MAKROEKONOMIA- zajmuje się zachowaniem gospodarki jako całości czy też zmianami szeroko traktowanych wielkości agregatowych wystepujących w życiu gospodarczym. Jest to badanie ogólnego poziomu produkcji, zatrudnienia, bezrobocia i cen w danym kraju.

np.

makroekonomia bada:

• zachowania wszystkich cen dóbr konsumpcyjnych i produkcyjnych

• czynniki wyznaczające ogólny poziom stopy bezrobocia

• ogólne tendencje importu i eksportu

Dla zrozumienia procesów zachodzących w makrogospodarce niezbędne jest pewne zrozumienie mikroekonomicznych mechanizmów podaży i popytu.

Przez znaczną część swych dziejów narody niewiele czyniły dla kształtowania działalności gospodarczej. Jednakże wraz z rozwojem nowoczesnej teorii makroekonomicznej rosła i wiedza o tym, w jaki sposób polityka państwa wpływa na gospodarkę.

CELE:

Są cztery obszary najważniejsze z punktu widzenia efektywnej działalnosci makroekonomicznej; obejmuja one sferę produkcji, zatrudnienia, cen oraz stosunków gospodarczych z zagranicą.

CELE I NARZĘDZIA
Cele	Narzędzia
Produkcja: Wysoki poziom zarówno bezwzględny, jak i w stosunku do rozporządzalnego potencjału Wysoka stopa wzrostu Zatrudnienie: Wysoki poziom zatrudnienia Niski poziom bezrobocia przymusowego Stabilnośc poziomu cen przy swobodnej grze sił rynkowych Bilanse zagraniczne: Równowaga eksportu i importu Stabilnośc kursów waluty	Polityka fiskalna: Wydatki publiczne Podatki Polityka monetarna: Kontrola podaży pieniądza wywierajaca wpływ na stopy procentowe Polityka dochodowa: Od swobodnego kształtowania relacji płac i cen do środków kontroli Stosunki międzynarodowe: Polityka handlu zagranicznego Interwencjonizm w odniesieniu do kursów walutowych

Znajdują się tu główne cele polityki makroekonomicznej we współczesnej gospodarce rynkowej. Są one wprowadzane w sposób formalny do ustawodastwa państwowego. Znajdujemy je w przemówieniach przywódców politycznych i deklaracjach zgromadzeń obywatelskich. Realizacja tych celów prowadzi do wysokiej i rosnącej stopy życiowej.

Znajdują się tu narzędzia polityki. Są to dźwignie i stery, za pomocą których poitycy mogą próbować zmienić tempo i kierunek działalności gospodarczej. Konserwatyści często są zdania, że powinno się stosować te narzędzia bardzo oszczędnie, liberałowie natomiast pragnęliby ich aktywnego stosowania.

1. Produkcja:

Podstawowym miernikiem sukcesu gospodarczego kraju jest zdolność do generowania wysokiego poziomu i szybkiego wzrostu produkcji dóbr i usług ekonomicznych.

PNB to miernik wartości rynkowej wszystkich wytworzonych w ciągu roku dóbr i usług, od „a do zet”.

PNB można wyrazać albo w cenach biężących, co daje nam PNB nominalny, albo z poprawką ze względu na inflację, a to daje PNB realny. Zmiany PNB realnego są najlepszą i najbardziej dostępną miarą poziomu i wzrostu produkcji.

Ruchy w górę i w dół krzywej realnego PNB nazywa się cyklami koniunkturalnymi.

Wznoszące się lub opadające fazy cyklu koninkturalnego nie mogą przesłonić długookresowego trendu- tendencji powolnego, ale stałego wzrostu produkcji realnej.

Produkt potencjalny- maksymalny produkt narodowy brutto osiągalny i dający się utrzymać, albo produkt narodowy brutto osiągany przy wysokim poziomie zatrudnienia.

Kategoria produktu potencjalnego opiera się na pogladzie, że kiedy produkcja i zatrudnienie są bardzo wysokie (a wobec tego bezrobocie jest bardzo niskie), zaczyna gwałtownie rosnąć inflacja (albo stopa wzrostu cen). Analogicznie, przy wysokim poziomie bezrobocia inflacja przygasa. Gdzieś pośrodku leży progowa stopa bezrobocia zwana, naturalną stopą bezrobocia.

