Kontrola administracji publicznej w III RP
Problemy będące przedmiotem wykładu:
1/ Teoria kontroli;
2/ Konstytucyjna problematyka kontroli;
3/ System organów kontroli w III RP /NIK, RIO, UKS, PIP, IH, IOŚ/;
4/ NIK - stan aktualny i historia;
5/ Inne organy kontroli w III RP;
6/ ETO-UE i współdziałanie z NIK;
7/ NIK na tle porównawczym.
Problemy teoretyczne kontroli /pkt. 1/
1/ Demokratyczne państwo prawne a kontrola /art. 2/. Konieczność kontroli finansów publicznych i wykonania zadań publicznych. Pojęcie finansów publicznych i kontroli publicznej /26 XI 1998/.
2/ Problem legalności kontroli. Podstawą kontroli musi być ustawa lub konstytucja i ustawa. Z tego punktu widzenia dzielimy organy kontroli na konstytucyjne i ustawowe np. NIK, RPO, RPD, RIO i ustawowe np. PIP, PIOŚ.
3/ Terminologia: pojęcie kontroli i nadzoru. Kontrola /NIK/ i nadzór /RIO/ oraz używane inne terminy: audyt, inspekcja, lustracja, rewizja. W bieżącym języku używamy pojęcia kontrola.
4/ Pojęcie ustroju organów kontroli i systemu organów kontroli wyprowadzone z pojęcia ustroju politycznego państwa. System organów kontroli i aparat organów kontroli publicznej.
5/ Klasyfikacja organów kontroli:
a/ kontrola publiczna - państwowa i samorządowa /finanse publiczne/ i społeczna /partie, związki, stowarzyszenia, obywatelska/,
b/ funkcjonalna /w każdej instytucji/ i instytucjonalna /instytucja kontroli/,
c/ zewnętrzna /organy kontroli publicznej/ i wewnętrzna,
d/ wstępna, faktyczna i następcza,
e/ całkowita i wycinkowa,
f/ prewencyjna i represyjna,
d/ bezwzględna i względna,
e/ planowana i doraźna.
Ustrój organów kontroli publicznej
1/ Pojęcie ustroju: zasady - aksjologia /aksjos=wartość/, pochodną ustroju jest system organów kontroli,
2/ Katalog zasad: a/ zasada prawdy, b/ zasada legalności, c/ zasada efektywności, d/ zasada oficjalności kontroli, e/ zasada odwolywalności i kontradyktoryjności.
a/ zasada prawdy /materialnej/: dowody, prawo odwołania się, niezależność i niezawisłość, b/ zasada legalności: kontrola instytucjonalną gwarancją praworządności, podstawa ustawowa kontroli, postępowanie - prawa i obowiązki podmiotów biorących udział w kontroli, c/ zasada efektywności: planowanie, fachowość, koordynacja, skargi i wnioski, d/ zasada oficjalności: organy uprawnione, właściwa procedura kontroli, e/ zasada odwoływalności i kontradyktoryjności.
Stadia postępowania kontrolnego
1/ U podstaw stadiów zasada jednolitości i koordynacji kontroli,
2/ Wyróżniamy pięć stadiów: a/ przygotowanie kontroli, b/ podjęcie kontroli i ustalenie stanu faktycznego, c/ ocena ustaleń w porównaniu z kryteriami kontroli, d/ odwołanie się do prawem przewidzianych środków, e/ obserwacja rezultatów kontroli. Wszystkie stadia powinny być oparte na zasadach: jednolitości, równomiernej aktywności i koordynacji kontroli.
Cele /funkcje/ kontroli
1/ Pojęcie celów-funkcji kontroli. Teoria funkcji państwa.
2/ Katalog funkcji: a/ funkcja informacyjna - przeciwieństwo tajność, informacja do organów przedstawicielskich, samorządowych, administracji, społeczeństwa, b/ funkcja korekty decyzji - ustalanie rozbieżności między kryteriami a rzeczywistością, c/ funkcja utrwalania wzorców prawidłowego działania, d/ pogłębiania gwarancji praworządności, e/ podnoszenie kultury pracy.
