B) Konwencja o patencie wspólnotowym
3. Ogólny zarys
Konwencja o patencie europejskim nie mogła zasadniczo odrzucić swobody działania państw członkowskich, choć zapewnia państwom, stronom konwencji, wspólną procedurę w odniesieniu do przyznawania patentu. W związku z tym nie można było ustalić wspólnego systemu patentowego. Sytuacja taka wydaje się być znaczącą przeszkodą w celu osiągnięcia swobodnego przepływu towarów. Z tego powodu w 1975 r. została podpisana przez dziewięć państw członkowskich Wspólnoty Konwencja luksemburska o patencie wspólnotowym. Zanim jednak weszła w życie poddawana była kolejnym zmianom. Ostatecznie w 1989 r. w wyniku trzeciej Konferencji luksemburskiej został przygotowany nowy tekst konwencji, w tym przepisy, które umożliwiły wprowadzenie patentu wspólnotowego w życie.[85] Konwencja o patencie wspólnotowym jest pewnego rodzaju załącznikiem dla Porozumienia ramowego w sprawie patentów wspólnotowych. Aby można było zrozumieć system utworzony przez Konwencję w sposób jasny, korzystne będzie dokonanie przeglądu porozumienia ramowego.
Konwencja o patencie wspólnotowym ma na celu w sposób niepowtarzalny znaleźć zastosowanie we Wspólnocie jako całości, stąd też jej celem jest stworzenie wspólnego prawa przez odrzucenie różniących się praw ochronnych w obrębie Wspólnoty. Konwencja proponuje system działający obok krajowych systemów patentowych, jak i dopełniający je. Zgłoszenie patentu europejskiego będzie miało skutek wobec państw członkowskich, jako państw uznających.[86] Patentowego. Procedura przewidziana w zakresie udzielania patentu ma być prowadzona przez Europejski Urząd Patentowy. Przyjmuje się, że do struktury Europejskiego Urzędu Patentowego zostanie dodana nowa grupa oraz wprowadzone zostaną odmienne procedury jurysdykcyjne niż.[87]
Porozumienie o patentach wspólnotowych składa się z dziewięciu części, w tym "Przepisy ogólne i instytucyjne" (art. 1-22), "Materialne prawo patentowe" (art. 23-47), „Odnowienie, wygaśnięcie, ograniczenia i unieważnienie patentu wspólnotowego (art. 48-60), "Proces wnoszenia sprzeciwu” (art. 61)," Przepisy wspólne " (art. 62-65)," Jurysdykcja i postępowanie w działaniach dotyczących patentów wspólnotowych, innych niż regulowane protokołem dotyczącym postępowania sądowego w sprawach spornych"(art. 66-74), "Wpływ na ustawy krajowe” (art. 75-80) oraz "Postanowienia końcowe" (art. 85).[88]
4. System patentów wspólnotowych
Porozumienie o patentach wspólnotowych opiera się na założeniu, że patent wspólnotowy wywiera taki sam efekt we wszystkich państwach członkowskich, przekształcając patenty krajowe różnych państw członkowskich w jeden patent w celu usunięcia przeszkód wobec swobodnego przepływu towarów na wspólnym rynku.[89] Z tego powodu zgłoszenie o przyznanie patentu europejskiego uważane jest za równoznaczne ze złożeniem zgłoszenia o patent we wszystkich państwach członkowskich. Patent udzielony w jednym państwie członkowskim uznawany jest we wszystkich państwach członkowskich.[90] W celu uzyskania ochrony patentowej obejmującej wszystkie państwa członkowskie przyjmuje się przejściowy okres dziesięciu lat (CPA, art. 20 ust. 5 pkt a). Innymi słowy, po dziesięcioletnim okresie przejściowym ochrona uzyskana w jednym z państw członkowskich będzie efektywna we wszystkich państwach członkowskich. W okresie przejściowym ochrona patentowa udzielana jest w państwach wymienionych w zgłoszeniu.
Według Porozumienia o patentach wspólnotowych system ochrony patentowej każdego z państw członkowskich będzie nadal ważny w obszarze właściwości danego państwa. Ponadto patent wspólnotowy nie będzie traktowany jako alternatywa dla patentu europejskiego. Stąd też wraz z wejściem w życie porozumienia pojawi się strukturalna triada: patent europejski, patent wspólnotowy oraz patent krajowy.[91]
a) Prawa wynikające z patentu wspólnotowego
Zakres praw wynikających z patentu wspólnotowego jest kompleksowo ujęty w części II, rozdziale I porozumienia (CPA, art. 23). Według niego prawa wynikające z patentu wspólnotowego przysługują uprawnionemu oraz jego następcy prawnemu. Jeżeli prawa z patentu zostają przekazane komuś innemu niż uprawniony, może on żądać, aby patent został na niego przeniesiony, z zastrzeżeniem utrzymania w mocy wszystkich praw wynikających z patentu. Jednakże jeśli prawo z patentu jest niepodzielne, może żądać przyznania tego niepodzielnego prawa. Obu żądań można dochodzić w ciągu dwóch lat po opublikowaniu ogłoszenia dotyczącego przyznania patentu wspólnotowego w Europejskim Biuletynie Patentowym. Zgodnie z porozumieniem żądanie przyznania prawa jest zależne od stwierdzenia istnienia tego prawa na mocy orzeczenia sądowego. Jeśli uprawniony nie wie, że dany patent jest przyznany lub, że prawa patentowe należą do niego w dniu nabycia prawa, dwuletni okres nie będzie brany pod uwagę (CPA, art. 23).
