1.Unaczynnienie i unerwienie obwodowe głowy, tułowia i kończyn - topografia ogólna.
Uwagi ogólne :
Układ krążenia składa się z dwóch układów : krwionośnego i chłonnego .Układ krwionośny składa się z zamkniętego systemu rur w których plyie krew ,wprawiana w ruch przez serce. Chłonka (medium wypelniające układ chłonny) płynie od tkanek i narządów do układu krwionośnego (żylnego).Serce leżące w klatce piersiowej stanowi główny narząd ukłądu krążenia ,gdyż przyjmuje i tłoczy krew do naczyń.Serce składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór.Rozróżnia się dwa zamknięte układy krążenia połączone z sercem tj.układ krążenia duży i mały (płucny).Krwiobieg duży zaczyna się w lewej komorze serca ,a kończy w prawym przedsionku serca, mały zaś krwiobieg zaczyna się w rawej komorze serca a kończy w lewym przedsionku. Naczynia toczące krew z serca do tkanek (krew utlenowana) nazywamy tętnicami ,zaś z tkanek w kierunku dosercowym żyłami (krew odtlenowana).Pomiędzy tymi dwoma grupami naczyń o odmiennej budowie występuje ponadto system naczyń włosowatych czyli kapilar .
W krążeniu dużym w jego części tętniczej wyróżniamy naczynie główne ,czyli aortę ,która wychodzi z lewej komory serca i dąży wpierw ku górze (cz.wstepująca), a następnie przechodzi łukiem ku tyłowi i na stronę lewą oraz ku dołowi (cz.zstępująca) sięgając aż do wysokości L4/L5 ,gdzie dzieli się na symetryczne tt. biodrowe wspólne oraz t.krzyżową pośrodkową. Aorta w swym przebiegu oddaje liczne gałęzie bezpośrednie ,z których najistotniejsze to :
w części wstępującej : tt.wieńcowe
w łuku : pień ramiennogłowowy , t.szyjna wspólna lewa, t.podobojczykowa lewa
w części zstępującej w odcinku piersiowym :
= tt.międzyżebrowe tylne
= tt.przeponowe górne
= gałęzie oskrzelowe,przełykowe i śródpiersiowe
w części zstępującej w odcinku brzusznym :
= gałęzie ścienne : tt.przeponowe dolne ,tt.lędźwiowe
= gałęzie trzewne parzyste : tt.nerkowe, tt.nadnerczowe środkowe, tt. jądrowe (lub
jajnikowe)
= gałęzie trzewne nieparzyste : pień trzewny t.krezkowa górna ,t.krezkowa dolna
Tętnice wieńcowe prawa i lewa odchodzą od opuszki aorty i kierują się do mięśnia sercowego : prawa kończy się gałęzią miedzykomorową tylną,lewa dzieli się na gałąź okalająca i gałąź międzykomorową tylną.Są one naczyniami fizjologicznie końcowymi,mimo iż wystepują między nimi zespolenia i jedynymi zaopatrującymi mięsień sercowy.
Pień ramiennogłowowy jest nawiększą gałęzią tętniczą odchodzącą od łuku aorty, przebiega po stronie prawej ku górze i po 3-5 cm dzieli się na t.szyjną wspólną prawą i t. podobojczyko- wą prawą ,nie oddając innych gałęzi.
T.szyjna wspólna lewa (oraz analogiczna t.szyjna wspólna prawa odchodząca od pnia ramiennogłowowego) biegnie ku górze po bocznej stronie tchawicy i przełyku pod mięsniem MOS ,wraz z n.X i żyłą szyjna wewnetrzną.TT.te kończą się tzw zatoką szyjną ,czyli rozszerzeniem ,gdzie tt.te dzialą się na :
- t.szyjną wewnętrzną biegnącą ku górze do wnętrza jamy czaszki i nie oddającej z zasady żądnych gałęzi pobocznych a prowadzące główne zaopatrzenie w krew mózgowia .tętnica ta dzieli się na t.mózgu przednią i t.mózgu środkową
- t.szyjną zewnętrzną, której gałęzie oplatają struktury położone na zewnątrz kości pokrywy czaszki i twarzoczaszki struktury miękkotkankowe. T.szyjna zewnętrzna dzieli się na :
- gał. końcowe tj. t.szczekową i t.skroniową powierzchowną
gał.przednie : t.tarczową górna, t.językowa, t.twarzowa
gał.tylne : gał.MOS,t.potyliczną i t.uszną tylną
gał.przyśrodkowe : t.gardłowa wstępująca
T.podobojczykowa lewa (a także prawa odchodząca od pnia ramiennogłowowego) biegnie ku gorze przechodząc prze otwór górny klp i szczelinę tylną mm.pochyłych razem ze splotem ramiennym. Dzieli się na odcinek piersiowy i szyjny. Zakres jej zaopatrzenia jest bardzo szeroki ,poczynając od końćzyny górnej poprzez obszar obręczy barkowej ,górną część ściany klp i tkanki szyji a także struktury tylnej jamy czaszki i ucha środkowego. Do gałęzi t.podobojczykowej należą :
= t.kręgowa , biegnie w obrebie otworow wyr.poprzecznych kręgów szyjnych (C2/C6)
wstępując poprzez otwór potyliczny wielki do wnętrza czaszki (oddaje także gał.rdzeniowe)
= t.piersiowa wewnętrzna - biegnie u dołowi na wew.powierzchni ściany klp przymostkowo oddaje ona liczne gałęzie do narządów klp (grasicze, oskrzelowe, t.osierdziowo-przeponowe),a także : gałęzie do ściany klp : mostkowe, przeszywające, międzyżebrowe przednie, t.mięśniowo-przeponową, t.nabrzuszną górną . Zespolenia występują na poziomie tt.międzyżebrowych przednich (z tylnymi od aorty piersiowej) oraz tt.nabrzuszych gornych ( z dolnymi od t.biodrowej zewnętrznej).
