MYŚLENIE WIZUALNE
(Na podstawie książki: ,,Stop Studying, Start Learning" — Richard Fenker i Rev Mullins).
Myślenie wizualne, jak zaznaczyłem w rozdziale „Co dwie półkule, to nie jedna", stanowi umiejętność realizowaną przy użyciu prawej półkuli mózgowej.
Odpowiednio wyćwiczone, może być drogą do poprawy:
— pamięci,
— rozwiązywania problemów,
— umiejętności rozumienia,
— kreatywności,
— samooceny,
— samokontroli.
ZADANIE: Zastanów się, które z podanych wyżej umiejętności chcesz poprawić. W ten sposób zmobilizujesz siebie do ćwiczeń w myśleniu wizualnym. W dzienniku zapisz intencję poprawy, wyszczególniając te umiejętności. Czytaj tę intencję (najlepiej na głos) rano i wieczorem.
Myślenie wizualne to myślenie za pomocą obrazów lub wyobrażeń
zamiast słów.
ELEMENTY MYŚLENIA WIZUALNEGO
• „Widzenie", polegające na właściwym wizualnym odbiorze świata.
• „Wyobrażanie sobie", czyli tworzenie obrazów umysłowych.
• ,,Rysowanie", czyli prezentowanie tych idei w umyśle w jakiś sposób.
Umiejętności te w szkołach nie są rozwijane, gdyż nauczanie ma charakter werbalno-analityczny i sprowadza się do czytania, pisania, mówienia i matematycznego wnioskowania. Jeszcze nie wszystko stracone. Możesz rozwinąć te umiejętności poprzez dokładne przestudiowanie tego rozdziału, a przede wszystkim poprzez wykonywanie zawartych w nim
MYŚLENIE WIZUALNE A PERCEPCJA (ODBIÓR)
Prawie każda działalność do pewnego stopnia zawiera w sobie myślenie wizualne, na przykład chodzenie, jazda samochodem, czytanie, pisanie itp. Mówiąc inaczej, każda czynność zawierająca wizualną percepcję zawiera wizualne myślenie. Ale jest też wiele innych form myślenia wizualnego. Należą do nich między innymi pamięciowe obrazy z przeszłości, które wyobrażasz sobie w twoim umyśle.
ZADANIE: Przypomnij sobie poprzez wyobrażenie twoje piąte urodziny. Gdy masz z tym trudności, to wróć do ćwiczenia później, gdy wyćwiczysz już swoje myślenie wizualne.
Innym przykładem myślenia wizualnego nie związanego z percepcją jest snucie marzeń na jawie, zwane też bujaniem w obłokach lub fantazjowaniem. Fantazjowanie może dotyczyć marzeń, życzeń, rozwiązywania problemów, twórczości, itp. Jego akcja może się toczyć w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Bujanie w obłokach stanowi jedną z ważniejszych przyczyn kiepskiej koncentracji, a co za tym idzie o wiele mniej efektywnego uczenia się. Zatem proponuję: Zamiast fantazjować, naucz się myśleć wizualnie.
Czynności, przy których myślenie wizualne jest bardzo pomocne:
• Zapamiętywanie.
Wizualizując materiał, który pragniesz zapamiętać, wpływasz na powstawanie połączeń, które przenoszą informacje z pamięci krótkoterminowej do długoterminowej. Pamiętanie materiału przyswojonego zarówno poprzez zrozumienie, jak i metodą wkuwania można bardzo poprawić dzięki zastosowaniu wizualizacji. Nie tylko, że przyspiesza ona proces zapamiętywania nowych treści, ale też pomaga przypominać je sobie, dostarczając dodatkowych „tras", umożliwiających dotarcie do zmagazynowanych informacji.
• Rozwiązywanie problemów i rozumienie.
Przy omawianiu tych zagadnień zaznaczyłem, że istotnym dla nich czynnikiem jest czas. Potrzebujemy go, aby zmienić lub rozszerzyć nasz pogląd na świat poprzez dołączenie nowych informacji, zestawić fakty, aby stworzyć najlepsze warunki do rozwiązania problemu. Wizualizacja bardzo przyspiesza te procesy, umożliwiające widzenie wszystkich składników nowych sytuacji i problemu równocześnie.
• Działania kreatywne.