Właściciel patentu wspólnotowego ma prawo do ekonomicznej korzyści z wynalazku. Właściciel prawa patentowego może korzystać z wszelkich uprawnień wynikających z tego prawa. Korzystanie z patentu bez zezwolenia uprawnionego jest uważane za naruszenie prawa patentowego.[92] Od tej zasady akceptowany jest częściowy wyjątek. Jeżeli zatem w wyniku orzeczenia sądowego inna osoba zostanie uznana za uprawnioną z tytułu patentu, prawa przysługujące uprawnionemu, który nie jest już właścicielem praw z patentu wygasają, poprzez zgłoszenie nowego uprawnionego z tytułu patentu w Rejestrze Patentów Wspólnotowych. Jednakże porozumienie złagodziło częściowo powyższą zasadę, chroniąc działania podejmowane w dobrej wierze. Zgodnie z nią, jeżeli poprzedni właściciel patentu lub licencji używał wynalazku lub rozpoczął poważne przygotowania, zamierzając go użytkować jeszcze przed rozpoczęciem procesu sądowego, którego przedmiotem jest to prawo, wówczas przyjmuje się, że może przysługiwać mu uprawnienie do żądania kontynuacji korzystania z praw do patentu. W celu wystąpienia z takim żądaniem powinien on wykazać, iż korzystał z wynalazku lub czynił przygotowania do korzystania w dobrej wierze. Innymi słowy, podczas korzystania z wynalazku lub licencji lub podczas przygotowania jego używania powinien być przekonany, że prawo należy do niego. Jeśli ten fakt zostanie przyznany, uważany jest za działającego w dobrej wierze (CPA, art. 24).
Ponieważ prawo patentowe jest prawem absolutnym roszczenia z niego wynikające mogą być kierowane względem osób trzecich. Naruszenie prawa patentowego przez osoby trzecie wynika przede wszystkim z nieuczciwego użytkowania dobra chronionego. W przypadku nieuczciwego użytkowania właściciel patentu może zakazać korzystania z wynalazku. Zakaz obejmuje wszelkiego rodzaju naruszenia prawa, w tym wykonywanie wynalazku będącego przedmiotem patentu lub wprowadzanie go na rynek lub przewożenie go lub przypisywanie jakiegokolwiek prawa własności wynalazku. W przypadku opatentowania technologii, jeżeli zastosowanie technologii będącej przedmiotem patentu zgodnie z określonymi warunkami zabrania jej wdrażenia bez zgody właściciela patentu lub wynika z aktualnej sytuacji, wówczas korzystanie z technologii przez osoby trzecie w obszarach władzy państw członkowskich lub wytwarzanie produktu bezpośrednio za pomocą wdrożenia tej metody, wprowadzenie metody na rynek lub wykorzystanie w konkretnych celach, uważane jest za naruszenie prawa patentowego (CPA, art. 25).
Niezależnie od tego, prawa patentowe przyznają uprawnienie do zakazania osobom niemającym żadnych praw do patentu dostarczania produktu, który jest przedmiotem patentu lub korzystania z narzędzi, których składnikiem są ważne elementy patentu. Aby właściciel patentu mógł wykorzystać przysługujące mu prawo niezbędne jest, by podmiot składający lub otrzymujący ofertę działał w dobrej wierze. Co oznacza, że musi on wiedzieć, iż narzędzia będące przedmiotem oferty lub dostawy nadają się do wykorzystania wynalazku i są dla niego specyficzne lub powinno to jasno wynikać z okoliczności (CPC, art. 26).
b) Skutek wspólnotowego prawa patentowego i jego ograniczenia
Przedmiotowe ograniczenia zakresu ochrony wymienione są w artykule 27 porozumienia. W przypadku podejmowania poniżej wskazanych działań, zgodnie z porozumieniem uznaje się, że prawo patentowe nie jest naruszane. Są to odpowiednio:
- Prywatne wykorzystanie i wykorzystanie w celach niehandlowych;
- Czynności dokonywane w celach przeprowadzania eksperymentów, których przedmiotem jest wynalazek objęty patentem;
- Leki przygotowywane w aptekach w oparciu o recepty lub preparaty medyczne;
- Czynności polegające na korzystaniu z rzeczy, które są przedmiotem wynalazków mających związek z elementami kadłubów statków, maszyn, żagli i masztów, wyposażenia i innych części przeznaczonych do wykorzystania na statkach pływających na wodach terytorialnych państw, które nie są stronami Porozumienia o patentach wspólnotowych, ale są członkami Konwencji paryskiej dotyczącej ochrony własności intelektualnej;
- Czynności z zakresu wykorzystania przedmiotu wynalazku objętego patentem w dziedzinie budowy i działania pojazdów lądowych i powietrznych, które czasowo lub przypadkowo znajdują się na terytorium państw stron Konwencji paryskiej dotyczącej ochrony własności intelektualnej, które nie są członkami Porozumienia o patentach wspólnotowych;
- Czynności wskazane w art 27 Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym z dnia 7 grudnia 1944 w odniesieniu do pojazdu powietrznego należącego do państwa, które nie jest członkiem Porozumienia w sprawie patentów wspólnotowych.