Za produkt potencjalny uznajemy ten poziom realnego PNB, który odpowiada owej naturalnej stopie bezrobocia.

Różnice pomiędzy produktem potencjalnym a realnym stanowi tak zwana luka PNB; jest to szacunkowa ocena ilości dóbr i usług, którą tracimy wskutek tego, że gospodarka nie osiąga swoich możliwości w odniesieniu do zatrudnienia.

Produkt potencjalny to nie jest maksimum osiągalnej w danej gospodarce produkcji, ale ta jej najwyższa wielkość, jaką można wytworzyć nie wywołując gorączki inflacyjnej.

Liki PNB wcale nie muszą być rezultatem złej polityki gospodarczej.

2. Zatrudnienie i bezrobocie:

Pojęciem globalnej siły roboczej obejmujemy wszystkie osoby czy to zatrudnione, czy też nie, jednak z pominięciem tych, które nie mają pracy, ale tez wcale jej nie szukają.

3. Ceny i inflacja

Trzecim z najważniejszych zadań jest zapewnienie stabilności cen przy zachowaniu swobodnej gry sił rynkowych. Stabilność cen oznacza, że ani wzrost, ani spadek cen nie są zbyt szybkie; że stopa inflacji (mierzona stopą zmiany cen z okresu na okres) jest bliska zeru.

Najpowszechniejszym narzędziem pomiaru ogólnego poziomu cen jest wskaźnik cen konsumpcyjnych, znany pod nazwą CPI (Consumer Price Index). CPI mierzy koszt pewnego ustalonego koszyka dóbr. Ogólny poziom cen często oznacza się literą P. Stopa inflacji jest ot stopa wzrostu (lub spadku) poziomu cen, mierzona na przykład z jednego roku na drugi.

Stopa inflacji mierzona CPI (wskaźnikiem cen konsumpcyjnych) wyraża się wzorem:

Stopa inflacji cen dóbr = CPI (tegoroczny) - CPI (zeszłoroczny)/ CPI (zeszłoroczny)*100

konsumpcyjnych w (%)

4. Zagraniczna polityka gospodarcza

Wszystkie gospodarki narodowe są otwarte: importują i eksportują dobra i usługi; zapożyczją się zagranicą lub też udzielają zagranicznych pożyczek.

W normalnych okresach nasz eksport i import pozostają mniej więcej w równowadze, zaś eksport netto (różnica między pieniężną wartością eksportu i importu) jest drobnym tylko ułamkiem naszego produktu narodowego brutto.

Czynniki wpływajace na zmiany w eksporcie netto:

• cykle gospodarcze wystepujące w kraju lub zagranicą

• gwałtowne zwyżki lub zniżki cen ropy naftowej

• większe zmiany stóp procentowych

• embargo

WNIOSKI:

W gospodarce rynkowej efekty makroekonomiczne ocenia się pod kątem widzenia realizacji czterch grup zadań.

1. Wysoki i rosnący poziom produktu realnego

2. Wysokie zatrudnienie i niskie bezrobocie, zapewnienie dobrej i wysoko płatnej pracy wszystkim, którzy chca pracować

3. Ustabilizowany albo rosnący w łagodnym tempie poziom cen, jednakowoż przy cenach i płacach wyznaczanych działaniem wolnych rynków

4. Stosunki gospodarcze z zagranicą charakteryzujace się stabilnością kursu waluty i zbilansowaniem (w mniejszym czy wiekszym stopniu) eksporty i importu.

NARZĘDZIA:

Narzedzia polityki to pewna zmienna ekonomiczna, pozostająca pod bezposrednią kontrolą rządu; zmieniając narzędzia polityki, oddziałujemy na jeden lub więcej celów makroekonomicznych.

1. Polityka fiskalna:

Wydatki rządowe oraz system podatkowy, są elementami polityki fiskalnej.

Wydatki- okreslenie wydatków na dobra i usługi

Wydatki rządowe są głównym wyznacznikiem wielkości globalnych wydatków, a -co za tym idzie-krótkookresowych zmian wielkości realnego PNB.