Wyobraźnia jest kategorią często wspominaną przy opisywaniu procesów myślowych, na których opiera się praca twórcza. Tworzenie to w dużej mierze proces wizualny, zawierający bieżące wyobrażenia, bujanie w obłokach, sny lub wspomnienia.
Większość metod pozytywnego wpływania na zdolności twórcze bazuje na wprowadzaniu danej osoby w nastrój pozwalający na spontaniczną wizualizację lub przepływ wewnętrznych wyobrażeń, Dlatego, gdy poprawisz swoją umiejętność wizualnego myślenia, to zwiększysz swój potencjał twórczy.
• Samokontrola.
Wyobrażenia, które tworzymy o sobie samych, wpływają na to, jak myślimy, zachowujemy się i czujemy w świecie rzeczywistym. Dzięki temu — jeśli wyrobimy w sobie umiejętność kontrolowania wewnętrznych zakłóceń i widzenia siebie w pozytywnym świetle
• nasze relacje z ludźmi i generalnie ze światem radykalnie się poprawią. Jakże prawdziwe jest stwierdzenie: „Jesteś tym, kim myślisz, że jesteś". Ja zaś proponuję swobodną parafrazę znanego porzekadła: „Jak się widzisz (wizualizujesz), tak się z życia cieszysz".
CZYNNOŚCI PRZED ROZPOCZĘCIEM WIZUALIZACJI
1. Znajdź odosobnione, spokojnie miejsce, w którym nikt i nic nie będzie ci przeszkadzać.
2. Wprowadź się w stan relaksu, wykorzystując ćwiczenia relaksacyjne z rozdziału „Denerwowanie się". Jeśli chcesz wzmóc efekt, zastosuj też ćwiczenia z rozdziału „Co dwie półkule, to nie jedna".
3. Gdy jesteś już zrelaksowany, skoncentruj się na obrazach, które mają stanowić treść ćwiczeń wizualizacyjnych (będą podane w dalszej części tego rozdziału). Jeśli pojawia się jakaś natarczywa myśl, to pozwól jej ,,dryfować" lub „odpłynąć". Nie skupiaj na niej swojej uwagi, to szybko zniknie.
4. Zauważaj (i utwierdzaj się wewnętrznie w tym przeświadczeniu), że wizualizowane obrazy stają się coraz bardziej wyraziste i żywe, co dowodzi, że twoja zdolność do koncentrowania się jest coraz doskonalsza.
5. Pamiętaj, że wizualizacja to proces, w którym nie ma miejsca na twoje dialogi wewnętrzne. Na początku ćwiczeń wizualizacyjnych
będą one stanowić dość dużą przeszkodę. Negatywne myśli na temat samego siebie oraz jakości wizualizowanych obrazów są bardzo destruktywne. Jeśli piskliwy, natrętny głosik stale będzie cię przekonywał, że nie jesteś dobry w tym, co robisz lub że wyobrażane przez ciebie obrazy są bardzo niewyraźne, to powinieneś go zlekceważyć
i najnormalniej w świecie skierować swoją uwagę z powrotem na wyobrażenie.
ĆWICZENIA WIZUALIZACYJNE
1. Zacznij od wizualizowania kolorów. Napełnij swój umysł kolorem niebieskim, zielonym, czerwonym czy jakimkolwiek innym, jaki wybierzesz. Skoncentruj w pełni swoją świadomość na widzeniu kolorów wyraźnych i czystych. Jeśli kolory tworzone przez twój umysł wydają ci się być niewyraźne (najprawdopodobniej na początku tak będzie), to koncentruj się na cechach różniących kolory między sobą, np. na tym, jak zielony różni się od żółtego. Koncentruj się na różnicy,
zgłębiaj ją i w ten sposób kolory będą stawać się coraz bardziej wyraźne.
2. Następnie spróbuj wyobrażać sobie znane ci geometryczne kształty, takie jak okrąg, kwadrat czy trójkąt. Na początku narysuj jeden z tych kształtów na kartce (najlepiej z bloku rysunkowego) i umieść go przed sobą na poziomie oczu. Pozwól twojemu „wewnętrznemu oku" analizować każdą część figury w detalach, jej wielkość, kształt czy kolor. Wizualizuj obiekt obracający się.
Nie popadaj w przygnębienie, jeśli będziesz mieć kłopoty z wykonaniem tego ćwiczenia i nie wyciągaj pochopnych wniosków. Niektórym ludziom przychodzi o wiele trudniej wyobrażać sobie abstrakcyjne kształty niż konkretne obiekty czy twarze. Zapewne ty właśnie do nich należysz.
