Obowiązkowa sprawozdawczość banków

Sprawozdanie banku w powiązaniu z Wzorcowym Planem Kont.

Zmieniony system informacji z banków ułatwia identyfikację zagrożeń
Sprawozdawczość bankowa uległa w 1997 r. gruntownemu przeobrażeniu. Dotychczasowa sprawozdawczość, określana jako "sytuacja miesięczna", została zastąpiona przez "Sprawozdanie banku w powiązaniu z Wzorcowym Planem Kont". Celem sprawozdania opracowanego przez banki i przesyłanego do Narodowego Banku Polskiego jest prezentacja polskiego systemu bankowego według międzynarodowych standardów oraz przedstawienie prawdziwego i rzetelnego obrazu pozycji finansowej banku, jego wyników, jak również kondycji całego systemu bankowego. Sprawozdawczość ma również cele pośrednie:
- pomiar i analizę podejmowanych przez bank ryzyk;
- podnoszenie bezpieczeństwa systemu bankowego;
- sprzyjanie rozwijaniu konkurencyjności i stabilności banku w ramach systemu bankowego. Wprowadzony jednolity system sprawozdawczy miał na celu również uzyskanie informacji zarówno dla potrzeb prowadzenia polityki monetarnej, jak również dla prowadzenia polityki nadzorczej, której celem jest zapewnienie bezpieczeństwa środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych. Odbiorcą bezpośrednim sprawozdania jest Wydział Bilansów Banków w Departamencie Statystyki NBP, który dokonuje redystrybucji niezbędnych danych do Departamentu Polityki Pieniężno-Kredytowej, Departamentu Analiz i Badań, Generalnego Inspektoratu Nadzoru Bankowego. Niezależnie od tego duży pakiet sprawozdawczy zaspokaja potrzeby OECD i MFW.

Układ wzorów
Na parkiet sprawozdawczy składają się łącznie 144 wzory zawierające:
- dane ogólne o banku;
- bilans banku;
- zobowiązania pozabilansowe;
- rachunek zysków i strat;
- załącznik do bilansu banku.
Dane ogólne o banku identyfikują bank, zawierają określenie jego stanu prawnego, informacje o kierownictwie, radzie nadzorczej, charakteryzują strukturę jego kapitału własnego. Są to dane formalnie uzyskiwane spoza systemu księgowego i zmieniane w razie potrzeby. Bilans banku zawiera odrębne wzory dla aktywów i pasywów. Na wzorach zobowiązań pozabilansowych banki wykazują zobowiązania udzielane i otrzymane dotyczące finansowania, jak np. linie kredytowe oraz zobowiązania gwarancyjne, jak np. poręczenia i gwarancje spłaty kredytów. Wzór Rachunku zysków i strat jest zgodny z wzorem ustalonym w Ustawie o rachunkowości i wyodrębnia kategorie przychodów i kosztów, które składają się na zysk banku. Załączniki do bilansu zawierają przede wszystkim informacje dla potrzeb prowadzenia polityki nadzorczej, jak również informacje związane z obowiązywaniem ustawy z dnia 26 października 1995 o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego oraz zmianie niektórych ustaw. Dane te pozwalają monitorować wypłacalność banku, płynność i pozycję walutową. Komplet wzorów sprawozdań stanowi poręczną książkę, w której kolejne strony ułożone są w logicznym ciągu od "syntezy" do "analizy".

