Mózgowie

Kresomózgowie - Półkule mózgu

• istota szara

* kora mózgu ,pofałdowana w zakręty ,podzielone bruzdami

* jądra własne półkul (jądra podkorowe)

• istota biała

* włókna korowe (biegnące z i do kory mózgu z jąder podkorowych, ośrodków pnia

mózgu i rdzenia kręgowego).

* włókna łączące odcinki kory mózgu w zakresie półkuli

* włókna łączące symetryczne części obu półkul mózgu

Półkule mózgu dzielą się na większe odcinki zwane płatami :

• czołowe

• ciemieniowe

• skroniowe

• potyliczne

• (wyspa Riedla, płat limbiczny)

Budowa zewnętrzna

Szczelina podłużna mózgu - oddziela górne części obu półkul mózgu

Szczelina poprzeczna - oddziela półkul mózgu od móżdżku.

Bieguny półkul mózgu : czołowe ,potyliczne i skroniowe.

Powierzchnie półkul mózgu : przyśrodkowe, górno-boczne i dolne

Bruzdy mózgu - wpuklenia powierzchni kory mózgowej

Zakręty mózgu - uwypuklenia kory mózgu oddzielone bruzdami

Zakręty pierwotne ,główne (bardziej stałe położenie)

- bruzda boczna (Sylwiusza)

= zaczyna się na poweirzchni dolnej - dołem bocznym mózgu

= biegnie ku górze i ku tyłowi ,rozgałęziając się na gałąź wstepującą i przednią

= dalej biegnie gałąź tylna stanowi kontynuację bruzdy bocznej ku górze.

- bruzda środkowa (Rolanda)

= zaczyna się na pow.przyśrodkowej w połowie odległości między biegunem czołowym a

potylicznym

= przechodzi na powierzchnię górno-boczną kończąc się w pobliżu bruzdy bocznej

- bruzda ciemieniowo-potyliczna

= na powierzchni przyśrodkowej mózgu w odległości 5 cm od bieguna potylicznego

= przechodzi nieznacznie na powierzchnię górno-boczną

Powierzchnia górno-boczna :

Płat czołowy - oddziela go bruzda środkowa od płata ciemieniowego

= zakręt przedśrodkowy (bruzda przedśrodkowa od str.zakrętu czołowego górnego)

= zakręt czołowy górny, środkowy i dolny (oddzielone bruzdami czołowymi górną i dolną)

= część oczodołowa,trójkątna i wieczkowa (oddzielone bruzdą boczną i jej gałęziami)

Płat ciemieniowy - oddzielony bruzdą ciemieniowo-potyliczną od płata potylicznego

= zakręt zaśrodkowy (bruzda zaśrodkowa oddziela go od płacików)

= płacik ciemieniowy górny i dolny (oddzielone bruzdą śródciemieniową)

* zakręt nadbrzeżny i zakręt kątowy

Płat potyliczny - oddzielony bruzdą ciemieniowo-potyliczna i bruzdą potyliczną poprzeczną

= zakręty osobniczo zmienne

Płat skroniowy - oddzielony bruzdą boczna od płata ciemieniowego i czołowego

= zakręt skroniowy górny

*zakręty skroniowe poprzeczne

= zakręt skroniowy środkowy i dolny

Wyspa - ukryta w głębi bruzdy bocznej część kory mózgowej o kształcie piramidy

= zakręt środkowy wyspy

= zakręty krótkie

= zakręt długi

= wieczka: czołowe,czołowociemieniowe,skroniowe (części kory mózgu pokrywające wyspę)

Powierzchnia przyśrodkowa :

- Ciało modzelowate (największe spoidło) : płat ciała modzelowatego,pień,kolano,dziób

• Zakręt obręczy (oddzielony bruzdą ciała modzelowatego i bruzdą obręczy)

• Zakręt czołowy przyśrodkowy (zakręt czołowy górny)

• Płacik okołośrodkowy (łączy się z zakrętem przed i zaśrodkowym)

• Przedklinek (powyżej bruzdy podciemieniowej

• Klinek (pomiędzy bruzdą ciemieniowo-potyliczna a ostrogową)

• Zakręt językowy (poniżej bruzdy ostrogowej)

• Zakręt hipokampa ->hak

• Zakręt zębaty (ogranicozny bruzdą hipokampa od hipokampa)

• Zakręt potyliczno-skroniowe (oddzielone bruzda poboczna od z.językowego i hipokampa)

Powierzchnia dolna :

• Zakręty oczodołowe (przedzielone bruzdami oczodołowymi)

• Zakręt prosty (między bruzdą węchową a szczeliną podłużną mózgu

Powierzchnie mózgu pokrywa warstwa istoty szarej zwana płaszczem lub korą mózgową

Pola architektoniczne kory mózgowej

• grubość kory mózgu i jej budowa histologiczna jest różna w jej poszczególnych partiach - pola cytarchitektoniczne

• pola te łączy się w większe obszary (okolice) w zależności od ich podobieństwa

• Podział Brodmanna - 52 pola

• ścisłą lokalizacja odznaczają się te pola i okolice w których biorą początek lub gdzie dochodzą :

= drogi ruchowe (kora ruchowa)

= drogi czuciowe (kora czuciwa,wzrokowa,słuchowa i węchowa)

Kora ruchowa :

• obejmuje zakręt przedśrodkowy i przednia część płacika okołośrodkowego

• poszczególne mięsnie i ich grupy reprezentowane są kolejno począwszy od dołu (głowa,szyja),ku górze (tułów i kończyna górna) po kończynę dolną w zakresie powierzchni przyśrodkowej mózgu.

