Mózgowie cz.II
Kresomózgowie - Półkule mózgu
istota szara
* kora mózgu ,pofałdowana w zakręty ,podzielone bruzdami
* jądra własne półkul (jądra podkorowe)
istota biała
* włókna korowe (biegnące z i do kory mózgu z jąder podkorowych, ośrodków pnia
mózgu i rdzenia kręgowego).
* włókna łączące odcinki kory mózgu w zakresie półkuli
* włókna łączące symetryczne części obu półkul mózgu
Półkule mózgu dzielą się na większe odcinki zwane płatami :
czołowe
ciemieniowe
skroniowe
potyliczne
(wyspa Riedla, płat limbiczny)
Budowa zewnętrzna
Szczelina podłużna mózgu - oddziela górne części obu półkul mózgu
Szczelina poprzeczna - oddziela półkul mózgu od móżdżku.
Bieguny półkul mózgu : czołowe ,potyliczne i skroniowe.
Powierzchnie półkul mózgu : przyśrodkowe, górno-boczne i dolne
Bruzdy mózgu - wpuklenia powierzchni kory mózgowej
Zakręty mózgu - uwypuklenia kory mózgu oddzielone bruzdami
Zakręty pierwotne ,główne (bardziej stałe położenie)
- bruzda boczna (Sylwiusza)
= zaczyna się na poweirzchni dolnej - dołem bocznym mózgu
= biegnie ku górze i ku tyłowi ,rozgałęziając się na gałąź wstepującą i przednią
= dalej biegnie gałąź tylna stanowi kontynuację bruzdy bocznej ku górze.
- bruzda środkowa (Rolanda)
= zaczyna się na pow.przyśrodkowej w połowie odległości między biegunem czołowym a
potylicznym
= przechodzi na powierzchnię górno-boczną kończąc się w pobliżu bruzdy bocznej
- bruzda ciemieniowo-potyliczna
= na powierzchni przyśrodkowej mózgu w odległości 5 cm od bieguna potylicznego
= przechodzi nieznacznie na powierzchnię górno-boczną
Powierzchnia górno-boczna :
Płat czołowy - oddziela go bruzda środkowa od płata ciemieniowego
= zakręt przedśrodkowy (bruzda przedśrodkowa od str.zakrętu czołowego górnego)
= zakręt czołowy górny, środkowy i dolny (oddzielone bruzdami czołowymi górną i dolną)
= część oczodołowa,trójkątna i wieczkowa (oddzielone bruzdą boczną i jej gałęziami)
Płat ciemieniowy - oddzielony bruzdą ciemieniowo-potyliczną od płata potylicznego
= zakręt zaśrodkowy (bruzda zaśrodkowa oddziela go od płacików)
= płacik ciemieniowy górny i dolny (oddzielone bruzdą śródciemieniową)
* zakręt nadbrzeżny i zakręt kątowy
Płat potyliczny - oddzielony bruzdą ciemieniowo-potyliczna i bruzdą potyliczną poprzeczną
= zakręty osobniczo zmienne
Płat skroniowy - oddzielony bruzdą boczna od płata ciemieniowego i czołowego
= zakręt skroniowy górny
*zakręty skroniowe poprzeczne
= zakręt skroniowy środkowy i dolny
Wyspa - ukryta w głębi bruzdy bocznej część kory mózgowej o kształcie piramidy
= zakręt środkowy wyspy
= zakręty krótkie
= zakręt długi
= wieczka: czołowe,czołowociemieniowe,skroniowe (części kory mózgu pokrywające wyspę)
Powierzchnia przyśrodkowa :
- Ciało modzelowate (największe spoidło) : płat ciała modzelowatego,pień,kolano,dziób
Zakręt obręczy (oddzielony bruzdą ciała modzelowatego i bruzdą obręczy)
Zakręt czołowy przyśrodkowy (zakręt czołowy górny)
Płacik okołośrodkowy (łączy się z zakrętem przed i zaśrodkowym)
Przedklinek (powyżej bruzdy podciemieniowej
Klinek (pomiędzy bruzdą ciemieniowo-potyliczna a ostrogową)
Zakręt językowy (poniżej bruzdy ostrogowej)
Zakręt hipokampa ->hak
Zakręt zębaty (ogranicozny bruzdą hipokampa od hipokampa)
Zakręt potyliczno-skroniowe (oddzielone bruzda poboczna od z.językowego i hipokampa)
Powierzchnia dolna :
Zakręty oczodołowe (przedzielone bruzdami oczodołowymi)
Zakręt prosty (między bruzdą węchową a szczeliną podłużną mózgu
Powierzchnie mózgu pokrywa warstwa istoty szarej zwana płaszczem lub korą mózgową
Pola architektoniczne kory mózgowej
grubość kory mózgu i jej budowa histologiczna jest różna w jej poszczególnych partiach - pola cytarchitektoniczne
pola te łączy się w większe obszary (okolice) w zależności od ich podobieństwa
Podział Brodmanna - 52 pola
ścisłą lokalizacja odznaczają się te pola i okolice w których biorą początek lub gdzie dochodzą :
= drogi ruchowe (kora ruchowa)
= drogi czuciowe (kora czuciwa,wzrokowa,słuchowa i węchowa)
Kora ruchowa :
obejmuje zakręt przedśrodkowy i przednia część płacika okołośrodkowego
poszczególne mięsnie i ich grupy reprezentowane są kolejno począwszy od dołu (głowa,szyja),ku górze (tułów i kończyna górna) po kończynę dolną w zakresie powierzchni przyśrodkowej mózgu.