Informacja: Jawność informacji publicznej - ochrona informacji prywatnej. Informacja publiczna: ustawa z 6 IX 2001 r. o dostępie do informacji publicznej /Dz. U. Nr 112, poz. 1198/. Informacja prywatna: Konstytucja RP z 1997 r. - ochrona życia prywatnego /art. 47/, ochrona tajemnica komunikowania się /art. 49/, nienaruszalność mieszkania /art. 50/. Ustawa określa warunki ujawnienia informacji osobistych /art. 51.1/, ochrona informacji przed władzami /art. 51.2/, prawo dostępu obywatela do urzędowych dokumentów dotyczących jego osoby /art. 51.3/, prawo wniesienia sprostowań /art. 51.4/ - sprawa Galskina, gromadzenie i udostępnianie danych osobowych określa ustawa /art. 51.5/. Ustawa z 29 VIII 1997 r. o ochronie danych osobowych, w nawiązaniu do Konwencji Nr 108 Rady Europy z 28 I 1981 r. o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzanie danych /RP ratyfikowała 21 IV 1991/, Dyrektywa UE z 24 X 1995 r. o ochronie osób fizycznych ze względu na przetwarzanie danych /RP rat. 24 X 1998/. Ustawa powołuje nowy organ Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Wybierany przez Sejm za zgodą Senatu, coroczne sprawozdania przed Sejmem, 4 lata, kwalifikacje, bezpartyjność, instancja centralna, zadania; a/ kontrola zgodności przetwarzania danych osobowych z ustawą, b/ wydawanie decyzji administracyjnych - nadzór /NSA/, c/ prowadzenie rejestru zbiorów, d/ opiniowanie projektów ustaw i rozporządzeń, e/ inicjowanie przedsięwzięć w zakresie ochrony danych, f/ uczestniczenie w pracach organów międzynarodowych, g/ działa w trybie kpa.
Podział władz a kontrola
1/ Doktrynalne podstawy. Arystoteles /322 pne/ podział na: rady, urzędy i sądy. Locke /1704/: teoria dwóch umów, władza ustawodawcza, wykonawcza /administracja i sądy/ i władza federacyjna /polityka zagraniczna/. Przewaga władzy ustawodawczej - parlament „władza powiernicza” /Fiduciary Power/, incompatibilitas. Monteskiusz /1748/: władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza. Teoria kontroli i równowagi władz. Niezależność i niezawisłość. Constant /1814/: a/ neutralna władza monarchy, b/ rząd czyli egzekutywa, c/ władza stała przedstawicielska - dziedziczna izba wyższa, d/ władza przedstawicielska opinii - wybierana izba niższa, e/ władza sądownicza, {f/ władza municypalana}.
2/ Doktryna XIX w. zaczęła wyodrębniać władzę kontrolującą: ombudsman, RPO, RPD, Gen.Insp.Ochr.Danych Osob., kontrola finansowa - izby obrachunkowe.
3/ NIK a podział władz w historii konstytucjonalizmu polskiego: problem od II RP do Konstytucji RP z 1997 r.
4/ Historyczny zarys problemu:
a/ Izby obrachunkowe w XIX w. - wzorzec napoleoński z 1804 r.; w Konstytucji Księstwa Wwskiego z 1807 r., Konstytucji Królestwa Polskiego z 1815 r. i Statucie Organicznym z 1832 r.
b/ NIK w konstytucjonalizmie II RP; powołanie NIKP 7 II 1919 r., Konstytucja Marcowa - NIK /art. 9/ w ramach władzy ustawodawczej /II/, Konstytucja Kwietniowa - pod zwierzchnictwem Prezydenta RP - NIK /art. 77, rozdz. XI kończący strukturę aparatu państwowego/,
c/ ustrój KRN ustaw z 11 IX 1944 r. o radach i Mała Konstytucja RP z 19 II 1947 r. NIK; trójpodział władz, NIK /art. 20-23/, rozdział VI, między władzą wykonawczą /V/ a sądowniczą /VII/,
d/ Konstytucja PRL z 22 VII 1952 r. - jednolitość władzy,
e/ Nowelizacje Konstytucji PRL szczególnie z 13 XII 1957 r.,
f/ Mała Konstytucja z 17 X 1992 r. dwupodział władz,
g/ Konstytucja RP z 1997 r. przyjmuje monteskiuszowską teorię trójpodziału i równowagi władz /art. 10/.
