FIZJOTERAPIA
FIZJOTERAPIA
W NEUROLOGII
W NEUROLOGII
Monika Kaczmarek
Monika Kaczmarek
Katedra i Klinika Neurologii Wieku Rozwojowego
Katedra i Klinika Neurologii Wieku Rozwojowego
NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE W
NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE W
NEUROLOGII ZESPOŁY
NEUROLOGII ZESPOŁY
CHOROBOWE:
CHOROBOWE:
•
UDAR MÓZGU
UDAR MÓZGU
•
URAZY CZASZKOWO-MÓZGOWE
URAZY CZASZKOWO-MÓZGOWE
•
CHOROBA PARKINSONA
CHOROBA PARKINSONA
•
URAZY KRĘGOSŁUPA
URAZY KRĘGOSŁUPA
•
STWARDNIENIE ROZSIANE
STWARDNIENIE ROZSIANE
NAPRAWIANIE USZKODZEŃ
NAPRAWIANIE USZKODZEŃ
OUN:
OUN:
•
przywracanie funkcji
przywracanie funkcji
•
ponowne kształtowanie funkcji
ponowne kształtowanie funkcji
•
kompensacja
kompensacja
KOMPLEKSOWOŚĆ REHABILITACJI:
KOMPLEKSOWOŚĆ REHABILITACJI:
•
problemy neurologiczne, ocena stanu ukł. krążenia, choroby
problemy neurologiczne, ocena stanu ukł. krążenia, choroby
współistniejące
współistniejące
•
usprawnianie fizyczne
usprawnianie fizyczne
(kinezyterapia, fizykoterapia, terapia
(kinezyterapia, fizykoterapia, terapia
zajęciowa, muzykoterapia)
zajęciowa, muzykoterapia)
•
zaopatrzenie ortopedyczne
zaopatrzenie ortopedyczne
•
terapia zaburzeń mowy i połykania
terapia zaburzeń mowy i połykania
•
problemy psychologiczne
problemy psychologiczne
•
zdolność do pracy
zdolność do pracy
•
warunki socjalno-bytowe
warunki socjalno-bytowe
PRIORYTETY REHABILITACJI
PRIORYTETY REHABILITACJI
NEUROLOGICZNEJ:
NEUROLOGICZNEJ:
SAMOOBSŁUGA
SAMOOBSŁUGA
SAMODZIELNOŚĆ
SAMODZIELNOŚĆ
LOKOMOCJA
LOKOMOCJA
Kolejność postępowania
Kolejność postępowania
rehabilitacyjnego:
rehabilitacyjnego:
•
Diagnostyka
Diagnostyka
•
Ocena rokowania
Ocena rokowania
•
Ocena funkcjonalna
Ocena funkcjonalna
•
Planowanie rehabilitacji
Planowanie rehabilitacji
•
Realizacja
Realizacja
DIAGNOSTYKA
DIAGNOSTYKA
•
badanie podmiotowe i przedmiotowe
badanie podmiotowe i przedmiotowe
•
badania labolatoryjne
badania labolatoryjne
•
neuroobrazowanie
neuroobrazowanie
ROKOWANIE
ROKOWANIE
•
stan neurologiczny
stan neurologiczny
•
stan świadomości
stan świadomości
•
stan psychiczny
stan psychiczny
•
sprawność fizyczna przed
sprawność fizyczna przed
zachorowaniem
zachorowaniem
•
stan układu krążenia
stan układu krążenia
OCENA STANU FUNKCJONALNEGO
OCENA STANU FUNKCJONALNEGO
•
samodzielność w czynnościach dnia
samodzielność w czynnościach dnia
codziennego (BI)
codziennego (BI)
•
niezależność funkcjonalna (FIM)
niezależność funkcjonalna (FIM)
•
OFC
OFC
OCENA JAKOŚCI ŻYCIA
OCENA JAKOŚCI ŻYCIA
•
Wskaźnik Aktywności Frenchay (FAI)
Wskaźnik Aktywności Frenchay (FAI)
•
SF-36 i 30
SF-36 i 30
PLANOWANIE REHABILITACJI
PLANOWANIE REHABILITACJI
•
skoncentrowane na potrzebach i możliwościach
skoncentrowane na potrzebach i możliwościach
chorego
chorego
•
z udziałem pacjenta i jego rodziny
z udziałem pacjenta i jego rodziny
•
akceptacja pacjenta i rodziny
akceptacja pacjenta i rodziny
•
uwzględnienie stanu pacjenta przed
uwzględnienie stanu pacjenta przed
zachorowaniem
zachorowaniem
(zdolność uczenia się, zdolności
(zdolność uczenia się, zdolności
przystosowawcze, wydolność , stan rodzinny, stan socjalno-bytowy,
przystosowawcze, wydolność , stan rodzinny, stan socjalno-bytowy,
wykształcenie)
wykształcenie)
•
edukacja chorego i rodziny oraz praktyczna nauka
edukacja chorego i rodziny oraz praktyczna nauka
postępowania usprawniającego
postępowania usprawniającego
REALIZACJA
REALIZACJA
•
w warunkach szpitalnych
w warunkach szpitalnych
(oddział neurologiczny, oddział
(oddział neurologiczny, oddział
rehabilitacji ruchowej, szpital sanatoryjny)
rehabilitacji ruchowej, szpital sanatoryjny)
•
kontynuacja w warunkach ambulatoryjnych
kontynuacja w warunkach ambulatoryjnych
(poradnie, oddział
(poradnie, oddział
dziennego pobytu)
