Wychowanie patriotyczne

Sytuacja polityczna Polski, Europy i świata obliguje nas - pedagogów do tego, aby w rozmowach z młodzieżą podejmować zagadnienia dotyczące patriotyzmu.

W dobie, zmian zagrażających utracie tożsamości narodowej, rzeczą ważną jest kształtowanie przez nauczycieli - wychowawców patriotycznych postaw młodych ludzi.

Patriotyzm jako pewien stan pozytywnego nastawienia wobec ojczyzny i jej problemów powinien być wartością leżącą u podstaw pracy wychowawczej nie tylko nauczycieli historii, wiedzy o społeczeństwie czy polonistów, ale też nauczycieli - wychowawców.
W trosce o kulturę historyczną naszego kraju pedagodzy powinni ukazywać młodzieży nie tylko chwalebne wydarzenia naszych dziejów, ale także i te nie przynoszące nam zaszczytu.
Należy pamiętać, iż patriotyzm to nie tylko docenianie niepodległości i suwerenności ojczyzny, doniosłych wydarzeń z dziejów, ale także kształtowanie postaw ogólnoludzkich, przestrzeganie i poszanowanie prawa, sumienne wywiązywanie się z obowiązków. Są to problemy, o których należy pamiętać przekazując młodym ludziom treści historyczne mające na celu ukazanie rozwoju Polski na przestrzeni wieków i jej miejsce w Europie, szczególnie po wejściu do Unii Europejskiej.

Zaniedbania wychowawcze w sferze wychowania patriotycznego ujawniają się dopiero w takich sytuacjach, kiedy np. podczas uroczystości szkolnych uczniowie nie wiedza, jaką przyjąć postawę podczas wprowadzenie sztandaru. Wzbiera wtedy w nas uczucie niemocy. Wobec ignorancji przez uczniów symboli narodowych czujemy się bezsilni. Stawiamy sobie pytanie: co zostało zaniedbane?, dlaczego? Nie chodzi tu o rodzaj wojskowej dyscypliny, ale o wyczucie sytuacji i uszanowanie powagi chwili.
Niezbędne jest tworzenie sytuacji wychowawczych, które posłużą kształtowaniu postaw patriotycznych w danym środowisku młodzieżowym. Wychowanie patriotyczne należy łączyć z wieloma sytuacjami z życia społecznego.

Sytuacje zachodzące w życiu społecznym i gospodarczym naszego kraju dowodzą, że rola nauczyciela - wychowawcy w zakresie wychowania patriotycznego wymaga dużego wysiłku poznawczego. Aby dotrzeć do współczesnej młodzieży nauczyciel - wychowawca powinien na bieżąco śledzić zmiany zachodzące w ramach tzw. zadań wychowawczych oraz musi być zorientowany w zmieniającym się prawie oświatowym.
W pracy z młodzieżą należy wzmocnić znaczenie roli państwa demokratycznego.
Wychowanie patriotyczne jest procesem ciągłym.
Wychowawca - nauczyciel proces wychowania patriotycznego powinien analizować na tle działalności wszystkich elementów wchodzących w skład tego procesu: rodziny, szkoły, organizacji społecznych w tym młodzieżowych, państwa, Kościoła, najbliższego otoczenia wychowanków.

Wpływ kultury regionalnej na osobowość dziecka

Wielu zadaje sobie pytanie:"Patriotyzm, czy regionalizm?" Co ważniejsze? Czy można te pojęcia łączyć czy dzielić? A więc...

Patriotyzm - postawa społeczno-polityczna łącząca przywiązanie i miłość do ojczyzny, jedność i solidarność z całym narodem z szacunkiem dla innych narodów oraz poszanowaniem ich suwerennych praw.

Regionalizm - prąd społeczno-kulturalny dążący do zachowania swoistych cech kultury danego obszaru, jej odnowę i propagowanie poszarzanie wiedzy o języku, tradycjach itp.

