3. Wybrane definicje aktywności fizycznej

Definicja aktywności fizycznej

 

Aktywność fizyczna to “jakikolwiek ruch ciała związany z kurczeniem się mięśni, który zwiększa wydatek energetyczny powyżej poziomu spoczynkowego”¹. Pojecie aktywności fizycznej obejmuje wysiłek podczas uprawiania sportu, zajęcia podejmowane w czasie wolnym, a również takie codzienne zajęcia, jak energiczne chodzenie, prace domowe oraz praca zawodowa związana z wysiłkiem fizycznym. Aktywność fizyczna jest czynnikiem silnie wpływającym na zdrowie i jakość życia.  

 

Korzyści wynikające z aktywnego stylu życia

 

Istnieje wiele korzyści zdrowotnych wynikających z aktywności fizycznej, które dotyczą wszystkich grup wiekowych. Należą do nich¹:

• Zmniejszone ryzyko chorób serca i układu krążenia na tle miażdżycy

• Lepsza kontrola wagi ciała

• Zdrowe kości

• Niższe ryzyko depresji

Czynniki wpływające na podejmowanie aktywności fizycznej

 

Podjecie aktywności fizycznej nie jest po prostu wynikiem pragnienia, by stać sie osobą aktywną. W dużej mierze decydują o tym czynniki środowiskowe. Na przykład planowanie urbanistyczne może mieć istotne znaczenie wspomagające chęć do jazdy na rowerze lub chodzenie do pracy pieszo oraz wspierające poczucie bezpieczeństwa. Uruchomienie pryszniców w zakładach pracy może znacznie ułatwić podjęcie decyzji o korzystaniu z roweru przy dojeździe do pracy.

 

3. Wybrane definicje aktywności fizycznej

1. Aktywność fizyczna to każdy rucha ciała konieczny do codziennego życia lub część programu ćwiczeniowego

2. Aktywność fizyczna to każdy rucha ciała wyzwalany przez mięśnie szkieletowe, który powoduje wydatek energetyczny

3. Aktywność ruchowa jest to jest to ruch ciała człowieka który znajduje swój wyraz w wydatku energii na poziomie powyżej tempa metabolizmu spoczynkowego

4. aktywność fizyczna - jest to dowolna forma ruchu ciała lub jego części, spowodowana przez mięśnie szkieletowe, przy którym wydatek energii przekracza wartość energii spoczynkowej.

5. Przez aktywność fizyczną (nazywaną także zamiennie aktywnością ruchową) rozumiemy wszelką działalność związaną z wykonywaniem dowolnego ruchu czy wysiłku fizycznego (Kłosowski 1999)

 Zalecenia europejskie (oparte na zaleceniach WHO³)

- Co najmniej 30 minut aktywności fizycznej dziennie o umiarkowanej intensywności przez 5 dni w tygodniu

Lub

Co najmniej 20 minut aktywności fizycznej o dużej intensywności przez 3 dni w tygodniu

-Aktywność fizyczna może być dzielona na kilka bloków. Każdy z nich powinien trwać co najmniej 10 minut.

-Przez 2-3 dni w tygodniu należy stosować dodatkową aktywność fizyczną, aby wzmocnić mięśnie

9. Aktywność ruchowa osób poruszających się na wózkach - paraplegia

Istnieje wielość rodzajów uszkodzeń rdzenia kręgowego. Ogólnie jednak sprowadzają się one do dwóch podstawowych: uszkodzeń całkowitych i częściowych, od których, zależą możliwości funkcjonalne chorego. W przypadkach całkowitego uszkodzenia rdzenia stwierdza się u chorych brak czucia powierzchniowego i głębokiego oraz funkcji dowolnych mięśni, na tych poziomach, na których uległy zniszczeniu segmenty rdzeniowe, i poniżej nich. Dlatego też uszkodzenie w odcinku szyjnym rdzenia nazywane jest tetraplegią lub quadriplegią, inaczej zespołem porażenia czterokończynowego, zaś uszkodzenie całkowite rdzenia w części piersiowej i niższych nosi miano paraplegii, tj. zespołu symetrycznego porażenia dwukończynowego.

Charakter uszkodzeń częściowych rdzenia, w związku z niejednolitym obrazem upośledzenia funkcji neurologicznych, zdeterminowanych wysokością uszkodzonego segmentu rdzenia oraz głębokością i rozległością jego uszkodzenia jest bardziej zróżnicowany i powoduje wiele różnorodnych zjawisk

Przy uszkodzeniu odcinka piersiowego występuje pełne działanie rąk i palców. Na poziomie Th1, tzw. wysokiej paraplegii, słaba jest jednak równowaga w pozycji siedzącej, a i niekiedy - raczej rzadko - występują zaburzenia oddechowe. Zdecydowanie lepsza stabilizacja, ze względu na większą ruchomość górnej części tułowia, jest przy uszkodzeniu Th2-Th5. Czucie zachowane jest od poziomu przepony. Osoby z uszkodzeniem Th6-Th12 mogą oddychać mięśniami klatki piersiowej, w związku z czym są zdolne do dużego wysiłku fizycznego.

Wykazują możliwości stania w aparatach szynowo-opaskowych. Uszkodzenie na poziomie pierwszego i drugiego segmentu lędźwiowego (L1-L2) umożliwia chodzenie za pomocą aparatów szynowo-opaskowych i kul.

Osoby z uszkodzeniem L3-L4 mają zachowane czucie mięśni bioder i kolan. Natomiast uszkodzenie L5-S1 pozwala na działanie niektórych mięśni bioder, kolan, stawów skokowych i stóp. Osoby z uszkodzeniem końcowej części rdzenia S2-S4 posiadają niezależność samoobsługową i lokomocyjną, często też zachowaną funkcję pęcherza i kiszki stolcowej.

Z przedstawionych możliwości funkcjonalnych osób z para- i tetraplegią wynika również konieczność posiadania przez nie wózka inwalidzkiego jako podstawowego środka lokomocji. Wózek taki, z napędem ręcznym bądź elektrycznym, z wbudowanymi niekiedy najnowszymi systemami komputerowymi, powinien być zaopatrzony w poduszkę przeciwodleżynową, również różnych generacji.

Korzyści z ćwiczeń fizycznych:

- zwiększenie sprawności fizycznej

- większa samodzielność

- wstęp do balansu na wózku

- mniejsze ryzyko kontuzji

- pozytywne zmęczenie

- poprawa samopoczucia

- pozbycie się zbędnej tkanki tłuszczowej

- zwiększenie siły mięśniowej

- zwiększenie wydolności krążeniowo - oddechowej

- poprawa stanu zdrowia

- obniżenie ryzyka wystąpienia problemów sercowo - naczyniowych

- obniżenie ryzyka wystąpienia wtórnych powikłań związanych z poruszaniem się na wózku

inwalidzkim

- zmniejszenie stresu podejmowania aktywności w życiu codziennym

- zdrowszy organizm

Zalecenia:

- podczas ćwiczeń pić dużo płynów aby: nie dopuścić do zagęszczenia moczu, nie spowodować odwodnienia organizmu, wypłukiwać z organizmu substancję toksyczne oraz przepłukiwać drogi moczowe

- brak energii uzupełniamy poprzez jedzenie czekolady lub picie płynów energetycznych

- prawidłowe oddychanie podczas ćwiczeń, pogłębiony wdech nosem i wydłużony wydech ustami przy wysiłku

- ćwiczenia w pełnym zakresie ruchu

- sposób wykonania - zazwyczaj wykonywane 2 serie, przy czym jedna bardziej dynamiczna

- około 2 min przerwy podczas ćwiczeń

Przeciwwskazania:

- odleżyny uniemożliwiające spędzanie znacznej ilości czasu na wózku

- podczas treningu nie pijemy kawy, ani herbaty, gdyż wypłukują minerały, a w szczególności magnez i jego związki

16. Astma Oskrzelowa

Astma oskrzelowa jest przewlekłą choroba układu oddechowego charakteryzująca się stanem zapalnym dróg oddechowych, zwiększoną wrażliwością oskrzeli na drażniące czynniki swoiste i nie swoiste, utrudnionym przeoplywem powietrz przez zwężone oskrzela w wyniku skurczu ich mięśni, obrzękiem błony śluzowej i nadmiernym wydzielaniem przez gruczoły śluzowe lepkiego śluzu. Objawy te są odczynem immunologicznym na alergen. Astma może być zewnątrzpochodna( atopowa) lub wewnątrzpochodna( niestopowa). Ta pierwsza uwarunkowana jest genetycznie i występuje dziedzicznie, a jej objawy pojawiają się już u dzieci lub młodzieży, druga - rozwija się u osób dorosłych po przebyciu zakażenia wirusowego lub bakteryjnego.

Chorzy na astmę oskrzelową reagują na działanie rożnych bodźców skurczem oskrzeli, przekrwieniem i obrzękiem błony śluzowej oraz wydzielaniem trudnej do odkrztuszenia wydzieliny, prowadzącymi do duszności. Zwiększenie oporów w drogach oddechowych jest przyczyna utrudnienia wdechu, który wykonywany jest z udziałem pomocniczych mięśni wdechowych. Z jeszcze większym trudem wykonywany jest wydech, angażujący pomocnicze mięśnie wydechowe. Napady duszności mogą występować z rożnym nasileniem i częstotliwością. W czasie ciężkiego napadu duszności chory przyjmuje charakterystyczna pozycje stojąca lub siedząca, w której trzyma się rękami okolicznych przedmiotów. Powoduje to stabilizacje obręczy barkowej i ułatwienie pracy pomocniczym mięśniom wdechowym.

Rehabilitacja chorych na same oskrzelową obejmuje przede wszystkim wykrycie czynnika drażniącego miarę możliwości unikanie go. Leczenie farmakologiczne ma na celu likwidacje stanu zapalnego oskrzeli i zmniejszenie ich nadmiernej wrażliwości. Stosowane SA również leki rozszerzające oskrzela i przeciwzapalne/

Oprócz leczenia farmakologicznego duże znaczenie w rehabilitacji chorych na astmę oskrzelową mają ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia skutecznego kaszlu, oraz ćwiczenia zwiększające sprawność i wydolność chorego. Bardzo istotna jest też psychoterapia, gdyż napady duszności wywołują u chorych lęk oraz reakcje nerwicowe, które z jednej strony utrudniają rehabilitację, a z drugiej mogą być jednym z czynników sprzyjających występowaniu tych napadów.