Zniszczenie tej kory powoduje niedowład mięśni strony przeciwległej w zakresie ruchów dowolnych (ruchy automatyczne nie są zaburzone)
Kora czuciowa :
obejmuje zakręt zaśrodkowy i tylna część płacika okołośrodkowego (oraz ku tyłowi)
różne okolice ciała reprezentowane są w niej analogicznie do kory ruchowej
zniszczenie tej kory obniża czucie powierzchowne i głębokie przeciwległej strony ciała.
Kora wzrokowa : płat potyliczny wokół bruzdy ostrogowej
Kora słuchowa : zakręty skroniowe poprzeczne (ukryta w bruździe bocznej)
Kora węchowa : prązek węchowy - > hak zakrętu hipokampa
Układ limbiczny (rąbkowy) - węchomózgowie
stary filogenetycznie twór o pierwotnej budowie
związany z czynnościami wegetatywnymi i regulowaniem napędów i emocji
w jego skład wchodzą :
= opuszka węchowa, pasma węchowe, trójkąt węchowy, istota dziurkowana przednia
prażek węchowy, hak zakrętu hipokampa, stopa hipokampa,zakręt hipokampa,
zakręt przykrańcowy, zakręt obręczy, przegroda przezroczysta i ciała migdałowate.
= do głownych połączeń płata limbicznego zaliczamy :
* sklepienia, prążek krańcowy pęczek ,przyśrodkowy przodomózgowia
Układ komorowy mózgu
Dwie komory boczne, komora III i komora IV
Komora boczna :
- róg czołowy,
= ponad trzonami komór bocznych tzw.promienistośc ciała modzelowatego
= bocznie jądro ogoniaste
= przyśrodkowo przegroda przezroczysta
trzon : ściana dolna
= trzon jądra ogoniastego, prążek krańcowy, górna pow.wzgórza z blaszka
przytwierdzoną a dalej przyśrodkowo splot naczyniówkowy i sklepienie
= sklepienie zaczyna się strzepkiem hipokampa -> odnoga sklepienia -> trzon
sklepienia -> słupy sklepienia -> ciała suteczkowate podwzgórza
róg potyliczny (ostroga ptasia - część bruzdy ostrogowej wcinająca się )
skroniowy
= trojkąt poboczny i wyniosłość - wpuklająca się bruzda poboczna
= hipokamp (stopa hipokampa, szpony hipokampa, strzępek hipokampa)
Komora III (leży w międzymózgowiu)
komora III łączy się z komorami bocznymi otworami międzykomorowymi (Monro)
zaś z komora IV wodociągiem mózgu (Sylwiusza)
bocznie leży między wzgórzami (zrost międzywzgórzowy) ,
od góry sploty naczyniówkowe i sklepienie a wyżej ciało modzelowate
w ścianie tylnej szyszynka, a nad i pod nią spoidła uzdeczek i tylne
= zachyłki szyszynkowy i nadszyszynkowy
w ścianie przedniej blaszka krańcowa i spoidło przdnie
od dołu podwzgórze
= zachyłek wzrokowy i lejka
Komora IV
ma kształt piramidy ,u góry łączy się z wodociągiem mózgu u dołu przechodzi w kanał centralny
w środkowej części dwa zachyłki boczne
z tyłu :
= wierzch (miejsce wcięcia komory w móżdżek),
= konary górne móżdżku i zasłona rdzeniowa gorna (powyżej wierzchu)
= zasłona rdzeniowa dolna i tkanka naczyniówkowa komory IV (poniżej wierzch)
= w tk.naczyniówkowej (prócz splotu) trzy otwory : pośrodkowy i dwa boczne
Opony mózgowia :
opona twarda :
dwie blaszki złączone ze sobą przylegające do kości pokrywy czaszki
rola : okostna kości pokrywy , osłona mózgowia
wysyła przegrody w kierunku mózgowia
= sierp mózgu
odgradza półkule mózgu,
rozciąga się od grzebienia koguciego do guzowatości potylicznej wewnętrznej;
od góry otacza zatokę strzałkową gorna,
od dołu przebiega nad ciałem modzelowatym
= namiot móżdżku
oddziela półkule mózgu od móżdżku
przyczepia się do brzegów zatoki poprzecznej, brzegu zatoki skalistej i wyr.pochyłych tylnych
wcięcie namiotu móżdżku - przechodzi przez nie pień mózgu.