Czynności dokonywane na terytorium podlegającym państwom uczestniczącym w porozumieniu, polegające na użytkowaniu patentów przez właściciela patentu lub osoby trzecie za zezwoleniem właściciela patentu nie są objęte zakresem ochrony. Ta sytuacja stanowi realizację zasady skonsumowania prawa do patentu. Przez zasadę skonsumowania prawa do patentu należy rozumieć regułę wskazującą, że dystrybucja produktu podlegającego prawom własności intelektualnej, po komercyjnym wprowadzeniu go na rynek przez właściciela określonego prawa własności intelektualnej lub każdą osobę mającą pozwolenie, nie może być przerwana.[93] Właściciel prawa do patentu wykorzystał swoje prawa wynikające z patentu i pozwolił osobom trzecim na korzystanie z patentu i produkcję. Korzystanie na podstawie takiego zezwolenia nie jest objęte zakresem ochrony (CPA, art. 28).
c) Patent wspólnotowy jako wartość majątkowa
Patent wspólnotowy będzie służył jako krajowy patent w państwach członkowskich i będzie podlegać prawu krajowemu tylko jednego z państw członkowskich jako wartość majątkowa (CPA, art. 38).[94]
Patent wspólnotowy może zostać przeniesiony, tak jak ma to miejsce w przypadku innych patentów. Transfer patentu musi zostać dokonany w formie pisemnej (CPA, art. 39). Przeniesienie nie powinno mieć wpływu na prawa nabyte osób trzecich.
Jeżeli jednak zgodność patentu z prawem ulega zmianie ze względu na jurysdykcję, czynności prawne, których przedmiotem jest patent dokonane przez pierwotnie uprawnionego nie mogą być zaskarżone po przeniesieniu praw z patentu na nowego uprawnionego po zarejestrowaniu patentu w Rejestrze Patentów Wspólnotowych. Innymi słowy, właściciel licencji nie może skarżyć praw nabytych. Aby przeniesione prawa patentowe mogły być skarżone przez osoby trzecie powinny, co do zasady, zostać zarejestrowane w Rejestrze Patentów Wspólnotowych.
Patent wspólnotowy może być przedmiotem prostej lub wyłącznej umowy licencyjnej w państwach, w których korzysta z ochrony. Zakres umowy licencyjnej może obejmować całość praw wynikających z patentu lub tylko ich część. W celu dochodzenia roszczeń z ochrony patentowej wobec stron trzecich, umowa licencyjna powinna zostać zarejestrowana w Rejestrze Patentów Wspólnotowych.[95]
d) Uchylenie patentu wspólnotowego
Patent wspólnotowy może zostać uchylony w całości. Uchylenie niektórych części patentu lub uchylenie patentu w stosunku tylko do niektórych krajów nie jest możliwe. Innymi słowy, uchylenie prawa patentowego jest możliwe pod warunkiem, iż obejmuje ono cały zakres patentu. Uprawniony z tytułu prawa do patentu przekazuje w formie pisemnej żądanie uchylenia do Europejskiego Urzędu Patentowego. Żądanie staje się skuteczne wraz z wpisaniem do Rejestru Patentów Wspólnotowych. Jeżeli pewne realne prawa wynikające z patentu przysługują osobom trzecim, koniecznym warunkiem skuteczności uchylenia patentu jest zgoda tych osób trzecich na uchylenie (CPA, art. 49 ust. 1).
e) Wygaśnięcie praw z patentu wspólnotowego
Warunki wygaśnięcia patentu wspólnotowego są wyczerpująco określone w porozumieniu (CPA, art. 50). Zgodnie z tym następujące okoliczności uważane są za przyczyny wygaśnięcia patentu:
- wygaśnięcie okresu ochrony 20 lat, wskazanego w Konwencji o patencie europejskim,
- uchylenie na żądanie właściciela patentu,
- nie uiszczenie w terminie rocznych opłat lub dodatkowych opłat,
- nie podjęcie decyzji w sprawie zachowania patentu poprzez odrzucenie żądania ograniczenia patentu.
Wygaśnięcie praw patentowych wywołuje skutek na przyszłość. W przypadku wygaśnięcia praw patentowych z powodu niedokonania w terminie należnych opłat utrata praw następuje od daty nieuiszczenia opłaty. W niektórych sytuacjach zakończenie może być ustalone przez Departament Administracyjny lub Departament Unieważnień zgodnie obowiązującymi procedurami.
e) Ograniczanie patentu wspólnotowego
Ograniczenia patentu wspólnotowego jest wyczerpująco uregulowane w art. 51 i nast. Porozumienia. W celu ograniczenia zakresu patentu wspólnotowego, uprawniony z tytułu prawa do patentu powinien wnioskować na piśmie do Europejskiego Urzędu Patentowego. Po dokonaniu odpowiednich opłat, wniosek o ograniczenie zostanie rozpatrzony i mogą zostać wprowadzone ograniczenia.