Celami rehabilitacji są:

- poprawa dolnożebrowego toru oddychania

- zwiększenie siły i ruchomości przepony

- zwiększenie siły mięśni brzucha

- nauczenie chorego zapobiegania napadom duszności

- nauczenie chorego postępowania podczas napadow duszności

Istotne znaczenie ma umiejętność przerywania napadu duszności i zapobiegania mu. Chory powinien zażyć leki rozszerzające oskrzela oraz przyjąć pozycje siedzącą z lekkim pochyleniem do przodu i ułożeniem przedramion na stole lub oparciu krzesła. Ułatwia ona rozluźnienie mięśni. W tej pozycji chory stara się wykonywać spokojne oddechy, unikając zbyt forsownego wydechu.

Mimo że chorzy na astmę oskrzelową niechętnie podejmują wysiłki fizyczne, należy ich do nich zachęcić Jest to spowodowane napadami duszności po przekroczeniu pewnego progu intensywności wysiłku, co określa się jako astmę powysiłkową. Oprócz wielkości obciążenia dużą role w jej powstawaniu maja warunki klimatyczne, w jakich odbywają się ćwiczenia zwłaszcza zmiany temperatury i wilgotności. Obecnie ryzyko występowania astmy powysiłkowej zostało znacznie ograniczone, ale mimo to ćwiczenia fizyczne dla chorych na astmę oskrzelową, muszą odbywać się według ściśle określonych zasad:

- Stan chorego musi być stabilny

- jego natężona pojemność wdechowa pierwszosekundowa nie mniejsza niż 80 % normy.

- ćwiczenia powinny być prowadzone w czystym, ciepłym i odpowiednio wilgotnym pomieszczeniu

- należy unikać podłoża gromadzącego kurz, będącego jednym z najczęstszych alergenów

- ćwiczenia na wolnym powietrzu wymagają dobrych warunków atmosferycznych

- WSKAZANY JEST TRENING INTERWAŁOWY, POLEGAJĄCY NA WYKONYWANIU KRÓTKOTRWAŁYCH WYSILKÓW FIZYCZNYCH ODDZIELONYCH PRZERWAMI.

- na 15 min przed rozpoczęciem ćwiczeń chory powinien zażyć wziewny lek rozszerzający oskrzela, co zmniejsza ryzyko powysiłkowej duszności

- ćwiczenia powinny być wykonywane 4 - 5 razy w tygodniu, a ich intensywność określa się indywidualnie.

- chorym na astmę oskrzelową można zalecać także rekreacyjne uprawianie usportow, w których wysiłek ma charakter interwałowy

19. Aktywność fizyczna jako metoda radzenia sobie ze stresem

Stres jest zjawiskiem biologicznym, stanowiącym reakcję organizmu na jakiekolwiek stawiane mu wymagania: fizyczne lub psychiczne. Innymi słowy, stresem określa się wszystkie bodźce, które zmieniają stopień gotowości człowieka do działania. Dzięki nim życie nie jest monotonne, krótkotrwały stres jest zjawiskiem mobilizującym, pomaga nam przezwyciężać trudności. Jeżeli natomiast dociera do nas zbyt wiele bodźców, wówczas zaczynamy odczuwać dyskomfort. Jeżeli wciąż jesteśmy poddawani silnemu oddziaływania bodźców, znacząco pogarsza się nasze samopoczucie, zdrowie i wreszcie może dojść do poważnych zaburzeń. Dobre opanowanie radzenia sobie ze stresem zapewni nam komfort życia - uchroni przed nudą, ale i przed zmaganiami ponad nasze siły.

Główne przyczyny stresu:

-środowisko pracy: presja czasu, chęć sprostania wymaganiom szefa, nadmiar obowiązków, perfekcjonizm, obawa porażki, utraty pracy, brak pracy itp.;
-środowisko życia: hałas, tłok, korki, załatwianie spraw w urzędach;
-rodzina: trudności w kontaktach z partnerem, śmierć bliskiej osoby, rozwód, chęć bycia idealnym rodzicem;
-psychologiczne: lęk przed utrata kontroli lub wymaganiami postrzeganymi przez nas, jako przerastające nasze możliwości;
-stres biologiczny: w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia;
-długotrwałe zmęczenie lub wyczerpanie - jest następstwem długotrwałego oddziaływania wytężonej pracy, nauki; może się pojawiać, gdy stawiamy sobie wygórowane wymagania.

Oznaki ostrego stresu krótkotrwałego:

• pobudzenie emocjonalne,

• wzrost ciśnienia krwi,

• przyspieszenie akcji serca,

• przyspieszenie oddechów,

• suchość w ustach,

• "gęsia skórka",

• wzrost stężenia cukru we krwi.

Długotrwały stres może wywołać negatywne skutki zdrowotne, takie jak:

• choroby serca,

• chorobę niedokrwienną serca ,

• zawał,

• zaburzenie rytmu serca,

• nadciśnienie tętnicze,

• chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy,

• wysoki poziom cholesterolu we krwi,

• nerwice,

• bezsenność,

• obniżenie odporności,

• zaburzenia miesiączkowania,

• zaburzenia erekcji.

19. Aktywność fizyczna jako skuteczna metoda radzenia sobie ze stresem.

Uprawianie jakiejkolwiek dyscypliny sportu związane jest z rywalizacją i hierarchizacją. Dlatego też może być to doskonałe lekarstwo na walkę ze stresem. Doskonałymi dyscyplinami, które pomagają sobie radzić ze stresem są szeroko rozumiane sporty walki. Godzina zajęć ze sportów walki pozwala na wyładowanie negatywnych emocji, co jest bezcenne dla przywrócenia równowagi psychicznej i fizycznej.

Bardzo dobrym sposobem walki ze stresem są wszelkie metody pochodzące z Dalekiego Wschodu. Mnisi od wieków starali się doskonalić formy idealnego połączenia ciała i umysłu, aby uzyskać pełną harmonię. Wśród metod rodem z Dalekiego Wschodu, na rozładowanie stresu polecana jest joga. Działa odprężająco na ciało i umysł. Wykonywanie ściśle określonych ruchów ma olbrzymi wpływ na poprawę kondycji psychicznej. Natomiast odpowiednie sterowanie oddechem daje możliwość maksymalnego wyciszenia i odprężenia wewnętrznego.

Dobrą metodą walki ze stresem są również ćwiczenia Tai Chi. Wykonywanie ćwiczeń zmniejsza napięcia mięśni i ma wpływ na poprawę krążenia. Tai Chi pomaga zredukować stres, ale jeszcze lepsze efekty uzyskać można wykonując ćwiczenia na świeżym powietrzu.

Sport to jedna z najtańszych i najbardziej skutecznych metod walki ze stresem. Bardzo ważna jest regularność, gdyż tylko zapewnia nam możliwość osiągnięcia wewnętrznego spokoju i fizycznej równowagi. Dodatkowo, gdy będzie aktywni fizycznie, poprawimy nie tylko naszą psychikę, ale również sylwetkę i ogólne samopoczucie. Podczas uprawiania sportu w mózgu wydzielają się endorfiny odpowiedzialne za dobry nastrój. A więc ruch na świeżym powietrzu wystarczy, aby poprawić sobie humor i oderwać się od stresujących myśli.

Sport jest najskuteczniejszą metodą redukcji napięcia fizycznego i psychicznego. Wielość dyscyplin pozwala wybrać każdemu, co najbardziej lubi i co najskuteczniej go odpręża. Polecane jest pływanie, bieganie, tenis, sporty zespołowe, sporty walki, jazda na rolkach i rowerze, a także kilkunastominutowy spacer. Badania wykazały, że właściciele psów są zdrowsi i bardziej odporni na stres niż ludzie ich nieposiadający. Nic tak nie pomaga jak kilkadziesiąt rzutów patykiem, za którym goni uszczęśliwiony czworonóg.

Relaksacja

Podstawową metodą pozwalającą na bieżąco likwidować skutki stresu jest relaksacja. Relaksacja nie jest rzeczą trudną, ale jak wszystkiego trzeba się jej nauczyć. Istnieje wiele metod relaksacji, niektóre z nich są bardzo rozbudowane i samodzielne ich opanowanie jest  trudne, gdyż wymaga czasu i samozaparcia, inne są proste. Wszystkie jednak opierają się na tych samych zasadach i wykorzystują te same  techniki, które musimy poznać, jeśli chcemy skutecznie stosować te  metody.

Ogólnie możemy powiedzieć, że podstawową zasadą i celem relaksacji jest uwolnienie ciała od napięć mięśniowych i  osiągnięcie stanu wyciszenia, w którym nasz organizm wypoczywa, harmonizuje się, odświeża swoją energię i powraca do normy.

Osiągnięcie  takiego stanu nie proste i wymaga  systematycznych ćwiczeń. Jest tak, dlatego, ponieważ większość ludzi praktycznie cały czas pozostaje w stanie napięcia i nie uświadamia sobie  głębszych napięć w ciele.

Ćwicząc, po pewnym czasie udaje się dostrzec takie napięcia i stopniowo od nich uwolnić, dlatego właśnie regularne ćwiczenia są konieczne.

5. Trening zdrowotny osób z cukrzyc ą typu II

Cukrzyca - grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynikającą z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki beta trzustki. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.

Najczęstszą postacią cukrzycy jest cukrzyca typu 2, polegająca na zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę (insulinooporność). Stan ten wymaga produkcji nadmiernej ilości insuliny, co w dalszym przebiegu choroby przekracza zdolności wydzielnicze trzustki. W cukrzycy typu 2, dochodzi do uszkodzenia komórek beta w wyspach trzustki i upośledzenia, a później zaprzestania wydzielania insuliny.

Wysiłek fizyczny jest uznanym i znaczącym elementem leczenia każdego pacjenta z cukrzycą, ma także udowodnione działanie zapobiegające rozwojowi cukrzycy u osób ze stanami przedcukrzycowymi oraz zagrożonych tą chorobą. Do grona osób szczególnie zagrożonych cukrzycą zalicza się m.in. chorych na nadciśnienie, chorobę niedokrwienną serca, osoby z wysokimi poziomami cholesterolu oraz z nadwagą i otyłe. Chorzy na cukrzycę powinni wybierać te formy aktywności fizycznej, które są przez nich dobrze tolerowane, nie powodują zagrożenia dla zdrowia i sprawiają przyjemność. Lekarze i fizjoterapeuci polecają: spacer, marsz, jazdę rowerem, pływanie, gimnastykę, łyżwiarstwo, a także gry ruchowe, np. badminton, siatkówka.