= pień tarczowo-szyjny (odchodzi na przyśrodkowym brzegu m.pochyłego przedniego),dzieli się na : t.tarczową dolną (tarczyca), t.nadłopatkową (pow.tylna łopatki) i t.poprzeczną szyi ( mięsnie karku ,grzbietu i łopatki).
= pień żebrowo-szyjny , od tyłu dochodzi do I żebra, dzieląc się na : t.szyjną głęboką ( do mięśni głębokich karku ) oraz t.międzyżebrową najwyższą (dzieli się na 1 i 2 t.miedzyżebrowe tylne).
= t.pachowa ,gałąż końcowa t.podobojczykowej ,zaopatrująca kończynę gorną, rozpoczyna się na granicy I żebra stanowiąc jej kontynuację. Tętnica ta oddaje w obrebie jamy pachowej kilka gałęzi tj .: t.piersiową najwyższą ( zopatruje górne międzyżebrza), t. piersiowo-barkową (mm.piersiowe,m.naramienny), t.piersiową boczną ( m.zębaty przedni), t.podłopatkową, t.okalającą ramię przednią i tylną.
T.pachowa na poziomie ścięgna m.najszerszego grzbietu przechodzi w
t.ramienną, od której odchodzą :
t.głęboka ramienia (zaopatruje grupę tylną mięsni ramienia),
t.poboczną łokciową górną i dolną ,
a następnie rozgałęzia się na t.łokciową i t.promieniową .
Tętnice te zespalają się w obrebie dłoni tworząc dwa łuki tętnicze powierzchowny i
głęboki .W zakresie przedramienia od :
= t.promieniowj odchodzą :
# t.wsteczna promieniowa,
# gał.mięsniowe,
# gał. nadgarstkowa-dłoniowa
= od t.łokciowej odchodzą :
# t.wsteczna łokciowa,
# t.międzykostna wspólna (dzieli się na t.m/kostna przednia i tylną),
# gał.nadgarstkowa dłoniowa i grzbietowa oraz gał.dłoniowa głęboka.
TT.międzyżebrowe tylne - układają się na kręgach do tyłu od przełyku i przewodu piersiowego.,a dalej pod dolną krawędzią żeber między mięśniami międzyżebrowymi Oddają gałęzie : grzbietowe (rdzeniowe), poboczne, skorne boczne.
TT.przeponowe gorne - biegną do cz.lędźwiowej przepony.
TT.przeponowe dolne - łączą się z tt.międzyżebrowymi i t.osierdziowo-przeponową, oddają tt.nadnerczowe górne.
Pień trzewny dzieli się po krótkim przebiegu na : t.wątrobową wspólną (t.żołądkowa prawa,t.żoładkowo-XIIcza,t.żołądkowo-sieciowa prawa,t.trzustkowo-XIIcza górna), t.żołądkowa lewą (gałęzie przełykowe ->żylaki) i t.śledzionową (t.trzustkowa wielka,tt.żołądkowe krótkie, tżołądkowo-sieciowa lewa).Tworza one liczne zespolenia sieciowe,żołądkowe,XIIczotrzustkowe.
T.krezkowa górna (L1) zaopatruje trzustkę,jelito cienkie i 2/3 jelita grubego,dzieli się na :
t.trzustkowo-XII-czą dolną 9zespolenie z gorna od t.wątrobowej wspólnej
t.jelita czczego i krętego
t.krętniczo-okrężnicza
t.okrężnicza prawa
t.okrężnicza środkowa
T.krezkowa dolna (L3) zaopatruje 1/3 dystalną jelita grubego,oddając gałęzie :
t.okrężniczą lewą
tt.esiczet.odbytnicza górną.
TT.nadneczowe środkowe - do nadnerczy ,zespalają się z tt.nadnerczowymi górnymi od t.przeponowej dolnej i tt.nadnerczowymi dolnymi od tt.nerkowych)
TT.nerkowe (tt.nadnerczowe dolne),często występują t.nerkowe dodatkowe
TT jądrowe lub jajnikowe - biegną strono ku dołowi do odpowiednich narządów
TT.lędźwiowe (cztery pary) -między mięsniami brzucha ,zespalaja się z tt.międzyżebrowymi i nabrzusznymi dolnymi.