Będąc patriotami w ogólnym tego słowa znaczeniu, jesteśmy również i nierozerwalnie związani ze swoją "małą Ojczyzną" - regionem. Wielu naukowców stwierdziło zgodnie, że edukacja regionalna stanowi istotny czynnik w kształceniu i kształtowaniu postaw patriotycznych współczesnego Polaka. W związku z tym edukacją regionalną zostały objęte nie tylko dzieci i młodzież, ale również studenci kierunków pedagogicznych. Przekazując wiedzę o danym regionie dzieciom i młodzieży rozpocznijmy od prostych informacji dotyczących
- środowiska geograficznego-położenia, granic danego obszaru, budowy geologicznej, klimatu, sieci wodnej, rodzaju gleb.
- środowiska przyrodniczego-flory i fauny, Rezerwatów Przyrody, Parków Krajobrazowych, Pomników Przyrody.
- zarysu geografii i przyrody-podłoża geologicznego, surowców mineralnych, powierzchni.
- walorów krajobrazowo-turystycznych
- historii regionu
- kultury ludowej, której chciałam poświęcić więcej miejsca.

Jest ona bowiem niezwykle ważną częścią kultury ogólnonarodowej. Były przecież okresy w historii Polski, kiedy kultury oficjalnej, zwanej też elitarną, nie było, toteż kultura ludowa pełniła jej funkcję i nie pozwalała narodowi zniknąć z powierzchni dziejów. Tak było w czasie rozbiorów, dlatego wiele regionów przetrwało dzięki własnej kulturze i gwarze. Wszyscy powinni wiedzieć co zawdzięczamy mowie dziadów, obrzędom i zwyczajom, pieśniom i tańcom, opowieściom i przysłowiom, po prostu tradycji, którą możemy określić jako wartości odziedziczone po przodkach, przekazywane z pokolenia na pokolenie. Ze względu właśnie na ów przekaz międzygeneracyjny przede wszystkim, z ust do ust, od człowieka do człowieka, tradycja ludowa wzrasta w ziemię, na której żyje, stając się jej najważniejszym wyznacznikiem. Jest niejako solą tej ziemi.

Gustaw Morcinek napisał kiedyś "że ziemia jest jak twarz ludzka". Nie ma jednakowych krajów, regionów. Tym co je odróżnia, jest nie tylko krajobraz, ale przede wszystkim tradycja.

Jeśli chcemy więc przekazać dzieciom to co piękne w naszej "małej Ojczyźnie", sięgnijmy do tradycji, która mówi o nas najwyraźniej. Dlatego, że przez wieki trwała w naszej ziemi, wzrastając w nią korzeniami coraz głębiej. Kultura współczesna nie ma tej siły wyodrębniania, ona jest właściwie wszędzie taka sama, globalizuje świat. Gdybyśmy zatem nie mieli własnej tradycji, stracilibyśmy tożsamość narodową i regionalna, co jest procesem niezwykle groźnym. Tak więc dbałość o własną tradycję kultury jest to dbałość o istnienie własnego narodu, a także własnego regionu, który jest jego częścią. Tradycja jest bowiem najbezpieczniejszym fundamentem budowy przyszłego gmachu narodowego. Rozwój młodego pokolenia powinien więc zmierzać do tego co swoje, ku temu co obce. Nie sposób docenić kultury światowej, bez znajomości kultury własnej. Często jednak bywa tak, że cudze chwalimy, swego nie znamy, iż w końcu sami nie wiemy, co posiadamy. Nie zapominajmy więc o tradycji.

Cytując słowa A. Mickiewicza "A tak, gdzie się obrócisz, z każdej wydasz stopy, żeś znad Niemna, żeś Polak, mieszkaniec Europy". Tak więc chciałoby się powiedzieć "Pamiętajcie żeście Polacy, w końcu mieszkańcy Europy, całego świata".
NIE MA WIELKOŚCI CZOWIEKA BEZ JEGO ZAKOTWICZENIA W JEGO WŁASNEJ ZIEMII I TRADYCJII.

Powrót

CZYM JEST PATRIOTYZM?