Dla osób starszych z cukrzycą typu 2 i otyłych oraz dla wszystkich chorych leczonych insuliną Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca 30-minutowy spacer 5 razy w tygodniu. Nie poleca się natomiast wysiłków statycznych oraz obciążających jedynie mięśnie górnej części ciała (wioślarstwo, boks, kulturystyka). Korzystne działanie wysiłku fizycznego na organizm przejawia się w różnoraki sposób. Pod wpływem treningu poprawia się sprawność i siła mięśni, kondycja ogólna, przemiana materii, a także samopoczucie. Jest to spowodowane przyśpieszeniem przepływu krwi w organizmie, lepszym dotlenieniem narządów, a także skomplikowanymi zmianami stężeń różnych hormonów i ich ogólnoustrojowym działaniem. Innym bardzo istotnym skutkiem pracy fizycznej mięśni jest wzrost wrażliwości organizmu na insulinę i obniżenie poziomu cukru we krwi, co jest zjawiskiem pożądanym u osób z cukrzycą.

KIEDY NALEŻY ZACHOWAĆ SZCZEGÓLNĄ OSTROŻNOŚĆ PRZED PODJĘCIEM TRENINGU FIZYCZNEGO?

Intensywny wysiłek fizyczny jest przeciwwskazany, gdy stężenie glukozy we krwi przekracza 250-300 mg/dl, nawet, jeśli pacjent czuje się dobrze. Zwykła aktywność fizyczna nie jest wtedy groźna i obserwuje się obniżanie poziomu glikemii (uwaga pacjenci z cukrzycą typu 1 - w takich sytuacjach należy skonsultować się z lekarzem, bowiem istnieje zagrożenie kwasicą ketonową!). Przed rozpoczęciem treningu należy oznaczyć cukier we krwi i postępować w zależności od uzyskanego wyniku. Zachowanie pacjenta powinno zależeć od conajmniej dwóch rzeczy: wyjściowej glikemii oraz długości i intensywności planowanego wysiłku.

WPŁYW TRENINGU NA GLIKEMIĘ

Najczęściej występującym u chorych na cukrzycę powikłaniem wysiłku fizycznego jest hipoglikemia, tzn. obniżenie stężenia cukru we krwi (zwykle 60-50 mg/dl) poniżej wartości prawidłowych. Incydenty hipoglikemii mogą występować po wysiłkach intensywnych i długotrwałych. Wykazano, że podczas intensywnego i krótkotrwałego wysiłku obserwuje się osłabienie działania insuliny i wzrost produkcji substancji energetycznych (glukozy z zapasów zgromadzonych w wątrobie i mięśniach, wolnych kwasów tłuszczowych), czego przyczyną jest zwiększone wydzielanie hormonów podwyższających stężenie glukozy. Dlatego w czasie takiego wysiłku może wystąpić przejściowe podwyższenie stężenia glukozy we krwi. Przy intensywnym treningu, niedoborze tlenu, praca mięśniowa odbywa się dzięki przemianom beztlenowym, anaerobowym. Organizm zaciąga dług tlenowy, którego efektem jest wydzielanie kwasu mlekowego. Utrudnione odprowadzanie produktów przemiany materii, wynikające z niedostatecznej pracy układu krążenia i oddechowego, prowadzi do zaburzeń czynnościowych utrudniających bądź nawet uniemożliwiających dalszy wysiłek. Jeśli nie dostarczymy organizmowi odpowiedniej ilości pokarmu, może dojść do ciężkiej hipoglikemii. W zmęczeniu o charakterze umiarkowanym następuje pełna wymiana substancji odżywczych i metabolitów, które są usuwane i nie gromadzą się w organizmie. Przy dobrze dostosowanym dawkowaniu posiłków rzadko występują hipoglikemie i mają one przeważnie łagodny charakter. Przy wydłużeniu czasu wysiłku, np. długotrwałym marszu w górach, zwiększa się zapotrzebowanie na substancje odżywcze i tlen. Zmęczenie w tym przypadku może spowodować hipoglikemię, a w konsekwencji doprowadzić do zaburzeń koordynacji ruchu, a nawet utraty przytomności. W takich sytuacjach niezbędna jest częsta kontrola glikemii i dostosowywanie leczenia do aktualnego poziomu cukru we krwi. Wypoczynek po wysiłku polega na „spłacaniu zadłużenia tlenowego”, obniżaniu temperatury organizmu i odbudowywaniu zapasów energetycznych.

Wtedy mogą pojawić się tzw. późne hipoglikemie, wynikające z niedostatecznego uzupełnienia brakujących zapasów.

Reasumując, czynne spędzanie czasu wolnego ma bezpośredni wpływ nie tylko na prawidłowe funkcjonowanie aparatu ruchowego, ale również korzystnie modyfikuje funkcje wszystkich układów i narządów, a poprzez obniżanie stężenia glukozy we krwi poprawia wyrównanie cukrzycy. Trzeba tylko nauczyć się umiejętnie korzystać z wybranego sportu.

7. Zajęcia ruchowe osób z nadciśnieniem tętniczym

Charakterystyka schorzenia: nadciśnienie tętnicze to choroba układu krążenia, która charakteryzuje się stale lub okresowo podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi. Za nadciśnienie uznano wartości, które podczas kilkukrotnych poiarów dokonywanych w spoczynku przekraczały wartości graniczne uznane za prawidłowe. Jest to 140 dla ciśnienia skurczowego lub 90 dla ciśnienia rozkurczowego. Ułatwia to postępowanie diagnostyczne, lecznicze oraz rzutuje na rokowanie.

Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego wg Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (PTNT):

	Ciśnienie skurczowe (mmHg)	Ciśnienie rozkurczowe (mmHg)
Ciśnienie optymalne	< 120	< 80
Ciśnienie prawidłowe	120-129	80-84
Ciśnienie wysokie prawidłowe	130-139	85-89
Nadciśnienie stopień 1 (łagodne)	140-159	90-99
Nadciśnienie stopień 2 (umiarkowane)	160-179	100-109
Nadciśnienie stopień 3(ciężkie)	≥ 180	≥ 110
Nadciśnienie izolowane skurczowe	≥140	< 90

Około 90% przypadków choroby to nadciśnienie pierwotne (samoistne / idiopatyczne) - bez uchwytnej przyczyny.

U 10% osób nadciśnienie tętnicze ma charakter wtórny- najczęstsze przyczyny to przewlekłe choroby nerek (5%) i zwężenie naczyń nerkowych (1%).

Zalecenia:

- zmiana stylu życia,

- normalizacja masy ciała,

- przestrzeganie odpowiedniej diety,

- zwiększenie aktywności fizycznej (spacer, szybki marsz, bieg, jazda rowerem, pływanie),

- leczenie farmakologiczne.

Przeciwwskazania:

- okres zaawansowany choroby,

- niewydolność krążeniowa,

- niestabilne ciśnienie,

- zaburzenia rytmu serca,

- zmiany zakrzepowo-zatorowe,

- niewydolność oddechowa,

- pogorszony stan zdrowia pacjenta (np. zawroty głowy, omdlenia, duszność),

- ćwiczenia wymagające dużej siły i prędkości, ćwiczenia ze współzawodnictwem i walką o nagrodę,

- nurkowanie i długotrwałe przebywanie w zimnej wodzie,

- niedozwolony jest udział w ćwiczeniach fizycznych po spożyciu alkoholu i obfitego posiłku.

8.Trening osób w starszym wieku - tu dużo nie ma bo w 22 to jest praktycznie to samo

Charakterystyka schorzenia:

Pojęcie starości w znaczeniu medycznym to ogół zmian zachodzących w ciele człowieka w wieku podeszłym, czyli po 60 roku życia.

Starzenie się to zmniejszenie zdolności do odpowiedzi na stres środowiskowy, które pojawia się w organizmach wraz z upływem czasu, naturalne i nieodwracalne nagromadzenie się uszkodzeń wewnątrzkomórkowych, przerastające zdolności organizmu do samonaprawy. Starzenie się powoduje utratę równowagi wewnętrznej organizmu, co zwiększa ryzyko wystąpienia chorób. Prowadzi do upośledzenia funkcjonowania komórek, tkanek, narządów i układów, zwiększa podatność na choroby (np. choroby krążenia, Alzheimera, nowotwory), w końcu prowadzi do śmierci.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), za początek starości uznaje 60 rok życia. Wyróżnia w niej trzy zasadnicze etapy:
od 60 - 75 r. ż. - wiek podeszły ( tzw. wczesna starość);
od 75 - 90 r. ż. - wiek starczy ( tzw. późna starość);
90 r. ż. i powyżej - wiek sędziwy ( tzw. długowieczność).

Program treningowy osób starszych powinien oddziaływać na trzy podstawowe elementy sprawności fizycznej:

• poprawę wytrzymałości

• zwiększenie siły i masy mięśniowej

• zwiększenie zakresu ruchu w stawach i poprawę koordynacji ruchowej

Zalecenia: -ćwiczenia wykonywane w wolnym tempie, - natężenie ćwiczeń musi wykluczać nadmierne zmęczenie, - stopniowe zmiany pozycji ciała, - ćwiczenia intensywniejsze powinny być przeplatane ćwiczeniami oddechowymi.

Przeciwwskazania: -ćwiczenia wykonywane w szybkim tempie, - nagłe skłony głowy do przodu lub do tyłu, -zwisy, podpory, podnoszenie ciężarów, - gwałtowne zmiany pozycji od niskiej do wysokiej.