T.krzyżowa pośrodkowa - drobne naczynie będące kontynuacją aorty w l.posordowej ku dołowi
TT.biodrowe wspólne (gałęzie końcowe aorty brzusznej) ,dzielą się na wysokości dolnej częsci stawu krzyżowo biodrowego na t.biodrowe wewnętrzne (zaopatrują trzewa miednicy) oraz t.biodrowe zewnętrzne (zaopatrujące konczyne dolna)
TT.biodrowe wewnętrzne dzielą się na gałęzie ścienne : t.biodrowo-lędziwowa i t.krzyzowa boczna ,oraz gałęzie trzewne :
t.pępkowa
t.pęcherzowa dolna
t.maciczna
t.odbytnicza środkowa
t.sromowa wewnętrzna - > przechodzi w t.prącialub łechtaczkową
(t.odbytnicza dolna,t.kroczowa,t.cewki moczowej,t.opuszki prącia,t.głeboka i grzbietowa prącia.)
TT.biodrowe zewnętrzne oddaje dwie gałęzie : t.nabrzuszną dolną i t.okalająca biodro
głęboką .Po przejściu pod więzadłem pachwinowym zmieniają nazwę na tt.udowe.
T.udowa ;kończy się w rozworze przywodzicieli przechodząc w t.podkolanową ; oddaje
następująće galęzie :
t.nabrzuszna powierzchowną
t.okalająca biodro powierzchowną
tt.sromowe zewnętrzne
t.głęboką uda , odchodzi ok.5 cm poniżej w.pachwinowego od tylnej ściany t.udowej
zaopatruje prawie całe udo , dzieląc się na :
= t.okalającą udo boczną (gał.wstępująca i zstępująća)
= t.okalająca udo przyśrodkowa
= tt.przeszywające
- t.zstepująca kolana
- t.Podkolanowa ,oddaje naczynia do kolana tj.: tt. górną boczna i przyśrodkową kolana,
t.środkową kolana, tt.łydkowe,tt.dolne boczna i przyśrodkową kolana.
Pod łukiem ścięgnistym mięsnia płaszczkowatego dzieli się na :
T.piszczelową przednią (tt.wsteczne piszczelowe tylna i przednia, tt.kostkowe
przednie przyśrodkowa i boczna) przechodzi w t.grzbietową stopy
T.piszczelową tylną (t.strzałkowa, t.podeszwowa boczna i przyśrodkowa)
W krążeniu dużym w jego części żylnej wyróżniamy : naczynia żylne głębokie i powierzchowne czyli skórne. Żyły głębokie towarzyszą odpowiednim tętnicom, przy czym tętnicom małym i średnim z reguły towarzyszy po dwie żyły, natomiast z tętnicami większymi biegnie już tylko jedno naczynie żylne. Zasada ta nie dotyczy narządów miednicy mniejszej ,gdzie naczyniom tętniczym towarzyszą sploty żylne oraz jamy czaszki gdzie żyły oponowe przekształciły się w zatoki żylne opony twardej.
Żyłę powierzchowne biegną niezależnie od tętnic,rozpoczynając się gęstymi splotami żylnymi,które stopniowo stają się rzadsze i przechodzą w pojedyncze dość liczne naczynia żylne powierzchowne, uchodzące do żył głębokich.
Kończyna górna - są tu dwie stałe żyły powierzchowne :
żyła odpromieniowa (V.Cephalica),uchodząca do ż.pachowej lub ż.podopbojczykowej
żyła odłokciowa (V.Basilica) ,uchodząca do jednej z dwoch żył ramiennych
Kończyna dolna - analogicznie dwa naczynia żylne powierzchowne stałe :
żyła odpiszczelowa (V.Saphena magna) ,uchodząca do żyły udowej
żyła odstrzalkowa (V.Saphena parva) ,uchodząca do żyły podkolanowej
Tułowie : żyły powierzchowne wpadają do żył głębokich zakresu żyły główne dolnej lub górnej (granica między tymi zakresami przebiega n wys.pępka)
Głowa i szyja : dwa naczynia powierzchowne tj.
żyła szyjna przednia (V.jugularis anterior),uchodzi doż.szyjnej zewnętrznej
żyła szyjna zewnętrzna (V.jugularis externa) ,powstaej z ż.zażuchwowej i ż.usznej tylnej uchodząc do ż.podobojczykowej .Przed ujściem zbiera dopływy : ż.szyjną przednią, ż.nałopatkową i żż.poprzeczne szyi.
Żyły głębokie odpowiadają mniej więcej układowi tętniczemu :
Głowa i szyja - krew odprowadza ż.szyjna wewnętrzna (v.jugularis interna) rozpoczynająca się opuszką żyły do której uchodzą poprzez zatokę esowatą pozostałe zatoki opony twardej mózgowia.
Kończyna górna - krew odprowadza żyła podobojczykowa,powstająca z żyły pachowej a ta z kolei z dwóch żył ramiennych.
Żyła szyjna wew. i żyła podobojczykowa łączą się ze sobą tworząc tzw kąt żylny ( w miejscu tym uchodzą pnie limfatyczne - po lewej pień piersiowy ,po prawej - pień chłonny prawy) i dalej żyłę ramiennogłowową lewą i prawą - VV.brachicephalicae (żyły te zwane były dawniej bezimiennymi). Żyły te po krótkim przebiegu tworzą Żyłę głowną górną (V.cava superior).Żyła ta zbiera drobne dopływy ze ścian i narządów klp, a następnie uchodzi do przedsionka prawego serca.
