KONCEPCJE ETIOLOGII KRYMINALNEJ

ETIOLOGIA

PRZESTĘPCZOŚCI i zjawisk ze sfery patologii życia społecznego
- badanie przyczyn i czynników warunkujących zachowania przestępcze i przestępczość.

1. Koncepcje bio-psychologiczne

• dziedziczenie przez sprawców cech przestępczych człowieka pierwotnego (C. Lombroso)

• organiczne uszkodzenie funkcji psychicznych (upośledzenie sprawności intelektualnej, nieprawidłowy rozwój życia popędowo-uczuciowego, utrudnienie adaptacji społecznej i wzmocnienie podatności na złe wpływy)

• nabywanie przez sprawców cech przestępczych poprzez doznanie uszkodzeń mózgu w życiu płodowym lub we wczesnym dzieciństwie

• hipofrenia

• encefalopatia

• późniejsze uszkodzenie OUN

• zmiany dokonujące się w określonych częściach mózgu

• dysfunkcja układu hormonalnego

• atypowy układ chromosomów

• zaburzenia nerwicowe

• czynniki chorobowe z kręgu schorzeń psychicznych

• zaburzenia osobowości

• wrodzone (psychopatie)

• nabyte (charakteropatie)

• psychozy

• choroby psychiczne

2. Koncepcje psycho-społeczne

środowisko życia i warunki wychowania (czynniki ekonomiczne, społeczne i kulturowe)

• nędza, ubóstwo, bezrobocie

• urbanizacja, industrializacja, migracje, imigracje

• konflikty i kryzysy wewnętrzne w kraju

• uzależnienia

• nadmiar dóbr materialnych, nastawienie konsumpcyjne

• dysfunkcjonalność rodziny

• wadliwe struktury i mechanizmy wychowawcze (aspołeczna hierarchia wartości, brak hamulców moralnych)

• zjawiska kulturowe o negatywnej treści społecznej

• środki masowego przekazu, niektóre ruchy subkulturowe

• kształtowanie niewłaściwych wzorców osobowych i systemów wartości

• nieefektywne funkcjonowanie systemu kontroli społecznej, zwłaszcza sformalizowanej (Policja, wymiar sprawiedliwości, szkoła)

3. koncepcje mieszane - biologiczno-socjologiczne

• człowiek rodzi się z pewnymi predyspozycjami biologicznymi, skłaniającymi go do zachowań społecznie negatywnych, lecz do takich zachowań dochodzi dopiero wtedy, gdy określony układ społeczny (a zwłaszcza procesy wychowawcze) aktywizują takie predyspozycje

• czynniki społeczne (a szczególnie wychowawcze) tworzą u człowieka predyspozycję do stania się przestępcą, zaś dopiero jakiś przełom biologiczny w jego życiu (nadmierny stres) stymuluje tę predyspozycję

Koncepcje sytuacyjne

* teorie okazji przestępczych i działań rutynowych

• sytuacja, w jakiej człowiek znalazł się w danej chwili (oddziaływanie elementów lub kompleksu elementów takiej sytuacji) - niekiedy przestępczość taką nazywa się "okazjonalną", gdyż z jednej strony owe czynniki sytuacyjne tworzą okazję do popełnienia przestępstwa, a z drugiej - popychają człowieka w kierunku wykorzystania tej okazji

5. Koncepcja wieloczynnikowa

• każda z powyższych koncepcji może okazać się prawdziwa

• nie ma jednego, uniwersalnego, stale występującego mechanizmu przyczynowego przestępczości i zjawisk ze sfery patologii życia społecznego

• T. Hanausek: przyczyny i uwarunkowania przestępczości i zjawisk patologii społecznej mogą być różne u różnych ludzi, a nawet różne u jednego człowieka w różnych sytuacjach

• B. Hołyst: większość przejawów zachowania człowieka znajduje swe źródło nie w jednym czynniku czy też w określonej grupie, lecz determinowana jest praktycznie nieograniczonym kompleksem rónorzędnych sekwencji czynnikowych.

Teorie ekologiczne

Badania powiązań między przestępczością a warunkami środowiska fizycznego i społecznego.