22. Aktywność ruchowa w prewencji niedokrwiennej serca

Choroba niedokrwienna serca
(choroba wieńcowa)

• Zaliczana jest do chorób cywilizacyjnych i dotyczy ok. 1,2-1,5 mln ludzi

• W Polsce stanowi około 55% wszystkich zgonów

• Pojawia się, gdy jedna z tętnic lub więcej jest częściowo zatkana przez blaszkę miażdżycową

• W trakcie wysiłku fizycznego do serca nie trafia dostateczna ilość natlenowanej krwi wywołując ból w obszarach zaopatrywanych przez niesprawne naczynia wieńcowe

Choroba wieńcowa występuje pod trzema postaciami :

• dusznicy bolesnej

• ostrej niewydolności wieńcowej bez zawału

• zawału mięśnia serca

Choroba niedokrwienna serca
czynniki ryzyka

• Dieta bogata w nasycone tłuszcze i cholesterol grupy LDL

• Palenie tytoniu

• Nadmierne spożywanie alkoholu

• Mała aktywność fizyczna

• Wysoki poziom frakcji LDL w stosunku do frakcji HDL

• Podwyższone ciśnienie tętnicze

• Otyłość, cukrzyca, stres

Choroba niedokrwienna krwi
Podział na grupy ćwiczeniowe

• Ze stabilna chorobą wieńcową - ból pojawia się przeważnie przy tym samym poziomie wysiłku fizycznego lub w podobnych okolicznościach

• Po przebytym zawale mięśnia sercowego

• Po zabiegach operacyjnych - np. angioplastyce wieńcowej

Przeciwwskazania do podjęcia treningu

• Brak zgody lekarza

• Znaczne uszkodzenie serca

• Niewydolność oddechowa

• Ostre schorzenie narządu ruchu

• Niestabilna choro

• ba wieńcowa

• Złe wyniki testów

Pacjenci dopuszczeni do treningu

• Po kontroli lekarza (ustalenie intensywności)

• Stabilna choroba wieńcowa (bez nadciśnienia lub kontrolowane farmakologicznie)

• Ujemna próba wysiłkowa (cykloergometr, inne testy wysiłkowe)

• Zachowana wydolność krążenia

• Bez zaburzeń rytmu serca

• Bez innych groźnych powikłań

Cel treningu

• Poprawa regulacji ciśnienia krwi i obniżenie wartości ciśnienia średniego

• Poprawa wykorzystywania tlenu w sercu

• Zwiększenie rezerwy krążeniowej

• Zwiększenie rezerwy wysiłkowej

• Zmniejszenie tkanki tłuszczowej

• Poprawa ogólnej sprawności fizycznej w celu przeciwdziałaniu skutkom bezczynności ruchowej

Zalecany trening

• Trening wydolności tlenowej

• Wytrzymałościowy

• Ciągły

• Angażujący układ krążenia, oddychania i durze grupy mięśni szkieletowych (np. marsze, cykloregometr, rower)

• Uzupełniamy sesjami ogólnorozwojowymi, interwałowymi

• Na średnim poziomie intensywności
  40-59% VO2 max (55-69% HR max)

• T maks. - t spocz. = rezerwa tętna

70% rezerwy tętna + t spocz.

• Stopniowo zwiększamy obciążenia treningowe, szczególnie u osób starszych

• Treningi nie częściej niż 3 razy w tygodniu po 30 min (zasada 3 x 30 x 130 )

• Obserwacja osób ćwiczących i w razie zmęczenia zalecamy odpoczynek

Zalecenia Treningowe
Pomiary tętna

• Należy wykonać 3 pomiary wartości tętna

1. Przed rozpoczęciem treningu

2. W trakcie wysiłku

3. 5 min po wysiłku fizycznym

• Tętno nie powinno wzrosnąć o wyliczoną wcześniej przez nas wartość lub nie więcej niż 20-30 ud/min

Wskazania do przerwania treningu

• Pogorszenie samopoczucia (zawroty głowy, niepokój)

• Zimny pot

• Występowanie sinicy lub duszności

• Ból w klatce piersiowej rozchodzący się na szyje lub rękę

• Wzrost lub spadek ciśnienia krwi o około 30%

• Zaburzenia rytmu serca

11. Zajęcia ruchowe osób niesłyszących i słabo słyszacych

Utrata słuchu (głuchota) - niezdolność do odbierania bodźców akustycznych. Wrodzona, w przeciwieństwie do nabytej często wiąże się z niezdolnością do mówienia (głuchoniemota).

Przyczyną głuchoty może być:

• zaburzenie przekazywania dźwięków do ucha wewnętrznego (głuchota przewodzeniowa), najczęściej w wyniku uszkodzenia błony bębenkowej lub kosteczek słuchowych;

• uszkodzenie narządu słuchu albo szlaku nerwowego (drogi słuchowej), przekazującego bodźce słuchowe do kory mózgowej (głuchota odbiorcza).

Dalszymi przyczynami głuchoty są często: zapalenie ucha środkowego; ekspozycja na nadmierny, długotrwały hałas; starzenie się komórek słuchowych i neuronów (głuchota starcza); wrodzone uszkodzenie narządu słuchu; zatrucie; otoskleroza.

Podział głuchoty ze względu na przyczynę wad słuchu

Głuchota wrodzona Może być spowodowana m.in.: chorobą matki w czasie ciąży (szczególnie w pierwszych 12 tygodniach ciąży), konfliktem serologicznym, czynnikami toksycznymi uszkadzającymi płód (m.in. leki, używki) i zaburzeniami hormonalnymi.

Głuchota nabyta Spowodowana wcześniejszym bądź patologicznym porodem, urazami mechanicznymi powstałymi podczas porodu. Powodują ja także czynniki występujące w dalszym rozwoju, m.in.: ostre lub przewlekłe choroby ucha, choroby zakaźne, choroby wysokogorączkowe (zapalenie opon mózgowych), antybiotyki, urazy chemiczne, mechaniczne oraz psychiczne.

Głuchota dziedziczna - gdy głuchota występowała wcześniej u innych członków rodziny i zależy od określonych genów; może być dziedziczona autosomalnie recesywnie lub autosomalnie dominująco i występuje jako wada odosobniona lub w zespołach wad.

Częściowa głuchota Głuchota częściowa (ang. Partial Deafness) - rodzaj niedosłuchu, w którym chory ma znacznie zaburzone odczuwanie tonów wysokich natomiast prawidłowe lub tylko nieznacznie ograniczone odczuwanie tonów niskich. Częściowa głuchota dotycząca obu uszu stanowi znaczny problem dla chorych, ponieważ zaburza w znacznym stopniu prawidłowe funkcjonowanie takiego chorego w społeczeństwie. Przykład: chory z częściową głuchotą słyszy pukanie do drzwi natomiast wysoki dźwięk dzwonka telefonu jest przez niego nie słyszalny.

Prowadzenie zajęć Nauczyciel wychowania fizycznego na każdej jednostce lekcyjnej powinien wiele czasu poświęcić na naukę prawidłowego oddychania poprzez odpowiednie ćwiczenia. Dąży się też do wzmocnienia mięśni ściany brzusznej, które posiadają istotne znaczenie w toku prowadzonych ćwiczeń artykulacyjnych. Kultura fizyczna jest również ważnym elementem w zakresie wychowawczego oddziaływania na dziecko niesłyszące. Ma ona przygotować je do kontaktu z grupą rówieśniczą niesłyszącą, a w późniejszych założeniach z rówieśniczą grupą słyszącą. Znakomitą ku temu okazją są właśnie wielopłaszczyznowe zajęcia ruchowe, w toku których dziecko w naturalny sposób dostosowuje swoje zachowanie do wymogów środowiska, wyzwala się jego aktywność i zaangażowanie emocjonalne. Pyza tym niekiedy już proste zabawy ruchowe i ćwiczenia w zespole wyrabiają poczucie wspólnoty i chęć współuczestnictwa z innymi dziećmi w różnorodnych zajęciach.

1. zwracać uwage osób poprzez ruchy rąk , głośne tupanie (os niesłyszace odbierają wrażliwiej wibracje)

2. osoba prowadsząca powinna umieć posługiwać się jeżykiem migowym

3. W chwili wydawania polecenia należy być zwróconym do ucznia twarzą; nie chodzić po klasie w trakcie mówienia;

1. Należy akceptować ucznia z wadą słuchu, gdyż postawa nauczyciela jest ważna w osiąganiu przez dziecko sukcesów.

2. Ważna jest obserwacja ucznia, by poznać jego mocne i słabe strony, pamiętając przy tym, że problemy dziecka nie zawsze muszą być związane z ubytkiem słuchu.

3. Ucznia z wadą słuchu powinny obowiązywać te same reguły, co jego kolegów w klasie.

4. Uczniom słyszącym należy wyjaśnić istotę upośledzenia słuchu i problemów z nim związanych, gdyż przyczyni się to do polepszenia kontaktów interpersonalnych w klasie.

12. Upośledzenie umysłowe

Niepełnosprawność intelektualna (obniżenie poziomu rozwoju intelektualnego) - zaburzenie rozwojowe polegające na znacznym obniżeniu ogólnego poziomu funkcjonowania intelektualnego, któremu towarzyszy deficyt w zakresie zachowań adaptacyjnych (w szczególności niezależności i odpowiedzialności).

Klasyfikacja niepełnosprawności intelektualnej:Niepełnosprawność intelektualna może mieć różne stopnie nasilenia. Określa się je na podstawie badania psychologicznego poziomu inteligencji (wyrażonej w ilorazie inteligencji - I.I.) mierzonej za pomocą specjalnych testów.

Światową Organizację Zdrowia:

lekka niepełnosprawność intelektualna o ilorazie inteligencji od 52-67,

• umiarkowana niepełnosprawność intelektualna o ilorazie inteligencji od 36-51,

• znaczna niepełnosprawność intelektualna o ilorazie inteligencji od 20-35,

• głęboka niepełnosprawność intelektualna i ilorazie inteligencji poniżej 19.

Przyczyny niepełnosprawności intelektualnej:

• Czynniki uszkadzające komórki rozrodcze rodziców (zaburzenia uwarunkowane nieprawidłowościami budowy genów oraz nieprawidłowościami chromosomalnymi). Są to uwarunkowania genetyczne a ich skutkiem jest np. urodzenie dziecka z zespołem Downa.

• Czynniki uszkadzające zarodek ludzki (płód) w łonie matki (promienie Roentgena i inne, niedotlenienie, urazy mechaniczne, działanie niektórych lekarstw, zatrucia, zaburzenia hormonalne matki, infekcje, awitaminoza, zaburzenia krążenia, silne urazy psychiczne).

• Czynniki uszkadzające płód w czasie akcji porodowej. Najczęściej mówi się o urazie okołoporodowym, którego konsekwencją jest tzw. krwotok wewnątrzczaszkowy i o zamartwicy noworodka (niedotlenienie mózgu). Częstym następstwem zamartwicy jest porażenie mózgowe. Podaje się, że od 50 do 70% dzieci z dziecięcym porażeniem mózgu jest upośledzonych umysłowo.

• Czynniki zaburzające rozwój dziecka w życiu pozapłodowym. Chodzi tu o czynniki teratogenne działające w pierwszych latach życia dziecka. Spośród wielu chorób, urazów i zatruć mogących być przyczyną upośledzenia umysłowego, najczęściej wymienia się: zapalenie opon mózgowych, choroby wirusowe (np. świnka, odra, różyczka, ospa wietrzna), zatrucie ołowiem, lekami, pokarmowe,urazy głowy, mózgu. Wymienione czynniki występują powszechnie, nie w każdym przypadku powodują powstanie upośledzenia umysłowego. Skutki ich działania zależą między innymi od indywidualnej wrażliwości organizmu dziecka, przebiegu choroby i stosowanego leczenia.

Zaburzenia sprzężone z niepełnosprawnością umysłową:

Niedorozwój mowyZaburzenia rozwoju emocjonalnego. Zaburzenia w sferze zmysłowo - ruchowej.Nieumiejętność kierowania własnym działaniem.