dziennego pobytu)
•
zespół interdyscyplinarny
zespół interdyscyplinarny
(lekarz, pielęgniarki, fizjoterapeuta,
(lekarz, pielęgniarki, fizjoterapeuta,
terapeuta zajęciowy, logopeda, psycholog, socjolog)
terapeuta zajęciowy, logopeda, psycholog, socjolog)
•
w warunkach domowych
w warunkach domowych
(terapeuta, rodzina, sam pacjent)
(terapeuta, rodzina, sam pacjent)
•
warunkach sanatoryjnych
warunkach sanatoryjnych
•
pobyt w zakładzie opiekuńczo-leczniczym
pobyt w zakładzie opiekuńczo-leczniczym
UDAR MÓZGU
UDAR MÓZGU
SKUTKI:
SKUTKI:
•
niedowład o charakterze mieszanym ruchowo-czuciowy, spastyczny
niedowład o charakterze mieszanym ruchowo-czuciowy, spastyczny
•
powikłania w obrębie układu ruchu (z powodu unieruchomienia lub
powikłania w obrębie układu ruchu (z powodu unieruchomienia lub
niewłaściwej pielęgnacji): podwichnięcie w stawie barkowym,
niewłaściwej pielęgnacji): podwichnięcie w stawie barkowym,
przykurcze w stawie łokciowym i stawach ręki, przeprost w stawie
przykurcze w stawie łokciowym i stawach ręki, przeprost w stawie
kolanowym, końsko-szpotawe ustawienia stopy, rotacja zewnętrzna
kolanowym, końsko-szpotawe ustawienia stopy, rotacja zewnętrzna
kończyny dolnej
kończyny dolnej
•
powikłania ze strony układów: krążenia, moczowego, oddechowego,
powikłania ze strony układów: krążenia, moczowego, oddechowego,
wzrokowego
wzrokowego
•
zaburzenia funkcji poznawczych: mowa, pisanie, działania na
zaburzenia funkcji poznawczych: mowa, pisanie, działania na
liczbach, uwaga, spostrzeganie, pamięć, myślenie, konstruowanie
liczbach, uwaga, spostrzeganie, pamięć, myślenie, konstruowanie
•
depresja
depresja
REHABILITACJA PO UDARZE MÓZGU
REHABILITACJA PO UDARZE MÓZGU
REHABILITACJA WCZESNA:
REHABILITACJA WCZESNA:
•
w ciągu pierwszych tygodni monitorowanie podstawowych
w ciągu pierwszych tygodni monitorowanie podstawowych
funkcji życiowych
funkcji życiowych
•
pielęgnacja rehabilitacyjna – zapobieganie odleżynom
pielęgnacja rehabilitacyjna – zapobieganie odleżynom
prawidłowe ułożenie
prawidłowe ułożenie
opieka urologiczna
opieka urologiczna
zwalczanie zaparć
zwalczanie zaparć
zapobieganie zapaleniu płuc
zapobieganie zapaleniu płuc
utrzymanie pozytywnego kontaktu
utrzymanie pozytywnego kontaktu
•
unikanie powikłań – zakrzepica żył głębokich, zatorowość
unikanie powikłań – zakrzepica żył głębokich, zatorowość
płucna, zachłyśnięcie, odleżyny, infekcje dróg moczowych,
płucna, zachłyśnięcie, odleżyny, infekcje dróg moczowych,
upadki
upadki
•
usprawnianie
usprawnianie
REHABILITACJA PÓŹNIEJSZA
REHABILITACJA PÓŹNIEJSZA
PRIORYTETY:
PRIORYTETY:
MAKSYMALNA MOŻLIWA SAMODZIELNOŚĆ W
MAKSYMALNA MOŻLIWA SAMODZIELNOŚĆ W
WYKONYWANIU CZYNNOŚCI ŻYCIA CODZIENNEGO I
WYKONYWANIU CZYNNOŚCI ŻYCIA CODZIENNEGO I
LOKOMOCJA
LOKOMOCJA
SAMOOBSŁUGA: SPOŻYWANIE POSIŁKÓW, MYCIE,
SAMOOBSŁUGA: SPOŻYWANIE POSIŁKÓW, MYCIE,
TOALETA, UBIERANIE
TOALETA, UBIERANIE
OCENA MOTORYCZNOŚCI (RMI)
OCENA MOTORYCZNOŚCI (RMI)
OCENA CZYNNOŚCI ŻYCIA CODZIENNEGO (BI, FIM)
OCENA CZYNNOŚCI ŻYCIA CODZIENNEGO (BI, FIM)
OFC
OFC
REHABILITACJA PÓŹNIEJSZA
REHABILITACJA PÓŹNIEJSZA
ĆWICZENIA W ŁÓŻKU
ĆWICZENIA W ŁÓŻKU
•
Druga doba po udarze
Druga doba po udarze
•
Ćwiczenia oddechowe
Ćwiczenia oddechowe
•
Ćwiczenia „bierne”
Ćwiczenia „bierne”
•
Wykonywane kilka razy w ciągu dnia, po 15-20 min.
Wykonywane kilka razy w ciągu dnia, po 15-20 min.
•
Masaż
Masaż
•
Ćwiczenia izometryczne
Ćwiczenia izometryczne
URUCHAMIANIE
URUCHAMIANIE
•
Stabilizacja stanu klinicznego (rozległość, mnogość i lokalizacja ognisk
Stabilizacja stanu klinicznego (rozległość, mnogość i lokalizacja ognisk
uszkodzenia mózgu, stan świadomości, objawy psychologiczne, zaburzenia
uszkodzenia mózgu, stan świadomości, objawy psychologiczne, zaburzenia
poznawcze, wiek, itd.)
poznawcze, wiek, itd.)
