Wykład 3

Wykład 3

Argumenty tradycyjne i

współczesne na rzecz

protekcjonizmu

Wykład 3

Wykład 3

Tradycyjne argumenty na rzecz

protekcjonizmu

Cechą wyróżniającą jest ich oparcie na

klasycznych teoriach handlu
międzynarodowego.

Można je podzielić na argumenty
niesłuszne oraz argumenty słuszne w

określonych okolicznościach.

Wykład 3

Wykład 3

Tradycyjne

argumenty

niesłuszne

słuszne

w określonych

warunkach

Wykład 3

Wykład 3

Argumenty niesłuszne:



wprowadzenie środków

protekcjonistycznych pozwala zwiększyć

zatrudnienie i produkcję w wyniku

efektu mnożnikowego

spowodowanego zmniejszeniem

importu i przesunięciem części

popytu na dobra krajowe



wprowadzenie środków

protekcjonistycznych pozwala ochronić

pracę krajową przed tanią pracą

zagraniczną

Wykład 3

Wykład 3



wprowadzenie środków
protekcjonistycznych pozwala
poprawić bilans handlowy



cło naukowe

Wykład 3

Wykład 3

Argumenty słuszne w określonych

warunkach

Wprowadzenie posunięć
protekcjonistycznych umożliwia:



poprawę relacji wymiennych
danego kraju



ochronę przemysłu raczkującego
(infant industry)



zapewnienie wpływów państwu

Wykład 3

Wykład 3



korektę ułomności rynku

(np. do czynników zakłócających mechanizm

rynkowy można zaliczyć istnienie tzw.

korzyści zewnętrznych i kosztów

zewnętrznych)

korzyści/koszty zewnętrzne powstają

wówczas, gdy produkcji lub konsumpcji

towarzyszą korzyści/straty odczuwane

przez osoby lub przedsiębiorstwa nie

zaangażowane bezpośrednio w proces

produkcji lub konsumpcji

Wykład 3

Wykład 3

Wprowadzenie środków protekcji

tłumaczy się także koniecznością

podjęcia kroków odwetowych lub

wyrównujących warunki konkurencji.

Do tego typu argumentów należy

przede wszystkim postulat

wprowadzenia ceł

antydumpingowych oraz postulat

konieczności wyrównania

subsydiów stosowanych za

granicą.

Wykład 3

Wykład 3

Argumentem za wprowadzeniem

polityki protekcjonistycznej mogą być
także względy:

- społeczne,
- kulturowe
- bezpieczeństwa kraju.

Wykład 3

Wykład 3

W świetle licznych badań empirycznych, wyższy niż

przeciętny poziom protekcjonizmu w krajach

rozwiniętych występował w sektorach, które/w których:



są pracointensywne, zatrudniają niskokwalifikowaną i

niskopłatną siłę roboczą,



wytwarzają raczej finalne dobra konsumpcyjne, niż

półfabrykaty czy komponenty do produkcji,



poziom handlu wewnątrzgałęziowego jest niski,



produkcja danych dóbr jest skoncentrowana

regionalnie,



konsumenci dóbr nie są silnie geograficznie

skoncentrowani (aglomeracje),



występuje wysoka penetracja importu (stosunek

importu do krajowej produkcji (lub konsumpcji) danego

dobra), lub wzrastała szybko.

Wykład 3

Wykład 3

Współczesne argumenty na

rzecz protekcjonizmu

Cechą wyróżniającą jest ich

oparcie na współczesnych
teoriach handlu
międzynarodowego.

Wykład 3

Wykład 3

Współczesne

argumenty

strategiczna

polityka

handlowa

polityka

przemysłowa

Wykład 3

Wykład 3

Strategiczna polityka handlowa

jest koncepcją wyjaśniającą, w jakich
warunkach dany kraj może, kosztem
partnera, uzyskać korzyści przez
wprowadzenie subsydiów.

Wykład 3

Wykład 3

Koncepcja strategicznej polityki handlowej –

model P. Krugmana z 1984 r.

Hipoteza: ochrona krajowego rynku, w pewnych

warunkach, może być czynnikiem sprzyjającym
wzrostowi eksportu krajowego monopolisty.

Inspiracją dla tego modelu było przekonanie

amerykańskich biznesmenów, że producenci
japońscy, korzystając z protekcji rynku krajowego,
mogą łatwej konkurować z nimi na rynkach
międzynarodowych.

Wykład 3

Wykład 3

Model oparty jest na trzech ważnych założeniach:

1. Występuje konkurencja oligopolistyczna, a rynki są

rozdzielone. Dla uproszczenia przyjęto, że występują

dwie firmy, pochodzące z dwóch państw (kraju i

zagranicy), które wytwarzają towary, będące bliskimi

substytutami i konkurują na wielu rynkach.
Uproszczenie: firmy konkurują wielkością dostaw.