Prowadzenie zajęć:

1.Nauczyciel musi buć bardzo wyrozumiały, cierpliwy, stanowczy, niemoże się irttować ze danemu dizecku cos nie wychodzi podczas zajęć

2. Ćwiczenia pokazuje pomału tłumaczy i wrazie potrzeby podchodzi iindywidualnie do każdego dziecka i pomaga mu je wykonać

3. ćwiczenia powinny być wykonywane pomału i dokładnie pod dokładnym nadzorem nauczyciela, czasem wykonywane wielokrotnie aby dizecko zrozumiało dany ruch.

4. Nauczyciel musi czasem wielokrotnie powtórzyć dane zadanie do wykonania

5. nauczyciel mus pamiętać ze każde dziecko jest inne.

Ćwiczenia ruchowe bardzo dobrze wpływaja na rozwój ruchowy motoryczny dizeci niepełnosprawnościa intelektualną. Umożliwiaja kontakt z i nnymi dziećmi, pomagaja (ćw korekcyjne) w wadach postawy cco jest częsta przyczyną bezruchu u takich dizeci. Ćwiczenia mogą wyciszać również dizeci które sa zbyt nadpobudliwe.

POCHP rehabilitacja przewłekła obturacyjna choroba płuc

Przewlekła obturacyjna choroba płuc, znana też pod nazwą rozedma lub przewlekłe zapalenie oskrzeli jest bardzo rozpowszechnioną  na świecie i w Polsce chorobą występującą najczęściej u wieloletnich palaczy tytoniu, a także osób wykonujących zawody w: rafinerii, górnictwie, hutnictwie, transporcie, przemyśle drzewnym, papierniczym, włókienniczym, cementowniach i przetwórstwie zboża . W Polsce zapada na nią co piąta osoba paląca, czynnie lub biernie narażona na działanie dymu tytoniowego.
Choroba rozpoznawana jest najczęściej zbyt późno, miedzy 50 a 60 rokiem życia, kiedy jest znacznie zaawansowana a i leczenie jest nieskuteczne.

Choroba zaczyna się od przewlekłego kaszlu i odpluwania niewielkiej ilości wydzieliny - szczególnie rano. Po latach pojawia się duszność podczas wysiłku. Początkowo występuje ona kilkakrotnie w ciągu roku, zazwyczaj podczas infekcji Z czasem  duszność utrwala się. Duszność ogranicza możliwość pracy i proste czynności życiowe., a z czasem staje się nieznośna.  

Zapobieganie POChP

Najlepszym sposobem, aby uchronić się przed chorobą jest nie palenie papierosów lub rzucenie nałogu - jest to najczęstsza przyczyna POChP. Palacze powinni spytać swego lekarza o programy i produkty, które mogą być pomocne w rzuceniu palenia.

W miarę możliwości należy unikać bycia narażonym na działanie substancji drażniących płuca, które przyczyniają się do choroby (zanieczyszczenie powietrza, opary chemiczne lub pył).

Program powinien składać się z rozgrzewki, programu podstawowego (w skład którego wchodzi co najmniej 30 minut czynnego wykonywania ćwiczeń ogólnokondycyjnych) oraz wyciszenia końcowego. Podczas prowadzenia treningu niezbędny jest ścisły nadzór i właściwe monitorowanie pacjenta, zapewniające bezpieczeństwo rehabilitacji. Wraz z poprawą funkcji mięśni szkieletowych obserwujemy również wymierne korzyści fizjologiczne. Ważne jest jednak, aby był on dostosowany do indywidualnych możliwości pacjenta. Powinien być to trening interwałowy z submaksymalnym obciążeniem w granicach 75% szczytowego obciążenia wysiłkiem. Można też wykorzystać, do określenia subiektywnego obciążeń treningowych,  zmodyfikowaną 10-stopniową skalę Borga.

Stosowanie wysiłku fizycznego u chorych na przewłekłe choroby ukł oddechowego ma na celu:

-obiektwna ocene stopnia zaburzeń czynności płuc

-określenie wydolności chorych oraz dopuszczalnych obciązeń

-ocene skuteczności leczenia, usprawnianie.

Cele ćwiczeń:

1. urztmanie prawidłowej wentylacji płuc

2. zwiększenie ruchomości klatki piersiowej i przepony

3. zwiększenie siły mięśni oddechowych

4. pobudzenie do efektywnego kaszlu

Ćwiczenia mają mieć charakter: 1. leczniczy 2. zapobiegawczy 3. rozlużniająco uspokajający.

Ćwiczenia oddechowe prowadzi się

1. odpowiednich pozycjach ułożeniowych (dzięki czamu ułatwiamy bądź utrudniamy wdechlub wydech), stabilizować klatke piersiowa,zwiększac udizał przepony lub mieśni międzyżebrowych w czasie ćwiczeń.

2. stosuje się pozycje drenażowe oraz oklepywanie latki piersiowej.

3. przed wstępem do ćwiczen nauka prawidłowego ich wykonywania. Należy je rozpocząć od wydechu. Należy dazyc do maksymalnego wydłużenia wydechu. Liczba powtórzeń ćw oddechowych nie powinna przekraczać 3-4 wjednej serii. 1- 2 minutowymi przerwami wypoczynkowymi, czyli tzw. trening interwałowy. Można doprowadzić do hiperwentylacji.

4. Podczas ćwiczeń kontrolować częstość i głębokość oddechów.

5. trening mięśni wdechowych - trening wspomnianych mięśni za pomocą odpowiednich przyborów oporowych (ciężarków, elastycznych gum itp.) lub używając oporu własnych rąk lub rąk terapeuty;

13. PARKINSON

jest przewlekłą, powoli postępującą chorobą układu nerwowego spowodowana stopniowym zanikiem komórek nerwowych w niektórych regionach mózgu. Powodem tego zaniku jest proces zwany zwyrodnieniem, Bezpośrednia przyczyna wystąpienia objawów jest niedobór dopaminy w mózgu, substancji produkowanej przez komórki nerwowe w bardzo małym regionie mózgu zwanym substancja czarną i służącej komunikacji komórką nerwowym w innych regionach mózgu. Objawy choroby pojawiają się gdy zniszczonych jest około 60-80% komórek substancji czarnej .

1. Objawy ruchowe choroby Parkinsona

Cztery główne objawy choroby , które są podstawą rozpoznania choroby to:

• Drżenie występujące w spoczynku, zwłaszcza palców rąk, przypominające liczenie pieniędzy.

• Spowolnienie ruchowe

• Sztywność mięśni (najlepsze efekty w leczeniu sztywności uzyskuje się poprzez stosowanie zabiegów cieplnych, a zwłaszcza zabiegów w środowisku wodnym: hydromasaży, masaży wirowych, ćwiczeń wykonywanych w ciepłej wodzie.)

• Zaburzenia stabilności postawy.

Inne:

• Zaburzenia chodu, staje się wolniejszy i zmniejsza się długość kroków, chory szura stopami po podłodze.

• Innym objawem jest wyczerpywanie się ruchu, czyli zmniejszanie amplitudy ruchów czynnych podczas wykonywania czynności powtarzalnych. Objaw ten ma decydujący wpływ np. na możliwości chodzenia, które jest typowym przykładem czynności powtarzalnej.

• Zaburzenia mimiki (twarz maskowata)

• Sztywność mięsni z objawem koła zębatego,

• Ślinotok,

• Pochylona postawa

• Zaburzenia snu niepokój,

• Spowolnienie toku myślenia,

• Zaburzenia pamięci i funkcji poznawczych,

2. Leczenie:

Postępowanie terapeutyczne w chorobie Parkinsona jest złożone i powinno uwzględniać nie tylko farmakoterapię ale także rehabilitację, odpowiedni tryb życia, dietę, edukację i wsparcie, zarówno chorych jak i rodzin. Leczenie ma na celu zmniejszenie objawów choroby, utrzymanie funkcjonalnej niezależności chorego oraz przystosowanie go do przewlekłej choroby.

Fizjoterapia nie tylko przynosi ulgę w niektórych dolegliwościach zwią­zanych z chorobą, ale też zapobiega wtórnym deformacjom stawów, ich usztywnieniu i unieruchomieniu. Rozpoczęta we wstępnym stadium choroby fizjoterapia może w znacznej mierze opóźnić towarzyszące chorobie wady postawy i upośledzenie ruchów, a w rezultacie odwlec inwalidztwo na bardzo długi czas.

Zapobieganie postępującemu zniedołężnieniu zależne jest zarówno od możliwości chorego, jak i od jego motywacji. Fizjoterapia powinna więc za­cząć się jak najwcześniej i być stosowana regularnie jak tylko jest to moż­liwe. Bezcenną pomoc w tej formie leczenia stanowić może rodzina chorego jeśli zostanie odpowiednio poinstruowana. Zestaw ćwiczeń usprawniających powinien być tak opracowany, by uwzględnić wszelkie aspekty istotne dla prawidłowego funkcjonowania układu ruchu. Jeśli zaś prawidłowe funkcjonowanie nie jest już możliwe z powodu utrwalonych „ubytków”, to ćwiczenia powinny uwzględniać aktualny stan możliwości ruchowych pacjenta.

3. Rehabilitacja:

1. Postępowanie rehabilitacyjne obejmuje terapie ruchowa (indywidualna i grupową), terapie mowy, terapię zajęciowa i rehabilitację psychologiczną. Terapia ruchowa odgrywa szczególna rolę w utrzymaniu sprawności fizycznej i niezależności funkcjonalnej.

2. Rehabilitacja ruchowa może opóźnić pojawienie się lub zmniejszyć nasilenie już istniejących objawów choroby takich jak: spowolnienie ruchowe, zaburzenia postawy i chodu, hipokinezja, akinezja, zastygnięcia, zaburzenia mowy i stanu psychicznego. Pacjenci regularnie ćwicząc motywują się alby walczyć czynnie z chorobą, tracą poczuci bezradności wobec swoich dolegliwości, zwiększają pewność siebie, uzyskują poprawę nastroju i dobre samopoczucie. Regularne i odpowiednio dobrane ćwiczenia fizyczne mogą mieć pozytywny wpływ na ogólny stan zdrowie chorych zarówno we wczesnych jak i w zawansowanym stadium choroby.