•
Stopniowo (od siedzenia przez pionizację do chodzenia)
Stopniowo (od siedzenia przez pionizację do chodzenia)
•
W poszczególnych pozycjach ćwiczenia równoważne, ćw. utrzymywania
W poszczególnych pozycjach ćwiczenia równoważne, ćw. utrzymywania
prawidłowej postawy)
prawidłowej postawy)
•
Przemieszczanie się z łóżka do wózka, na fotel i z powrotem
Przemieszczanie się z łóżka do wózka, na fotel i z powrotem
•
Nauka chodzenia (krótkie dystanse, równa nawierzchnia, później nierówna lub
Nauka chodzenia (krótkie dystanse, równa nawierzchnia, później nierówna lub
pochyła)
pochyła)
•
Nauka chodzenia po schodach
Nauka chodzenia po schodach
•
Kontynuacja czynności życia codziennego
Kontynuacja czynności życia codziennego
•
Ćw. ogólnokondycyjne
Ćw. ogólnokondycyjne
•
Ćw. manipulacyjne – poprawiające funkcję kończyny górnej
Ćw. manipulacyjne – poprawiające funkcję kończyny górnej
•
Ćw. w wodzie
Ćw. w wodzie
•
Masaż podwodny
Masaż podwodny
•
Ćw. na bieżni i rowerze
Ćw. na bieżni i rowerze
•
METODY REEDUKACJI NERWOWO-MIĘŚNIOWEJ (PNF, CIT, NDT-
METODY REEDUKACJI NERWOWO-MIĘŚNIOWEJ (PNF, CIT, NDT-
BOBATH)
BOBATH)
•
Terapia zajęciowa
Terapia zajęciowa
•
Muzykoterapia
Muzykoterapia
•
Hipoterapia
Hipoterapia
•
Psychoterapia
Psychoterapia
•
FIZYKOTERPAIA – jako przygotowanie do kinezyterapii: krioterapia,
FIZYKOTERPAIA – jako przygotowanie do kinezyterapii: krioterapia,
ciepłolecznictwo, pole magnetyczne
ciepłolecznictwo, pole magnetyczne
•
SPRZĘT ORTOPEDYCZNY – zabezpieczający opadającą stopę i
SPRZĘT ORTOPEDYCZNY – zabezpieczający opadającą stopę i
kończynę górną
kończynę górną
•
RADY I SZKOLENIE OPIEKUNÓW
RADY I SZKOLENIE OPIEKUNÓW
REHABILITACJA
REHABILITACJA
UDAR NIEDOKRWIENNY
UDAR NIEDOKRWIENNY
•
Intensywniejsza
Intensywniejsza
rehabilitacja
rehabilitacja
•
Stabilizacja kliniczna
Stabilizacja kliniczna
szybsza
szybsza
•
Okres wczesnej
Okres wczesnej
rehabilitacji tj. 4-6 tygodni
rehabilitacji tj. 4-6 tygodni
•
Uruchamianie jak
Uruchamianie jak
najszybciej
najszybciej
UDAR KRWOTOCZNY
UDAR KRWOTOCZNY
•
Ostrożność i staranność
Ostrożność i staranność
•
Stabilizacja kliniczna
Stabilizacja kliniczna
następuje później
następuje później
•
Okres wczesnej
Okres wczesnej
rehabilitacji tj. 6-8 tygodni
rehabilitacji tj. 6-8 tygodni
•
Uruchamianie później
Uruchamianie później
REHABILITACJA PO URAZIE
REHABILITACJA PO URAZIE
CZASZKOWO-MÓZGOWYM
CZASZKOWO-MÓZGOWYM
• dot. ludzi młodych
dot. ludzi młodych
STAN KLINICZY:
STAN KLINICZY:
• uraz tkanek mózgu
uraz tkanek mózgu
• zaburzenia świadomości
zaburzenia świadomości
• niedowład połowiczy i afazja
niedowład połowiczy i afazja
• objawy zespołu psychoorganicznego, z pobudzeniem
objawy zespołu psychoorganicznego, z pobudzeniem
• zaburzenia funkcji poznawczych i zaburzenia osobowości
zaburzenia funkcji poznawczych i zaburzenia osobowości
• napady padaczkowe
napady padaczkowe
• towarzyszą inne obrażenia – obrażenia twarzoczaszki, urazy klatki
towarzyszą inne obrażenia – obrażenia twarzoczaszki, urazy klatki
piersiowej i narządów jamy brzusznej, złamania kończyn, miednicy
piersiowej i narządów jamy brzusznej, złamania kończyn, miednicy
i kręgosłupa (uraz wielonarządowy)
i kręgosłupa (uraz wielonarządowy)
NASTĘPSTWA URAZÓW CZASZKOWO-MÓZGOWYCH:
NASTĘPSTWA URAZÓW CZASZKOWO-MÓZGOWYCH:
•
uszkodzenia pasma węchowego
uszkodzenia pasma węchowego
•
nierówność źrenic
nierówność źrenic
•
niedowłady nerwów gałkoruchowych
niedowłady nerwów gałkoruchowych
•
uszkodzenia n. trójdzielnego, n. słuchowego, n. słuchowo-
uszkodzenia n. trójdzielnego, n. słuchowego, n. słuchowo-
przedsionkowego
przedsionkowego
•
objawy móżdżkowe
objawy móżdżkowe
•
zanik nn. wzrokowych
zanik nn. wzrokowych
•
dwojenie
dwojenie
•
obwodowe uszkodzenie n.wzrokowego
obwodowe uszkodzenie n.wzrokowego
•
dyzartria
dyzartria
•
oczopląs
oczopląs
•
zaburzenia równowagi
zaburzenia równowagi
•
objawy uszkodzenia pnia mózgu
objawy uszkodzenia pnia mózgu
•
tracheostomia
tracheostomia
REHABILITACJA WCZESNA
REHABILITACJA WCZESNA
•
jak po udarze mózgu
jak po udarze mózgu
•
zal. od stopnia nasilenia objawów wstrząśnienia mózgu i od
zal. od stopnia nasilenia objawów wstrząśnienia mózgu i od
istnienia obrażeń innych narządów
istnienia obrażeń innych narządów
•
oczekiwanie na stabilizację
oczekiwanie na stabilizację
REHABILITACJA PÓŹNIEJSZA
REHABILITACJA PÓŹNIEJSZA
•
zal. od następstw urazu
zal. od następstw urazu
•
dokładna diagnostyka neurologiczna, okulistyczna i
dokładna diagnostyka neurologiczna, okulistyczna i
neuropsychologiczna
neuropsychologiczna
•
rehabilitacja ruchowa
rehabilitacja ruchowa
•
rehabilitacja psychologiczna
rehabilitacja psychologiczna
•
stymulacja intelektualna
stymulacja intelektualna
•
kompensacja ubytków wzroku i słuchu