Ponadto należy wspomnieć o największym dopływie żyły głównej górnej tj.żyle nieparzystej (v.azygos).Żyła ta zbiera krew żylną ze ścian klp (żż.międzyżebrowe) i powstaje ze zlania się ż.lędźwiowej wstępującej prawej i żyły podżebrowej prawej . Ponadto uchodzą do niej analogiczne lecz mniejsze żyły nieparzyste (leżące po stronie lewej kręgosłupa) krótka i krótka dodatkowa,a także dopływy trzewne (przełyk,osierdzie).
Kończyna dolna - żyła podkolanowa, przechodzi w żyłe udową ,która z kolei przechodzi bezpośrednio żyłę biodrową zewnętrzną .Ta łączy się z żyłą biodrową wewnętrzną zbierająca krew z narządów miednicy mniejszej i tworzą żyłę biodrową wspólną. Obie żyły biodrowe wspólne zlewając się tworzą żyłę główną dolną (V.cava inferior).
Dopływami żyły głównej dolnej są analogiczne do tętnic żyły ścian jamy brzusznej i parzystych narządów miąższowych (nerki,nadnercza,gonady).
Z narządów nieparzystych krew żylną odporowadza żyła wrotna (v.portae) ,powstająca z żyły śledzionowej i żyły krezkowej górnej. Żyła wrotna prowadzi krew bogatą w składniki odżywcze lecz słabo utlenowaną do wątroby ,gdzie rozgałęzia się stopniowo aż do poziomu żył międzyzrazikowych,które przechodzą w sieć naczyń włosowatych. Kapilary z kolei uchodzą dożył środkowych, które przechodząc kolejno w naczynia większego kalibru tworzą ostatecznie trzy żyły wątrobowe (prawą, lewą i środkową) uchodzące do żyły głównej dolnej tuż przed jej wejściem do przedsionka prawego.
Istnieją zespolenia układu żyły wrotnej z układem żyły głównej dolnej- marskość wątroby
poprzez żyły okołopępkowe z żyłmi nabrzusznymi dolnymi i gornymi
poprzez żyłę żołądkową lewą z żyłami przełykowymi
- poprzez żyłę prostniczą górną ze splotami żylnymi okołoodbytniczymi
Poza żyłą główną górna i dolną do przedsionka prawego uchodzą ponadto naczynia żylne zbierające krew z serca tj . zatoka wieńcowa (sinus coronarius), żż.przednie serca i żż.najmniejsze serca.
Poza krążeniem dużym mamy także układ krążenia małego ,którego zadaniem jest dostarczenie krwi odtlenowanej do obszaru wymiany gazowej w pęcherzykach płucnych i dalej z pęcherzyków krwi utlenowanej do krążenia dużego. Stąd w krązeniu małym naczynia tętnicze tj.prowadzące krew od serca ,zawierają krew słabo wysyconą tlenem,zaś naczynia płucne żylne zawierają krew bogatą w tlen.
Układ ten rozpoczyna się pniem płucnym ,który wychodzi z przedsionka prawego i dzieli się po krótkim przebiegu na dwie tt.płucne prawą i lewą.Tętnice te z kolei w zależnośi od budowy płatowej i segmentowej płuc dzielą się po str.prawej na tt.górnopłatową i t.pośrednią (do płata środkowego i dolnego),zaś po str.lewej dzielą się na tt.gorno i dolnopłatową. Kolejne podziały tych naczyń prowadzą sieci kapilar okołopęcherzykowych z których z kolei wychodzą naczynia żylne płuc.Naczynia te przebiegają w przegrodach międzyzrazikowych i dalej miedzysegmentowych tworzą ostatecznie po dwa końcowe naczynia żylne w każdym płucu tj.żyłę płucną górną i dolną , które uchodzą do przedsionka lewego serca .
Układ nerwowy człowieka składa się z układu somatycznego i układu autonomicznego.
W skład układu somatycznego wchodzi :
ośrodkowy układ nerwowy ( mózgowie i rdzeń kręgowy)
obwodowy układ nerwowy (nerwy i zwoje )
W skład układu autonomicznego wchodzi :
układ współczulny
układ przywspólczulny
Wypustki komórek nerwowych wychodzące poza ośrodkowy układ nerwowy tworzą nerwy,które w zależności od kierunku przewodnictwa bodźców nerwowych nazywamy ;
nerwami ruchowymi
nerwami czuciowymi
nerwami mieszanymiruchowo-czuciowymi
nerwy zmysłowe
W zależności od miejsca wyjścia nerwów określamy je jako
nerwy czaszkowe (mózgowe)
nerwy rdzeniowe
Zgrupowanie komórek nerwowych leżace poza OUN nosi nazwę Zwoju (ganglion).
Zwoje nerwowe związane są nerwami czaszkowymi,rdzeniowymi i wchodzą w skład układu autonomicznego.
Szczegółowe rozważania dotyczące zasadniczej organizacji i funkcji ośrodkowego układu nerwoweg i układu autonomicznego będą przedstawione w II semetrze, dzisiaj zajmiemy się jedynie morfologią i topografią nerwów obwodowych w zakresi głowy, szyji ,tułowia i kończyn.
Głowa
Unerwienie czuciowe i ruchowe głowy, łącznie z narządami zmysłow pochodzi głównie od nerwów czaszkowych oraz głowowego odcinka części obwodowej układu współczulnego.
