1. teoria atomistyczna demokryta - ATOMISTYCZNA TEORIA MATERII
zgodność z doświadczeniem - wszystko się musi teoretycznie zgadzać
materia składa się z atomów-cząstki niepodzielne, są niezmienne, ale które poruszając się w przestrzeni wytwarzają zmienny, coraz to nowy układ świata
a) Cała przyroda składa się jedynie z mnogości atomów
b) Atomy posiadają wyłącznie ilościowe własności, a nie posiadają jakościowych: kształt, położenie i porządek;
c) powszechną własnością atomów jest ruch
d) Atomy znajdują się i poruszają w próżni.
2. metoda elenktyczna Sokratesa - metoda ta polegała na doprowadzaniu do absurdu fałszywej tezy przeciwnika, działanie to prowadziło doczyszczenia umysłu z pozorów wiedzy. Sokrates miał świadomość swojej niewiedzy „wiem, że nic nie wiem”, ujawniał poznanie samego siebie.
3. w jaki sposób poznanie nizsze łączyło się z poznaniem wyższym według epistemologii św. Tomasza - łączności poznania wyższego z niższym, umysłowego ze zmysłowym. Augustyńska tradycja głosiła zaś, przeciwnie, samorzutność poznania oraz niezależność umysłu od zmysłów. Władze poznawcze człowieka są bądź zmysłowe, bądź umysłowe. Władze wyższe posługują się niższymi, więc umysłowe zmysłowymi. Od władz niższych, zmysłowych, musi się też rozpoczynać proces poznania
4. bezkres anaksymandra - ANAKSYMANDER, który jako pierwszy zaczął używać terminu początek (arche). Arche było nie tylko początkiem, ale zasadą rzeczy.
Przyroda powstaje z bezkresu (APEIRON). Zasada musi być bezgraniczna inaczej wyczerpałaby się. Przyroda powstaje z bezkresu poprzez wyłanianie się przeciwieństw. Proces ten powoduje wieczny ruch. Z bezkresu przyroda powstaje, bezkres istniał na początku i istnieje nadal, a tylko traci swą nieokreśloność w miarę tego, jak kształtuje się z niego przyroda, zasada jest bezgraniczna i niewyczerpana; jaka zasada musi być, aby mogła z niej powstawać przyroda.
5. koncepcja świata według Platona - Platon twierdził, że świat powstał, jako harmonijna synteza tego, co ograniczone i tego, co nieograniczone, a więc jest jakby trzecim elementem całokształtu rzeczywistości. Przy czym stwierdzenie to determinuje rodzaj połączenia. W tej syntezie zwycięża peras, jako miara, harmonia i ład, w połączeniu narzuca swoja harmonijność, wymierność temu, co apeiron jakby podporządkowuje sobie, wtłacza w schemat, w strukturę, którą możemy mierzyć i żadna cyfra poza przecinkiem nam nie zostanie.
6. etyka epikurejczyków - . W szczególności, epikureizm - to etyka, która uznaje jedynie dobra doczesne; czyni człowieka odpowiedzialnym za własne szczęście i nieszczęście; uważa spokój za najdoskonalszy stan człowieka i oświecenie umysłu za jedyny środek przeciw zmorom mącącym spokój, a będącym wytworem jego własnej głupoty; wreszcie, widzi paradoksalnie w rozumnym, cnotliwym, kulturalnym trybie życia najlepszy środek do osiągnięcia egoistycznego szczęścia, a w egoistycznej postawie najpewniejszą drogę do szczęścia ogółu.
7. środek według Arystotelesa - Arystoteles uważał, że zbyt skrajne czy rygorystyczne podejście do moralności oraz całkowite ignorowanie żądz cielesnych ma zwykle fatalne rezultaty, gdyż żądze te są sposobem, w jaki ciało komunikuje silnie zależnej od niego duszy swoje potrzeby.
W swoim postępowaniu człowiek powinien kierować się „złotym środkiem”, który jest określany przez jego rozum, gdyż jest to droga do osiągnięcia szczęścia, najwyższego dobra, które jest naszym celem ostatecznym.
Wynika z tego, iż człowiek powinien podążać drogą „złotego środka” - nie ignorować żądz, ale też nie może się im podporządkowywać, nie może im ulegać. Jego działanie ma być umiarkowane, ale ma jednocześnie przynosić mu przyjemność. Żądze muszą zostać zaspokojone, ale w sposób umożliwiający harmonijny rozwój także rozumnej części duszy, która to dusza powinna oprócz nabywania wiedzy kultywować również umiejętności panowania nad żądzami, poprzez silną wolę, odwagę i rozsądek.
8. istota bytu wg Platona - Idea- jako niematerialny byt, który nie jest nam bezpośrednio dany. Idee są niematerialne. Nie podlegają jakiejkolwiek zmianie. Są wieczne i nieruchome. byt doskonały. Tworzywem była materia, odwiecznie jak idee. nieokreślonym, bez jakościowym, iż w porównaniu z ideami stanowiła niemalże niebyt.
9. pojęcie substancji według Arystotelesa - bytem samoistnym, -„substancją" są jedynie konkretne rzeczy.
Można rozbić każdą rzecz na własności ogólne rzeczy, na jej własności jednostkowe. Własności pojęciowe, ogólne, gatunkowe rzeczy Arystoteles nazwał formą, a pozostałe materią. Materia objęła u niego to, co w substancji nie jest formą: stała się więc tym, co jest z natury nie uformowane, nieokreślone.
Dla Arystotelesa ani materia, ani idea nie były substancjami: natomiast i jedna, i druga były składnikami substancji.