5/ Rozszerzony podział władz w Konstytucji RP z 1997 r. a/ władza legislacyjna - 1/ władza ustrojodawcza /referendum, wybory, inicjatywa obywatelska - demokracja bezpośrednia/, 2/ władza przedstawicielska /parlament/; b/ władza wykonawcza - 1/ władza reprezentacyjna prezydenta, 2/ władza rządu i administracji rządowej, 3/ władza samorządowa, c/ władza sądowa - 1/ sądy i 2/ trybunały, II RP NTA i Trybunał Kompetencyjny, d/ władza kontrolująca - 1/ kontrola finansów publicznych /NIK i RIO/, 2/ kontrola rzeczników RPO, RPD/, 3/ kontrola bankowa /NBP i RPP/.
6/ Projekt Traktatu Konstytucyjnego UE nie przyjmuje teorii podziału władz:
a/ zakłada jedność władzy prawodawczej rządowo-parlamentarnej, b/ dwuizbowość parlamentu opiera się na Parlamencie Europejskim i izbie wyższej w postaci Komisji czyli rządu, c/ UE jest wspólnotą a nie federacją, d/ nie istnieje pojęcie Narodu Europejskiego a więc nie istnieje pojęcie suwerenności narodu, e/ wymienia się suwerenność „wspólnoty”, f/ ustawa europejska jest rezultatem współdziałania rządu z parlamentem, g/ Parlament posiada wyeksponowaną funkcję kontroli w szczególności budżetowej ETO - Parlament, h/ Parlament UE obecnie opiera się na 8 E-partiach i posłach nie zrzeszonych, i/ Parlament Europejski 626 posłów, Traktat Nicejski 732 - Polska 50, własne prawo wyborcze.
Historia polskiej kontroli państwowej
Historię polskiej kontroli państwowej podzielić możemy na następujące etapy stosownie do etapów rozwoju konstytucjonalizmu; a/ kontrola w XIX wieku, b/ w II RP, c/ w Polsce socjalistycznej, d/ w III RP.
Kontrola polska w XIX w. dzieli się na; a/ Główną Izbę Obrachunkową Księstwa Warszawskiego /1808-1815/, b/ Izbę Obrachunkową w Królestwie Polskim /1815-1866/, c/ kontrolę imperium rosyjskiego.
A/ GIO Księstwa Warszawskiego: 1/ Konstytucja Księstwa Warszawskiego z 22 VII 1807 r. nie wspominała o GIO, 2/ Napoleon powołał we Francji dekretem z 16 IX 1807 r. Izbę Obrachunkową z uprawnieniami orzeczniczymi, 3/ w Księstwie Warszawskim po dyskusji między pruskim a francuskim modelem Izby Obrachunkowej przyjęto koncepcję francuską bez możliwości orzeczniczych dekretem z 14 XII 1808 r. o GIO, 4/ w Księstwie powołano w Warszawie /18 III 1808/ Szkołę Prawa i Szkołę Nauk Administracyjnych /22 V 1811/ później przekształcone w UW, 5/ GIO wzorowana była na francuskiej IO w modelu centralizacji i podporządkowaniu królowi, 6/ GIO kontrolowała całość wydatków publicznych występując do odpowiednich ministrów lub króla.