Jedynie skóra okolicy potylicznej i część ucha zewnętrznego unerwione są przez :
gałęzie grzbietowe pierwszych trzech nerwów rdzeniowych szyjnych
n.podpotyliczny (C1)
n. potyliczny większy
n. potyliczny trzeci
gałęzie skórne splotu szyjnego
n.uszny wielki
potyliczny mniejszy
Włokna tych nerwów mają charakter ruchowy ,lub czuciowy
Od pnia współczulnego pochodzą włókna współczulne
Nerwy czaszkowe III(okoruchowy),VII(twarzowy),IX(językowo-gardłowy),X(błędny) prowadzą m.in. włókna przywspółczulne.
Nerwy ukłau autonomicznego zaopatrują mięśnie gładkie w narządach zmysłów i naczyniach kwionośnych, a także gruczoły ślinowe,łzowe oraz gruczoły błon śłuzowych.
Szyja
Splot szyjny (plexus cervicalis) stanowi górną część rozległego splotu nerwowego,ciągnącego się wzdłuż szyjnego odcinka kręgosłupa i obejmującego pierwszy nerw rdzeniowy piersiowy. Tworzą go gałęzie brzuszne czterech pierwszych nerwów rdzeniowych (C1-C4),które po zespoleniu biegna przez boczna okolicę szyi skośnie ku dołowi między mięśniem pochyłym przednim a środkowym tzn. przez szczeline tylna mm.pochyłych. Dolna część tego splotu (C5/Th1) zwana jest splotem ramiennym.
Bezpośrednio po wyjściu z otworow międzykręgowych gałęzie brzuszne n.rdzeniowych C1/C4 oddają :
krótkie włókna ruchowe do ; mm.przedkręgowych szyi, grupy bocznej mm.szyi oraz mm.prostych głowy przedniego i bocznego
gałęzie łączące splotu szyjnego : zespalają go z nn.czaszkowymi XI i XII orz ze zwojem szyjnym górnym pnia współczulnego.
Gał.skórne splotu szyjnego : zaopatrujące skóre przedniej i bocznej okolicy szi oraz górną częśc klp.Ukazują się one w tzw.p.Erba, są to ; n.uszny wielki,n.potyliczny mniejszy,n.poprzeczny szyi, n.nadobojczykowy
N.przeponowy (n.phrenicus) , odchodzi od C4,nerw ruchowy, ale prowadzi także gałęzie czuciowe do oplucnej,osierdzia i otrzewnej..Biegnie ku dołowi po m.pochyłym przednim,przed t. podobojczykową a za żyłą podobojczykową,po osklepku oplucnej dostają się do śródpiersia
- pętla szyjna : korzeń górny (C1/C2) i dolny (C2/C3) pętli szyjnej łącząc się wytwarzają
pętlę ,którą dawniej nazywano pętlą n.podjęzykowego,która unerwia mięsnie
podgnykowe .
Kończyna górna
Kończynę górna zaopatrują nerwy pochodzące od splotu ramiennego.
Splot Ramienny tworzą gałęzie brzuszne czterech dolnych nerwów rdzeniowych szyjnych (C5/C8) i pierwszego piersiowego (Th1).
Gałęzie te tworzą trzy pnie splotu tj.górny (C5/C60,środkowy(C7) i dolny (C8/Th1).Każdy z pni dzieli się z kolei na dwie części przednią i tylną .Z części przednich pnia gornego i środkowego powstaje pęczek boczny.Z części przedniej pnia donego powstaje pęczek przyśrodkowy, zaś z wszystkich częsci tylnych pni powstaje pęczek tylny.
Na szyi splot ramienny leży pod platysmą w trójkącie bocznym ,gdzie krzyzują go żyła szyjna zewnętrzna i t.poprzeczna szyi oraz nn.nadobojczykowe,poniżj splot przechodzi pod obojczykiem do jamy pachowej .Ze względu na połozenie względem obojczyka dzielimy go na część nad i podobojczykową.
Od części nadobojczykowej splotu odchodzą :
n.grzbietowy łopatki
n.nadłopatkowy
n.podobojczykowy
n.piersiowy długi
nn.piersiowe przednie
n.piersiowy boczny
n.piersiowy przyśrodkowy
n.podłopatkowy
n.piersiowo-grzbietowy
gał.do mm.pochyłych i m.długiego szyi
Od części podobojczykowej odchodzą :
Od pęczka bocznego : n.mięśniowo-skórny
n.pośrodkowy - pasmo boczne
Od pęczka przyśrodkowego :
n.łokciowy
n.pośrodkowy - pasmo przyśrodkowe
n.skórny przyśrodkowy ramienia
n.skorny przyśrodkowy przedramienia
Od pęczka tylnego : n.promieniowy
n.pachowy
Nerwy skórne ramienia to : n.międzyżebrowo-ramienny,nerw skórny przyśrodkowy ramienia,n.skorny tylny ramienia,nn.skórne boczne ramienia, n.skorny przyśrodkowy przedramienia
Nerwy skorne przedramienia to : nn.skórne przyśrodkowy, tylny i boczny przedramienia
Nerwy długie kończyny górnej (ruchowe)
1.N.pachowy (n.axillaris) - odchodzi od pęczka tylnego splotu ramiennego,biegnie początkowo wraz z t.pachową na pow.m.podłopatkowego,a nastepnie ku tyłowi przez otwór czworoboczny razem z t.okalającą ramię tylną .Dzieli się tu na dwie gałęzie :
jedna z nich owija się dookoła szyjki chirurgicznej k.ramiennej i sięga m.naramiennego
druga kieruje się do m.olego mniejszego i im.naramiennego a jej przdłużeniem jest n.skórny boczny ramienia.