2. Występują korzyści skali produkcji. W modelu

podstawowym mają one charakter statyczny, tzn.

wzrost wielkości produkcji prowadzi do obniżki kosztu

krańcowego produkcji. Natomiast w wersji

dynamicznej, korzyści skali produkcji wynikają ze

zwiększenia wydatków na badania i rozwój lub z

akumulacji doświadczenia (procesu uczenia się),

nabytego w czasie wytwarzania danego dobra.

Wykład 3

Wykład 3

Czy stosowanie określonych narzędzi

polityki handlowej może zmienić

istniejącą równowagę na korzyść

krajowego producenta???

Wykład 3

Wykład 3

3. Rząd wprowadza środki, które całkowicie

eliminują z rynku krajowego firmę

zagraniczną. Mogą to być np. prohibicyjne

cła lub „odpowiednie” zakupy rządowe.

Wykład 3

Wykład 3

Model P. Krugmana – konkurencja

między Boeingiem a Airbusem

Wykład 3

Wykład 3

Korzyści wynikające z zastosowania

subsydiów w modelu Krugmana:

1.

Airbus może uzyskać korzyści skali produkcji, w

tym przede wszystkim korzyści związane z

praktyczna nauką. Mogą one całkowicie

zniwelować straty społeczne wynikłe z

przeznaczenia części wpływów z podatków na

subsydiowanie produkcji.

2.

Pomoc finansowa państwa może pozwolić

producentowi samolotów na osiągnięcie

dodatkowych korzyści wynikających z

pozytywnego oddziaływania niektórych rodzajów

produkcji na całość gospodarki.

Wykład 3

Wykład 3

Krytycy:

1.

twierdzą, że istnieje niewielkie

prawdopodobieństwo trafnego wytypowania

przez państwo przemysłów strategicznych

2.

wskazują na realne niebezpieczeństwo

wyhodowania nowych grup interesów

domagających się stałej protekcji

3.

wskazują na groźbę sprowokowania środków

odwetowych, gdyż strategiczna polityka

handlowa jest klasycznym przykładem działań

zubażających sąsiada.

Wykład 3

Wykład 3

Model Dixita (1988) - analiza konkurencji

amerykańsko-japońskiej w latach 1979-1983



Założenie: optymalna strategiczna polityka

handlowa wymaga stosowania równocześnie

odpowiednich subwencji produkcyjnych i ceł

importowych.



Wniosek: optymalne subwencje silniej oddziałują

na poziom dobrobytu (+51 mln USD), niż

optymalne cła (+17 mln USD). Te drugie z kolei

silniej oddziałują na dochody fiskalne państwa i

wielkość produkcji. W obu przypadkach występują

znaczne zmiany wielkości produkcji, pod wpływem

strategicznej polityki handlowej, przy stosunkowo

niewielkich zmianach poziomu dobrobytu.

Wykład 3

Wykład 3

Model Smitha (1994) - analiza skutków
stosowania dobrowolnych ograniczeń
eksportowych (VER) na rynku europejskim
w latach osiemdziesiątych



Wniosek: w większości przypadków
stosowanie strategicznej polityki
handlowej zwiększa zyski krajowych
producentów, ale obniża równocześnie
wielkość dobrobytu w krajach
europejskich.

Wykład 3

Wykład 3

Model Venablesa (1994) - parametry modelu

były kalibrowane w oparcie o dane przemysłowe z

sześciu dużych krajów europejskich, a skutki

analizowane dla gospodarki brytyjskiej.

Przedmiotem analizy były cła importowe i podatki

eksportowe.



Wnioski:

Polityka handlowa może wywoływać duże

zmiany w wielkości produkcji, ale skutki

dobrobytowe są relatywnie niewielkie

Skuteczność polityki handlowej wzrasta wraz

ze wzrostem poziomu koncentracji (oligopolizacji)

danej gałęzi przemysłu.

Wykład 3

Wykład 3

Polityka przemysłowa jest polityką państwa

zmierzającą do rozwoju gałęzi i branż przemysłu

uznawanych za nowoczesne.

Dążąc do osiągnięcia tego celu, państwo stosuje

różne środki:
subsydia, ulgi podatkowe, subsydiowanie prac
badawczych i rozwojowych, tanie kredyty,
gwarancje kredytowe oraz odstępstwa od
stosowania niektórych przepisów
antymonopolowych.

Wykład 3

Wykład 3

U podstaw prowadzenia polityki
przemysłowej leżą dwie koncepcje
teoretyczne:
1. strategiczna polityka handlowa -
wyjaśnia zasadność stosowania w
niektórych sytuacjach subsydiów
2. koncepcja dynamicznych przewag
komparatywnych - stara się stworzyć
teoretyczne podstawy ingerencji państwa
w kształtowanie struktury produkcji.