Patent wspólnotowy może zostać ograniczony w zakresie treści lub regionu geograficznego. Jeżeli ograniczenia patentowe dotyczą zakresu treści patentu, zmiany wprowadzane w zakresie specyfikacji rysunków technicznych możliwe są w odniesieniu do jednego lub kilku państw (CPA, art.51).
Wnioski o ograniczenie badane są przez Departament Unieważnień W oparciu o przyczyny unieważnienia sprawdza się, czy patent wspólnotowy może być kontynuowany odmiennej formie. Jeśli zostanie podjęta decyzja stwierdzająca niemożliwość dokonania jakichkolwiek zmian, wniosek zostanie odrzucony. Jeśli z przeprowadzonego badania wynika, że wniosek o ograniczenie nie wywołuje przeszkód dla dalszego utrzymania patentu wbrew przyczynom nieważności, wówczas ograniczenia patentu wspólnotowego zostają wprowadzone. Jednakże, aby móc podjąć decyzję o unieważnieniu właściciel patentu powinien potwierdzić, że wyraża zgodę na treść patentu podlegającego ograniczeniu przez Departament Nieważności. Wszelkiego rodzaju zmiany w specyfikacji patentu powinny zostać uwzględnione w określonym czasie poprzez przetłumaczenie ich na jeden z języków urzędowych państw stron, których język urzędowy nie jest oficjalnym językiem urzędowym, ponadto powinny zostać wniesione w odpowiednim terminie wszystkie wymagane opłaty patentowe związane z wprowadzeniem zmian w specyfikacji patentowej. Jeśli tłumaczenia nie zostaną wykonane lub wymagane opłaty związane ze zmianami w specyfikacji patentowej nie zostaną uiszczone, wniosek o ograniczenie patentu uznaje się za wycofany (CPA, art.53).
Decyzja o ograniczeniu zaczyna obowiązywać w dniu, kiedy zostaje ogłoszona Biuletynie Patentu Wspólnotowego. Prawa nabyte przez osoby trzecie nie zostają ograniczone.
g) Unieważnienie patentu wspólnotowego
Wniosek o unieważnienie patentu wspólnotowego może zostać wniesiony przez każdego. Jednakże zgodnie z decyzją uznawaną we wszystkich państwach członkowskich na podstawie Konwencji o patencie europejskim, żądanie unieważnienia ze względu na fakt, że nie istnieje prawowity właściciel patentu może być dokonane jedynie przez podmiot posiadający prawo do żądania rejestracji w Rejestrze Patentów Wspólnotowych, jako wyłączny właściciel patentu lub jako współwłaściciel. Uzasadniony wniosek sporządzony na piśmie kierowany jest do Europejskiego Urzędu Patentowego. Skuteczność wniosku wymaga wniesienia opłaty odpowiadającej opłacie za stwierdzenie nieważności patentu.
Przyczyny unieważnienia wymienione są Porozumieniu w sprawie patentu wspólnotowego. Zgodnie z nim, unieważnienie patentu wspólnotowego jest uwarunkowane wystąpieniem jednego z następujących powodów: przedmiot patentu wspólnotowego nie posiada właściwości patentu wymaganej na mocy Konwencji w sprawie patentu europejskiego, wynalazek będący przedmiotem patentu wspólnotowego nie jest odpowiedni i wystarczająco jasny dla zastosowania przez ekspertów danej dziedziny, przedmiot patentu wspólnotowego wykracza poza zakres treści wniosku o patencie europejskim, zakres ochrony patentu wspólnotowego został poszerzony, stwierdzono, że właściciel patentu wspólnotowego nie jest prawdziwym i prawowitym właścicielem, i wreszcie, gdy patent wspólnotowy nie ma zdolności patentowej. Ostatni z warunków, który decyduje o unieważnieniu patentu wspólnotowego ze względu na fakt braku zdolności patentowej, obowiązuje tylko w odniesieniu do krajowych zgłoszeń patentowych lub zgłoszeń w państwach, w których patent krajowy może być łatwo zrozumiały publicznie. Może wystąpić sytuacja, w której unieważnienie będzie dotyczyć tylko części patentu. W takim przypadku patent jest nieważny jedynie w tej części. Ograniczenie wprowadzane jest poprzez zmianę wniosku patentowego, specyfikacji lub zdjęć.
