Praca semestralna z zarządzania przedsiębiorstwem.
Temat: Zasady prowadzenia działalności gospodarczej.
I. Podstawowe pojęcia, definicje i przepisy.
Działalnością gospodarczą według prawa polskiego, jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, jeżeli jest wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Oznacza to, że działalność gospodarcza zawsze skierowana jest na osiągnięcie zysku, a ten, kto ją wykonuje powinien działać jako jednostka zorganizowana i stale zajmująca się wykonywaniem działalności gospodarczej.
Pojęcie działalności gospodarczej jest ograniczone do niektórych tylko dziedzin aktywności :
produkcji,
budownictwa,
handlu,
świadczenia usług,
rozpoznawania i eksploatacji zasobów naturalnych.
Tak pojmowaną działalność gospodarczą może w Polsce prowadzić każdy. Oznacza to, że przedsiębiorcą może być zarówno osoba fizyczna, prawna a także niemająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Zatem przedsiębiorcą nie jest sama spółka cywilna, lecz osobno wszyscy jej wspólnicy.
W odniesieniu do osób pełniących ważne funkcje w państwie, dla ochrony społeczeństwa przed korupcją, ustawy wprowadzają pewne ograniczenia podejmowania działalności gospodarczej.
Za przedsiębiorców nie uznaje się natomiast (i nie stosuje do tego rodzaju działalności przepisów ustawy) osób prowadzących działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi i miejsc na ustawienie namiotów, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.
Ze względu na to, jakich czynności należy dopełnić przed rozpoczęciem jej prowadzenia działalność gospodarcza może być podejmowana po uzyskaniu:
wpisu do ewidencji działalności gospodarczej (do 31.12.2003r. wymagany dla osób fizycznych) lub właściwego rejestru,
koncesji lub zezwolenia.
Polska Konstytucja zapewnia wolność prowadzenia działalności gospodarczej, jednak pewne dziedziny tej działalności są zastrzeżone dla państwa ze względów bezpieczeństwa, ochrony jego interesów lub dla zapewnienia należytego wykonywania działalności. Jeśli przedsiębiorca chce prowadzić działalność w jednej z zastrzeżonych dziedzin, musi postarać się o uzyskanie od państwa pozwolenia (koncesja).
Koncesje są wymagane między innymi na : handel bronią, wyrób alkoholu i papierosów, usługi transportowe lotnicze i kolejowe, rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych, usługi ochroniarskie. W niektórych dziedzinach działalności gospodarczej odrębne przepisy przewidują obowiązek uzyskania zezwolenia. O konieczności uzyskania zezwoleń i zasadach ich udzielania stanowią przepisy szczególne.
Przed rozpoczynaniem działalności dobrze jest upewnić się, czy nie jest dla niej wymagana koncesja (lub zezwolenie) i podjąć starania o jej uzyskanie.
Możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez spółki prawa handlowego wynika już z samego faktu ich powstania (przeważnie taki jest cel ich utworzenia) i wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. Podobnie jest w przypadku innych osób prawnych: są wpisywane do właściwych rejestrów.
Gdy natomiast działalność zamierza prowadzić osoba fizyczna (lub wspólnicy spółki cywilnej), do dnia 31 grudnia 2003r. powinna zgłosić wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez urząd gminy. Po tym terminie rozpoczęcie działalności gospodarczej będzie wymagało uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Nieco bardziej skomplikowane są zasady rozpoczynania działalności gospodarczej w Polsce przez osoby zagraniczne.
Wpis do ewidencji działalności gospodarczej pełni głównie funkcję statystyczną, nie jest w żadnym wypadku sposobem kontroli działalności przedsiębiorców. Należy go dokonać, jeśli przedsiębiorca jest osobą fizyczną lub prowadzi działalność w formie spółki cywilnej (jednakże wtedy zgłoszenia powinien dokonać każdy wspólnik z osobna będący przedsiębiorcą). Dane zgłoszone do ewidencji są jawne.
Żeby wpisać działalność gospodarczą do ewidencji należy dokonać zgłoszenia (teoretycznie może być dokonane nawet ustnie, ale w praktyce dokonuje się go na ustalonym formularzu), w którym przedsiębiorca podaje:
swoje nazwisko (nazwę) i miejsce zamieszkania (siedzibę) wraz z adresem
jaki rodzaj działalności chce prowadzić
datę rozpoczęcia działalności
Zgłoszenie do ewidencji powinno zostać dokonane przed rozpoczęciem planowanej działalności.
Czas rozpatrzenia tego zgłoszenia to maksymalnie 14 dni. Nie są przy tym wymagane dodatkowe dokumenty potwierdzające prawdziwość danych, wpisu dokonuje się zgodnie ze zgłoszeniem. Nie trzeba także wykazywać, że ma się środki potrzebne na podjęcie wskazanej działalności. Można odmówić wpisu do ewidencji tylko jeśli zgłoszenie jest niepełne lub zawiera inne braki formalne, albo jeśli dotyczy działalności, która nie podlega wpisaniu do ewidencji. Na odmowę wpisu przysługuje odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego.