3. Kolejny krok to wyobrażanie sobie znanych ci obiektów trójwymiarowych, takich jak krzesło, piłka, pomidor, ołówek, szklanka. Umieść przedmiot w niedalekiej odległości przed sobą i zrelaksuj się. Następnie obserwuj go, potem zamknij oczy i staraj się go wizualizo-wać. W czasie tego ćwiczenia studiuj przedmiot w szczegółach i staraj się dołączać je do twojego umysłowego obrazu. Następnie zrelaksuj się jeszcze bardziej i pozwól umysłowi wykreować obraz przedmiotu bez krytycznych uwag ze strony wewnętrznego głosu.
4. Wizualizuj znane ci osoby lub zwierzęta. Koncentruj się na twarzy, studiuj dokładnie każdy szczegół. Następnie pozwól twojej wyobraźni na zmianę perspektywy. Patrz wewnętrznym wzrokiem z daleka, a potem z bliska. Oglądaj twarz z prawej strony, z lewej strony i na koniec z tyłu. Możesz wyciągnąć wniosek, że wizualizowanie nie podlega prawom fizycznym. Możesz przybliżyć obiekt lub poruszać się wokół niego (siedząc, rzecz jasna, w miejscu).
5. Następnie wizualizuj znany ci dom czy budynek, wyobrażaj sobie, że otwierasz drzwi i wchodzisz do środka. Studiuj podłogę przed tobą, to, co znajduje się na ścianach. Pozwól twojemu ,,wewnętrznemu oku" na przemieszczanie się z pokoju do pokoju i rejestrowanie mebli, kolorów, okien, obrazów wiszących na ścianach i innych szczegółów. Następnie wyjdź z budynku i badaj jego otoczenie tak samo jak wcześniej, wychwytując szczegóły.
6. Teraz wizualizuj dynię. Jasnopomarańczową dynię z zieloną łodygą. Wyobraź sobie, że ta dynia unosi się przed tobą, powoli do sufitu. Pozwól jej opaść do poziomu twoich oczu i obserwuj, jak obraca się szybciej i szybciej. Nagle zatrzymuje się i zaczyna się robić mniejsza i mniejsza, aż osiąga wielkość jabłka. Potem zmienia kolor i staje się jasnoniebieska, następnie zielona, aż w końcu z powrotem pomarańczowa.
7. Wyobraź sobie siebie samego leżącego wygodnie na łóżku. Dokonaj w umyśle przeglądu twojego pokoju, przyglądaj się znanym ci przedmiotom i meblom. Następnie powtórz ten przegląd, ale tym razem w wyobraźni. Poruszaj się po pokoju, przyglądając się z bliska przedmiotom, meblom, oknom i drzwiom. Potem popatrz na okno i odczuj (w wyobraźni oczywiście), jak powoli i delikatnie lecisz w jego kierunku i w końcu wylatujesz na zewnątrz. Odczuwaj, jak szybujesz w powietrzu coraz wyżej i wyżej, aż znajdziesz się ponad okolicą, w której mieszkasz. Obserwuj z tej perspektywy ulice, domy i drzewa. Następnie zacznij łagodnie i powoli szybować z powrotem na ziemię. Wyląduj delikatnie na swoich stopach.
8. Teraz wizualizuj bardzo szczególne dla ciebie miejsce, na przykład takie, gdzie najchętniej spędzasz wakacje, albo takie, które bardzo chcesz odwiedzić. Może to być miejsce wykreowane przez twoją wyobraźnię. Powinno ono być ciche i spokojne. Ty znajdujesz się w tym miłym dla ciebie otoczeniu i czujesz się bardzo dobrze. Obserwuj kolory, kształty i inne cechy tego miejsca. Jeśli znajdujesz się w środowisku przyrodniczym, to odczuwaj ciepło promieni słonecznych i lekki podmuch wiatru. Wychwytuj zapachy i odgłosy. Możesz zapragnąć odwiedzać to miejsce wiele razy później, w przyszłości. Wizualizuj siebie przybywającego tam, aby wypocząć, rozwiązać problem lub wykonać jakieś ćwiczenie.
9. Wyobraź sobie, że w twoim szczególnym miejscu spotykasz bardzo mądrą osobę lub duchowego przewodnika. Kreuj w swoim umyśle obraz siebie samego witającego bardzo serdecznie tę osobę i wyrażającego jej szacunek.
