Zadania pedagogiki społecznej:
-zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych
-ulepszanie wpływów pozytywnych
Funkcje pedagogiki społecznej:
-kompensacja - wyrównanie braków utrudniających prawidłowy rozwój jednostki
-profilaktyka - zapobieganie powstawania niekorzystnych zjawisk
- doskonalenie - rozwijanie prac własnych, by doskonalić siebie i otoczenie
Podstawowe cechy pedagogiki społecznej:
-globalność
-dynamika
-kompensacja
-wartościowanie
Idee Radlińskiej:
-podmiotowości - traktować jednostkę jako podmiot
-sprawiedliwości społecznej - wszyscy mają równy dostęp do warunków rozwojowych
-pomocniczości - społeczeństwo ma obowiązek pomagania
-edukacji społecznej - wychowanie; jedno z elem. życia społ.- kul.
Siły społeczne - cechy, uzdolnienia i aspiracje jednostki przejawiające się w konkretnym działaniu
Źródła sił społecznych:
-grupa rówieśnicza
-instytucje społeczne
-role społeczne pełnione przez jednostkę
-sam człowiek
-sytuacje zagrożenia
TYPOLOGIA SIŁ SPOŁECZNYCH
wg Radlińskiej:
-narastające
-zanikające
-jawne
-ukryte
wg Kowalskiego:
-podstawowe
-zorganizowane
-współwyznaczające
-wsteczne
-wzmacniające
-postępowe
-osłabiające
-zachowawcze
-spontaniczne
-rozwojowe
Wsparcie społeczne - wszelka pomoc jednostce w jej trudnej sytuacji (pomoc w jej przezwyciężeniu); istnieje cały czas, a aktywizuje się w sytuacjach trudnych
Rodzaje wsparcia społecznego:
-emocjonalne
-wartościujące
-informacyjne
-duchowe
Poznańska szkoła badań nad rodziną:
-wieloaspektowa, integralna analiza życia rodzinnego z uwzględnieniem interakcji z zewnętrznym układem społecznym
-kompleksowa analiza - ważne elementy struktury i funkcji rodziny oraz świadomości rodziny dot. życia rodzinnego i zjawisk ściśle powiązanych z życiem rodzinnym
-bada się wzajemne uwarunkowania tych elem., wg zasad odwracalności kategoriami zmiennych niezależnych i zależnych
Funkcje rodziny wg Tyszki:
-biopsychiczne:
*prokreacyjne
*zewnętrzne
-ekonomiczne:
*materialno-ekonomiczne
*opiekuńczo-zabezpieczające
-społeczno-wyznaczające:
*klasowa
*legalizacyjno-kontrolna
-socjopsychiczne:
*socjalizacyjna
*kulturalna
*emocjonalno-ekspresyjna
*rekreacyjno-towarzyska
Szkoła środowiskowa wg Szackiego:
-jako placówka wychowawcza ściśle współpracująca z rodzicami i instytucjami, które rozwijają zainteresowania uczniów
-brak rozbieżności między celami wychowawczymi w domu i w szkole
-przygotowywanie dziecka do życia dorosłego
-pamiętać: szkoła jest dla dzieci, a nie dzieci dla szkoły!
-Krytyka tłumienia tego co spontaniczne
Cel wychowawczy szkoły środowiskowej:
-powiązanie szkoły z życiem
-zaspokojenie potrzeb duchowych uczniów (wszechstronne zaspokajanie potrzeb)
-kompleksowe realizowanie funkcji podstawowych (wychowawcza, opiekuńczo-socjalna i kształcenia)
-rozwijanie motywacji i umiejętności ucznia do dalszego poszerzaniu i pogłębianiu wiedzy
-aktywizacja różnorodnych sił społecznych, np.: rodziców
Podstawowe funkcje szkoły środowiskowej:
1.kształcąco-wychowująca
-optymalne wykorzystanie zdolności dziecka
-rozszerzanie różnorodnych form ich aktywności
-organizowanie współpracy z innymi instytucjami
2.opiekuńcza
-stała i kompleksowa opieka nad warunkami nauki
-rozpoznawanie i diagnozowanie braków spowodowanych opóźnieniem w rozwoju
-organizowanie czasu wolnego
-zapobieganie i usuwanie zagrożeń
3.koordynacyjna
-podział racjonalny zadań
-jednolita opieka wychowawcza
Zasady współdziałania szkoły ze środowiskiem: (wg Winiarskiego)
1)Oddolnej inicjatywy i dobrowolności
-chęć dobrowolnego współdziałania musi zrodzić się wśród członków danego środowiska (nauczyciele, rodzice, mieszkańcy...)