W linii pośrodkowej przyczepia się do niego sierp mozgu (od góry) i sierp móżdżku (od dołu)
= sierp móżdżku
w przedłużeniu sierpa mózgu ku dołowi,
ku tyłowi przyczepia się do grzebienia potylicznego wewnętrznego od góry do namiotu móżdżku
= przepona siodła tureckiego
rozpostarta nad siodłem tureckiem oddziela go od reszty dołu środkowego czaszki
zawiera mały otwór przez który przechodzi lejek przysadki
Zatoki opony twardej :
pokryte śródbłonkiem przewody żylne ,pozbawione zastawek, o sztywnych ścianach utworzonych przez blaszki opony twardej
zbierają krew z :
= mózgowia
= opony twardej
= oczodołu
= ucha wewnętrznego
podział na dwie grupy :
= przednio-dolna związaną z zatoką jamistą
zatoka jamista (n.III,IV,V1/2,VI i t.szyjna wewnętrzna) uchodzą żż.oczne górna i dolna oraz z.międzyjamiste i z.klinowo-ceimieniowe
z.międzyjamiste
z.klinowo-ciemieniowa
z.skalista dolna (łączy z.jamistą z opuszką ż.szyjnej wewn.)
z.skalista górna ( w przyczepie namiotu do piramidy.k.skroniowej )
splot podstawny (sieć kanałów żylnych na podstawie k.potylicznej i klinowej)
= tylno-górną otaczającą spływ zatok
zatoka strzałkowa górna (wzdłuż przyczepu sierpa mózgu) uchodzą do niej żyły górne mózgu, żyły oponowe i żyły śródkościa, od dołu ziarnistości pajęczynówki.
zatoka strzałkowa dolna (biegnie wzdłuż wolnego brzegu sierpu mózgu)
zatoka prosta (uchodzą do niej żyła wieka mózgu (Galena) i zatoka strzałkowa dolna) - ona zaś łączy się z zatoką strzałkową górną spływm zatok
zatoka poprzeczna (symetryczne wychodzą ze spływu zatok,łączą się z zatoką skalistą górną i przechodzą w zatoki esowate)
zatoka esowata - wpada do opuszki ż.szyjnej wew.
zatoka potyliczna - pośrodkowo od dołu wpada do spływu zatok
Drogi odpływu krwi żylnej z mózgowia :
poprzez opuszkę żyły szyjnej wewnętrznej
poprzez żyły wypustowe (ciemieniowa,sukowa,kłykciowa,potyliczna)
sploty żylne : kanału n.XII, otworu owalnego, t.szyjnej wew.
Tętnice opony twardej
t.oponowa środkowa (od.t.szczękowej)
t.oponowa przednia, tylna
gał.oponowe od t.kręgowej
Żyły oponowe -> do zatok opony twardej
Przestrzeń podtwardówkowa
Pajęczynówka
Opona miękka
pokrywa dokładnie mózgowie - w dwóch miejscach wpukla się głęboko tworząc tkankę naczyniówkową komory IV (splot naczyniówkowy k.IV) oraz komory III (splot naczyniówkowy komory III i komór bocznych.
Jama pajęczynówki (pomiędzy oponą miękką a pajęczą)
tworzy większe przestrzenie zwane zbiornikami
= zbiornik móżdżkowo-rdzeniowy
= zbiornik mostu
= zbiornik międzykonarowy
= zbiornik skrzyżowania
= zbiornik dołu bocznego mózgu
Przepływ płynu mózgowo rdzeniowego.
Tętnice mózgu
t.kręgowa : t.rdzeniowe przednia i tylna, t.dolna tylna móżdżku
t.podstawna : t.dolna przednia móżdżku, gałęzie mostowe, t.błednika, t.górna móżdżku, t .tylna możdżku
t.szyjna wewnętrzna : t.oczna , t.naczyniówkowa przednia, t.środkowa i przednia mózgu
t.środkowa mózgu - biegnie do bruzdy bocznej mózgu gdzie dzieli się.
T.przednia mózgu - w szczelinie podłużnej mózgu ku górze wzdłuż ciała modzelowatego
Koło tętnicze Willisa
Żyły mózgowia
żyły górne mózgu - > z.strzalkowa górna
żyły dolne mózgu -. z.poprzeczna ,esowata
żyły zespalające
żyła wieka mózgu <- żż.wewnętrzne mózgu <- ż.naczyniówkowa,ż.wzgórzowo-prązkowiowa i ż.przegrody przezroczystej
= także może uchodzić ż.podtsawna powstała z ż.przedniej i ż.głębokiej mózgu
3