Co to znaczy być Polakiem? Czym się różni patriota od nacjonalisty - przecież jeden i drugi twierdzi, że kocha swą ojczyznę i ma na względzie jej dobro. Zajęcia dają uczniom możliwość rozważenia obu postaw i szukania odpowiedzi na pytanie, czym jest dzisiaj patriotyzm.

Cele

Po zajęciach uczniowie powinni umieć:

- odróżnić przejawy „patriotyzmu” i „nacjonalizmu”;

- sformułować własne określenie „patrioty”;

- skomentować argumenty na rzecz emigracji z Polski oraz pozostania w kraju.

Środki dydaktyczne

1. Artykuł „Patriota - kto to taki?”

2. Tekst „Emigracja - prawo każdego Polaka czy dezercja?”

Propozycja realizacji tematu

WPROWADZENIE

1. Rozpocznij lekcję, zadając uczniom następujące pytania: „Czy czujesz się Polakiem? Co dla ciebie oznacza być Polakiem?”

ROZWINIĘCIE

2. Sprowokuj dyskusję wokół następujących pytań: „Co, waszym zdaniem, oznacza hasło »Polska dla Polaków«? Jak myślicie, co czują przedstawiciele innych narodów, widząc taki napis na ścianie jakiegoś domu w waszym mieście czy na wsi? Co czulibyście, spotykając np. w Niemczech hasło »Niemcy dla Niemców«? Czy, waszym zdaniem, hasło takie jest wyrazem patriotyzmu?”

Poproś uczniów, żeby wymyślili inne krótkie hasła, które lepiej mogą wyrażać uczucia narodowe, bez obrażania przedstawicieli innych narodów i podważania ich prawa do życia w Polsce. Każdy proponujący hasło zapisuje je na tablicy. Następnie uczniowie wybierają hasła, które najbardziej im się podobają i uzasadniają swój wybór.

3. Rozdaj uczniom artykuł „Patriota - kto to taki?” (materiał pomocniczy nr 1) i poproś o jego uważne przeczytanie. Następnie poleć uczniom, aby do znajdującej się pod artykułem tabeli wpisali poglądy wyrażone przez większość uczestników ankiety. Zapytaj ich, czy zgadzają się z opiniami wyrażonymi w ankiecie. Zachęć uczniów do dyskusji na ten temat. Wnioski zapisz na tablicy. Staną się one podstawą przyjętej przez uczniów definicji patriotyzmu.

4. Przeprowadź z uczniami debatę na temat współczesnej emigracji. Spytaj ich, czy gdyby mieli taką możliwość, to wyjechaliby z Polski (na stałe lub na dłuższy czas) oraz czy decyzja w tej sprawie ma coś wspólnego z patriotyzmem? Poproś uczniów o możliwie wszechstronne uzasadnienie wypowiedzi. Wybierz dwie osoby, których zadaniem będzie notowanie wysuwanych argumentów. Jedna z nich zbierać może argumenty „za”, a druga „przeciw”; zostaną one odczytane po zakończeniu debaty. Możesz wykorzystać również materiał pomocniczy nr 2 („Emigracja - prawo każdego Polaka czy dezercja?”).

Podsumowując dyskusję, postaw następujące pytania:

- czy któreś z argumentów związanych z tematem debaty usłyszałeś po raz pierwszy? jak wpłynęły one na twoją opinię wyrażoną w debacie?

- czy któreś z usłyszanych podczas debaty argumentów uważasz za szczególnie ważne?

- czy jakieś argumenty twoich adwersarzy przekonały cię na tyle, że zmieniłeś swoją poprzednią opinię na ten temat?

5. Poproś uczniów, aby wymienili różne elementy obrazu współczesnej Polski: wady i zalety obywateli, z czego jako Polacy możemy być dumni, a czego powinniśmy się wstydzić, cechy życia politycznego, społecznego, gospodarczego, najbardziej typowe zjawiska absorbujące opinię publiczną, fakty, z których Polacy znani są na świecie. Zapisz te elementy na tablicy.