II. Obowiązki związane z rozpoczęciem działalności gospodarczej.
Jeżeli zamierzamy prowadzić działalność gospodarczą jako osoba fizyczna musimy uzyskać wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Przepis taki obowiązuje jeszcze do dnia 31 grudnia 2003 r. Po tej dacie osoba będzie musiała uzyskać wpis do rejestru sądowego.
Jeżeli chcemy prowadzić działalność gospodarczą w formie spółki musimy uzyskać wpis do rejestru sądowego. Aby uzyskać wpis należy:
Udać się do siedziby sądu rejestrowego (funkcje te pełnią sądy rejonowe- gospodarcze, obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego część) i złożyć wniosek o wpis do rejestru. Wniosek składa się na urzędowym formularzu, o który należy poprosić w siedzibie sądu rejestrowego.
Należy uiścić opłatę sądową, a jeśli wpis podlega ogłoszeniu to także opłatę za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Wpis do Krajowego Rejestru Sądowego związany jest z kosztem 1.000 zł.
Do wniosku należy dołączyć:
uwierzytelnione notarialne albo złożone przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem sądu wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentacji spółki,
dokument potwierdzający nasze prawo do lokalu lub nieruchomości, w której będziemy prowadzić naszą działalność,
odpowiednie dokumenty (umowę spółki, statut spółki) bądź jako oryginały bądź jako uwierzytelnione urzędowo odpisy lub wyciągi.
zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych. W tym celu musisz udać się w terminie 14 dni od zawarcia umowy spółki do urzędu skarbowego i zapłacić w kasie lub na rachunek urzędu skarbowego albo też zrobi to za nas notariusz- jeśli umowę spółki zawieraliśmy w formie aktu notarialnego. Podstawę opodatkowania przy zawarciu umowy spółki stanowi wartość wkładów wniesionych do majątku spółki albo wartość kapitału zakładowego (akcyjnego). Stawki tego podatku są zależne od wartości wkładów wniesionych do majątku spółki (kapitału zakładowego, akcyjnego) i wynoszą:
do 20 tys. zł - 1%
od 20 tys. do 30 tys. zł - 200 zł plus 0,5% nadwyżki ponad 20 tys. zł,
ponad 30 tys. zł - 250 zł plus 0,1% nadwyżki ponad 30 tys.
Do urzędu skarbowego musimy złożyć odpowiednią deklarację, której formularze są dostępne w urzędach skarbowych, oraz dowód wpłaty podatku. Dowód wpłaty powinien zawierać: imię i nazwisko albo nazwę lub firmę podatnika dokonującego zapłaty, numer identyfikacji podatkowej, datę dokonania czynności cywilnoprawnej oraz jej przedmiot.
Pozyskanie numeru REGON:
Zgłoszenia do rejestru podmiotów gospodarczych (REGON), prowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny powinno się dokonać w terminie do 14 dni od daty powstania podmiotu, który będzie prowadził działalność. Zgłoszenia dokonuje się w urzędzie statystycznym województwa, w którym mieści się siedziba przedsiębiorcy (miejsce zamieszkania).
Należy do niego dołączyć odpis zaświadczenia o powstaniu tej jednostki (wyciąg z właściwego rejestru) lub wyciąg z ewidencji działalności gospodarczej. Do zgłoszenia są zobowiązane także te podmioty, których działalność gospodarcza nie podlega wpisowi do ewidencji. Rejestr jest prowadzony dla celów statystycznych i przedsiębiorstwa mają obowiązek udzielania pewnych informacji dotyczących ich funkcjonowania, posługując się właśnie numerem REGON.
Pozyskanie numeru NIP:
Należy złożyć wniosek o nadanie numeru NIP przed dokonaniem pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT lub akcyzowym albo przed złożeniem pierwszej deklaracji podatkowej (w przypadku podatku dochodowego). Składa się go w urzędzie skarbowym miejsca zamieszkania (siedziby) przedsiębiorcy.
Zgłoszenie musi zawierać określone dane dotyczące przedsiębiorcy (gdy jest on osobą fizyczną m.in. nazwisko i imię, adres, obywatelstwo, numer PESEL) oraz prowadzonej przez niego działalności ( jej forma organizacyjno-prawna, siedziba, numer REGON, organ rejestrujący).
Zgłoszenie rozpoczęcie działalności do urzędu skarbowego, ma na celu uzyskanie numeru identyfikacji podatkowej (NIP), którym osoba prowadząca działalność będzie się posługiwać przy wykonywaniu obowiązków podatkowych. Nadanie tego numeru danej osobie następuje tylko raz, bez względu na to ile i jakie podatki będzie ona płacić.
