from a journey to Paris during the Bar Confederacy, there were trips to Berlin, Potsdam and Sans-Souci at the summons of Frederick II. After the first partition of Poland, Krasicki became a Prussian subject, together with the whole diocese of Warmia. This created a difficult situation for the bishop- poet who was friends with the king of Poland, but who was required to maintain social and administrative contacts with the King of Prussia. Through his literary output, Krasicki glorified the rule of Stanisław August, whereas he did not propagate directly his political programme. The eminent representative of Polish Classicism made his debut with a strophe Święta miłości kochanej ojczyzny [Holy Love of the Beloved Motherland]. He was in his forties then. Although a late debut, the verse became extremely successful. It was a fragment of the ninth song of the mock-heroic Myszeida (Mouseiad). For many years this verse played the important part of a national hymn. Krasicki formulated there a universal idea of patriotism expressed in high style and elevated tone. Three French renderings are among numerous translations of the text. The Duke Bishop of Warmia (Polish abbreviation: X.B.W.) gave excellent form to all the genres of European Classicism. He also opened the gate for new genres. Among the latter, especially important is the first modern Polish novel, Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki [The Adventures of Nicholas Try]. It is a synthesis of all the variations of the novels of the Enlightenment: socio-satirical, adventure, a la Robinson Crusoe, with elements of the utopian and didactic novel. Mikołaj Doświadczyński, the hero of the story, is an average Polish nobleman who in the course of various adventures in Warsaw, Paris, and on Nipu Island forms his personality and rationalises his experiences. As a result, he achieves mature wisdom, becomes a good person, and a model citizen. This paragon of a good host (physiocratism) also fills the pages of the next novel, Pan Podstoli [Mr Podstoli]. According to an anecdote, a conversation with Frederick II of Prussia in Sans-Souci was the incentive to the writing of a poem (Monachomachia). Krasicki lived there in an apartment which had once belonged to Voltaire. In a facetious heroicum about friars at odds with each other, Krasicki fulfils the Enlightenment convention of the genre. The publication of the text caused a moral scandal at the time. The most permanent monument of Enlightenment literature is Bajki [Fairytales]. Rooted in the European tradition of the genre, they are unique in their artistic beauty. Satyry [Satires] also contains the current observation of the world and human nature. The classic writer of intellectual poetry was also an author who found something of poetry in the spheres least sought after. Not only did he cultivate belles-lettres, but he also wrote works of homiletics, theology and heraldry, published an encyclopedia in two volumes, wrote Listy o ogrodach [Letters about Gardens], articles to "Monitor" as well as to his own newspaper "Weekly". He undertook a translation of Plutarch and translated Pieśni Osjana [Songs of Ossian]. The king awarded him the highest distinctions: The Order of the White Eagle, The Order of St Stanisław and an honorary medal with the motto:"Dignum laude virum musa vetat mori." Krasicki's most important works achieved European fame. They were translated into many European languages: Latin, French, German, Italian, Russian, Czech, Croat, Slovak, Hungarian. His works were widely received during the 19th century. Many writers of the Enligtenment dedicated their works to him, for example: Trembecki, Zabłocki and Mier, and in the 20th century writers such as Gałczyński. Prose writers chose him as a hero of their stories, e.g. Pol, Nowaczyński and Sienkiewicz. |
BIBLIOGRAFIA - BIBLIOGRAPHY |
|
- P. Cazin, Le Prince Eveque de Varmie, Ignacy Krasicki, 1735 - 1801. Paris 1940. |
|