Opodatkowanie obniza dochody indywidualne. Wyższe podatki, pozostawiając gospodarstwom domowym mniejsza ilość pieniędzy do wydania, prowadzą obniżenia ich wydatków konsumpcyjnych, zmniejszajac globalny popyt i faktyczną wielkość PNB.(podatki mogą też wpływać na wielkość potencjalnego produktu)

2. Polityka pieniężna (monetarna):

Sterowanie podażą pieniądza- zwiększając lub obniżając tempo wzrostu ilości pieniądza, Bank Centralny obniża lub podwyższa stopy procentowe i pobudza albo opóźnia inwestycje w domy, zakłady, maszyny i zapasy. W okresach „trudnego pieniadza” prowadzi do spadku PNB i zmniejszania się inflacji.

Polityka pieniężna- sposób w jaki Bank Centralny steruje podażą pieniadza oraz związki pomiędzy pieniądzam, produkcją i inflacją.

3) Narzędzia polityki dochodowej:

=Polityka płac i cen

Tradycyjna metoda spowolnienia inflacji polegał;a na okiełznaniu wzrostu podaży pieniądza i wydatków rządowych. Posunięcia takie obniżają realny PNB, zwiekszają bezrobocie i przychamowywują inflacje cen i płac. Strategia ta jest jednak bardzo kosztowna-zredukowanie inflacji o parę procent powoduje bowiem lukę PNB.

Rozwiązania alternatywne to kontrola cen i płac (stosowana w okresie wojny), namawianie (głównie związków zawodowych) do dobrowolnego przestrzegania określonych „wytycznych” dla cen i płac.

Powiązania międzynarodowe:

Zagraniczna polityka gospodarcza obejmuje szeroki wachlarz rozmaitych instrumentów jak manipulowanie kursem waluty, nakładanie ograniczeń na obroty w handlu zagranicznym, stosowanie ceł lub subsydiów albo nawet doprowadzanie (w imię stabilizacji handlu zagranicznego) do bezrobocia.

WNIOSKI:

Każdy kraj rosporządza szerokim wachlarzem instrumentów poityki gospodarczej, które można stosować w celu realzacji swoich zadań makroekonomicznych. Najważniejszymi są:

1. Polityka fiskalna, dotycząca wydatków rządowych i opodatkowania. Wydatki rządowe oddziałują na relatywną wielkość konsumpcji zbiorowej i prywatnej. Podatki ściągają część dochodów i obniżają wydatki praywatne, mogą jednak również wpływać na inwestycje i produkt potencjalny. Polityka fiskalna oddziałuje na globalne wydatki i w ten sposób wywiera wpływ na faktyczny realny PNB i na inflację, przynajmniej w krótkim okresie.

2. Polityka monetarna, którą prowadzi bank centralny, określa podaż pieniądza. Zmiany podaży pieniadza wywołuja ruch stóp procentowych w dół lub w górę i wywieraja wpływ na wydatki dokonywane na pozycje takie, jak maszyny czy budynki. Polityka monetarna wywiera istotny wpływ zarówno na PNB faktyczny, jak i potencjalny.

3. Polityka dochodowa wyraża podejmowane przez rząd wysiłki, których celem jest hamowanie inflacji przez bezpośrednie oddziaływanie na ruch płac i cen.

4. Polityka stosunków gospodarczych z zagranicą - interweniowanie w kursy walutowe, polityka handlowa, a nawet i polityka pienężna oraz fiskalna - dąży do utrzymania równowagi na rynkach walutowych i do unikania nadmiernej rozpiętości między importem a eksportem.

Makroekonomia obejmuje decyzje wyboru między alternatywnymi podstawowymi celami. Żaden kraj nie może jednocześnie utrzymywać wysokiej konsumpcji i wysokiej stopy wzrostu. Obniżenie wysokiej stopy inflacji wymaga albo okresu dużego bezrobocia i niskiej produkcji, albo ingerowania w funkcjonowanie wolnych rynków za pomocą narzędzi polityki płac i cen. Najtrudniejszym ze wszystkich problemów makroekonomicznych jest konieczność dokonywania krótkookresowego wyboru między inflacją a bezrobociem i liką PNB.

---