2.N.pośrodkowy (n.medianus) - Odchodzi od pęczka bocznego i przyśrodkowego splotu ramiennego; biegnie środkiem ramienia i przedramienia leżąc początkowo bocznie, a niżej przyśrodkowo od t.ramiennej.W zgięciu łokciowym leży n m.ramiennym ,pod rozcięgnem m.dwugłowego i nie oddaje gałęzi na ramieniu . Na przedramieniu leży między m.zginaczem głębokim a powierzchownym palców dochodząc do stawu promieniowo-nadgarstkowego. Okolicy nadgarstka przebiega powierzchownie między ścięgnem m.zginacza promieniowego nadgarstka i m.dłoniowego długiego.Przechodzi przez kanał nadgarstka i oddaje gałąź dłoniową do skóry kłębu a następnie dzieli się na trzy nerwy palcowe dłoniowe wspólne I-III. Na przedramieniu n.pośrodkowy oddaje liczne gałęzie mięsniowe do mm.grupy przedniej przedramienia z wyj.zginacza łokciowego nadgarstka i łokciowej połowy zginacza głębokiego palcow.
Od n.pośrodkowego odgałęzia się n.międzykostny przedni biegnący na błonie międzykostnej od wys. m.nawrotnego obłego do m.nawrotnego czworobocznego unerwiają także m.zginacz długi kciuka i promieniową część m.zginacza głebokiego palców.
3.N.łokciowy (n.ulnaris) - odchodzi od pęczka przyśrodkowego splotu ramiennego ,biegnie początkowo do tyłu o n.pośrodkowego i przyśrodkowo od t.raminnej ,poczym przebija przegrodę międzymięsniową przyśrodkową i schodzi ku dołowi skośnie w stosunku do głowy przyśrodkowej m.trójgłowego ramienia.Na wys.st.łokciowego leży w bruździe n.łokciowegona nakłykciu przyśrodkowymk.ramiennej , nie oddając gałęzi na ramieniu.Na przedramieniu przebiega między glowami zginacza lokciowego nadgarstka i razem z t.łokciową biegnie po jego wewnętrznej powierzchni do nadgarstka.W dolnej częsci przedramienia układa się między ścięgnami m.zginacza łokciowego nadgarstka i m.zginacza powierzchownego palcow.Oddaje gałąź grzbietową ,która wędruje na stronę grzbietową ręki.Dalej przebiega na troczku zginaczy i dzieli się na gał.powierzchowną do skóry palców IV,V oraz na gał.głęboką do mm.reki.
4.N.promieniowy (n.radialis) - biegnie w przedlużeniu pęczka tylnego splotu ramiennego,leżąc do tyłu od t.pachowej i ramiennej. Po odejściu t.głębokiej ramienia biegnie wraz z nią ku bokowi na powierzchnię tylna k.ramiennej ,układając się w bruździe n.promieniowego między głowami boczna i przyśrodowa m.trójgłowego.Następnie przebija przegrodę międzymieśniową boczną i lezy do przodu od nadkłykcia bocznego k.ramieniowej. między m.ramiennym a m.promieniowo-ramiennym, gdzie dzieli się na gałąź powierzchowną (czuciowa) i głęboką (ruchowa) .Na ramieniu n.promieniowy oddaje gałęzie skórne i mięsniowe, które zaopatrują m.trójgłowy i łokciowy.Gałąż powierzchowna (czuciowa) biegnie w przedłużeniu n.promieniowego i kieruje się na stronę grzbietową ręki,gdzie oddaje gałęzie czuciowe do skory ręki i palców. Gałąź głeboka przebija m.odwracacz i owijając się dookoła kości promieniowej biegnie między warstwami m.grupy tylnej przedramienia oddając do nich swe gałęzie .Jedna z tych gałęzi n.międzykostny grzbietowy oddaje gałęzie czuciowe do okostnej przedramienia.
5. N.mięśniowo-skórny (n.musculocutaneus) - odchodzi od pęczka bocznego splotu ramiennego,przebija m.kruczo-ramienny i biegnie skośnie między m.ramiennym a dwugłowym ramienia .Bocznie od ścięgna m.dugłowego wychodzi na powięż i biegnie dalej jako n.skorny przedramienia boczny. Nerw ten oddaje gałęzie do mm.grupy przedniej ramienia między którymi przebiega, a także zaopatruje k.ramienną.
Tułów
Nn.międzyżebrowe (nervi intercostales) - 12 par utworzone są przez gałęzie przednie nerwów rdzeniowych, piersiowych
W przeciwieństwie do nerwów pochodzących z pozostałych odcinków rdzenia nerwy wychodzące w odcinku piersiowym zachowują swą pierwotną metamerię ,przebiegając w pęczkach naczyniowo-nerwowych międzyżebrza,gdzie zajmują najniższe położenie.