3. Rehabilitacja musi uwzględniać wszystkie cechy motoryczne człowieka: gibkość, siłę, szybkość, wytrzymałość, zwinność i koordynację ruchową. Konieczne jest również indywidualne dostosowanie sposobu prowadzenia usprawniania z uwzględnieniem takich elementów jak: wiek, czas trwania choroby, ogólna kondycja fizyczna jako wyraz wydolności krążeniowo - oddechowej, inne przewlekłe choroby współistniejące (choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, choroby zwyrodnieniowe stawów kończyn i kręgosłupa, i inne), stopień zaawansowania choroby zasadniczej, nabyte utrwalone powikłania wtórne i ich stopień (np. przykurcze stawowe i mięśniowe, zaburzenia oddychania, wadliwa postawa ciała) dotychczasowy przebieg rehabilitacji.

4. W profilaktyce przeciwprzykurczowej pierwszoplanową rolę odgrywają ćwiczenia rozciągające i pozycje rozciągające zagrożonej grupy mięśni. Pierwszym krokiem powinna być ocena zakresów ruchów zarówno czynnych, jak i biernych w poszczególnych stawach.

5. W warunkach domowych można zastosować ciepłą kąpiel lub naświetlanie lampą Sollux, którą można już nabyć w ogólnodostępnych sklepach. Następnym elementem przygotowującym do rozciągania przykurczy jest gimnastyka ogólnorozwojowa. Dopiero po niej można przystąpić do zasadniczych ćwiczeń rozciągających.

Rozciąganie mięśni powinno odbywać się w sposób płynny, a nie szarpiący. Siła, z jaką oddziałuje się na mięśnie powinna stopniowo narastać. Ćwiczenia nie mogą sprawiać bólu. Zakres ruchu przy pierwszych powtórzeniach powinien być tylko taki, na ile pozwalają mięśnie tak, by mogły one stopniowo się przystosować. Dopiero przy kolejnych powtórzeniach siłę można stopniowo zwiększać i delikatnie pogłębiać ruch. Konieczne jest, by nauczyć się skoordynowania tych ćwiczeń z akcją oddechową. Pamiętać należy, że wydech sprzyja rozluźnieniu mięśni, dlatego powinien być wykonywany w fazie efektywnego rozciągania Uważać na pacjentów, którzy mają;

• Endoprotezy,

• Nadciśnienie

• Choroby współistniejące- np. choroby serca

• z nadmiernym zaburzeniem równowagi, bo może dojść do upadku i złamania.

2. uwarunkowania aktywności fizycznej

1. Odpowiednio dawkowana aktywność fizyczna w każdym wieku i na każdym etapie rozwoju człowieka, to najtańszy i najprostszy środek zwiększający wszechstronne możliwości adaptacyjne i odpornościowe ustroju.

2. zapadalność na choroby cywilizacyjne, ich przebieg i statystyka śmiertelności pozostają od lat w ścisłym związku z uderzająco niskim poziomem aktywności fizycznej polskiego społeczeństwa.

3. badania naukowe potwierdzają, że sport przynosi takie pożądane efekty jak: zapobieganie chorobie wieńcowej, normalizacja ciśnienia tętniczego, normalizacja i utrzymanie akceptowanej masy ciała, utrzymanie zadawalającego poziomu wydolności krążeniowo-oddechowej w chorobach płuc, utrzymanie sprawności kręgosłupa itd.

4. aktywność fizyczna, odziaływując na cały organizm, przynosząc mu szereg dobroczynnych efektów zdrowotnych, zapobiega przedwczesnemu starzeniu sie, stabilizuje tolerancje wysiłkową i umozliwia długotrwałą sprawność ruchową (gibkość, szybkość i wytrzymałość narzodu ruchu) oraz intelektualną.

5. Rola nauczyciela wychowania fizycznego jest bardzo ważna. takinauczyciel powinien uświadamiać danemu wychowankowi jak wazne jest uczestnictwo w kulturze fizycznej po przez kontakt z aktywnością fizyczna. Nauczyciel ten ma nakaz stosowania przez cały okres pracy na sali gimnastycznej zasady wszechstronności, która wskazuje nauczycielowi konieczność doboru takich środków, które zapewniają uczniowi możliwość wszechstronnego, harmonijnego rozwoju przez odziaływanie na sfere motoryczną, psychomotoryczną, rozwj intelektualny i społeczno moralny.

6. Trening osób z nadwagą , otyłych

Charakterystyka schorzenia: : Nadwagą określa nadmiar tkanki tłuszczowej w organizmie, wybiegający ponad przyjęte normy i prowadzący w efekcie do przyrostu wagi ciała, natomiast otyłość jest to patologiczne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie, przekraczające jego fizjologiczne potrzeby i możliwości adaptacyjne, mogące prowadzić do niekorzystnych skutków dla zdrowia. Od wielu lat najbardziej popularnym sposobem określenia nadwagi i stopnia otyłości jest Wskaźnik BMI (Body Mass Index, Indeks Masy Ciała). Wskaźnik BMI, oblicza się jako stosunek masy ciała [kg] do wzrostu [m] podniesionego do kwadratu.

Przyczyny nadwagi/otyłoisci
Nadmierna masa ciała najczęściej, bo aż w 90% jest spowodowana dodatnim bilansem energetycznym, czyli spożywaniem zbyt dużej ilości pożywienia.
Przyczyny otyłości pierwotnej:
• Czynniki genetyczne. Bardzo ważną role odgrywają nawyki żywieniowe całej rodziny. Czynniki genetyczne mogą stanowić do 40% przyczyn prowadzących do otyłości.

• Czynniki fizjologiczne. Częstość występowania otyłości wzrasta wraz z wiekiem, ulegając jedynie obniżeniu na starość

• Styl życia. Otyłość powstaje przede wszystkim w wyniku spożywania nadmiaru tłuszczu oraz zbyt małej aktywności fizycznej. Zmniejszona aktywność fizyczna w zasobnych społeczeństwach jest ważnym czynnikiem powodującym otyłość.

• Czynniki psychologiczne. Otyłość traktowana jako uzależnienie, wewnętrzny przymus jedzenia negatywnie wpływa na życie i sprawia ze osoby otyłe unikają kontaktu z ludźmi, boją się odrzucenia, często czują się gorsze od innych osób

Przyczyny otyłości wtórnej:
• zaburzenia oun
• endokrynopatie:np. niedoczynność tarczycy

• stosowanie leków: np.:glikokortykoidów,

• wady chromosomalne: np.zespół Turnera

Następstwa zdrowotne nadwagi( i otyłości):

Najbardziej istotne problemy zdrowotne związane z występowaniem otyłości i nadwagi to:

• Cukrzyca typu 2 

• Choroba niedokrwienna serca i inne choroby układu krążenia na tle miażdżycy oraz nadciśnienie tętnicze

• Choroby układu oddechowego (zespół bezdechu sennego)

• Niektóre choroby nowotworowe

• Zmiany zwyrodnieniowe kości

• Problemy psychologiczne

• Obniżenie odczuwanej jakości życia  

Cel ćwiczeń: Jednym z najistotniejszych elementów skutecznej terapii odchudzającej jest regularny wysiłek fizyczny . Uprawianie ćwiczeń w znaczący sposób zwiększa zużycie kalorii , poprawia przemianę materii oraz usprawnia cykl przemian metabolicznych sprzyjających fizjologicznej redukcji wagi ciała . Chociaż każda forma ruchu powoduje zwiększanie wydatków energetycznych to jednak nie każdy wysiłek gwarantuje redukcję energii nagromadzonej w formie tkanki tłuszczowej .

Charakterystyka wysiłków:

• Podczas wykonywania ćwiczeń fizycznych głównym źródłem energii dla pracujących mięśni są przede wszystkim zgromadzone w organizmie zapasy węglowodanów \ cukrów \ i tłuszczów U osób z nadmiarem tkanki tłuszczowej redukcja wagi ciała powinna odbywać się przede wszystkim kosztem energii pochodzącej z tłuszczu z jednoczesnym ograniczeniem zużycia zasobów węglowodanowych .

• Osoby z wyraźną nadwagą powinny więc skoncentrować się na ćwiczeniach fizycznych odpowiadających ich wydolności tlenowej . Aby wykorzystać kwasy tłuszczowe jako źródło energii dla pracujących mięśni , wysiłek fizyczny powinien być o umiarkowanej , stałej intensywności , ale za to długotrwały . Gwarantowana jest wówczas odpowiednia podaż tlenu do wszystkich komórek , a to zapewnia właściwe spalanie tłuszczu Najbardziej efektywne w procesie odchudzania są tzw. ćwiczenia aerobowe \ tlenowe \ Musi być ona taka , żeby serce nadążało z dostarczaniem tlenu przenoszonego z krwią do mięśni .. Ćwiczenia powinny być również wykonywane w jednostajnym tempie . Niezwykle ważny jest również sam czas wykonywania ćwiczeń . Dany wysiłek uznać można za efektywny jeżeli czas jego trwania wynosi min . 15 - 20 min . W miarę wydłużania czasu trwania ćwiczeń przy zachowaniu jednakowego tempa i intensywności , efektywność rozkładu tkanki tłuszczowej znacząco wzrasta . Jaką w takim razie wybrać formę aktywności fizycznej , aby uzyskać najbardziej zadowalające efekty ? W tym aspekcie niezwykle pomocny może być każdy rodzaj wysiłku wytrzymałościowego , począwszy od najprostszych spacerów , poprzez bieganie , jogging czy jazdę na rowerze . Warunkiem jest jednak dobranie odpowiedniego tempa i czasu trwania ćwiczeń , co powinno być ściśle skorelowane z aktualną wydolnością organizmu . Przy doborze właściwej intensywności ćwiczeń niezwykle pomocny może być pomiar własnego tętna W celu zrzucenia nadwagi bardziej efektywne i bezpieczne dla naszego organizmu są ćwiczenia podczas których tętno nie przekracza 80 % wartości maksymalnej dla naszego wieku .