Jeśli Departament Unieważnień zdecyduje, że wniosek o unieważnienie jest uzasadniony bada, czy możliwe jest zachowanie patentu wspólnotowego z punktu przyczyn nieważności. Jeśli w wyniku tego badania ustalone zostanie, że utrzymanie patentu wspólnotowego nie jest możliwe z powodu obowiązujących przyczyn nieważności, stwierdzone zostaje unieważnienie patentu wspólnotowego. Jeżeli jednak zostanie stwierdzone, że utrzymanie patentu wspólnotowego bez zmian jest możliwe, wniosek o unieważnienie podlega odrzuceniu. Oprócz tych dwóch rodzajów decyzji, w pewnych warunkach możliwe jest również utrzymanie ochrony patentowej w zmienionym zakresie. Zgodnie z tym Departament Unieważnień podejmuje decyzję, że patent pozostaje ważny w zmienionym zakresie pod warunkiem, że opłaty za opublikowanie zmienionej specyfikacji patentowej zostaną uiszczone w odpowiednim czasie, wszystkie zmiany dokonane w specyfikacji patentowej zostaną przetłumaczone na język urzędowy państw, których językiem urzędowym nie jest jeden z oficjalnych języków urzędowych oraz złożone we właściwym czasie, właściciel patentu stwierdzi, że zgadza się z treścią patentu zmienionego przez Departament Unieważnień w celu utrzymania ważności oraz Departament Unieważnień zadecyduje, że wniosek właściciela patentu o zmiany w trakcie trwania procesu unieważnienia nie jest przeszkodą dla ważności patentu. W takim przypadku Europejski Urząd Patentowy wydaje nową specyfikację patentu wspólnotowego po podjęciu decyzji w sprawie.
3. Relacja między patentem wspólnotowym a patentem krajowym
Patent krajowy i patent wspólnotowy mogą istnieć razem. Jednym z zasadniczych celów patentu wspólnotowego jest zapewnienie minimalnego poziomu ochrony we Wspólnocie. Zarówno krajowe, jak i wspólnotowe regulacje prawa ochrony patentowej nie mogą być jednocześnie przyznane wynalazkom podlegającym opatentowaniu. W takich przypadkach patent wspólnotowy ma pierwszeństwo (CPA, art. 75).
4. Różnice między Konwencją o patencie europejskim i Porozumieniem w sprawie patentów wspólnotowych
Konwencja o patencie europejskim ma jedynie na celu zapewnienie jednolitości wśród państw stron umowy. Jednakże Porozumienie w sprawie patentów wspólnotowych zostało podpisane w celu utworzenia systemu, który zapewnia jedność wśród państw członkowskich UE i stworzy podstawę dla niezależnych rozstrzygnięć w sprawach ochrony patentowej.
Mimo, że znaczna część państw stron konwencji jest członkami UE, patent europejski nie jest bezpośrednio związany z UE. Dlatego też państwa niebędące członkami UE mogą także być stronami Konwencji o patencie europejskim. Z drugiej strony Porozumienie w sprawie patentów wspólnotowych zostało przygotowane w celu zapewnienia wspólnej procedury wśród państw członkowskich UE. Dlatego tylko państwa członkowskie Unii mogą być stroną porozumienia.
W zakresie stosowania Konwencji o patencie europejskim mogą mieć miejsce znaczne różnice między decyzjami sądowymi w państwach członkowskich. Porozumienie w sprawie patentów wspólnotowych tworzy pewnego rodzaju własne ciało jurysdykcyjne.
Jakkolwiek język niemiecki, angielski lub francuski powinien zostać wybrany, jako oficjalny język Konwencji o patencie europejskim, Porozumienie w sprawie patentu wspólnotowego pozwala operować dowolnym językiem urzędowym państwa członkowskiego. Opłaty za tłumaczenie i procedury administracyjne są prawie takie same w obu przypadkach. Mimo to, koszty tłumaczenia zgłoszenia składanego zgodnie z Porozumieniem w sprawie patentów wspólnotowych są mniejsze w porównaniu z kosztami tłumaczeń wynikającymi z przepisów Konwencji o patencie europejskim.
Europejski Urząd Patentowy jako wspólny organ działa przy implementacji obu umów.
C) Projekty dotyczące regulacji patentu wspólnotowego
Zielona księga przygotowana i opublikowana w 1997 r. przez Komisję, dotykała kwestii nieuwzględnienia w Porozumieniu w sprawie patentów wspólnotowych wszystkich niezbędnych procedur związanych z procesem przyznawania i wprowadzania w życie patentów. W ogólnym zarysie Zielona Księga przedstawia problemy i sugestie ich rozwiązania. Po jej opublikowaniu przygotowano projekt rozporządzenia, jednakże nie zostało ono jeszcze wprowadzone w życie.
W ramach tego rozdziału zostaną omówione po pierwsze podejścia i opinie, a następnie wyjaśnienia dotyczące projektu rozporządzenia. W tych wyjaśnieniach nie zostanie wskazana znaczna liczba szczegółów, ponieważ projekt pierwszego rozporządzenia uległ zmianie i jest to teoretycznie niepewne, że obecne projekty zostaną zaakceptowane.