Wykład 3

Wykład 3

Nadrzędne cele polityki przemysłowej:

a) cel komercyjny,
b) cel w postaci internalizacji efektów

zewnętrznych;

c) cel bezpieczeństwa zaopatrzeniowego;
d) cel socjalny.

Cele te są jednocześnie kryterium selekcji
dziedzin produkcji.

Wykład 3

Wykład 3

Ad. a). Z punktu widzenia celu komercyjnego rząd

dokonuje wyboru priorytetowych dziedzin

produkcji kierując się ich możliwościami

rozwojowymi, zwłaszcza na rynkach

zagranicznych. Wybiera się więc dziedziny o

stosunkowo największym potencjale

konkurencyjnym, a konsekwencją ma być

promowanie rozwoju danej dziedziny.

Ad. b). Jeżeli rząd ma na celu internalizację efektów

zewnętrznych, to jako priorytetowe dziedziny

określa te, które generują korzyści zewnętrzne,

ogranicza zaś rozwój dziedzin, z którymi wiążą się

koszty zewnętrzne dla podmiotów gospodarczych.

Wykład 3

Wykład 3

Ad. c). W przypadku przyjęcia za cel bezpieczeństwa

zaopatrzeniowego rząd określa jako priorytetowe

dziedziny podstawowe dla krajowego bilansu

zaopatrzeniowego. Są to tzw. dziedziny

strategiczne. Zazwyczaj za takie uznaje się (obok

produkcji zbrojeniowej) produkcję żywności oraz

sektor surowcowo-energetyczny.

Ad. d.) Cel socjalny oznacza, że rząd wspomaga

istnienie dziedzin produkcji głównie po to, aby

utrzymać w nich miejsca pracy.

Wykład 3

Wykład 3

Prekursor polityki przemysłowej:

Japonia

Wykład 3

Wykład 3

Wnioski ze stosowania polityki przemysłowej:

1.

Trudno jest jednoznacznie stwierdzić, że polityka

przemysłowa jest czynnikiem pozwalającym osiągnąć

wyższą dynamikę rozwoju gałęzi uznawanych za

nowoczesne.

2.

Państwo nie dysponuje wystarczającą wiedzą, aby wybrać

gałęzie przemysłu czy przedsiębiorstwa, które miałyby

otrzymać wsparcie.

3.

Dążenie do nasycenie przemysłu nowoczesnymi

gałęziami jest w pewnym stopniu działaniem

zmierzającym do przechwycenia kosztem partnerów

korzyści zewnętrznych związanych z uruchomieniem

niektórych rodzajów produkcji zapewnienie im dużego

zbytu.
Jest zatem posunięciem przyczyniającym się do

zmniejszenia globalnych korzyści z udziału w

międzynarodowym podziale pracy.

Wykład 3

Wykład 3

Polityka przemysłowa w Polsce

Wykład 3

Wykład 3

Instrumenty polityki handlowej:

1.

Taryfowe

2.

Pozataryfowe
a. bezpośrednie – są ukierunkowane na
realizację celów polityki handlowej,
wpływają wprost na wielkość obrotów
b. pośrednie – nie są stosowane do
regulowania wielkości handlu lecz do
realizacji potrzeb wewnętrznych a ich
wpływ na handel jest skutkiem ubocznym
a nie najważniejszym

Narzędzia

Znaczenie po Rundzie

Urugwajskiej

Narzędzia taryfowe
cło
plafon taryfowy
kontyngent taryfowy

maleje
maleje
maleje

Narzędzia pozataryfowe bezpośrednie
ilościowe:
ograniczenia ilościowe (kwoty)
dobrowolne ograniczenia eksportu (VER)

fiskalne:
subwencje eksportowe
dopłaty do kredytów eksportowych
podatek graniczny
administracyjne:
licencje importowe i eksportowe
obowiązkowe procedury celne
minimalne wymogi eksportowe
„przepisy domieszkowe"
procedury antydumpingowe

maleje
eliminacja

maleje
bez zmian
dopuszczalny

maleje
maleje
maleje
bez zmian
rośnie

Narzędzia pozataryfowe pośrednie
fiskalne:
subwencje regionalne
subwencje produkcyjne

administracyjne:
normy techniczne
normy sanitarne
normy ekologiczne
wymogi dotyczące opakowań i etykiet
reguły pochodzenia towarów
ograniczenia dewizowe

rośnie
maleje

rośnie
rośnie
rośnie
bez zmian
rośnie
bez zmian

Wykład 3

Wykład 3

Dziękuję za uwagę