Zaopatrują one nie tylkośćiany klp ,lecz także wskutek skośnego przebiegu dolnych nn.międzyżbrowych powłoki jamy brzusznej.Ostatni - n.podżebrowy konczy się gałęzią skorna w połowie odległości między pępkiem a spojeniem łonowym.
W tylnej częsci nerwy te biegną między mm.międyżebrowymi zewnętrznymi a błonami międzyżebrowymi, bocznie pomiędzy mm.międzyżebrowymi zewn.a wew., bardziej do przodu w obrebie mm.międzyżebrowych wew i wreszcie wchodzą między mm.międzyżebrowe wew.a powieź wewnatrz piersiową.Dolne n.międzyżebrowe wnikające między mm.brzucha : skośny wewnętrzny i poprzeczny a nastepnie wchodzą do m.prostego brzucha.
N.międzyżebrowe oddają nastepujące gałęzie :
gał.mięsniowe : zaopatrują mm.klp, mm.brzucha i mm.grzbietu (dżwigacze żeber i zębate tylne
gał.skórne boczne i przednie (gał.sutkowe)
gał.opłucnowe i otrzewnowe
gał.stawowe i okostnowe (żebra i stawy żebrowo-kręgowe)
Mięśnie głębokie grzbietu i mięśnie powierzchowne grzbietu leżace w tylnej jego częsci oraz skórne tylnej powierzchni ciała unerwiają gałęzie tylne nerwów rdzeniowych .
Kończyna dolna.
Gałęzie grzbietowe nerwów rdzeniowych oddają nieliczne nerwy skórne do okolicy krzyżowej i okoicy pośladków
Gałęzie przednie tworzą największy splot nerwowy ciała ludzkiego tj.splot lędźwiowo-krzyżowy (plexus lumbosacralis). Splot ten składa się z dwóch częsci , górna - to splot lędźwiowy, dolna - splot krzyżowy.
Splot lędźwiowy (plexus lumbalis) - tworzą go gałęzie brzuszne nerwów L1/L4,niekiedy częśc n.podżebrowego (Th12). Nerwy tworzące splot wchodzą między warstwy mięsnia lędźwiowego większego i biegną do boku i ku dołowi oddając gałęzie krótkie do mięśni : m.czworobocznego lędźwi, m.lędźwiowego większego i mniejszego i mm.między- poprzecznych bocznych. Do gałęzi długich splotu należą :
n.biodrowo-podbrzuszny (n.iliohypogastricus)
n.biodrowo-pachwiowy (n.ilioinguinalis)
n.płciowo-udowy (n.genitofemoralis)
n.skorny uda boczny (n.cutaneus femoris lateralis )
n.zasłonowy (n.obturatorius)
n.udowy (n.femoralis)
N.biodrowo-podbrzuszny - mieszany ,biegnie na powierzchni przedniej m.czworobocznego lędźwi, nastepnie bocznie i dochodzi do pochewki m.prostego brzucha.Oddaje dwie gałęzie : skórną boczną (cz.boczna biodra) i skórną przednią (okolica łonowa).
N.biodrowo-pachwinowy - rownolegle do poprzedniego,dalej przez kanał pachwinowy .unerwia mm.brzucha ,skórę moszny,wargi sromowe (nn.mosznowe lub wargowe) oraz okolicę wzgorka lonowego i gornej cz.uda.
N.płciowo-udowy - wchodzi na powierzchnię m.lędźwiowego wiekszego i dzieli się na : gałąź płciową (unerwia m.dżwigacz jądra,skore moszny i przyśrodk.cz.uda) oraz gałąź udową (wychodzi na udo w okolicy powięzi szerokiej uda)
N.skorny uda boczny - przechodzi od więzadłem pachwinowym i unerwia skórę bocznej powierzchni uda.
N. zasłonowy - biegnie na brzegu przyśrodkowym m.lędźwiowego wiekszego i pościanie bocznej miednicy do otworu zasłonionego,gdzie unerwia m.zasłaniacz wew. i dizeli się na dwie gałęzie :
przednią ,która zaopatruje mm.przywodziciele (z wyj.m.przywodziciela wielkiego) i kończy się jako nerw skórny zaopatrujące skorę uda w jego przyśrodkowej części,
tylną ,która unerwia m.przywodziciel wielki i daje ga.czuciową do stawu biodrowego.
N.udowy - najsilniejszy w splocie (L1/L4) ,biegnie między m.lędźwiowym i biorowym (które unerwia) ,przechodzi przez rozstep mięśniowy opuszcając miednicę.Na udzie dzieli się wachlarzowato na szereg gałęzi skornych i mięsniowych. Gałęzie mięśniowe dochodzą do wszystkich głów mięśnia czworogłowego,do m.krawieckiego i m.grzebieniowego.
Gałęzie skórne przednie zaopatrują skóre przedniej i przyśrodkowej części uda .Gałąż czuciowa n.udowego ,nerw udowo-goleniowy (n.saphenus) jest najdłuższym nerwem tego splotu - dochodzi az do brzegu przyśrodkowego stopy.