2)Równorzędności i poszanowania partnerów
-jednakowe traktowanie wszystkich uczestników współdziałania
3)Kompleksowości współpracy
-holistyczne podejście do współpracy (wszystkie aspekty pod uwagę)
4)Korelacji celów i działań
-elementy współpracy nie są sprzeczne, nie przeciwstawiają się sobie, nie wykluczają się wzajemnie
5)Autentyczności zadań i działań
6)Planowości współpracy
-współdziałanie musi mieć charakter świadomy, celowościowy, intencjonalny
-współpraca powinna opierać się na wcześniej opracowanym integralnym planie działania
7)Ciągłości i systematyczności
-długotrwałość, duża częstotliwość, rytmiczność, płynność, aktywność wszelkich działań
8)Elastyczności i różnorodności form oraz metod działania
-(elas.) przeciwstawienie się schematyczności, sztywności, uniformizacji, niezmienności
-(różn.) przeciwstawienie się unifikacji, jednorodności, monotonii, ubóstwu treści, form i metod działania
9)Innowacyjności w pracy środowiskowej
-nowatorstwo społeczno - pedagogiczne, twórcze podejście (nie odtwórcze)
10)Stopniowego poszerzania zakresu współdziałan
Typologie grup społecznych:
1.ogólny podział:
*zwarte
*luźne
*okazyjne
2.ze wzgl. na wiek członków:
*rówieśnicze
*zróżnicowane
3.ze wzgl. na płeć:
*jednorodne
*mieszane
4.ze wzgl. na społeczna podstawę ich istnienia:
*celowe (grupy wtórne)
*spontaniczne (grupy pierwotne)
Funkcje grupy rówieśniczej: (wg Misztala)
MAKROSPOŁECZNE
-wyznaje określony system wartości
-kreuje wzorce zachowań
-egzekwuje ich przestrzeganie
MIKROSPOŁECZNE (złożone)
-dostarcza motywacji do działania celowego
-wyznacza role społeczne , uczy samodzielności
MIKROSPOŁECZNE (proste)
-zaspokaja potrzebę przynależności i akceptacji
-źródło zabawy i rozrywki (organizowanie czasu wolnego)
-dostarcza wrażeń, przygód i nowych doświadczeń
Grupa rówieśnicza - organizm społeczny, który wyróżnia się spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną, lecz ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo
Typy kierowania grupą rówieśniczą:
PRZODOWNICTWO- gotowość do współdziałania, osoba ta ze względu na swój charakter i
opiekuńczość obdarzona jest przez grupę zaufania
PRZYWÓDZTWO- jest zdobywane przy aprobacie członków grupy, może wynikać z
kwalifikacji lub możliwości jednostki
PANOWANIA(władza)- zdobywana instrumentalnie, głównie siłą, autokratyzm, rygoryzm, centralizacja decyzyjna
Pierwotność i wtórność grup rówieśniczych
GRUPA PIERWOTNA |
GRUPA WTÓRNA |
-członkostwo spontaniczne, nacechowane poczuciem uczestnictwa -dominują więzi osobowe i powszechna identyfikacja wzajemna (znajomość osobista) -niewielkie rozmiary -grupa o ustalonym świecie wartości wzorców o różnorodnych implikacjach organizacji grupy -istnieje umowny system kontroli i doraźne sankcje -zmienność okazjonalności celów i wew. hierarchii -przywództwo wynika z cech osobowych i aprobaty grupy |
-członkowie pochodzą z rekrutacji formalnej -dominacja więzi rzeczowych i stosunków organizacji -możliwie wielkie rozmiary grupy o rozgałęzionej strukturze -istnienie własnych celów i interesów dominujących nad interesami innych -posiadanie formalnych wzorów zachowań egzekwowanych formalnymi sankcjami -centralizacja decyzyjna i koordynacja działań -wyspecjalizowane kierownictwo, wyalienowani przywódcy |
Tolerancja - wyrozumiałość w stosunku do przekonań odmiennych od naszych
Uprzedzenie -negatywna i nieracjonalna postawa wobec innych osób, która jest silna, sztywna i odporna na zmianę
Ubóstwo- brak dostatecznych środków do życia, nędza, bieda i niedostatek w sensie ekonomicznym
Podstawowe przyczyny ubóstwa:
-bezrobocie
-bezdomność
-brak wykształcenia
-dysfunkcjonalność rodziny
-niedostateczna troska o ludzi starszych
-zły stan zdrowia
-niekorzystna sytuacja np.: państwa
Rodzaje ubóstwa:
absolutne
względne