B/ Izba Obrachunkowa w Królestwie Polskim: a/ okres Konstytucji Królestwa Polskiego z 1815 r. i b/ okres Statutu Organicznego z 1832 r. Konstytucja Królestwa Polskiego z 27 XI 1815 r. /ogłoszona 24 XII 1815 r. - program Aleksandra I/: a/ dokonywała po raz pierwszy konstytucjonalizacji IO /art. 78/ sytuując IO przy panującym, b/ postanowienie królewskie z 3 X 1816 r. powoływało Główną Izbę Obrachunkową, scentralizowaną o kompetencjach orzeczniczych, c/ następnie dekret o GIO z 9 VII 1821 r. obowiązywał do końca polskiej kontroli tj. do 1866 r., c/ na czele prezes ponoszący odpowiedzialność przed panującym, d/ kontrola rachunkowości /Jeneralnej/ w Królestwie, e/ powołanie w Królestwie dekretem z 24 XI 1816 r. Prokuratorii Generalnej celem ochrony własności publicznej - powództwa do Sądu Ziemskiego Mazowieckiego i do II instancji Trybunału Apelacyjnego, f/ GIO składała nie tylko sprawozdania z wykonania budżetu, ale wnioski do projektu budżetu i obligatoryjnie opiniowała zmiany budżetu, g/ w czasie powstania listopadowego w związku z detronizacją cara /25 I 1831/ GIO podporządkowano Sejmowi i komisjom sejmowym. Statut Organiczny Królestwa Polskiego /26 II 1832/: a/ Statut Organiczny stanowił o Najwyższej Izbie Obrachunkowej, b/ Kontroler Generalny wchodził w skład rządu /Rady Administracyjnej/ i przedstawicielstwa /Rady Stanu/, c/ NIO była instytucją ściśle scentralizowaną, d/ NIO „przeglądała” budżet a Generalny Kontroler kierował „doniesienia” do władz i panującego, e/ likwidacja NIO w raz z klęską powstania styczniowego /1 I 1867/, f/ ustanowienie integralnej kontroli imperium rosyjskiego, g/ kontrola IO, GIO i NIO kontynuowała i rozwijała wzorce francuskie - podczas gdy kontrola rosyjska opierała się na własnych wzorcach wyprowadzonych z dekretu Piotra I z 1711 r., h/ w Rosji Urząd Kontroli Państwa z Kontrolerem Państwa, wpływ rewolucji 1905 r. i reformy z 1906 r. poprzez powiązanie UKP z Dumą głównie w zakresie rozliczeń budżetowych /Rewizor Gogola/.
B/ Kontrola w II RP. Etapy: a/ powstanie NIKP /1919-1921, b/ NIK w Konstytucji RP z 1921 r., c/ ustawa o kontroli państwowej z 3 VI 1921 r., d/ Konstytucja RP z 1935 r.
1/ powstanie NIKP dekret z 7 II 1919 r. z założeniem wszechstronnej kontroli finansów publicznych, podległość Naczelnikowi Państwa i współdziałanie z Sejmem Ustawodawczym, Prezes NIKP, kolegium i inspektorzy, Mała Konstytucja z 20 II 1919 r. nie wypowiadała się o NIKP, NIKP - analiza budżetu z wnioskiem o absolutorium do sejmu, terenowe izby kontroli.
2/ Konstytucja Marcowa z 1921 r. powoływała NIK /art. 9/ przejmując już uformowaną strukturę kontroli: a/ NIK w ramach rozdz. II władza ustawodawcza, system parlamentarno-gabinetowy, b/ problem konstytucjonalizacji i dekonstytucjonalizacji NIK, c/ konstytucja zobowiązywała do wydania osobnej ustawy o NIK, d/ konstytucyjny wniosek NIK o absolutorium, e/ kolegialność, f/ niezależność sędziowska, g/ Prezes NIK nie wchodzi w skład rządu ponosząc odpowiedzialność przed Sejmem, h/ NIK kontrolowała całość „administracji państwowej” wraz z wykonaniem budżetu państwa.
3/ Ustawa z 3 VI 1921 r. o kontroli państwowej obowiązywała do 1939 r. a nowela sierpniowa nie wprowadzała do niej zmian: a/ podległość NIK Prezydentowi RP, który mianował Prezesa NIK, b/ współdziałanie z Sejmem i Senatem poprzez składanie sprawozdań, d/ Kolegium NIK opiniowało podstawowe czynności izby, e/ izby okręgowe kontroli w terenie z kolegiami, e/ finalną czynnością NIK były „uwagi o wykonaniu budżetu” z wnioskiem o „udzielenie absolutorium”, f/ Konstytucja z 1921 r. i ustawa z 3 VI 1921 r. ustanawiały nowoczesną kontrolę całkowicie różną od burżuazyjnych izb obrachunkowych.
4/ Konstytucja RP z 23 IV 1935 r.: a/ konstytucjonalizacja NIK - art. 77 rozdz. XI, b/ zwierzchnictwo Prezydenta RP nad państwem, c/ Prezydent powoływał Prezesa NIK, d/ Sejm zatwierdzał „zamknięcie” rachunków państwowych i „udzielał” absolutorium na wniosek NIK, e/ kolegialność i niezależność od rządu.
5/ Okres KRN /1944-1947/. Biuro Kontroli przy Prezydium KRN. Biuro współdziałało bezpośrednio z KRN /parlamentem/ i kontrolowało także samorząd terytorialny /1944-1950/. Dyrektorem BK M.Grubecki.