• Zniszczenie tej kory powoduje niedowład mięśni strony przeciwległej w zakresie ruchów dowolnych (ruchy automatyczne nie są zaburzone)

Kora czuciowa :

• obejmuje zakręt zaśrodkowy i tylna część płacika okołośrodkowego (oraz ku tyłowi)

• różne okolice ciała reprezentowane są w niej analogicznie do kory ruchowej

• zniszczenie tej kory obniża czucie powierzchowne i głębokie przeciwległej strony ciała.

Kora wzrokowa : płat potyliczny wokół bruzdy ostrogowej

Kora słuchowa : zakręty skroniowe poprzeczne (ukryta w bruździe bocznej)

Kora węchowa : prązek węchowy - > hak zakrętu hipokampa

Układ limbiczny (rąbkowy) - węchomózgowie

• stary filogenetycznie twór o pierwotnej budowie

• związany z czynnościami wegetatywnymi i regulowaniem napędów i emocji

• w jego skład wchodzą :

= opuszka węchowa, pasma węchowe, trójkąt węchowy, istota dziurkowana przednia

prażek węchowy, hak zakrętu hipokampa, stopa hipokampa,zakręt hipokampa,

zakręt przykrańcowy, zakręt obręczy, przegroda przezroczysta i ciała migdałowate.

= do głownych połączeń płata limbicznego zaliczamy :

* sklepienia, prążek krańcowy pęczek ,przyśrodkowy przodomózgowia

Układ komorowy mózgu - Dwie komory boczne, komora III i komora IV

Komora boczna :

- róg czołowy,

= ponad trzonami komór bocznych tzw.promienistośc ciała modzelowatego

= bocznie jądro ogoniaste

= przyśrodkowo przegroda przezroczysta

• trzon : ściana dolna

= trzon jądra ogoniastego, prążek krańcowy, górna pow.wzgórza z blaszka

przytwierdzoną a dalej przyśrodkowo splot naczyniówkowy i sklepienie

= sklepienie zaczyna się strzepkiem hipokampa -> odnoga sklepienia -> trzon

sklepienia -> słupy sklepienia -> ciała suteczkowate podwzgórza

• róg potyliczny (ostroga ptasia - część bruzdy ostrogowej wcinająca się )

• skroniowy

= trojkąt poboczny i wyniosłość - wpuklająca się bruzda poboczna

= hipokamp (stopa hipokampa, szpony hipokampa, strzępek hipokampa)

Komora III (leży w międzymózgowiu)

• komora III łączy się z komorami bocznymi otworami międzykomorowymi (Monro)

zaś z komora IV wodociągiem mózgu (Sylwiusza)

• bocznie leży między wzgórzami (zrost międzywzgórzowy) ,

• od góry sploty naczyniówkowe i sklepienie a wyżej ciało modzelowate

• w ścianie tylnej szyszynka, a nad i pod nią spoidła uzdeczek i tylne

= zachyłki szyszynkowy i nadszyszynkowy

• w ścianie przedniej blaszka krańcowa i spoidło przdnie

• od dołu podwzgórze

= zachyłek wzrokowy i lejka

Komora IV

• ma kształt piramidy ,u góry łączy się z wodociągiem mózgu u dołu przechodzi w kanał centralny

• w środkowej części dwa zachyłki boczne

• z tyłu :

= wierzch (miejsce wcięcia komory w móżdżek),

= konary górne móżdżku i zasłona rdzeniowa gorna (powyżej wierzchu)

= zasłona rdzeniowa dolna i tkanka naczyniówkowa komory IV (poniżej wierzch)

= w tk.naczyniówkowej (prócz splotu) trzy otwory : pośrodkowy i dwa boczne

Opony mózgowia :

1. opona twarda :

• dwie blaszki złączone ze sobą przylegające do kości pokrywy czaszki

• rola : okostna kości pokrywy , osłona mózgowia

• wysyła przegrody w kierunku mózgowia

= sierp mózgu

• odgradza półkule mózgu,

• rozciąga się od grzebienia koguciego do guzowatości potylicznej wewnętrznej;

• od góry otacza zatokę strzałkową gorna,

• od dołu przebiega nad ciałem modzelowatym

= namiot móżdżku

• oddziela półkule mózgu od móżdżku

• przyczepia się do brzegów zatoki poprzecznej, brzegu zatoki skalistej i wyr.pochyłych tylnych

• wcięcie namiotu móżdżku - przechodzi przez nie pień mózgu.