Trzy teorie przyczyn ubóstwa:
1) skażonych charakterów
-ubóstwo upatrywane w jednostce
-indywidualne defekty
-brak zdolności i możliwości podjęcia pracy
2)ograniczonych możliwości
-nierówność dostępu do szkół i miejsc pracy
-dyskryminacja płciowa lub rasowa
3)”wielkiego brata”
-wina po stronie rządu, bo poprzez wysokie podatki zniszczył on bodźce do umacniania niezależności ekonomicznej rodziny
Przyczyny bezrobocia:
-niskie i „wąskie” wykształcenie
-zwolnienie z pracy na skutek redukcji etatów (zwolnienia grupowe)
-niewznowienie umowy o pracę
-handel zagraniczny (kapitał zagraniczny w kraju, import)
-postęp technologiczny i techniczny
Skutki przyczyn bezrobocia:
-pogorszenie się sytuacji materialnej rodziny
-popadnięcie w alkoholizm
-złe warunki mieszkaniowe
-izolacja społeczna
-kłopoty wychowawcze z dziećmi
-poczucie winy
-niski wzory zaspokajania potrzeb kulturalnych (tylko TV)
-negatywny stosunek do nauki
Formy przeciwdziałania bezrobociu:
-inicjowanie i finansowanie szkoleń
-organizowanie dodatkowych miejsc pracy i udzielanie pracownikom pomocy finansowej
-inicjowanie i finansowanie robót publicznych
-udzielanie pożyczek z Funduszu Pracy
-przyznawanie i wypłata zasiłków
-aktywizowanie bezrobotnych w ramach programów specjalnych i zajęć w klubach pracy
Bezdomność - względnie stała sytuacja człowieka pozbawionego mieszkania (domu)
Rodzaje bezdomności:
-z wyboru
-z konieczności
-JAWNA - akceptacja braku mieszkania i tułaczki (sensu - stricto)
-UTAJONA - mieszkanie w miejscach do tego nieprzystosowanych (sensu -largo)
Przyczyny bezdomności:
-dobrowolnie wybrany styl życia
-uchodźstwo (desperackie decyzje)
-własne lub cudze zachowanie dewiacyjne)
-zdarzenia losowe
-wadliwa polityka społeczna
-brak pracy i pieniędzy
-bycie byłym więźniem
-bycie byłym wychowankiem domu dziecka
- warunki lokalne
-przemoc w rodzinie
Przeciwdziałanie bezdomności:
-działalność instytucji opiekuńczych (przytułków, szpitali, hospicjów)
-rozwój instytucji charytatywnych
-system gwarantowanych prawem i ogólnodostępnych świadczeń państwowych
-kontrolowane przez państwo programy poprawy warunków życia
-instytucje dyscyplinujące (np.: domy pracy)
-instytucje opiekuńczo - wychowawcze
-zakłady dysponujące kwaterami zastępczymi dla grup bezproblemowych
Diagnoza - rozpoznanie, tzn. zebranie potrzebnych danych i ich krytyczne opracowanie w drodze rozumowania
Walory dobrej diagnozy:
-ciągłość
-łatwość zmian
-unikanie błędów
-obiektywizm
-pełność
Etyczne aspekty diagnozy:
-bronić się przed przedmiotowym traktowaniem osoby badanej
-podmiotowi działającemu zależy na poprawności stosunków społecznych
-niezbędne jest zaufanie, zachowanie poufności, współpraca, obustronne poczucie odpowiedzialności
-osoba diagnozująca powinna sobie zdawać sprawę ze specyficznych cech badania diagnostycznego
-zdawać sobie sprawę z konsekwencji z zależności interpersonalnych
Radlińska:
-„przede wszystkim nie zaszkodzić”
-nie wolno zmuszać do zeznań (np.: poprzez szantaż)
-nie wolno wywoływać silnych stresów
-nie wolno stosować niewychowawczych i niehumanitarnych metod
-nie wolno stosować pozornej anonimowości
-nie wolno kierować się zdarzeniami z przeszłości
Błędy diagnostyczne:
a)orzekania
-przypisanie komuś jakiejś cechy mimo braku podstaw do tego
b)pominięcia
-pomija się pewnego typu ważne zjawiska pojmowane jako złe
a)obserwacji
-nie dostrzegamy wszystkich cech lub widzimy te, których nie ma
b)techniczne
-dotyczą aparatury i notatek
c)rozumowania
Praca socjalna - urządzenia i przedsięwzięcia, które powinny pomóc ludziom w ich integracji ze społeczeństwem, by prowadzili oni godne życie
Pacjent - jednostka potrzebująca pomocy na skutek wydarzenia losowego, niezdolny do pokierowania sobą
Formy pracy socjalnej:
1)RATOWNICTWO- pomoc doraźna