3. Rozwój Historyczny
Badania i wynalazki powstające w ich wyniku są rozumiane jako istotne czynniki w rozwoju gospodarki. Szczególnie gdy przyjmuje się, że jest to wiek nauki i techniki. Dopóki nie zostanie opracowana ochrona infrastruktury niezbędnej w zakresie informacji i technologii, czy też opracowywane technologie nie będą chronione zgodnie z wymogami, będzie coraz trudniej tworzyć nowe technologie, w wyniku czego poziom konkurencyjności będzie słabszy. Jest ogólnie zrozumiałe, że kraje posiadające informacje i technologie będą prześcigać swoich rywali na rynku międzynarodowym.
Ze względu na fakt, że Porozumienie w sprawie patentów wspólnotowych nie weszło w życie Komisja opublikowała w roku 1977 raport o nazwie "Zielona księga"[96] w sprawie systemu patentowego Unii Europejskiej.
Po dokonaniu przeglądu problemów wynikających z braku systemu patentowego Unii Europejskiej w raporcie podkreślono, że istnieje potrzeba stworzenia wspólnego systemu. Obecny system patentowy w Europie obok tego, że jest skomplikowany i kosztowny, nie doprowadził do powstania wspólnego systemu patentowego, o którym wspomina Konwencja o patencie europejskim. W celu zapewnienia pełnego działania jednolitego rynku konieczne jest ujednolicenie systemów patentowych, w szczególności w dziedzinie własności intelektualnej. Skoro Konwencja o patencie europejskim oraz Porozumienie w sprawie patentów wspólnotowych są dalekie w obecnej sytuacji od praktycznego wykorzystania nie mogą one spełnić oczekiwanych celów.
Na zmniejszenie skuteczności wspomnianych umów wpływa fakt generowania ogromnych kwot związanych z wymogami przygotowania tłumaczeń wynikającymi z przepisów Konwencji o patencie europejskim i Porozumienia o patentach wspólnotowych. W związku z tym wymagane jest po pierwsze podjęcie określonych środków w celu zmniejszenia kosztów tłumaczeń. W zielonej księdze istnieją pewne wskazania ostrzegające przed wyeliminowaniem potrzeby tłumaczenia specyfikacji na języki wszystkich państw członkowskich. Na przykład wymaganie tłumaczenia wniosku patentowego zamiast specyfikacji, zaakceptowanie faktu dokonywania tłumaczenia tylko na niektóre języki, nie stosowanie sankcji unieważnienia patentu, chyba że przetłumaczony został na wszystkie języki. Oprócz tych przykładów sugeruje sie również „pakiet rozwiązań”. W związku z tym lepiej jest przyjąć tłumaczenie „warstwowe”. Nie istnieje potrzeba tłumaczenia specyfikacji w całości, skoro jednocześnie tłumaczony jest wniosek patentowy. „Warstwowanie” jest dokonywane w zakresie sposobu publikowania zaawansowanych streszczeń w języku urzędowym po publikacji wniosku, publikowaniu tłumaczenia jako całości, gdy patent jest zarejestrowany, tłumaczeniu całej specyfikacji przed jakimkolwiek działaniem właściciela patentu w celu skorzystania z prawa patentowego.
Jak widać nie w każdej sytuacji czy w każdych warunkach istnieje możliwość uniknięcia kosztów tłumaczenia. Uważa się, że ze względu na fakt braku jednego wspólnego języka, największą przeszkodą w ustanowieniu wspólnego systemu patentowego w Unii Europejskiej są koszty tłumaczenia. Rozwiązania sugerowane w zielonej księdze nie umożliwiają uniknięcia kosztów tłumaczeń, jakkolwiek koszty te mogą być rozłożone w czasie, szczególnie w przypadku tzw. „pakietowego środka”. Przy tego rodzaju rozwiązaniach nie jest możliwe zmniejszenie kosztów, a istnieje nawet prawdopodobieństwo ich wzrostu. Jednak na każdym z poziomów tłumaczeniu podlegają inne dokumenty. Dlatego kwalifikujący się wnioskodawcy unikną zbędnych wydatków.
Drugi problem podkreślany w Zielonej księdze dotyczy braku wspólnej jurysdykcji. Jak widać przy stosowaniu Konwencji w sprawie patentu europejskiego, sądy państw, stron konwencji mogą orzekać w odmienny sposób. Takie same wnioski wynikają w odniesieniu do Porozumienia w sprawie patentów wspólnotowych. Dlatego wystarczające dla rozwiązania problemu powinno być powołanie, w ramach Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, Wspólnego Komitetu Sędziowskiego.
Dla porównania skuteczności polityki stosowanej przez UE z innymi dużymi gospodarkami, szczególnie z USA, został opublikowany raport o nazwie Strategia lizbońska. Raport ten został przedstawiony w Lizbonie 23 -2 4 marca 2000 r. podczas posiedzenia Rady Europejskiej. Według raportu podstawowym problemem gospodarki UE jest trudność w jej przekształceniu w gospodarkę opartą na wiedzy. Strategia lizbońska jest dokumentem wyznaczającym UE cel zmiany do roku 2010 obecnej gospodarki na gospodarkę opartą na wiedzy. Strategia ma na celu przekształcenie gospodarki Unii w konkurencyjną, opartą na wiedzy, efektywnej sile roboczej i zrównoważonym rozwoju, wspierającą działania innowacyjnych, zmodernizowanych zabezpieczeniach społecznych i systemów edukacyjnych. Zgodnie z tym zakresem obejmuje ona kilka ważnych założeń, takich jak: wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw oraz zwiększenie maksymalnie poziomu zatrudnienia do 70% w 2010 r., a także wskazuje możliwości ich osiągnięcia. Raport sugeruje, że fakt braku prawa patentowego i regulacji, które mogą być skuteczne w UE w zakresie ochrony praw intelektualnych, stanowi czynnik osłabiający rozwinięte gospodarki.