• W linii pośrodkowej przyczepia się do niego sierp mozgu (od góry) i sierp móżdżku (od dołu)

= sierp móżdżku

• w przedłużeniu sierpa mózgu ku dołowi,

• ku tyłowi przyczepia się do grzebienia potylicznego wewnętrznego od góry do namiotu móżdżku

= przepona siodła tureckiego

• rozpostarta nad siodłem tureckiem oddziela go od reszty dołu środkowego czaszki

• zawiera mały otwór przez który przechodzi lejek przysadki

Zatoki opony twardej :

• pokryte śródbłonkiem przewody żylne ,pozbawione zastawek, o sztywnych ścianach utworzonych przez blaszki opony twardej

• zbierają krew z :

= mózgowia

= opony twardej

= oczodołu

= ucha wewnętrznego

• podział na dwie grupy :

= przednio-dolna związaną z zatoką jamistą

• zatoka jamista (n.III,IV,V1/2,VI i t.szyjna wewnętrzna) uchodzą żż.oczne górna i dolna oraz z.międzyjamiste i z.klinowo-ceimieniowe

• z.międzyjamiste

• z.klinowo-ciemieniowa

• z.skalista dolna (łączy z.jamistą z opuszką ż.szyjnej wewn.)

• z.skalista górna ( w przyczepie namiotu do piramidy.k.skroniowej )

• splot podstawny (sieć kanałów żylnych na podstawie k.potylicznej i klinowej)

= tylno-górną otaczającą spływ zatok

• zatoka strzałkowa górna (wzdłuż przyczepu sierpa mózgu) uchodzą do niej żyły górne mózgu, żyły oponowe i żyły śródkościa, od dołu ziarnistości pajęczynówki.

• zatoka strzałkowa dolna (biegnie wzdłuż wolnego brzegu sierpu mózgu)

• zatoka prosta (uchodzą do niej żyła wieka mózgu (Galena) i zatoka strzałkowa dolna) - ona zaś łączy się z zatoką strzałkową górną spływm zatok

• zatoka poprzeczna (symetryczne wychodzą ze spływu zatok,łączą się z zatoką skalistą górną i przechodzą w zatoki esowate)

• zatoka esowata - wpada do opuszki ż.szyjnej wew.

• zatoka potyliczna - pośrodkowo od dołu wpada do spływu zatok

Drogi odpływu krwi żylnej z mózgowia :

• poprzez opuszkę żyły szyjnej wewnętrznej

• poprzez żyły wypustowe (ciemieniowa,sukowa,kłykciowa,potyliczna)

• sploty żylne : kanału n.XII, otworu owalnego, t.szyjnej wew.

Tętnice opony twardej

• t.oponowa środkowa (od.t.szczękowej)

• t.oponowa przednia, tylna

• gał.oponowe od t.kręgowej

Żyły oponowe -> do zatok opony twardej

Przestrzeń podtwardówkowa

Pajęczynówka

Opona miękka

• pokrywa dokładnie mózgowie - w dwóch miejscach wpukla się głęboko tworząc tkankę naczyniówkową komory IV (splot naczyniówkowy k.IV) oraz komory III (splot naczyniówkowy komory III i komór bocznych.

Jama pajęczynówki (pomiędzy oponą miękką a pajęczą)

• tworzy większe przestrzenie zwane zbiornikami

= zbiornik móżdżkowo-rdzeniowy

= zbiornik mostu

= zbiornik międzykonarowy

= zbiornik skrzyżowania

= zbiornik dołu bocznego mózgu

Przepływ płynu mózgowo rdzeniowego.

Tętnice mózgu

• t.kręgowa : t.rdzeniowe przednia i tylna, t.dolna tylna móżdżku

• t.podstawna : t.dolna przednia móżdżku, gałęzie mostowe, t.błednika, t.górna móżdżku, t .tylna możdżku

• t.szyjna wewnętrzna : t.oczna , t.naczyniówkowa przednia, t.środkowa i przednia mózgu

• t.środkowa mózgu - biegnie do bruzdy bocznej mózgu gdzie dzieli się.

• T.przednia mózgu - w szczelinie podłużnej mózgu ku górze wzdłuż ciała modzelowatego

• Koło tętnicze Willisa

Żyły mózgowia

• żyły górne mózgu - > z.strzalkowa górna

• żyły dolne mózgu -. z.poprzeczna ,esowata

• żyły zespalające

• żyła wieka mózgu <- żż.wewnętrzne mózgu <- ż.naczyniówkowa,ż.wzgórzowo-prązkowiowa i ż.przegrody przezroczystej

= także może uchodzić ż.podstawna powstała z ż.przedniej i ż.głębokiej mózgu

---