6/ Okres Sejmu Ustawodawczego /1947-1952/. Referendum 3xTak 30 VI 1946. Mała Konstytucja z 19 II 1947 r. 3-podział władz, przewidywała NIK /rozdz. VI/. SU, Prezydent RP, Rada Państwa, rząd, NIK, sądy. Nawiązanie do Konstytucji RP z 1921 r. i ustawy z 3 VI 1921 r. Trójpodział władz. System parlamentarno-gabinetowy; NIK z pełnomocnictwa Sejmu kontroluje rząd, wniosek o absolutorium. Ustawa z 9 III 1949 r. o NIK dotychczas działało BK przy RP.
7/ Projekt nowej konstytucji. Problem konstytucjonalizacji i dekonstytucjonalizacji NIK. Komisja 14. Uwagi Stalina. Krytyka projektu; prezydent, sądownictwo w tym administracyjne, TS, NIK, samorząd terytorialny. Nowa Konstytucja PRL z 22 VII 1952 r. Dekonstytucjonalizacja. Likwidacja NIK i powołanie 22 XI 1952 r. MKP.
8/ Zmiany 1956 r. Nowelizacja konstytucji i ustawa z 13 XII 1957 r. Rozdz. III-a, NIK przy Sejmie, wniosek o absolutorium, NIK i delegatury - wpływ ustawy z 3 VI 1921 r., NIK wzorcowym organem niezależnej kontroli. Gierek /1970/ i Moczar.
9/ Nowelizacja z 10 II 1976 r. Konstytucjonalizacja partii i bloków politycznych, układów międzynarodowych. NIK osobny rozdz. IV - „Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad NIK” /35.2/. Degradacja Moczara - degradacją NIK. Konstytucja wypośrodkowała podległość NIK Sejmowi, Radzie Państwa i rządowi. Ustawa z 27 III 1976 r. o NIK. NIK jest naczelnym organem administracji. Wniosek o absolutorium sejmowa komisja właściwa do spraw finansów publicznych. Rozbudowa fikcyjnej kontroli społecznej /Inspekcja Robotniczo-Chłopska/.
10/ Zmiany 1980 r. Upadek Gierka. Reorganizacja NIK. Nowela konstytucji z 8 X 1980 r. i nowa ustawa z 8 X 1980 r. o NIK. Wzorce z ustawy z 13 XII 1957 r. Niezależność NIK. Podporządkowanie Sejmowi. Absolutorium dwuetapowe; komisje i komisja sejmowa ds. budżetu. Kontrola dostosowana do gospodarki uspołecznionej. Sejm wybierał Prezesa NIK /Moczar/. Powrócono do kolegialności NIK. Zespoły i departamenty w centrali i delegatury w terenie. Technicznie pozostał rozdz. IV Konstytucji do którego wprowadzono nowe przepisy. Ogólnie zmiany z 1980 r. wyeksponowały rolę Sejmu w prawie budżetowym. 1981 r. stan wojenny, gen. Hupałowski.
11/ Okrągły Stół; porozumienia z 5 IV 1989 r. i wybory z 4 VI 1989 r. Likwidacja Rady Państwa i powołanie Prezydenta PRL i Senatu /7 IV 1989. III RP po nowelizacji konstytucji z 29 XII 1989 r. Konstytucja RP z 1952 r. utrzymywała rozdz. IV: TK /zmiana konstytucji 26 III 1982 r. i ustawa z 29 IV 1985/, TS /1982 i ustawa z 26 III 1982/, NIK /8 X 1980/, RPO /konstytucja 7 IV 1989 r. i ustawa z 15 VII 1987 r. a od 1992 r. KRRiT/. Zniesienie zasady jednolitości władzy bez ustanawiania jakiekolwiek zasady jej podziału. „Demokratyczne państwo prawne” - orzecznictwo TK. Pojęcie „chaosu” konstytucyjnego.