kompensacja ubytków wzroku i słuchu
•
rehabilitacja zaburzeń równowagi i koordynacji
rehabilitacja zaburzeń równowagi i koordynacji
USPRAWNIANIE PO URAZIE RDZENIA KRĘGOWEGO
USPRAWNIANIE PO URAZIE RDZENIA KRĘGOWEGO
POSTĘPOWANIE:
POSTĘPOWANIE:
•
czynniki obniżające napięcie
czynniki obniżające napięcie
mięśniowe – ciepło, ćwiczenia,
mięśniowe – ciepło, ćwiczenia,
elektroterapia
elektroterapia
•
zabiegi fizykalne w
zabiegi fizykalne w
spastyczności – krioterapia,
spastyczności – krioterapia,
ćwiczenia w wodzie, masaż
ćwiczenia w wodzie, masaż
podwodny, masaż wirowy
podwodny, masaż wirowy
•
kinezyterapia – przygotowanie
kinezyterapia – przygotowanie
do poruszania się na wózku
do poruszania się na wózku
SKUTKI:
SKUTKI:
•
paraplegia, tetraplegia
paraplegia, tetraplegia
•
dysfunkcje urologiczne
dysfunkcje urologiczne
•
odleżyny
odleżyny
•
przykurcze
przykurcze
•
złamania patologiczne
złamania patologiczne
•
skostnienia okłostawowe
skostnienia okłostawowe
•
nadmierna spastyczność
nadmierna spastyczność
USZKODZENIE OBWODOWEGO UKŁADU NERWOWEGO
USZKODZENIE OBWODOWEGO UKŁADU NERWOWEGO
W SKŁAD OBWODOWEGO UKŁ. NERWOWEGO:
W SKŁAD OBWODOWEGO UKŁ. NERWOWEGO:
•
nn.obwodowe
nn.obwodowe
•
sploty nerwowe
sploty nerwowe
•
korzenie rdzeniowe
korzenie rdzeniowe
STOPNIE USZKODZENIA
STOPNIE USZKODZENIA
•
neurotmesis
neurotmesis
– przerwanie całkowite włókien osiowych i ich osłonek
– przerwanie całkowite włókien osiowych i ich osłonek
•
aksonotmesis
aksonotmesis
– całkowite przerwanie włókien osiowych przy zachowaniu osłonek
– całkowite przerwanie włókien osiowych przy zachowaniu osłonek
•
neuropraxia
neuropraxia
- przejściowe przerwanie czynności nerwowych bez zmian
- przejściowe przerwanie czynności nerwowych bez zmian
strukturalnych
strukturalnych
ZESPOŁY KLINICZNE:
ZESPOŁY KLINICZNE:
•
Porażenie n. twarzowego
Porażenie n. twarzowego
•
Uszkodzenie splotu ramiennego
Uszkodzenie splotu ramiennego
•
Uszkodzenie nerwów promieniowego, pośrodkowego, łokciowego
Uszkodzenie nerwów promieniowego, pośrodkowego, łokciowego
•
Uszkodzenie nerwów kulszowego, strzałkowego, piszczelowego
Uszkodzenie nerwów kulszowego, strzałkowego, piszczelowego
POSTĘPOWANIE USPRAWNIAJĄCE:
POSTĘPOWANIE USPRAWNIAJĄCE:
OKRES WCZESNY:
OKRES WCZESNY:
•
ciepłolecznictwo
ciepłolecznictwo
•
masaże
masaże
•
ćwiczenia
ćwiczenia
•
elektroterapia
elektroterapia
•
zabiegi wodne
zabiegi wodne
OKRES PRZEWLEKŁY:
OKRES PRZEWLEKŁY:
•
ćwiczenia
ćwiczenia
•
terapia manualna
terapia manualna
•
terapia zajęciowa
terapia zajęciowa
•
ćwiczenia w wodzie
ćwiczenia w wodzie
•
masaż podwodny
masaż podwodny
•
elektroterapia
elektroterapia
MIOPATIE I POLINEUROPATIE
MIOPATIE I POLINEUROPATIE
USZKODZENIA PIERWOTNE MIĘŚNIOWE
USZKODZENIA PIERWOTNE MIĘŚNIOWE
RDZENIOWY ZANIK MIĘŚNI
RDZENIOWY ZANIK MIĘŚNI
POLINUEROPATIE
POLINUEROPATIE
TOKSYCZNA
TOKSYCZNA
METABOLICZNA
METABOLICZNA
POSTĘPOWANIE USPRAWNIAJĄCE:
POSTĘPOWANIE USPRAWNIAJĄCE:
WCZESNY OKRES CHOROBY:
WCZESNY OKRES CHOROBY:
Ćwiczenia
Ćwiczenia
Ćwiczenia ogólnokondycyjne
Ćwiczenia ogólnokondycyjne
Ćwiczenia oddechowe
Ćwiczenia oddechowe
Ćwiczenia w wodzie
Ćwiczenia w wodzie
Hydroterapia
Hydroterapia
Rekreacja (pływanie, jazda na rowerze)
Rekreacja (pływanie, jazda na rowerze)
OKRES TRUDNOŚCI W CHODZENIU:
OKRES TRUDNOŚCI W CHODZENIU:
Nauka chodzenia
Nauka chodzenia
Ćwiczenia
Ćwiczenia
Masaż
Masaż
Masaż wirowy
Masaż wirowy
Elektroterapia
Elektroterapia
OKRES UTRATY SAMODZIELNOŚCI:
OKRES UTRATY SAMODZIELNOŚCI:
ćwiczenia
ćwiczenia
nauka czynności dnia codziennego
nauka czynności dnia codziennego
zaopatrzenie ortopedyczne
zaopatrzenie ortopedyczne
OKRES PORUSZANIA SIĘ NA WÓZKU
OKRES PORUSZANIA SIĘ NA WÓZKU
zapobieganie przykurczom i zniekształceniom
zapobieganie przykurczom i zniekształceniom
kostno-stawowym
kostno-stawowym
profilaktyka przeciwodleżynowa
profilaktyka przeciwodleżynowa
OKRES UNIERUCHOMIENIA W ŁÓŻKU:
OKRES UNIERUCHOMIENIA W ŁÓŻKU:
profilaktyka zapaleń płuc
profilaktyka zapaleń płuc
profilaktyka urologiczna
profilaktyka urologiczna
karmienie
karmienie
zaopatrzenie ortopedyczne
zaopatrzenie ortopedyczne
STWARDNIENIE ROZSIANE
STWARDNIENIE ROZSIANE
REHABILITACJA W OKRESIE RZUTU:
REHABILITACJA W OKRESIE RZUTU:
•
ćwiczenia
ćwiczenia
•
ćwiczenia oddechowe
ćwiczenia oddechowe
•
unikanie unieruchomienia (zminimalizowanie)
unikanie unieruchomienia (zminimalizowanie)
REHABILITACJA W OKRESIE REMISJI:
REHABILITACJA W OKRESIE REMISJI:
•
kinezyterapia
kinezyterapia
•
zabiegi fizykalne zmniejszające napięcie mięśniowe
zabiegi fizykalne zmniejszające napięcie mięśniowe
(ćwiczenia relaksacyjne - trening autogenny, wizualizacja;
(ćwiczenia relaksacyjne - trening autogenny, wizualizacja;
hipoterapia, choreoterapia, muzykoterapia, rekreacja -