2)POMOC- dość krótkotrwała (niewielka interwencja)
3)OPIEKA- pełna odpowiedzialność za drugiego człowieka, pacjent nie potrafi sobie poradzić
Zasady etyczne pracownika socjalnego:
-człowiek- najwyższa wartość, ma swoje prawa np.: samostanowienia i popełniania błędów, własnej godności
-każdy ma równy dostęp do usług socjalnych
-działać bezinteresownie (bez liczenia na własne korzyści)
-podopieczny ma pełne prawo do informacji o swojej sytuacji (podpisany kontrakt ze zobowiązaniami wobec siebie pr. socj. i pacjenta
-obowiązuje tajemnica zawodowa
-formy pracy dostosowane do podopiecznych (są w różnym wieku)
-traktować podopiecznych indywidualnie
-tolerancja wobec pacjentów (oddzielenie poglądów prywatnych od pracy)
-kierować się bezstronnością, sprawiedliwością, zasadą dobra pokrzywdzonego
-stawiać prawidłowe diagnozy
METODY PRACY SPOŁECZNO - WYCHOWAWCZEJ
1)Prowadzenie indywidualnego przypadku
-metoda swoistego dialogu między pracownikiem socjalnym a pacjentem
-jest to metoda, która polega na analizie jednostkowych losów ludzkich, wnikania w określone sytuacje wychowawcze lub analizie konkretnych zjawisk natury wych. przez pryzmat jed .biografii ludzkiej
Zadania pracownika socjalnego:
-zrozumienie jednostki
-zabiegi terapeutyczne mające na celu rozładowanie lęku
Zasady pracownika socjalnego:
-akceptacji
-komunikacji
-indywidualizacji
-uczestnictwa
-zaufania i poszanowania prywatności
-zmierzać do takiego nastawienia jednostki, by zapragnęła ona sama skorygować swoje życie. Opracować własny plan postępowania i dopomagać jednostce w uchwyceniu konsekwencji jej własnych pomysłów
2)Metoda pracy grupowej
-jest to metoda, która polega na kontakcie pracownika socjalnego z zespołem przez wspólne działanie jego członków, prac. socj. Stoi na straży wykonywanych zadań (są one sugerowane przez prac. socj. i samych członków grupy)
ODMIANY METODY GRUPOWEJ:
-rozwojowo - wychowawcza
-kształtowanie na gruncie pracy kulturalno - oświatowej dorosłych i młodzieży (np.: w domach kultury czy klubach)
-sposób bycia nie odbiega od ogółu
-ich zadaniem jest służenie pomyślnemu rozwojowi fizycznemu, psychicznemu i kulturalnemu (a nie opiekuńczość)
-psychoterapeutyczna
-nastawienie na poczynania terapeutyczne: ratownicze, opiekuńcze dorosłych osób nieprzystosowanych społecznie, o zaburzeniach w zachowaniu się
-rewalidacyjna
-organizowanie pracy wychowanków przez prac. socj.
Zasady pracy z grupą:
-samorządności
-dobrowolności
-styczności osobistej
-wzajemnego wspomagania
-perspektywy działalności (cel, który ukierunkuje działalność)
-działalności demokratycznej (każdy jest członkiem tej grupy)
PRACA SOCJALNA
Praca socjalna - urządzenia i przedsięwzięcia, które powinny pomóc ludziom w ich integracji ze społeczeństwem, by prowadzili oni godne życie
Pacjent - jednostka potrzebująca pomocy na skutek wydarzenia losowego, niezdolny do pokierowania sobą
Formy pracy socjalnej:
1)RATOWNICTWO- pomoc doraźna
2)POMOC- dość krótkotrwała (niewielka interwencja)
3)OPIEKA- pełna odpowiedzialność za drugiego człowieka, pacjent nie potrafi sobie poradzić
Zasady etyczne pracownika socjalnego:
-człowiek- najwyższa wartość, ma swoje prawa np.: samostanowienia i popełniania błędów, własnej godności
-każdy ma równy dostęp do usług socjalnych
-działać bezinteresownie (bez liczenia na własne korzyści)
-podopieczny ma pełne prawo do informacji o swojej sytuacji (podpisany kontrakt ze zobowiązaniami wobec siebie pr. socj. i pacjenta
-obowiązuje tajemnica zawodowa
-formy pracy dostosowane do podopiecznych (są w różnym wieku)
-traktować podopiecznych indywidualnie
-tolerancja wobec pacjentów (oddzielenie poglądów prywatnych od pracy)
-kierować się bezstronnością, sprawiedliwością, zasadą dobra pokrzywdzonego
-stawiać prawidłowe diagnozy