10. wariabilizm heraklita - - teoria powszechnej zmienności, trwanie jest złudzeniem, nie ma bytu, jest tylko stawanie się. Nie ma początku świata, świat istnieje i przekształca się odwiecznie: Nie ma arche, bo nic nie jest stałe. Nie był składnikiem przyrody, lecz fazą wiecznej przemiany;zmienność - ona jest stałą własnością przyrody. Stały jest porządek, wedle którego dokonywa się przemiana. Człowiekiem rządzi rozum (logos); stąd wniosek, że i wszechświatem rządzić musi rozum. Rozum jest siłą kosmiczną, człowiek ma w niej jedynie udział
11. wyjaśnij pojęcia: hedonizm, metafizyka, hilozoizm -
Hedonizm- pogląd, doktryna, uznająca przyjemność, rozkosz za najwyższe dobro i cel życia, główny motyw ludzkiego postępowania. Unikanie cierpienia i bólu jest głównym warunkiem osiągnięcia szczęścia.
Metafizyka-
Hilozolizm- Pogląd, że materia ma w sobie siłę, energię, zdolność do przekształceń, a więc że wykazuie pewne cechy istot żywych.
12. sąd kataleptyczny - teoria spostrzeżeń kataleptycznych, pojęć naturalnych, sądu jako aktu uznania, językowa koncepcja logiki lub nowa wobec Arystotelesowskiej klasyfikacja sądów. Na podstawie postrzeżeń kataleptycznych wytwarzamy słuszny i oczywisty sąd postrzegawczy - sąd kataleptyczny
13. teodycea Arystotelesa - TEODYCEA- Świat jest znikomy wobec Boga, jest Jego dziełem i przez to jest dobry.
1) zło nie należy do przyrody, lecz jest dziełem wolnych stworzeń. „Bóg dobrą ustanowił przyrodę, lecz zatruła ją zła wola 2) zło nie jest realne, jest tylko brakiem dobra; nie ma absolutnego zła, jak jest absolutne dobro. zło nie psuje harmonii świata, przeciwnie, jest do niej potrzebne.
Bóg wolał stworzyć większe dobro ze złem niż mniejsze bez zła
14. dwoistość bytu pitagorejczyków - DWOISTOŚĆ BYTU
forma może istnieć jedynie wespół z czymś, co jest formowane. Przyjmowali że w przyrodzie istnieją dwa czynniki: kształtujący i kształtowany, ograniczający i ograniczany
15. teoria poznania (bytu) Demokryta- Najwyższym dobrem jest zadowolenie, a środkiem pozyskania go - rozum. Zadowolenie jest to stan harmonii, ciszy, spokoju ducha. Osiąga się go przez umiar, bo nawet rozkosze, jeśli są nadmierne, obracają się w przeciwieństwo rozkoszy, najprzyjemniejsze rzeczy stają się wówczas najmniej przyjemne. Brak zarówno jak nadmiar powodują w duszy wzruszenia, które naruszają spokój ducha.
Rozum powinien panować nad namiętnościami.
16. intelektualizm etyczny Sokratesa -
1. CNOTA JEST DOBREM BEZWZGLĘDNYM.
sprawiedliwość, odwaga czy panowanie nad sobą są zaletami zawsze i wszędzie.
2. CNOTA WIĄŻE SIĘ z POŻYTKIEM i SZCZĘŚCIEM.
Tylko to, co dobre, jest naprawdę pożyteczne
3. CNOTA JEST WIEDZĄ.
Wszelkie zło pochodzi z nieświadomości: nikt umyślnie i z świadomością zła nie czyni.
cnota jest wiedzą. Kto posiada wiedzę prawdziwą i pełną, ten nie może nie przejąć się nią do głębi i nie może czynić inaczej niż dobrze.
17. istota bytu Platona - Idea- jako niematerialny byt, który nie jest nam bezpośrednio dany. Idee są niematerialne. Nie podlegają jakiejkolwiek zmianie. Są wieczne i nieruchome. byt doskonały. Tworzywem była materia, odwiecznie jak idee. nieokreślonym, bez jakościowym, iż w porównaniu z ideami stanowiła niemalże niebyt
NOWY RODZAJ BYTU
idea jest wieczna
rzeczy są zmienne, nietrwałe
Jeśli pojęcia zawierają wiedzę, to muszą mieć jakiś przedmiot rzeczywisty
Własnością pojęć jest jedność i stałość:
pojęcia muszą mieć swój przedmiot, przedmiotem tym zaś nie mogą być rzeczy, lecz musi nim być jakiś byt inny, którego cechą jest niezmienność. Takie rozumowanie skłoniło Platona do przyjęcia, że istnieje byt, który bezpośrednio nie jest dany. Ten odkryty przez się byt nazywał „ideą"
18. teoria poznania św. Augustyna - Augustyn pojmował boga jako nieskończonego a świat jako twór nadprzyrodzony i dzieło laski. Postawa introspekcyjna, pojmująca nawet boga na podobieństwo własnych przeżyć prowadziło do personalizmu kazała widzieć w bogu przede wszystkich osobę której istota jest WOLA
Cala koncepcja filozoficzna Augustyna oparta była na większym zaufaniu do woli , wiary, miłości i łaski niż do rozumu i doświadczenia.
19. św. Tomasz - św Tomasz z Akwinu. 1225 - 1274 włoch studiowal u benedyktynow w klasztorze monet Cassino w 1243 został dominikaniniem.
To co bytlo w tomizmie nowe, to oparcie filozofi chcescijanskiej na doświadczeniu. Najogolnieszymi wilasnosciemi tomizmu były dualizm boga i swiata hilemorfizm obiektywizm, empiryzm uniwersalism, realism intelektualizm
Od Tales do tomasza