hipoterapia, choreoterapia, muzykoterapia, rekreacja -
spacery, gry i zabawy ruchowe
spacery, gry i zabawy ruchowe
•
ćwiczenia manipulacyjne
ćwiczenia manipulacyjne
•
ćwiczenia w wodzie
ćwiczenia w wodzie
•
fizykoterapia - magnetoterapia, krioterapia, tonoliza
fizykoterapia - magnetoterapia, krioterapia, tonoliza
•
psychoterapia
psychoterapia
CHOROBA PARKINSONA
CHOROBA PARKINSONA
Zakres rehabilitacji ustala się za pomocą UJEDNOLICONEJ SKALI
Zakres rehabilitacji ustala się za pomocą UJEDNOLICONEJ SKALI
OCENY CHOROBY PARKINSONA zwł. cz. II i III; czynności dnia
OCENY CHOROBY PARKINSONA zwł. cz. II i III; czynności dnia
codziennego i badanie układu ruchowego (mobilność)
codziennego i badanie układu ruchowego (mobilność)
POSTĘPOWANIE USPRAWNIAJĄCE:
POSTĘPOWANIE USPRAWNIAJĄCE:
•
Kinezyterapia (gimnastyka lecznicza, nauka czynności życia
Kinezyterapia (gimnastyka lecznicza, nauka czynności życia
codziennego)
codziennego)
•
Terapia zajęciowa,
Terapia zajęciowa,
•
Terapia mowy
Terapia mowy
•
Hydroterapia
Hydroterapia
•
Ciepłolecznictwo
Ciepłolecznictwo
•
Choreoterapia
Choreoterapia
•
Muzykoterapia
Muzykoterapia
•
Rekreacja
Rekreacja
•
Psychoterapia
Psychoterapia
PNF – PROPRIOCEPTYWNE NN-MM TOROWANIE
PNF – PROPRIOCEPTYWNE NN-MM TOROWANIE
Na spójną całość metody składają się trzy elementy:
Na spójną całość metody składają się trzy elementy:
•
proprioceptywne
proprioceptywne
– dot. układów receptorów,
– dot. układów receptorów,
dostarczających informacji o pozycji ciała w
dostarczających informacji o pozycji ciała w
przestrzeni
przestrzeni
•
nerwowo-mięśniowe
nerwowo-mięśniowe
– bazujące na
– bazujące na
nierozerwalności układu nerwowego i
nierozerwalności układu nerwowego i
mięśniowego
mięśniowego
•
ułatwianie
ułatwianie
– uzyskanie efektu przy mniejszym
– uzyskanie efektu przy mniejszym
wysiłku
wysiłku
PNF -
PNF -
elementy:
elementy:
•
wzorzec
wzorzec
– wzorce ruchów, wyzwalane są przez bodźce z
– wzorce ruchów, wyzwalane są przez bodźce z
eksteroreceptorów i proprioreceptorów, przypominają codzienne
eksteroreceptorów i proprioreceptorów, przypominają codzienne
czynności; w jednym wzorcu biorą udział następujące ruchy:
czynności; w jednym wzorcu biorą udział następujące ruchy:
zginanie /prostowanie, odwodzenie/przywodzenie,
zginanie /prostowanie, odwodzenie/przywodzenie,
supinacja/pronacja; ruchy wykonuje się diagonalnie i spiralnie
supinacja/pronacja; ruchy wykonuje się diagonalnie i spiralnie
•
opór
opór
– przeciw wykonywanemu ruchowi stawiany przez
– przeciw wykonywanemu ruchowi stawiany przez
terapeutę; musi być zawsze dostosowany do siły pacjenta
terapeutę; musi być zawsze dostosowany do siły pacjenta
•
promieniowanie
promieniowanie
– przechodzenie siły z mocniejszych grup
– przechodzenie siły z mocniejszych grup
mięśni na słabsze; warunkiem jest kumulacja bodźców
mięśni na słabsze; warunkiem jest kumulacja bodźców
•
sukcesywne pobudzenie
sukcesywne pobudzenie
– po stymulacji antagonisty
– po stymulacji antagonisty
agonista wykazuje podwyższoną pobudliwość
agonista wykazuje podwyższoną pobudliwość
Założenia metody PNF:
Założenia metody PNF:
•
skuteczność leczenia zależy od terapeuty i pacjenta,
skuteczność leczenia zależy od terapeuty i pacjenta,
wspólnego określenia celów i wspólnej woli ich osiągnięcia
wspólnego określenia celów i wspólnej woli ich osiągnięcia
•
pacjent widziany jest pozytywnie, ocenie podlega to, co
pacjent widziany jest pozytywnie, ocenie podlega to, co
pacjent może wykonać, a nie to, czego nie jest w stanie
pacjent może wykonać, a nie to, czego nie jest w stanie
•
głównym celem leczenia jest poprawa funkcji narządu ruchu
głównym celem leczenia jest poprawa funkcji narządu ruchu
•
postępowanie terapeutyczne dostosowane jest do
postępowanie terapeutyczne dostosowane jest do
indywidualnych potrzeb pacjenta
indywidualnych potrzeb pacjenta
•
dysfunkcje ortopedyczne czy neurologiczne postrzegane są
dysfunkcje ortopedyczne czy neurologiczne postrzegane są
jako czynniki zaburzające funkcje całego organizmu pacjenta,
jako czynniki zaburzające funkcje całego organizmu pacjenta,
dlatego na pacjenta terapeuta patrzy całościowo, a nie przez
dlatego na pacjenta terapeuta patrzy całościowo, a nie przez
pryzmat dysfunkcji stawu czy mięśnia
pryzmat dysfunkcji stawu czy mięśnia
ZALETY METODY PNF
ZALETY METODY PNF
Istnieje wiele możliwości ćwiczeń z pacjentem w
Istnieje wiele możliwości ćwiczeń z pacjentem w
różnych pozycjach wyjściowych (pozycja leżąca,
różnych pozycjach wyjściowych (pozycja leżąca,
siad, klęk, pozycja stojąca). Wykorzystuje się
siad, klęk, pozycja stojąca). Wykorzystuje się
wówczas ułatwienie lub utrudnienie ruchu przez siłę
wówczas ułatwienie lub utrudnienie ruchu przez siłę
ciężkości, odruchy, pracę mięśni.