ZAKOŃCZENIE

6. Następnie zaproponuj uczniom, aby wykonali w formie „satyrycznej” lub „poważnej” projekt symbolu Polski - starając się zilustrować wymienione poprzednio cechy lub zjawiska. Urządź wystawę wykonanych prac. Zachęć do ich skomentowania.

Pojęcia i terminy

·tożsamość narodowa ·patriotyzm ·nacjonalizm ·emigracja

Uwagi

Powinieneś pomóc uczniom dostrzec złożoność omawianych zagadnień, a nie dążyć do formułowania uproszczonych ocen nacjonalizmu czy potępienia dla osób emigrujących z Polski itp.

MATERIAŁ POMOCNICZY NR 1

PATRIOTA - KTO TO TAKI?

Aby stać się patriotą, należy znać polski język, szanować godło i hymn, dużo pracować i nie kupować zachodniej żywności -- tak najczęściej odpowiadali respondenci kwietniowego sondażu OBOP.

Niemal połowa sądzi, że absencja w wyborach świadczy o braku patriotyzmu, a 42% jest przekonana, że człowiek, który nie brał udziału w wyborach może być patriotą.

Nie jest nim ten, kto jest obibokiem i leniem w pracy, twierdzi 79% ankietowanych. Ani ten, kto nie szanuje godła i hymnu narodowego (94%), kto nie chce poświęcać życia w obronie ojczyzny (73% badanych), kto unika służby wojskowej (68%).

42% jest przekonanych, że władze polskie nie powinny wyrażać zgody na handel prowadzony przez obcokrajowców, ale też nie zwalczać go. Co trzeci jest zdania, że nie wolno udzielać takiej zgody i usuwać handlarzy. Jedynie co czwarty jest za pełną swobodą handlową dla obcokrajowców.

Większość (58%) jest przekonana, że kupowanie żywności z Zachodu jest niepatriotyczne, tylko 38% nie zgadza się z taką opinią. Dwie trzecie ankietowanych doradziłoby swojemu krewnemu pracę w prywatnej firmie polskiej, a nie zachodniej, nawet wtedy, gdy warunki zatrudnienia byłyby te same. Tylko 14% wskazałoby zachodnie przedsiębiorstwo.

Gazeta Wyborcza, 17 maja 1992

Słowniczek:

OBOP - Ośrodek Badania Opinii Publicznej, instytucja zajmująca się badaniem poglądów obywateli

respondent - osoba biorąca udział w ankiecie

absencja - nieobecność, nieuczestniczenie (tu: w wyborach)

Zdaniem większości...

patriotą jest, kto:

nie jest patriotą, kto:

MATERIAŁ POMOCNICZY NR 2

Emigracja z Polski - prawo każdego Polaka czy dezercja?

ARGUMENTY „ZA”:

Każdy ma prawo mieszkać tam, gdzie, według niego, jest mu lepiej. W wielu krajach można szybciej osiągnąć wysoki poziom życia i łatwiej zrealizować swoje cele, dlatego pozostawanie w Polsce nie ma sensu. Na pozytywne i odczuwalne dla wszystkich rezultaty reform w naszym kraju trzeba będzie jeszcze długo czekać. Każdy powinien sam zadbać o swoje życie, nie oglądając się na innych czy na ojczyznę. Ważne jest dobro jednostki, a nie dobro narodu.

ARGUMENTY „PRZECIW”:

Każdy należy do jakiegoś narodu, z którym łączy go wspólny język, wspólna przeszłość i wspólne problemy wymagające rozwiązania oraz przyszłość, którą należy wspólnie tworzyć. Opuszczanie kraju w trudnym dla niego okresie osłabia zdolność narodu do przezwyciężania trudności, blokuje jego rozwój. Jednostka ma obowiązek wykorzystania wszystkich swoich umiejętności dla swojego narodu. Emigracja jest formą ucieczki przed tymi obowiązkami i wyborem łatwiejszej drogi dla własnej korzyści osiągniętej wbrew interesowi narodowemu.

Początek strony

Powrót

---