Twój przewodnik może być osobą rzeczywistą lub wyimaginowaną. Wizualizuj siebie zadającego mu pytania. Pragniesz, aby ci pomógł
rozwiązać twoje problemy, np. szkolne. Uważnie wysłuchaj tego, co ci powie.
10. Wyobraź sobie inne specjalne miejsce, twoje stanowisko pracy, a precyzyjnie nauki, w którym znajdują się wszystkie potrzebne ci narzędzia czy przybory. Teraz wyobraź sobie w twoim miejscu pracy ekran, na którym pojawia się każde wyobrażenie, które pragniesz przywołać. Zauważ, że twój przewodnik duchowy może cię tu odwiedzić, gdy będziesz go potrzebować. Ćwicz widzenie ludzi i przedmiotów na twoim ekranie.
JAK WYKONYWAĆ PODANE WYŻEJ ĆWICZENIA
• Wizualizuj w stanie relaksu.
• Ćwicz z zamkniętymi oczami (z wyjątkiem fragmentów ćwiczenia, gdzie wstępnie przypatrujesz się rzeczywistym obiektom).
• Wykonuj każde ćwiczenie przynajmniej raz dziennie (możesz częściej) przez 7-10 dni i dopiero przechodź do następnego ćwiczenia.
ZADANIE: Jest to właściwy moment na przerwę w lekturze tego rozdziału. Zrelaksuj się i spróbuj wykonać ćwiczenie wizualizacyjne nr l. Jeśli nie widzisz kolorów, to dowód na to, że wykonywanie tych ćwiczeń jest dla ciebie bardzo wskazane.
INNE ĆWICZENIA WIZUALIZACYJNE
Jeśli chcesz szybciej rozwinąć swoje myślenie wizualne, wykonuj dodatkowo następujące ćwiczenia:
• Zarys figury.
Weź dwa kawałki papieru — jeden czarny, drugi w innym, kontrastowym kolorze (żółty, zielony). Z kolorowego papieru wykonaj trójkąt i umieść go w środku czarnej płaszczyzny. Następnie powieś ten czarny papier z trójkątem w środku na ścianie, tak aby środek trójkąta znajdował się na wysokości twoich oczu, gdy ty siedzisz na krześle. Następnie zrelaksuj się metodą podaną w tej książce lub inną.
Potem wpatruj się w środek trójkąta przez przynajmniej 30 sekund , i szybko przesuń wzrok na pustą ścianę. Będziesz widzieć zarys trójkąta, ale czarnego. Do tego ćwiczenia możesz wykorzystać również inne figury geometryczne.
• Pobudzanie siatkówki oka.
Zamknij oczy (najlepiej w ciemnym pomieszczeniu) i delikatnie i pocieraj lub uciskaj swoje powieki. To pobudzenie wywoła wrażenie błysków światła. Próbuj z nich utworzyć wzory mające konkretny kształt.
• Fotografia w umyśle.
Udawaj, że twój umysł jest aparatem fotograficznym. Popatrz szybko na swoje otoczenie, następnie zamknij oczy i spróbuj wyobrazić sobie scenę, którą ,,fotografowałeś", tak wyraźnie jak to możliwe. Gdy nabędziesz pewnego doświadczenia, staraj się szkicować szczegóły oglądanej sceny.
• Czytanie z wyobrażaniem sobie.
Kiedy czytasz, staraj się przetransformowywać dialogi występujące w książce w wizualne obrazy. Twórz swoje własne historie lub obrazy jako odpowiedniki słownych stwierdzeń. Przy większej praktyce ta metoda może pomóc w zapamiętywaniu nawet abstrakcyjnego materiału.
• Wizualne ramy skojarzeniowe.Staraj się jak najczęściej wykorzystywać i wykonywać samemu diagramy, plany organizacyjne, wykresy i mapy. Zawierają one schematyczny obraz poszczególnych elementów i ich połączeń, dzięki czemu łatwiej możesz je sobie wyobrazić i zapamiętać.
•Sny.
Staraj się kontrolować twoje sny. Przed snem, zanim zaśniesz, gdy jesteś już w stanie relaksu, wypowiedz sobie w myślach, o czym chciałbyś śnić. Następnie powiedz sobie, że jak się obudzisz, to chcesz sen zrozumieć i zapamiętać go.
4