12/ Mała Konstytucja z 17 X 1992 r. Utrzymywała z Konstytucji RP z 1952 r. w wersji z 1989 r.; rozdz. I, rozdz. IV /TK, TS, NIK, RPO, KRRiT/, rozdz. VII /sąd i prokuraturę/ i rozdz. VIII /podstawowe prawa i wolności obywatelskie/. Trójpodział władz i problem rozdz. IV. Dwuizbowość parlamentu a NIK. Koncepcja symetryczności i niesymetryczności. NIK podlega Sejmowi. Prezesa NIK wybierał Sejm „za zgodą Senatu”. Budżet - ustawa budżetowa symetryczny udział Sejmu i Senatu. Absolutorium - niesymetryczność; udziela wyłącznie Sejm. Absolutorium „selektywne” od 6 III 1993 r. całościowe. Teoria w MK z 1992 r. ustawy: konstytucji, ustawy konstytucyjnej, ustawy. Konstytucja RP z 1997 r. przyjmuje teorię ustawy /ustawa, ustawa o zmianie konstytucji, ustawa ratyfikacyjna, ustawa budżetowa/. Teoria ustaw „organicznych” i ustaw „dostosowawczych”.
rozdz. IV Konstytucji RP z 1952 r. TK i TS, NIK, RPO i KRRiT - konieczność rozbudowy monteskiuszowskiego trójpodziału.
Ustawa z 8 X 1980 r. i MK; NIK mogła przedkładać „zarzuty” osobom zajmującym kierownicze stanowiska w administracji państwowej.
NIK przygotowywała Sejmowi „analizę” wykonania budżetu państwa.
W dalszym ciągu „chaos” konstytucyjny.
13/ Ustawa z 23 XII 1994 r. o NIK. L.Kaczyński i komisja w NIK, komisja sejmowa. MK z 1992 r. i wizja nowej konstytucji. Krytyka projektu w Sejmie /UW/. Ustawa torowała w zakresie NIK rozwiązania przyszłej konstytucji. Prezydent Wałęsa nie zaskarżył ustawy do TK. Później 3 orzeczenia TK. Konstytucja RP z 2 IV 1997 r. i nowelizacja z 8 V 1998 r. Ustawa z 23 XII 1994 r. - neutralność a polityczność NIK. Systematyka; a/ zadania i zakres działania, b/ organizacja NIK, c/ postępowanie kontrolne, d/ pracownicy NIK, e/ zmiany i wejście w życie. Nieproporcjonalność części ustawy.
Zadania i zakres działania: 1/ kontrole obligatoryjne: administracja rządowa, NBP, państwowe osoby prawne i państwowe jednostki organizacyjne; 2/ kontrole fakultatywne: a/ samorząd terytorialny - dyskusja, b/ podmioty prywatne: wykonujące zadania na rzecz jednostek administracji i samorządowej. Zróżnicowane kryteria. Organizacja NIK. 1/ NIK podlega Sejmowi; niesymetryczność, 2/ Prezesa NIK wybiera Sejm za zgodą Senatu, 3/ kadencyjność prezesa; długość kadencji, 4/ niezależność prezesa; partie - fikcja, TS, TK, incompatibilitas, odwołanie przez Sejm prezesa, 5/ kolegialność i Kolegium NIK, 6/ skład kolegium - czynnik społeczny, 7/ kompetencje kolegium, 8/ departamenty - statut nadawany przez Marszałka Sejmu; funkcjonalne i problemowe, 9/ 16 delegatur. Uprawnienia koordynacyjne NIK /art. 12/ - NIK naczelnym organem kontroli; 1/ organy inspekcji i rewizji są obowiązane na żądanie NIK udostępniać materiały, 2/ pod kierownictwem NIK przeprowadzają określone kontrole, 3/ przeprowadzają kontrole doraźne na zlecenie NIK. NIK a Sejm; NIK przedkłada Sejmowi; 1/ analizę wykonania budżetu państwa, 2/ opinię w przedmiocie absolutorium dla rządu, 3/ informacje o wynikach kontroli zleconych przez Sejm, 4/ informacje o wynikach kontroli zleconych przez prezydenta i rząd, 5/ informacje o wynikach innych ważniejszych kontroli, 6/ zarzuty NIK względem kierowników administracji rządowej np. Olechowski i Alot, 7/ coroczne sprawozdania NIK. Odpowiednio delegatury przedkładają informacje wojewodom i samorządowi terytorialnemu. Zasada jawności wyników kontroli; Prezes NIK obligatoryjnie podaje do wiadomości publicznej analizę wykonania budżetu państwa i sprawozdanie z działalności NIK /art. 10/. Postępowanie kontrolne.