Zgłoszenie działalności do ZUS:
Rozpoczynający działalność gospodarczą ma obowiązek zgłoszenia do ZUS:
osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym
płatnika składek na te ubezpieczenia.
Obowiązkiem ubezpieczenia społecznego (emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego) jest objęty tak przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą jak i zatrudnieni przez tę osobę pracownicy. Obowiązek zgłoszenia tych osób do ubezpieczenia powstaje w momencie rozpoczęcia prowadzenia działalności (dla przedsiębiorcy) lub w momencie zatrudnienia pracownika. Zgłoszenia trzeba dokonać w terminie 7 dni od tej daty i musi być ono własnoręcznie podpisane przez osobę zgłaszaną. W razie niedopełnienia obowiązku zgłoszenia przez przedsiębiorcę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych sam dokonuje rejestracji osoby, która podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu.
Ponadto przedsiębiorca, który zatrudnia pracowników, ma też obowiązek zgłoszenia siebie do ewidencji ZUS jako płatnika składek w sytuacji, gdy zatrudnia przynajmniej jedną osobę objętą obowiązkiem ubezpieczenia (w terminie 7 dni od zatrudnienia tej osoby).
Założenie konta bankowego:
Założenie rachunku bankowego jest konieczne w przypadku przedsiębiorcy, który ma obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Istnieje bowiem obowiązek dokonywania operacji finansowych za pośrednictwem tego rachunku w stosunkach z innymi przedsiębiorcami, gdy suma zobowiązania jest odpowiednio wysoka. Rachunek ten należy wskazać także urzędowi skarbowemu i zakładowi ubezpieczeń społecznych.
Obowiązek posiadania rachunku bankowego i dokonywania rozliczeń za jego pośrednictwem dotyczy:
przedsiębiorców, których miesięczne rozliczenia z jedną firmą osiągną 10.000 EURO (ok. 40.000 zł) - wówczas rozliczenia z tą firmą w następnym miesiącu, już po przekroczeniu kwoty 1.000 EURO (ok.4.000 zł) także muszą być realizowane przez bank;
przedsiębiorców, których wartość jednorazowych należności lub zobowiązań wobec innego przedsiębiorcy przekracza 3.000 EURO (ok. 12.000 zł);
niezależnie zaś od wartości realizowanych transakcji, obrót bezgotówkowy za pośrednictwem banków obowiązuje tych przedsiębiorców, którzy prowadzą podatkową księgę przychodów i rozchodów lub księgi handlowe oraz tych, którzy działają w formie spółek prawa handlowego.
Nie muszą natomiast dokonywać rozliczeń za pośrednictwem banków ci przedsiębiorcy, którzy są opodatkowani w formie ryczałtu lub karty podatkowej, albo którzy notują zyski niższe niż 3.000 EURO.
Jeżeli mamy otwarte rachunki w kilku bankach, to musimy wskazać jeden z nich jako podstawowy i poinformować o tym (podając numery kont) wszystkie nasze banki, a także urząd skarbowy i ZUS.
W prowadzeniu działalności należy pamiętać, że:
Zarządzanie własnym majątkiem (np. wynajmowanie mieszkań w swojej kamienicy lokatorom) zasadniczo nie jest działalnością gospodarczą.
Prowadzenie działalności gospodarczej bez wymaganego zgłoszenia do ewidencji lub niezgłoszenie zaistniałych zmian jest wykroczeniem, za które grozi kara ograniczenia wolności lub grzywny.
Za niedopełnienie obowiązku koniecznych zgłoszeń do rejestru REGON, do ubezpieczeń społecznych oraz do ewidencji podatników i płatników przepisy przewidują karę grzywny.
Numer NIP jest nadawany dla danej osoby tylko raz, więc gdy ktoś, kto płaci podatek dochodowy i w związku z tym ma już NIP, zamierza rozpocząć działalność gospodarczą, nie musi drugi raz składać wniosku o jego nadanie.
Podstawy prawne:
Ustawa z dnia 19 listopada 1999r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U.99/101/117)
Ustawa z dnia 20 maja 1971r. kodeks wykroczeń (Dz. U. 71/12/114)
Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz.U.1995r. nr 88 poz.4)
Ustawa z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników(Dz.U.1995r.nr142poz.702) .
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 1999r. w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów gospodarki narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń, oraz szczegółowych warunków i trybu współdziałania służb statystyki publicznej z innymi organami prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej (Dz. U. 1999r. nr 69 poz. 763)
Bibliografia:
„Kodeks spółek handlowych. Krajowy Rejestr Sądowy. Akty wykonawcze.” (opracował Roman Jachman; Stan prawny z uwzględnieniem zmian na dzień 1 marca 2002 r.
„Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. Część I i II.” - Stanisław Dębski
„Zarządzanie przedsiębiorstwem” - H. Bieniok
sieć Internet