Zasilanie systemu
Każdy bank opracowuje układ analityczny planu kont dostosowany do swoich wewnętrznych potrzeb analitycznych i operacyjnych. Dla potrzeb sprawozdawczych plany kont zostały rozbudowane o odpowiednie konta analityczne. Zgrupowanie kilku kont analitycznych w jedną pozycję sprawozdawczą nie stanowiło żadnych trudności. Natomiast w przypadku odwrotnym należało dokonać odpowiedniej rozbudowy kont. Te banki, które posiadały dojrzały system informatyczny, dane do sprawozdań mogły uzyskać nie przez rozbudowę kont analitycznych, lecz przez układ wyznaczników (atrybutów), które pozwalają uzyskać odpowiednie dane bez potrzeby rozbudowy kont, np. przez oznaczenie w katalogach klientów informacji o partnerze operacji: rezydent, nierezydent. Poszczególne pola we wzorach sprawozdawczych zawierają informacje pierwotne (typ P), czyli wprowadzane przez bank, lub informacje wyliczane w procesie przetwarzania (typ W). Wypełnienie pewnych pól byłoby błędne z przyczyn logicznych (typ X). Komórki pierwotne zostały przez banki zdefiniowane na podstawie instrukcji dostarczonej przez NBP. Formuły wyliczeniowe dla komórek typu W, które stanowią agregację komórek pierwotnych, zostały zdefiniowane we wzorach sprawozdawczych.

Zawartość sprawozdań
Informacje zawarte w sprawozdaniu prezentowane są w przekrojach:
- przedmiotowym - rodzaj operacji;
- podmiotowym - sektoryzacja;
- waluta - podział na złote i dewizy;
- podział na rezydenta i nierezydenta, czyli partnera operacji;
- typ klienta.
Aktywa i pasywa bilansu posiadające kalendarz są w sprawozdaniach ujęte według:
- pierwotnych terminów realizacji, czyli terminów zgodnych z umową,
- terminów zapadalności i wymagalności, czyli pozostających od dnia sprawozdawczego do dnia ważności umowy,
- roku zaangażowania - tylko kredyty.
Należności prezentowane są również według kategorii ryzyka; w sytuacji regularnej i w sytuacji zagrożonej w rozbiciu na II, III i N kategorie. Wzory sprawozdawcze zawierają dane w układzie brutto, netto z wyodrębnieniem w poszczególnych wzorach kapitału i odsetek.

Oprogramowanie
Bankowa Informacja Sprawozdawcza (BIS) opracowana jest w postaci oprogramowania komputerowego, które otrzymały banki dla potrzeb centrali banku od NBP (System WE-BIS). System WE-BIS umożliwia:
- kontrolę sprawozdań zgodnie z algorytmami kontroli;
- generowanie zbioru ze sprawozdaniami;
- dokonanie korekt w okresach zamkniętych.
System WE-BIS jest systemem dla banku, stąd zachodzi konieczność posiadania w banku systemu, który:
- importuje dane z systemu komputerowego banku;
- umożliwia ewentualne uzupełnienie bądź korekty danych;
- ma możliwość wykorzystania takich mechanizmów systemu księgowego, jak wyznaczniki czy kalendarz; dla podziału np. na rezydenta i nierezydenta, czy "rozterminowanie" danych według terminu pierwotnego oraz terminów ważności,
- kontroluje wzory sprawozdawcze według reguł definiowanych przez NBP na poziomie oddziału, czyli w momencie generowania pliku;
- generuje pliki do centrali i dokonuje ich agregacji dla całego banku.
Dane w postaci komputerowych plików sprawozdawczych z poszczególnych banków w NBP są wczytywane i agregowane w systemie BIS. Oprogramowanie oprócz zdefiniowania listy formularzy sprawozdawczych posiada słownik algorytmów kontroli, reguł wyliczeniowych, walut, banków itp. Słowniki te umożliwiają kontrolę formalną zawartości pliku sprawozdawczego.