ciężkości, odruchy, pracę mięśni.
Środki stymulacji wykorzystywane w aktywności
Środki stymulacji wykorzystywane w aktywności
przetaczania, siadania, klękania, wstawania,
przetaczania, siadania, klękania, wstawania,
chodzenia i doskonalenia sposobów przemieszczania
chodzenia i doskonalenia sposobów przemieszczania
w połączeniu z odpowiednio dobranymi technikami
w połączeniu z odpowiednio dobranymi technikami
pozwala na wykorzystanie metody PNF w leczeniu
pozwala na wykorzystanie metody PNF w leczeniu
czynnościowych zaburzeń narządu ruchu.
czynnościowych zaburzeń narządu ruchu.
Jest metodą o kompleksowym działaniu o
Jest metodą o kompleksowym działaniu o
charakterze reedukacji nerwowo-mięśniowej w ujęciu
charakterze reedukacji nerwowo-mięśniowej w ujęciu
lokalnym i globalnym.
lokalnym i globalnym.
Koncepcja NDT-Bobath
Koncepcja NDT-Bobath
•
Istotą deficytów ruchowych powstałych w wyniku
Istotą deficytów ruchowych powstałych w wyniku
uszkodzenia OUN jest zaburzenie odruchów postawy
uszkodzenia OUN jest zaburzenie odruchów postawy
służących do koordynacji ruchów w przestrzeni i ich
służących do koordynacji ruchów w przestrzeni i ich
kontroli w stosunku do otoczenia
kontroli w stosunku do otoczenia
•
Poprzez zmianę patologicznych wzorców postawy
Poprzez zmianę patologicznych wzorców postawy
(hamowanie) można wpływać na przywrócenie
(hamowanie) można wpływać na przywrócenie
prawidłowego napięcia mięśni i uzyskiwać
prawidłowego napięcia mięśni i uzyskiwać
zróżnicowane ruchy czynne (torowanie, ułatwianie)
zróżnicowane ruchy czynne (torowanie, ułatwianie)
•
Hamowanie oparte jest na zmianie ułożenia punktów
Hamowanie oparte jest na zmianie ułożenia punktów
kluczowych głównych (głowa, szyja, obręcz barkowa,
kluczowych głównych (głowa, szyja, obręcz barkowa,
obręcz biodrowa) i punktów kluczowych
obręcz biodrowa) i punktów kluczowych
pomocniczych (nadgarstek, stopa, palce)
pomocniczych (nadgarstek, stopa, palce)
Metoda Bobath zakłada stosowanie trzech
Metoda Bobath zakłada stosowanie trzech
technik leczniczych, które w terapii stosowane
technik leczniczych, które w terapii stosowane
są równolegle:
są równolegle:
•
inhibicja (hamowanie)
inhibicja (hamowanie)
– obniżenie
– obniżenie
napięcia oraz patologicznych wzorców
napięcia oraz patologicznych wzorców
ruchowych
ruchowych
•
facylitacja
facylitacja
– torowanie fizjologicznych
– torowanie fizjologicznych
wzorców ruchowych
wzorców ruchowych
•
techniki stymulujące
techniki stymulujące
– uruchamiające
– uruchamiające
zmysły i przygotowujące ruchy
zmysły i przygotowujące ruchy
Metoda opiera się na zasadach:
Metoda opiera się na zasadach:
•
świadomego udziału chorego w usprawnianiu,
świadomego udziału chorego w usprawnianiu,
•
dążeniu do zrównoważenia bilansu mięśniowego,
dążeniu do zrównoważenia bilansu mięśniowego,
•
usprawnianiu zgodnie z naturalnym rozwojem
usprawnianiu zgodnie z naturalnym rozwojem
ruchowym (od pozycji niskich do wyższych),
ruchowym (od pozycji niskich do wyższych),
•
prowadzenie ruchu od pozycji proksymalnych do
prowadzenie ruchu od pozycji proksymalnych do
dystalnych.
dystalnych.
•
Punktami kluczowymi są obszary ciała, z których
Punktami kluczowymi są obszary ciała, z których
można wpływać na postawę i wzorce ruchowe.
można wpływać na postawę i wzorce ruchowe.
Punkty kluczowe proksymalne
Punkty kluczowe proksymalne
znajdują się przy
znajdują się przy
mostku, ramionach i miednicy, natomiast
mostku, ramionach i miednicy, natomiast
punktami kluczowymi dystalnymi
punktami kluczowymi dystalnymi
są ręce i stopy.
są ręce i stopy.