Ustanowienie wspólnego systemu patentowego w ramach UE, stanowiące jeden z celów strategii lizbońskiej, może wydawać się dość trudne. Po pierwsze, ze względu na trudność w przezwyciężeniu problemów związanych z procesem zgłoszeń patentowych w państwach członkowskich. Ponadto wydaje się, że problem związany z wymogiem tłumaczenia także nie może zostać rozwiązany. Nawet, jeśli stosowana jest wspólna procedura dotycząca tłumaczeń, koszt wymogu certyfikacji nie może być zmniejszony, co stanowi poważną przeszkodę dla Unii na drodze do osiągnięcia celów strategii lizbońskiej.
4. Projekt regulacji dotyczący patentu wspólnotowego
a) Ogólne założenia
Między systemami patentowymi państw członkowskich UE została osiągnięta harmonizacja. Prawie wszystkie państwa członkowskie są stronami Konwencji paryskiej z 1883r. dotyczącej ochrony własności intelektualnej oraz Porozumienia TRIPS w ramach Światowej Organizacji Własności Intelektualnej. Co więcej, większość państw członkowskich jest stronami Konwencji o patencie europejskim. Pomimo tego regulacje poszczególnych państw członkowskich dotyczące patentów nadal obowiązują. Z drugiej strony, istnieje Porozumienie o patentach wspólnotowych, które jeszcze nie weszło w życie. Jak wiadomo, Konwencja luksemburska, która została podpisana w 1975 r. i zaktualizowana w 1989 r. w celu stworzenia wspólnego systemu patentowego pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej także nie weszła jeszcze w życie.
Rada Europejska przyznaje, że wady wspólnotowego systemu patentu wskazane w Zielonej księdze oraz Strategia lizbońska ma niekorzystny wpływ na rozwój ekonomiczny i konkurencyjność Unii oraz projekt rozporządzenia dotyczącego patentu wspólnotowego, stworzony w celu zapewnienia wynalazkom i wynalazcom w obrębie Unii wystarczającego poziomu ochrony prawnej.[97]
Celem projektu regulacji nie jest odrzucenie krajowych systemów patentowych, ani też zniesienie europejskiego systemu patentowego. Projekt planuje wprowadzenie trzeciego systemu, działającego obok systemu patentu europejskiego i krajowych systemów patentowych. W przypadku przyjęcia propozycji rozporządzenia wszystkie trzy systemy będą obowiązywać równolegle. Właściciele wynalazków będą korzystać z systemu, który jest dla nich odpowiedni i będą objęci ochroną tego systemu. Jeśli właściciel wynalazku wnosi o udzielenie ochrony na szczeblu wspólnotowym, może on ubiegać się o patent wspólnotowy, a jeśli jego celem jest ochrona krajowa, może on ubiegać się o ochronę systemu patentu krajowego.
Gdy oceniamy projekt rozporządzenia jako całość, wydaje się on być uzupełnieniem do Konwencji o patencie europejskim. Przede wszystkim, aby wynalazek mógł być uznany za kwalifikowany, muszą zostać przeprowadzone przez Europejski Urząd Patentowy niezbędne procedury obejmujące warunki, wnioski i procesy. Decyzja wydana w wyniku tych działań, już po dokonaniu oceny i rewizji, ma zostać opublikowana we Wspólnotowym Biuletynie Patentowym.[98] Jak widać Europejski Urząd Patentowy należy poddać reorganizacji w celu wypełnienia zadań, wynikających z projektu rozporządzenia. Pomimo tego, rozporządzenia w sprawie patentu wspólnotowego będą częścią struktury prawnej Unii.
b) System proponowany przez rozporządzenie
Prawa wynikające z patentu wspólnotowego należą, zgodnie z Konwencją monachijską, do właściciela wynalazku lub jego przedstawiciela. Jeśli chodzi o zgodność patentu z prawem, jedyna różnica względem Konwencji monachijskiej występuje w przypadku, gdy właściciel wynalazku jest pracownikiem, wówczas miejsce pracy tego pracownika będzie ustalone na podstawie art. 6 Konwencji rzymskiej na temat prawa właściwego dla zobowiązań umownych z 1980 r. (konwencja stała się źródłem projektu z dnia 17 czerwca 2008 r.) (TPTT, art. 4).