MAX .TĘTNO \ na minutę \ = 220 - WIEK \ lata \

. Aby osiągnąć odpowiednią częstotliwość pulsu musi być uaktywnione ponad 30 % mięsni szkieletowych . Jest to możliwe jedynie w tych wysiłkach w których są aktywne nogi . Dlatego też najbardziej efektywną formą ruchu są spacery , marszobiegi i jazda na rowerze . Podczas tych wysiłków jesteśmy także w stanie utrzymać jednakowe tempo oraz intensywność , czyli zapewnić wszystkie warunki dla właściwego spalania tkanki tłuszczowej . Jak często powinniśmy ćwiczyć ? Umiarkowane ćwiczenia aerobowe w żaden sposób nie forsują naszego organizmu , mogą więc być wykonywane codziennie . Wówczas ich efektywność jest największa . Tracimy nie tylko zbędną tkankę tłuszczową , lecz również podnosimy naszą kondycję fizyczną . Gdy trenujemy 3 razy w tygodniu również można odnotować wpływ na spalanie tłuszczu , ale słabą poprawę ogólnej wydolności organizmu . Ćwiczenia raz lub dwa razy w tygodniu nie mają prawie żadnego wpływu na spalanie tłuszczu i ogólną poprawę naszej kondycji . Tak więc najważniejsza jest systematyczność i wytrwałość

Zalecenia:

• Wykonywanie ćwiczeń w umiarkowanym, jednostajnym tempie

• Stopniowe zmiany pozycji ciała

• Natężenie ćwiczeń musi wykluczać nadmierne zmęczenie

• Ćwiczenia intensywniejsze powinny być stosowane na zmianę z ćwiczeniami oddechowymi

• Dieta ustalona przez lekarza

Przeciwwskazania:

• Ćwiczenia wykonywane w szybkim tempie

• Ćwiczenia wymagające wysiłków statycznych zatrzymaniem akcji oddechowej

• Ostre współzawodnictwo

• Nieprawidłowe odżywianie

1. Wpływ zwiększonej aktywności ruchowej na organizm człowieka

1. Układ mięśniowy:

• wzrost masy mięśniowej pod wpływem wysiłku

• układ mięśniowy oddziałuje kształcąco na układ kostny (np. u osób z dolegliwościami kręgosłupa systematyczne ćwiczenia mięśni grzbietu i kręgosłupa powodują wzrost i wzmocnienie tych mięśni, doprowadzając do wzmocnienia tzw. gorsetu mięśniowego, co łagodzi, a nawet likwiduje dolegliwości odkręgosłupowe)

• wzrost liczby otwartych czynnych naczyń włosowatych, lepsze odżywianie pracującego mięśnia, usprawnienie wydalania produktów przemiany materii (spalania)

• zmiany biochemiczne prowadzące do zwiększenia się odporności na zmęczenie oraz do szybszej odnowy sił

• wzrost ilości substancji energetycznych w mięśniach

2. Układ kostny
a) Zwiększenie obciążeń aparatu ruchu powoduje zmiany także w układzie kostnym

• hipertrofia kości - zmiana ich kształtu, szerokości i długości

• kości są bardziej masywne, zwiększa się szerokość powierzchni stawowych

• hipertrofia robocza układu kostnego u osób dorosłych pod wpływem treningu rozwija się stopniowo przez okres 3 - 5 lat (odpowiedź organizmu przystosowującego się do zwiększonego wysiłku). Zmiany te utrzymują się przez pewien czas także po przerwaniu treningu (szczególnie, jeśli kontynuowana jest aktywność ruchowa)

• hipertrofia powoduje wcześniejsze kostnienie układu w wieku rozwojowym (skostnienie chrząstek wzrostowych)

• u dzieci i młodzieży trening przeciwdziała tworzeniu się odkształceń, czyli zapobiega i koryguje wady postawy oraz przeciwdziała osteoporozie w wieku późniejszym

b) Korzystny wpływ ćwiczeń na aparat kostno - stawowy:

• zwiększenie zakresu ruchomości w stawie

• kształtowanie powierzchni stawowych

• zwiększenie elastyczności i sprężystości torebek i wiązadeł w stawach

• ćwiczenia warunkują w dużej mierze uwapnienie kości

3. Układ krążenia:
U sportowców stwierdzono:

• większą objętość serca (szczególnie po treningu wytrzymałościowym)

• wzrost pojemności minutowej serca, które zmuszane do częstego wysiłku podczas treningu wszechstronnie dostosowuje się do nowych, większych wymagań. Objawia się to jego rozrostem i powiększoną zdolnością do przepompowywania krwi

• spowolnienie tętna spoczynkowego, a także obniżenie ciśnienia krwi

• zmiany przystosowawcze układu krążenia do zwiększonego wysiłku fizycznego (zdolność szybkiego zwiększania pracy pod wpływem obciążenia, szybki powrót do poziomu wyjściowego po zakończeniu pracy)

• profilaktycznie stosowany ruch może mieć znaczenie w zapobieganiu niewydolności krążenia, chorobie wieńcowej, zmianach zatorowo - zakrzepowych naczyń mózgowych na tle miażdżycy, nadciśnieniu i wielu innych

4. Układ oddechowy:
Adaptacja do wysiłku fizycznego polega na:

• zwolnieniu rytmu oddechowego

• zwiększaniu pojemności płuc

• wzrost wykorzystania tlenu w powietrzu wdychanym

• silne mięśnie oddechowe kształtują klatkę piersiową powodując jej rozrost i poprawę postawy ciała

• znacznie usprawniają się procesy i zaopatrzenia organizmu w tlen

5. Układ nerwowy:

• rozwój dodatkowych gałązek nerwowych prowadzących do włókien mięśniowych

• ćwiczenia pobudzają pracę ośrodkowego układu nerwowego

• rozwija się pamięć ruchowa oraz szybkość i łatwość oddziaływania na bodźce zewnętrzne

• specjalne ćwiczenia mogą usunąć lub zmniejszyć zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów

6. Zmiany w narządach wewnętrznych

• poddawany systematycznym ćwiczeniom organizm doskonali funkcjonowanie wątroby, gruczołów dokrewnych, gospodarkę hormonalną i enzymową

• poprawia się system obronny, wzrasta odporność na zachorowania

17. Profilaktyka bólów krzyża

Charakterystyka schorzenia

Bóle odcinka lędźwiowego kręgosłupa tzw. bóle krzyża występują u prawie każdej dorosłej osoby naszej cywilizacji. Najczęściej ich przyczyną jest niewydolność mięśni brzucha i niewydolność mięśniowo - więzadłowa okolic kręgosłupa. Ból jest silny, ostry i przeszywający występujący w okolicy lędźwiowej, często promieniujący wzdłuż kończyny dolnej - rwa kulszowa. W 50% przypadków ostry ból mija po kilku dniach do 2 tygodni, w 25% ból ustępuje w ciągu 4 tygodni, natomiast u 15% chorych trwa do 3 miesięcy, tylko w 10% przypadków trwa dłużej i przechodzi w ból przewlekły trudny do leczenia.

Przyczyny bólów krzyża:

I. Choroba zwyrodnieniowa: np. krążka, stawów międzykęgowych, trzonów kręgowych.

II. Zmiany zapalne: w przebiegu uogólnionych chorób tkanki łącznej, zakażenia bakteryjne,

grzybicze, wirusowe, np. półpasiec, martwice aseptyczne.

III. Nowotwory kręgosłupa, rdzenia i kanału kręgowego: łagodne, złośliwe.

IV. Choroby metaboliczne - osteoporoza, osteomalacja, choroba Pageta, chondrokalcynoza.

V. Wrodzone i nabyte zaburzenia statyki kręgosłupa: nieprawidłowa lordoza, kifoza,

skolioza, wady wrodzone - sakralizacja L5, lumbalizacja S1.

VI. Urazy: przeciążenia, podwichnięcia, złamania trzonów i wyrostków poprzecznych, ześlizg

kręgu (spondylolisteza, retrolisteza).

VII.Choroby umiejscowione poza kręgosłupem: schorzenia ginekologiczne, urologiczne.

VIII.Psychogenny ból krzyża: depresja, lęk, konwersja.

Zalecenia:

• wprowadzenie ćwiczeń do swojego codziennego programu dnia

• regularne wykonywanie ćwiczeń

• powtarzać ćwiczenia wzmacniających min. prostowniki tułowia, brzucha i miednicy wiele razy, przy stosunkowo niewielkim obciążeniu, gdyż przyrost siły jest przyczyną wielokrotnego pokonywania mniejszego obciążenia, natomiast nie jednorazowo ciężaru maksymalnego

• aktywne spędzanie wolnego czasu np. sport rekreacyjny - pływanie stylem zmiennym lub ćwiczenia

w wodzie, jazda na rowerze, spacery terenowe

• chodzeniu w prawidłowy sposób i w prawidłowym obuwiu

• ergonomiczne dostosowanie swojego stanowiska pracy - siedzenie w prawidłowej pozycji, krzesło

z oparciem, podnóżek pod stopy, prawidłowe ustawienie komputera czy kierownicy

• ergonomiczne wykonywanie prac - podnoszenie ciężaru należy wykonywać z przysiadu, ,,lepiej pchać niż pociągać'', noszenie ciężaru symetrycznie w dwóch rękach, bez ruchów skrętnych tułowia

• eliminowaniu ze swojego otoczenia sprzęty i przedmioty wymagające nieprawidłowej pozycji lub przeciążające nasz narząd ruchu

• stosowanie przerw w pracy w celu zmiany pozycji czy rozciągnięcia grup mięśniowych

• kontrolowanie własnej wagi

• ograniczaniu sytuacji i czynności wywołujące przewlekły, niekorzystny stres, z jego psychogennymi skutkami w narządzie ruchu

Przeciwwskazania:

• ćwiczenia w maksymalnej pozycji zgięcia do przodu tułowia

• szybkie ruchy zamachowe kręgosłupa, nagłe ruchy skrętne tułowia

• siedzenie na niskim, miękkim krześle, fotelu, spanie na wklęśniętym lub twardym łóżku

• wykonywanie czynności w nieprawidłowy sposób przeciążające kręgosłup

• unikanie długiego stania, wibracji

• noszenie niewygodnego obuwia (buty na obcasie)

• otyłość

• narażenie na przewlekły stres w pracy lub w domu

18. Aktywnośc ruchowa w profilaktyce osteoporozy

Osteoporoza - czyli zrzeszotnienie kości, jest poważnym schorzeniem ujawniającym się wraz z procesem starzenia. U chorych zaobserwować można zmniejszoną gęstość mineralną kości oraz zmiany architektury beleczek będące przyczyną pojawienia się dolegliwości bólowych oraz licznych złamań kości.

Na powstanie osteoporozy składa się wiele czynników wśród których wyróżnić można: hipokinezję, niehigieniczny tryb życia, nadużywanie alkoholu, palenie tytoniu, złe nawyki żywieniowe, niektóre leki (np. sterydowe), spożywanie małej ilości wapnia oraz dużej ilości białka, obciążenie genetyczne. Choroba szczególnie często dotyka kobiety białe w okresie post-menopauzalnym, osoby przewlekle przyjmujące leki sterydowe.

Powikłania i stany chorobowe współistniejące takie jak: deformacje w obrębie kręgosłupa, ucisk na narządy klatki piersiowej i brzucha, ból w plecach z powodu złamania kręgu lub przewlekły przykurcz mięśni, utrata niezależności. Taki stan rzeczy jest niewątpliwie przyczyną niepokoju, lęku czy też stanów depresyjnych. Leczenie farmakologiczne i rehabilitacja są w stanie w znacznym stopniu wpłynąć nie tylko na poprawę jakości życia, ale również stanu psychicznego tychże pacjentów.