1. darwinizm społeczny - R.Park - ludzie podobnie jak inne zwierzęta, i rośliny rządzą się tymi samymi prawami - człowiek posiada zwierzęcy instynkt związany z dążeniem do zachowania przestrzeni życiowej, a walka o byt powoduje zjawiska dewiacyjne

2. ekologiczna analiza miasta - miasto zbudowane jest na zasadzie koncentrycznych kręgów

Badacze z chicagowskiej szkoły socjologicznej zajmowali się przestrzennym rozmieszczeniem przestępczości w miastach. Próbowali wykazać, że nasilenie przestępczości zmienia się w zależności od środowiska miejskiego.

* Burgess, Park i McKenzi wyróżnili strefy miejskie:

1. Centralna - "loop" - koncentrująca instytucje administracyjne, kulturalne, finansowe, handlowe itd.

2. Przejściowa - zone in transition - częściowo przemysłowa, a częściowo instytucjonalna

3. Mieszkań pracowniczych - zone of workingmen's homes

4. Willowa - residential zone - zajmowana przez ludzi z klasy średniej i wyższej

5. Podmiejska - commuters zone - przedmieścia + osiedla i miasteczka satelitarne

Wg Burgessa rozwój miasta polega na odśrodkowej ekspansji stref, z których każda napiera na strefę wobec niej zewnętrzną i przejmuje jej tereny.

Procesowi temu towarzyszą nieuniknione zjawiska dezorganizacji.

Dezorganizacja społeczna - rozluźnienie więzi społecznej i załamanie się kontroli społecznej na obszarach zamieszkałych przez pewne grupy ludności (typu mniejszości narodowych, nowych emigrantów itp.).
Jednostki zamieszkujące takie obszary nie mają wyraźnie określonych norm postępowania, ponieważ "stare" normy są nieadekwatne do nowej sytuacji życiowej, a jednocześnie zatomizowane społeczności zamieszkujące dzielnice nędzy nie są w stanie wytworzyć nowego systemu normatywnego i odpowiedniej kontroli społecznej. Stan relatywnego braku norm zwiększa prawdopodobieństwo zachowań sprzecznych z prawem. [2]

Burgess i Park zwracają uwagę na zmiany nasilania się przestępczości jako wynik przekształceń środowiska społecznego. [1]

Shaw i McKay nierównomierny rozkład przestępczości w miastach wyjaśniali zróżnicowaniem kulturowym. [1]

• różne systemy wartości

• różne normy, wzorce zachowań

* Shaw i Mc Kay - badania przestępczości nieletnich

• badania akt sądowych spraw chłopców w wieku 10-16 lat z lat (1900-`06) (1917-`23) (1927-`33)

• nierównomierne rozmieszczenie ujawnionej przestępczości nieletnich na obszarze miasta - najsilniejsze w sferze centralnej i tendencja spadkowa w miarę przechodzenia do stref zewnętrznych

• wniosek: o przestępczości nieletnich decyduje charakter środowiska

• -> Bernard Lander - kontynuator badań Shawa i McKaya

• uwzględnił szereg zmiennych związanych z nasileniem przestępczości [1 s.105]

• uważał za uproszczenie pogląd o tworzeniu się delinquency areas w wyniku ekspansji stref miejskich

• w każdej strefie działają czynniki wpływające na nasilenie przestępczości, a od środowiska zależy rodzaj i siła oddziaływania tych czynników

* F.W. Thrasher - klasyczna koncepcja podkultury przestępczej - 1960 "The Gang"

• powstawanie i funkcjonowanie gangów młodzieżowych jest naturalnym efektem braku dostatecznej kontroli społecznej nad zachowaniem się dzieci (szczególnie ze strony rodziców), co w sytuacji niewielkich możliwości życiowych w slumsie prowadzi do kształtowania się autonomicznych społeczności młodzieżowych - podkultur

• podkultura stanowi środowisko "zastępcze", rekompensujące niedostatki domu rodzinnego i dostarczające możliwości rozrywki i emocji, które nie są w dzielnicach nędzy w inny sposób realizowane

Źródła

1. J.Błachut, A.Gaberle, K.Krajewski "Kryminologia" wyd. 1999r.

2. B.Hołyst "Kryminologia" wyd. VII

3. dr W.Zalewski: wykład uzupełniający: "Wstęp do kryminologii" 2001r.

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---