rajki na tabliczkach tkano w Skandynawii od celtyckiej ery żelaza, tj. od około 400 roku p.n.e. Odkryto wiele tabliczek pochodzących z tego okresu, szczególnie w Osebergu. Odkryto tam w jednym grobie zestaw 52 tabliczek ! Wikingowie nie byli jednak odkrywcami tego wynalazku; sztuka tkania krajek za pomocą tabliczek jest bardzo stara. Egipcjanie używali ich prawdopodobnie już 6000 lat temu. Prawdopodobnie tabliczki wywodzą się z Dalekiego Wschodu, skąd dotarły przez Azję do północnej Afryki a stamtąd do Europy. Pomimo, że według mojej wiedzy, nie znaleziono jeszcze tabliczek na terenie Wielkopolski, jestem pewien, że ten wynalazek nie mógł ominąć naszych terenów.

eraz praktyka. Aby móc zacząć tkać, najpierw musisz mieć swój zestaw tabliczek. Najlepiej zrobić je z plastiku lub tektury, ale jeśli chcesz, by były one w miarę historyczne, zrób je z drewna (sklejka) lub grubej, sztywnej skóry. Najpierw wytnij kwadraty o wymiarach około 6x6 cm i we wszystkich czterech rogach wywierć otwory o średnicy ok 2mm oddalone od krawędzi o ok. 2mm. Typowe znajdowane zestawy składały się z 24 lub 25 tabliczek, jednak można używać dowolnej ilości tabliczek, pamiętając, że im ich więcej tym trudniej, ale tym szerszą krajkę i bardziej skomplikowany wzór można osiągnąć. Wszystkie tabliczki muszą mieć dokładnie te same wymiary i po złożeniu ich w kupkę, otwory

muszą się dokładnie pokrywać. Tabliczki z drewna trzeba dokładnie wyszlifować (otworki też!), a w razie potrzeby zalakierować matowym lakierem, aby wełna nie zaczepiała się co chwile o drzazgi. Nawleczone tabliczki muszą kręcić się na osnowie bez zbytnich oporów. Narożniki tabliczek można oznaczyć różnymi kolorami lub też pod każdym otworem napisać literę - kolejno : A,B,C,D. Zrobiłeś to? Brawo! Narzędzie gotowe, pora tkać.

ajpierw tabliczki trzeba nawlec. W tym celu przez każdy otwór każdej tabliczki przetykamy wełnianą nić. Jedną tabliczkę przetykamy z jednej strony (tj. z góry od strony liter lub z dołu). Cały zestaw na ogół nawlekamy : połowę tabliczek z góry, a drugą połowę z dołu. Gdy już nawleczesz zestaw, zwiąż ułożone w kupkę tabliczki i rozplącz splątane nitki. Rozepnij zestaw pomiędzy dwoma meblami, drzewami lub powieś na czymś i obciąż drugi koniec kamieniem (niepotrzebne skreślić). Wszystkie tabliczki powinny być ułożone tak, by narożniki A i D były skierowane ku jednemu końcowi krajki (z tego końca zaczniesz tkanie), a B i C ku końcowi przeciwnemu. Rozwiąż tabliczki. Patrząc z boku widzisz trójkątną szczelinę między otworami A i D przez całą szerokość zestawu. Przez tą szczelinę przetykasz wątek (nić poprzeczną do osnowy). Przekręć teraz zestaw o 90 stopni do przodu (otwór B powinien znaleść się w pozycji, w której był otwór A). Nić wątku zostaje zablokowana przez osnowę, a przed tabliczkami otwiera się kolejna szczelina przez którą przewlekamy wątek w drugą stronę, itd... Szczelina czasem jest wąska, lub nie wszystkie nitki "wskoczyły" w swój szereg. Zaradzić temu można zsuwając tabliczki o kilka cm w dół krajki i spowrotem. Kręcąc tabliczkami w jedną stronę, odkrywasz szybko, że na końcu krajki tworzą się warkoczyki uniemożliwiające jej dokończenie. Stąd też większość wzorów jest projektowana tak, że tabliczkami kręci się np 4 razy w jedną, a potem odkręca 4 razy w drugą stronę. Tabliczki przekręcane 2 razy w jedną stronę kierują nitkę we wzorze trochę skośnie, co należy uwzględnić podczas projektowania. Po każdym przewleczeniu trzeba dobić (np. płaskim kawałkiem drewna) wątek do już utkanej części. Krajka wtedy ma jednolitą szerokość i jest zbita. Najlepiej nić wątku przywiązać do końca płaskiego drewienka, które wtedy jednocześnie ułatwia jej przetykanie przez szczelinę. Pamiętaj, żeby do oczekiwanej długości krajki dodać ok 30-40 cm, które marnują się na początku i końcu krajki (tabliczki dojeżdżają ok 10 cm od końca, a tkasz przed nimi, więc marnuje się jeszcze z 15-20 cm).

to właściwie wszystko o teorii. Reszta to żmudna praktyka i niezliczone eksperymenty z różnymi wzorami. Ponieważ na początku największym problemem jest takie przewleczenie nici osnowy przez otworki w tabliczkach, by wyszedł z tego jakiś sensowny wzór (do tej pory mam z tym problemy), zamieszczam przykładowy schemat nawlekania. Krajka utkana według niego przedstawia szereg rombów, otoczonych obwódką innego koloru, na tle koloru trzeciego. Tkamy używając 10 tabliczek. Poniżej skan moich krajek zrobionych według tego schematu. Tkamy kręcąc najpierw 4 razy do tyłu (A,D,C,B,A) a potem 4 razy do przodu (z A na B,C,D,A). Najlepiej przeciągać nitką w kolorze obwódki.

	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
	D	D	D	D	D	G	G	G	G	G
A	K2	K3	K2	K1	K1	K1	K1	K2	K3	K2
B	K2	K2	K3	K2	K1	K1	K2	K3	K2	K2
C	K2	K1	K2	K3	K2	K2	K3	K2	K1	K2
D	K2	K1	K1	K2	K3	K3	K2	K1	K1	K2

Legenda :
D, G : Nawlekanie tabliczki odpowiednio z dołu i z góry. A,B,C,D: otworki w tabliczkach przez które przewlekamy: K1: nitki koloru pierwszego (tło) K2: nitki koloru drugiego (obwódka i obrzeże) K3: nitki koloru trzeciego (romby).

---