Ćwiczenia fizyczne i ruch mają zasadnicze znaczenie dla zdrowia kośćca i są zapewne najważniejszym czynnikiem zewnętrznym, wpływającym na jego rozwój oraz przebudowę. Do osteoporozy prowadzi przede wszystkim brak mechanicznych naprężeń, działających na kość w wyniku czynności ją obciążających oraz działania mięśni posturalnych. Współczesna medycyna proponuje kilka sposobów walki z osteoporozą, jednak odpowiednio dobrany program zajęć ruchowych stanowi zawsze cenne uzupełnienie stosowanych metod leczenia tej choroby. Program usprawniania ruchowego chorych z osteoporozą powinien być oparty na wnikliwej analizie klinicznej, biomechanicznej, radiologicznej i densytometrycznej.

W osteoporozie im mobilizacyjnej, której przyczyną jest unieruchomienie włączenie do terapii ćwiczeń fizycznych powoduje zwolnienie tempa utraty kości oraz znaczne przyspieszenie jej regeneracji.

Cele i zadania ćwiczeń:

• Poprawienie ogólnej wydolności organizmu.

• Poprawienie ogólnej sprawności fizycznej chorego.

• Poprawa wydolności tlenowej.

• Zwiększenie tolerancji wysiłku fizycznego.

• Przeciwdziałanie progresji i powikłaniom choroby.

• Utrzymanie i wzmocnienie siły mięśniowej.

• Zachowanie pełnego zakresu ruchu w stawach.

• Utrzymanie dobrej czynności układu oddechowego.

• Wytworzenie dużej masy kostnej.

• Przyspieszenie tworzenia kości oraz zwolnienie resorpcji.

• Zapobieganie gwałtownej utracie masy kostnej.

• Reedukację prawidłowej postawy.

Wskazania i przeciwwskazania:

• Ćwiczenia można wykonywać tylko po porozumieniu z lekarzem.

• Osoby nieprzyzwyczajone do wysiłku, z niska wydolnością ustrojową mogą skarżyć się na bóle mięśni i ogólne wewnętrzne rozbicie. Jednak stan ten przechodzi po następnych dniach stosowania ćwiczeń.

• Nie rozpoczynamy ćwiczeń zaraz po posiłku. Ćwiczenia można rozpocząć przynajmniej 1- 1,5 h po jedzeniu.

Zalecane dyscypliny sportowe:

• Piesze wędrówki

• Długie spacery

• Taniec (szczególnie klasyczny)

Niewskazane dyscypliny sportowe:

• Pływanie

• Skoki na trampolinie

• Narty wodne

• Jazda na nartach i sankach

• Squash

22. Proces starzenia się i towarzyszące temu zmiany w organizmie

Charakterystyka schorzenia

Starzenie się definiowane jest jako fizjologiczny proces pojawiający się wraz z wiekiem, polegający na stałym zmniejszaniu się aktywności biologicznej organizmu, co przejawia się w mniejszej zdolności do regeneracji i adaptacji. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), za początek starości uznaje 60 rok życia. Wyróżnia w niej trzy zasadnicze etapy:

1. od 60 - 75 r. ż. - wiek podeszły ( tzw. wczesna starość);

2. od 75 - 90 r. ż. - wiek starczy ( tzw. późna starość);

3. 90 r. ż. i powyżej - wiek sędziwy ( tzw. długowieczność)

Charakterystycznymi objawami starzenia się są :

• utrata masy mięśniowej i kostnej,

• zmniejszenie elastyczności skóry, ścięgien, więzadeł i powięzi,

• pogorszenie ostrości wzroku i słuchu,

• wydłużony czas reakcji,

• pogorszenie się procesów pamięciowych,

• obniżenie wydolności układu sercowo naczyniowego,

• obniżenie się wydolności ogólnej organizmu.

Aktywność ruchowa osób starszych powinna skupiać się na poprawie trzech podstawowych elementów sprawności fizycznej jakimi są:

1. wydolność tlenowa

2. siła mięśniowa

3. gibkość, równowaga i koordynacja ruchowa

Oczywiście dobór odpowiedniej aktywności powinien być indywidualnie dobrany do osoby ćwiczącej pod względem jej wieku, stanu zdrowia oraz sprawności fizycznej, można jednak wyznaczyć pewien ogólny algorytm aktywności ruchowej na który będą się :

• Ćwiczenia poprawiające wydolność tlenową, czyli spacery, nordic walking, biegi, jazda na rowerze itp. Powinny być wykonywane przez okres od 20 do 40 min, 2-3 razy w tygodniu,

• Ćwiczenia poprawiające siłę mięśniową powinny składać się z zestawów ćwiczeń angażujących najważniejsze grupy mięśniowe w tym czynne stabilizatory kręgosłupa, mięśnie kończyn. Powinny być wykonywane w seriach po 10-15 powtórzeń w serii przez okres ok. 20 min, 2 razy w tygodniu,

• Ćwiczenia rozciągające i równoważne, czyli stretching, ćwiczenia na dyskach sensorycznych itp. Powinny być wykonywane codziennie przez okres od 5 do 10 min

Wskazówki metodyczne prowadzenia ćwiczeń:

• Ćwiczenie powinny być dostosowane do poziomu ćwiczących,

• Komendy powinny być proste i klarowne,

• Należy unikać statycznych obciążeń, charakteryzujących się dużymi napięciami mięśniowymi,

• Ćwiczenia należy dobierać tak aby nie angażować po sobie tych samych grup mięśniowych,

• Należy unikać gwałtownych skłonów głowy i tułowia,

• Należy unikać ćwiczeń skocznych i wymagających dynamicznej zmiany kierunku,

• Ćwiczenia o dużej i umiarkowanej intensywności należy przeplatać z ćwiczeniami oddechowymi,

• Należy unikać współzawodnictwa oraz ostrej rywalizacji,

• Należy unikać gwałtownych zmian pozycji z niskiej do wysokiej,

• Należy w odpowiedni sposób urozmaicać ćwiczenia aby wzbudzić zainteresowanie ćwiczącego.

21. Zmiany adaptacyjne ze względu na zdolności motoryczne

I. Adaptacja w zakresie gibkości

- zwiększenie liczby sarkomerow we włóknach mięśniowych

- zmniejszenie ogólnej sztywności mięśni

- likwidacja nadmiernych napięć mięśni

- uelastycznienie struktur biernych mięśnia

- wydłużenie ścięgien

- uelastycznienie skory

- likwidacja niektórych oporów związanych z rozmieszczeniem tkanki łącznej i tłuszczowej

II. W zakresie siłowym

1. Zwiększenie zdolności do mobilizacji - wzrost liczby jednostek ruchowych włączonych do pracy

2. hipertrofia - zwiększenie zawartości białek kurczliwych aktynu i miozyny

3. hiperplazja - zwiększenie liczby włókien mięśniowych

4. polepszenie warunkow energetycznych - zawartość fosfokreatyny - zdolności glikolitycznej, zwiększenie wielkości miofibryli, wzrost liczby i gęstości mitochondriow

5. zwiększenie masy i gęstości tkanki kostnej

6. pogrubienie przyczepom mięśniowych i zwiększenie wytrzymałości ścięgien

7. lepsze unerwienie tkanki mięśniowej ( zwiększenie liczby płytek końcowych)

8. lepsze ukrwienie mięśni

Zmiany w sercu

1. Zwiększenie objętości minutowej serca

2. zwiększenie objętości wyrzutowej serca

3. bradykardia potreningowa

4. lepsza kurczliwość

Zmiany w płucach

1. Zwiększenie pułapu tlenowego 20 % - 30 %

2. Zwiększenie efektu wentylacji płuc

3. Poprawa stosunku wentylacji do przepływu krwi

4. Poprawa siły mięśni oddechowych głębokości oddechu

5. Zwiększenie pojemności życiowej płuc

Zmiany w mięśniach

1. Zwiększenie ilości glikogenu i fosfokreatyny

2. Zwiększenie zawartości mioglobiny

3. Lepsze działanie pompy mięśniowej

4. Lepsze ukrwienie mięśni ( nowe naczynia)

5. Zwiększona precyzja regulacji przepływu krwi pracujących mięśni i innych części ciała

Inne zmiany

1. Polepszenie neuro - hormonalnej kontroli metabolizmu

2. zwiększenie zawartości glikogenu w wątrobie

3. Łatwiejsze uwolnienie WKT

4. Zwiększenie mechanicznej wytrzymałości tkanki kostnej, łącznej i ścięgnistej

III. Adaptacja w zakresie szybkości

1.Uwrażliwienie receptorów na bodźce

2. Polepszenie synchronizacji pomiędzy polami czuciowymi i ruchowymi w korze mózgowej

3. Łatwiejszy wybór schematu ruchu

4. Wzmocnienie lub skrócenie luków odruchowych

5. Polepszenie warunków do przekazywana impulsów nerwowych w synapsach ( zdolność do przekazywania impulsów o wyższych częstotliwościach)

6. Zwiększenie zdolności mięśni do mobilizacji ( zwiększona liczba jednostek motorycznych)

7. Hipertrofia włókien FT

IV Adaptacja w zakresie koordynacji

1. Poprawa reaktywności aparatu ruchu na bodźce

2. Zwiększenie zasobów schematów ruchowych w pamięci ruchowej

3. Polepszenie warunków do szybszego wyboru odpowiedniego programu ruchu

4. Zwiększenie liczby połączeń pomiędzy neuronami kory ruchowej i kory czuciowej

5. Zwiększenie liczby połączeń synaptycznych we wszystkich drogach nerwowych, uczestniczą w ruchu i jego kontroli

6. Polepszenie komunikacji pomiędzy półkulami mózgowymi

7. Polepszenie warunków pracy móżdżku

8. Tworzenie się engramów - śladów przepływu impulsow po różnych poziomach CUN

Granice adaptacyjne

1. Osiągniecie granicy indywidualnej, określonej czynnikami genetycznymi lub trwałymi czynnikami egzogennymi ( górna granica kanału wzrostowego danej cechy lub zdolności)

2. Utrwalenie nawyku zamkniętego

3. Kumulacja przystosowan jednostkowych ukształtowana w ten sposób, że się wzajemnie ograniczają

Deadaptacja

1. Obniżenie się górnej granicy kanału wzrostowego ( funkcja wieku)

2. Radykalna niekorzystna dla danej adaptacji zmiana środowiska endogennego lub egzogennego)

3. Zbyt silne przekraczające zdolności adaptacyjne bodźce stresowe

4. Zbyt słabe bodźce nie wywierają wpływu na organizm

26

---