Koncepcja NDT-Bobath
Koncepcja NDT-Bobath
•
W koncepcji kładzie się szczególny nacisk na
W koncepcji kładzie się szczególny nacisk na
normalizacje napięcia mięśni odpowiadających za
normalizacje napięcia mięśni odpowiadających za
prawidłową postawę i prawidłowy wzorzec
prawidłową postawę i prawidłowy wzorzec
ruchowy.
ruchowy.
•
Przez różne oddziaływania dąży się do
Przez różne oddziaływania dąży się do
wyhamowywania reakcji nieprawidłowych.
wyhamowywania reakcji nieprawidłowych.
•
Koncepcja Bobath zwraca uwagę na konieczność
Koncepcja Bobath zwraca uwagę na konieczność
prawidłowych zgodnych z fizjologią oddziaływań
prawidłowych zgodnych z fizjologią oddziaływań
od samego początku choroby (już na intensywnej
od samego początku choroby (już na intensywnej
terapii wszystkie działania lekarskie,
terapii wszystkie działania lekarskie,
pielęgniarskie oraz fizjoterapeutyczne muszą być
pielęgniarskie oraz fizjoterapeutyczne muszą być
wykonywane tak, by nie utrwalały patologii)
wykonywane tak, by nie utrwalały patologii)
Koncepcja NDT-Bobath
Koncepcja NDT-Bobath
•
Metoda Bobath zwraca uwagę na konieczność
Metoda Bobath zwraca uwagę na konieczność
stosowania pracy nonwerbalnej (bez stymulacji
stosowania pracy nonwerbalnej (bez stymulacji
słownej).
słownej).
•
Nonwerbalne poruszanie pacjenta to bardzo duża
Nonwerbalne poruszanie pacjenta to bardzo duża
umiejętność terapeutyczna. Koncepcja NDT
umiejętność terapeutyczna. Koncepcja NDT
Bobath uczy jak poruszać, jak pielęgnować, jak
Bobath uczy jak poruszać, jak pielęgnować, jak
karmić i jak postępować przez 24 godziny z
karmić i jak postępować przez 24 godziny z
pacjentem, który doznał uszkodzenia CUN.
pacjentem, który doznał uszkodzenia CUN.
•
Jest koncepcją, która nie określa sztywnych ram
Jest koncepcją, która nie określa sztywnych ram
terapii i jest podatna na modyfikowanie
terapii i jest podatna na modyfikowanie
oddziaływań tak, aby osiągać zadawalający dla
oddziaływań tak, aby osiągać zadawalający dla
pacjenta efekt.
pacjenta efekt.
METODA WYMUSZENIA RUCHU
METODA WYMUSZENIA RUCHU
(CIT -
(CIT -
Constraint-Induced Movement Therapy
Constraint-Induced Movement Therapy
)
)
•
terapia ruchowa wymuszona koniecznością
terapia ruchowa wymuszona koniecznością
•
opierającą się na wymuszeniu posługiwania się
opierającą się na wymuszeniu posługiwania się
kończyną niedowładną poprzez okresowe
kończyną niedowładną poprzez okresowe
unieruchomienie kończyny zdrowej u chorych z
unieruchomienie kończyny zdrowej u chorych z
niedowładem połowiczym
niedowładem połowiczym
•
unieruchomienie kończyny zdrowej na 4–9 godzin
unieruchomienie kończyny zdrowej na 4–9 godzin
dziennie, przez 2–3 tygodnie
dziennie, przez 2–3 tygodnie
•
obejmuje elementy podstawowych czynności życia
obejmuje elementy podstawowych czynności życia
codziennego i terapii zajęciowej
codziennego i terapii zajęciowej
•
niezbędne warunki do włączenia do terapii:
niezbędne warunki do włączenia do terapii:
- zachowana aktywność ręki (20 stopni zg.
- zachowana aktywność ręki (20 stopni zg.
grzbietowego nadgarstka, 10 stopni wyprost palców)
grzbietowego nadgarstka, 10 stopni wyprost palców)
-prawidłowe funkcje poznawcze
-prawidłowe funkcje poznawcze
-samodzielny, stabilny chód
-samodzielny, stabilny chód
cd.
cd.
-
-
zdolność wykonania 10 testów
zdolność wykonania 10 testów
czynnościowych
czynnościowych
(mieszanie łyżeczką herbaty,
(mieszanie łyżeczką herbaty,
przekładanie kartek A4, rysowanie linii wzdłuż
przekładanie kartek A4, rysowanie linii wzdłuż
wyznaczonych punktów, wieszanie klucza na haku,
wyznaczonych punktów, wieszanie klucza na haku,
wykręcanie numeru telefonicznego, układanie
wykręcanie numeru telefonicznego, układanie
bilonu wg. wielkości monet, przesypywanie soli,
bilonu wg. wielkości monet, przesypywanie soli,
przecinanie nożyczkami papieru, zapinanie guzika,
przecinanie nożyczkami papieru, zapinanie guzika,
przekręcanie klucz w zamku)
przekręcanie klucz w zamku)
-
-
pomiar czasu wykonania testów
pomiar czasu wykonania testów
- po
- po
zakończeniu 3 tygodniowej rehabilitacji
zakończeniu 3 tygodniowej rehabilitacji
przeprowadza się badanie kontrolne, mierząc czas
przeprowadza się badanie kontrolne, mierząc czas
wykonania 10 testów
wykonania 10 testów
METODA McKENZIEGO
METODA McKENZIEGO
•
Diagnozowanie i leczenie bólów krzyża o podłożu
Diagnozowanie i leczenie bólów krzyża o podłożu
mechanicznym
mechanicznym
•
Centralizacja – poszukiwanie ruchów lub pozycji, które
Centralizacja – poszukiwanie ruchów lub pozycji, które
przemieszczają lokalizację bólu w kierunku linii pośrodkowej