Splot krzyżowy (plexus sacralis) - w jego skład wchodzi część gałęzi przedniej nerwu lędźwiowego IV,gał.przdnia n.V tworząc pień lędźwiowo-krzyżowy, który łąćzy się z gał.przednimi nerwów krzyżowych (S1-S5) i nerwu guzicznego .Splot ten leży w miednicy mniejszej na m.gruszkowatym. Od splotu krzyżowego odchodzą :
nn.mięśni miednicy
n.skórny tylny uda
n.kulszowy
n.sromowy
n.guziczny
Nerwy mięśni miednicy :
gałęzie do mięśni obracających udo (m.gruszkowaty, mm.bliźniacze, m.czworoboczny
uda i m.zasłaniacza wewn.0 odchodzą bezpośrednio od splotu.
n.posladkowy gorny , przez otwór gruszkowaty dochodzi do mięśni pośladkowych
średniego i małego oraz m.napręzacza powięzi szerokiej
n.pośladkowy dolny ,przez otwór podgruszkowaty dochodzi do m.posladkowego wielkiego
N.skórny tylny uda - wychodzi przez otwór podgruszkowaty w sąsiedztwie nerwu kulszowego i wychodzi spod m.pośladkowego wielkiego dzieląc się 2-3 n.skórne pośladkowe dolne (które zawijają się ku gorze) i gał.kroczowe ,a jego gałąź końcowa biegnie do okolicy górnej części goleni.
N.kulszowy (n.ischiadicus) - najpotężniejszy nerw ciała ludzkiego ,zaopatruje całą stopę ,goleń i grupę tylną mięsni uda. Wychodzi z miednicy przez otwór podgruszkowaty i układa się na mm.obracających udo w połowie odległości mięzy krętarzem a guzem kulszowym.Na udzie układa się między m.przywodzicielem wielkim a grupą tylną mm.uda.W dole podkolanowym uklada się do tyłu od t.podkolanowej. Nerw kulszowy na róznej wysokości dzieli się na dwie gałęzie : nerw piszczelowy ,biegnący w jego przedłużeniu i nerw strzałkowy wspólny .Podział ten może nastapić już w miednicy lub też na udzie .
N.strzałkowy wspólny (n.perones communis) - przebiega skośnie przez dół podkolanowy ku dołowi i bocznie ,leżąc do tyłu od głowy strzałki, po czym wstepuje do m.strzałkowego długiego gdzie dzieli się na gałęzie końcowe :
n.strzałkowy powierzchowny
n.strzalkowy głeboki
n.skorny boczny łydki
N.strzalkowy powierzchowny oddaje gałęzie mięśniowe (mm.strzalkowe) i skórne
(n. skorny grzbietowy przyśrodkowy i pośredni -> nerwy grzbietowe palców stopy)
N.strzałkowy głęboki ,biegnie na przednia strone goleni ,po błonie międzykostnej wychodzi na grzbiet stopy ,gdzie unerwia skóre palców I i II. Gałęzie mięśniowe unerwiają wszystkie prostowniki goleni i mięsnie grzbietu stopy.
N.piszczelowy (n.tibialis) ,kieruje się ku dołowi między głowami mięsnia brzuchatego łydki wchodząc pod łuk ścięgnisty mięsnia płaszczkowatego.Wzdłuż naczyn piszczelowych tylnych przebiega do kostki przyśrodkowej i dzieli się na gałęzie końćowe ; n.podeszwowy przyśrodkowy i boczny.Oddaje on liczne gałęzie :
gał.mięśniowe ,zaopatrują wszystkie mm.zginacze goleni (m.brzuchaty łydki,
m.płaszczkowaty,m.podkolanowy,m.podeszwowy,m.piszczelowy tylny
m.zginacz długi palców i m.zginacz długi palucha)
n.międzykostny goleni - oddaje gałęzie do tawu skokowo-goleniowego i kości goleni
n.skórny przyśrodkowy łydki
n.łydkowy (n.suralis), biegnie bocznie od ścięgna Achilesa do kostkibocznej i dalej na stopę jako nerw skorny grzbietowy boczny do brzegu stopy i palca małego
gał.piętowe boczne i przyśrodkowe
n.podeszwowy przyśrodkowy , przechodzi na stopę za kostką przyśrodkową ,pomiędzy m.odwodzicielem palucha a m.krótkim zginaczem palcow (unerwia je jak również głowę przyśrodkową krótkiego zginacza palucha) oddają nerwy wspólne palcow, które dzielą się na nerwy własne palców zaopatrujące skóre 3,5 palca oraz dwa mięsnie glistowate
nerw podeszwowy boczny - przechodzi na stopę ukłądając się miedzy m.czworobocznym podeszwy i m.zginaczem krotkim palców. Unerwia m.czworoboczny odeszwy,m.przywodziciel palucha,mm.palca V,dwa mięsnie glistowate i mięsnie międzykostne..Nerwy wspólne palcow unerwiają 1,5 palca.
N.sromowy (n.pudendus) - (S1/S4) wychodzi z miednicy przez otwór podgruszkowy,owija się dookoła kolca kulszowego i wraca od miednicy przez otwó® kulszowy mniejszy .Leżac w dole kulszowo-odbytniczym oddaje gałęzie :
nn.odbytnicze dolne (zwieracz zewnętrzny i skóra odbytu)
nn.kroczowe - mosznowe lub wargowe tylne, grzbietowy prącia lub łechtaczki
N.guziczny (tworzy splot guziczny z S4 i S5 ) - n.odbytowo-guziczny do skóru okolicy odbytu .