Cykl sprawozdawczy
Cykl sprawozdawczy obejmuje:
- przygotowanie informacji sprawozdawczej w systemie komputerowym banku zgodnie z instrukcją i z uwzględnieniem zasad grupowania;
- wczytywanie danych z systemów księgowych banku do systemu WE-BIS lub rejestracja danych z dokumentów;
- wyliczanie i kontrolę oraz ewentualnie korektę danych do zgodności z algorytmem;
- wygenerowanie plików zawierających kompletną informację;
- wydruk raportów (podpisanie przez upoważnione osoby, przekazanie pakietu sprawozdawczego do Narodowego Banku Polskiego).
Sprawozdanie przesyła się w okresach miesięcznych z wyjątkiem rachunku zysków i strat, który sporządza się w okresie kwartalnym. Terminem granicznym sporządzania sprawozdania jest 15 dni roboczych po upływie miesiąca, kwartału. Banki komercyjne przekazują dane do centrali NBP, natomiast banki spółdzielcze za pośrednictwem oddziałów okręgowych NBP. W układ sprawozdawczy wkomponowano raporty. Raportami są wzory, jak dane ogólne o banku, bilans banku lub raporty, które stanowią syntetyczne dane zbiorcze, jak raport o zaangażowaniu łącznym banku w stosunku do klientów, których zaangażowanie przekracza 500 tys. PLN, czy raport "dane uzupełniające" generowany automatycznie i przedstawiający dane dotyczące pozycji banku, jak współczynnik wypłacalności, pozycja walutowa, rezerwy celowe i podstawa ich naliczania. Raporty podlegają autoryzacji przez bank.

Informacja dla banku
Opierając się na sprawozdaniu banku, NBP sporządzać będzie informacje według tzw. grup rówieśniczych, czy o sytuacji danego banku na tle grupy rówieśniczej. Podstawowym założeniem tego systemu jest podział banków na grupy rówieśnicze według określonych kryteriów między innymi: sumy bilansowej, liczby oddziałów, uprawnień dewizowych, struktury kapitałowej itp. W ramach tych grup rówieśniczych następować będzie ocena banku na podstawie wskaźników ekonomicznych z uwzględnieniem trendów czasowych. Narzędzie to ma spełniać rolę instrumentu nadzoru na poziomie mikro- (pojedynczego banku) i makroagregacji dla analiz systemowych oraz umożliwić wczesne wykrywanie i ostrzeganie o pogarszającej się sytuacji finansowej banku. Dla emisji raportu opracowania dotyczą około 600 współczynników ekonomiczno-finansowych o charakterze danych lub relacji, jak np. :
- średnie aktywa, wynik netto;
- analiza należności, struktura należności, analiza jakościowa należności zagrożonych;
- portfel inwestycyjny, struktura portfela i płynności, zwrot z inwestycji;
- analiza kapitałowa, wskaźniki kapitałowe. Raporty w okresach kwartalnych przekazywane będą do poszczególnych banków w układzie bank-grupa rówieśnicza czyli bez identyfikacji danych pozostałych banków w grupie.

Zalety systemu
Nowy układ sprawozdawczy jest systemem zintegrowanym, spełniającym standardy sprawozdawcze i rachunkowości. Może być w pełni wykorzystywany do oceny polskich banków przez międzynarodowe agencje ratingowe. Opierając się na sprawozdawczości nastąpi usprawnienie metod identyfikacji ognisk ryzyka. Opracowane zostaną podstawowe wskaźniki dla banków i systemu bankowego i dzięki wzmocnieniu analitycznemu bazy danych nastąpi wczesne rozpoznanie problemów poszczególnych bankach. Sprawozdanie banku jest układem sprawozdawczym skonstruowanym w zasadzie dla potrzeb zewnętrznych.
Z uwagi jednak na dużą zawartość informacyjną powinno być wykorzystywane dla potrzeb analitycznych zarządzania aktywami i pasywami. Również konieczność monitorowania współczynnika wypłacalności, płynności, stanu kredytów zagrożonych czy poziomu rezerw nie jest tylko potrzebą organów wewnętrznych.
Wydaje się, że może ono wyeliminować wiele wewnętrznych układów sprawozdawczych lub je poważnie ograniczyć i zmodyfikować.

Opracowanie zaczerpnięto z materiałów:
Włodzimierz Wąsowski, "Nowa sprawozdawczość", "Gazeta Bankowa", listopad 1997 roku.

1

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---