Artykuł 23 i inne artykuły Porozumienia o patentach wspólnotowych odnoszą się do praw wynikających z patentu wspólnotowego i zmiany podmiotu praw. Porozumienie o patentach wspólnotowych (art. 25) oraz art. 28 Porozumienia TRIPS są skuteczne w odniesieniu do odmowy zezwolenia na bezpośrednie lub pośrednie korzystanie z wynalazku przez osoby trzecie bez zgody prawowitego właściciela patentu (TPTT, art. 7-8). Do kwestii znajdujących się poza zakresem ochrony, TPS art. 27 i art. 4 TRIPS, zostały one odpowiednio określone (TPTT, art. 9).
W odniesieniu do skonsumowania praw, zgodnie z art. 28 Konwencji w sprawie patentu wspólnotowego oraz art. 13 Porozumienia w sprawie marki wspólnotowej, także zostały one określone (PTT, art. 10). Innymi słowy, pod względem zasady konsumpcji prawa, postanowienia Porozumienia w sprawie patentu wspólnotowego określają pole zastosowania.
Zgodnie z projektem, właściciel praw patentowych może udzielić licencji obejmującej obszar całej Wspólnoty lub tylko niektórych jej części. Licencja może być prosta lub wyłączna.
Zgodnie z projektem, jeśli patent wspólnotowy wykorzystywany jest w niewystarczającym stopniu lub w ogóle nie jest używany, Komisja może wybrać metodę obowiązkowego licencjonowania. W wykrywaniu niewystarczającego korzystania lub całkowitego nie korzystania z patentu, nie ma różnicy między produktami wytworzonymi w państwach członkowskich Wspólnoty oraz tymi przywożonymi (TPTT, art. 21). Ma to na celu zapewnienie wykorzystania patentu wspólnotowego poprzez obligatoryjne zasady licencjonowania. Prawo obowiązkowego licencjonowania wynikające z zakresu projektu nie przysługuje państwom członkowskim, przysługuje natomiast Komisji.
Proponuje się w projekcie regulacji, że "Wspólnotowy Trybunał Własności Intelektualnej" powinien być ustanowiony w celu zapewnienia jedności w zakresie ochrony patentowej (TPPT, art. 30).[99] Sądy te będą organizowane jako sądy pierwszej instancji i sądy apelacyjne. Kwestia ta jest również szczegółowo traktowana w projekcie przygotowanym przez Komisję Wspólnoty w odniesieniu do decyzji Rady z dnia 23.12.2003 w związku z utworzeniem sądów patentowych pierwszej instancji i sądów apelacyjnych.[100] We wniosku przyjęto, że zgłoszenia patentowe wynikające z krajowych systemów patentowych państw członkowskich będą stosowane przez sądy państw członkowskich, natomiast dla wniosków o ochronę podlegających Konwencji o patencie europejskim stosowany będzie system ochrony wskazany zgodnie z Porozumieniem. Jednak nie ma takiego systemu ochrony w systemie patentu wspólnotowego, co wywołuje szereg pytań dotyczących wagi patentu wspólnotowego. W związku z tym utworzenie części sądowej wspólnotowego systemu patentowego stanowi podstawę tego systemu.
Według przepisu dodanego w art. 225 (a) Traktatu nicejskiego, Rada może powoływać izby sądowe do rozpatrywania decyzji i procedur w niektórych obszarach na wniosek Komisji i po konsultacjach z Parlamentem Europejskim lub na wniosek Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i po konsultacjach z Komisją. Na mocy tego przepisu Rada otrzymuje kompetencje do ustanowienia izb sądowych. Jednakże art. 229 (a) wprowadza warunek, iż Rada na wniosek Komisji i po konsultacjach z Parlamentem Europejskim może przyjąć przepisy udzielające upoważnienia do orzekania przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości oraz może określić zakres kompetencji tego organu w odniesieniu do sporów dotyczących stosowania przepisów wspólnotowych, regulujących prawo własności przemysłowej, które zostały wydane na podstawie niniejszego Traktatu. Opierając się na postanowieniach Traktatu, przygotowany został projekt regulacji dotyczącej ustanowienia wspólnotowego sądu własności intelektualnej.
Fakty przyjęcia projektu regulacji dotyczącego sądów własności intelektualnej nie oznacza, że problemy dotyczące patentu wspólnotowego zostały zakończone, skoro nie można powiedzieć, że istnieje wystarczający poziom harmonizacji wśród państw członkowskich Wspólnoty w sprawie stosowania wspólnego patentu. Mimo, iż w oficjalnych tekstach wspólnotowych przyjmuje sie, że istnieje naturalna harmonia między ustawodawstwem państw członkowskich (wszystkie państwa członkowskie są członkami Konwencji paryskiej z 1883 i Porozumienia TRIPS, a większość z nich jest członkami Konwencji w sprawie patentu europejskiego) różnice w stosowanych procedurach nie zostały jeszcze wyeliminowane.
Co ważniejsze, nie jest możliwe stwierdzenie, że poważne przeszkody dla stworzenia wspólnego systemu patentowego zostały lub, że wkrótce zostaną wyeliminowane. Pierwsza i największa z nich to koszt tłumaczenia. Kolejna różnica wynika z procedur stosowanych przez organy sądowe państw członkowskich.