przemieszczają lokalizację bólu w kierunku linii pośrodkowej
ciała
ciała
•
Preferencja kierunkowa – ból ulega centralizacji w rezultacie
Preferencja kierunkowa – ból ulega centralizacji w rezultacie
ruchu kręgosłupa w określonym kierunku
ruchu kręgosłupa w określonym kierunku
•
Rozpoczyna się od zbadania chorego
Rozpoczyna się od zbadania chorego
•
Samoleczenie i odpowiedzialność chorego
Samoleczenie i odpowiedzialność chorego
ZESPOŁY BÓLOWE KRĘGOSŁUPA
ZESPOŁY BÓLOWE KRĘGOSŁUPA
ZESPÓŁ POSTURALNY
ZESPÓŁ POSTURALNY
Ból bez patologii tkanek Długotrwałe, nadmierne obciążenie
Ból bez patologii tkanek Długotrwałe, nadmierne obciążenie
powoduje ból, ostrzegający przed ich uszkodzeniem
powoduje ból, ostrzegający przed ich uszkodzeniem
Ból ustępuje po zmianie pozycji powodującej nadmierne
Ból ustępuje po zmianie pozycji powodującej nadmierne
napięcie tkanek
napięcie tkanek
Ból w pozycji końca zakresu ruchomości kręgosłupa
Ból w pozycji końca zakresu ruchomości kręgosłupa
(garbienie się)
(garbienie się)
LECZENIE:
LECZENIE:
Unikanie długotrwałych, statycznych obciążeń pozycja
Unikanie długotrwałych, statycznych obciążeń pozycja
końca zakresu ruchu
końca zakresu ruchu
Stosowanie podkładek pod odcinek L kregosłupa
Stosowanie podkładek pod odcinek L kregosłupa
ZESPOŁY BÓLOWE KRĘGOSŁUPA
ZESPOŁY BÓLOWE KRĘGOSŁUPA
ZESPÓŁ DYSFUNKCYJNY
ZESPÓŁ DYSFUNKCYJNY
Poddawanie kręgosłupa przeciążeniom wynikającym z
Poddawanie kręgosłupa przeciążeniom wynikającym z
pozycji końca zakresu ruchu zgięcia - może prowadzić do
pozycji końca zakresu ruchu zgięcia - może prowadzić do
uszkodzenia struktur więzadłowych, potem do gojenia i
uszkodzenia struktur więzadłowych, potem do gojenia i
zwłóknienia oraz przykurczu objętych nimi tkanek tj. utraty
zwłóknienia oraz przykurczu objętych nimi tkanek tj. utraty
elastyczności
elastyczności
Ból w punkcie przedwczesnego końca zakresu ruchu
Ból w punkcie przedwczesnego końca zakresu ruchu
LECZENIE
LECZENIE
Regularne rozciąganie skróconych struktur
Regularne rozciąganie skróconych struktur
ZESPOŁY BÓLOWE KRĘGOSŁUPA
ZESPOŁY BÓLOWE KRĘGOSŁUPA
ZESPÓŁ ZABURZEŃ STRUKTURALNYCH:
ZESPÓŁ ZABURZEŃ STRUKTURALNYCH:
Nagły początek, nasilanie bólu w środkowym zakresie ruchu
Nagły początek, nasilanie bólu w środkowym zakresie ruchu
Ból wynikający z przemieszczania jądra miażdżystego i/lub
Ból wynikający z przemieszczania jądra miażdżystego i/lub
uszkodzenia pierścienia włóknistego, tworzenia wypukliny i
uszkodzenia pierścienia włóknistego, tworzenia wypukliny i
ucisku na korzeń nerwu
ucisku na korzeń nerwu
Ból promieniujący do kończyn dolnych (peryferalizacja)
Ból promieniujący do kończyn dolnych (peryferalizacja)
Ubytki neurologiczne
Ubytki neurologiczne
LECZENIE
LECZENIE
Ruchy powodujące centralizację , a następnie eliminację bólu
Ruchy powodujące centralizację , a następnie eliminację bólu
Utrzymanie redukcji bólu, umożliwienie stabilizacji i gojenia
Utrzymanie redukcji bólu, umożliwienie stabilizacji i gojenia
się tkanek
się tkanek
Odtworzenie pełnej ruchomości kręgosłupa we wszystkich
Odtworzenie pełnej ruchomości kręgosłupa we wszystkich
kierunkach (TAKŻE w kier. nasilającym przemieszczenie)
kierunkach (TAKŻE w kier. nasilającym przemieszczenie)
ZALECENIA
ZALECENIA
:
:
rehabilitację należy rozpocząć jak
rehabilitację należy rozpocząć jak
najwcześniej
najwcześniej
każdy chory wymaga indywidualnej
każdy chory wymaga indywidualnej
oceny jego potrzeb rehabilitacyjnych
oceny jego potrzeb rehabilitacyjnych
rehabilitacje powinien prowadzić
rehabilitacje powinien prowadzić
zespół różnych specjalistów
zespół różnych specjalistów
PODSUMOWANIE
PODSUMOWANIE
Żadna metoda nie może być rekomendowana
Żadna metoda nie może być rekomendowana
jako jedyna. Żadna metoda nie jest
jako jedyna. Żadna metoda nie jest
konkurencyjną ani alternatywną w stosunku
konkurencyjną ani alternatywną w stosunku
do pozostałych, stanowi jedynie ich
do pozostałych, stanowi jedynie ich
uzupełnienie. W procesie kompleksowej
uzupełnienie. W procesie kompleksowej
rehabilitacji najczęściej stosuje się niektóre
rehabilitacji najczęściej stosuje się niektóre
elementy poszczególnych metod.
elementy poszczególnych metod.
Doświadczony terapeuta
Doświadczony terapeuta
łączy je,
łączy je,
indywidualnie dostosowuje do każdego
indywidualnie dostosowuje do każdego
pacjenta, co pozwala jedynie na
pacjenta, co pozwala jedynie na
skuteczniejszą realizację głównego celu
skuteczniejszą realizację głównego celu
rehabilitacji, jakim jest jak największa
rehabilitacji, jakim jest jak największa
samodzielność chorego
samodzielność chorego
.
.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
!