Podstawy prawne funkcjonowania UE

Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS)

18.04.1951 r. - podpisanie TEWWiS

25.07.1952 r. - wejście w życie TEWWiS

23.07.2002 r. - wygaśnięcie TEWWiS

Cele EWWiS (art. 2 TEWWiS)

Główne postanowienia TEWWiS:

• ustanowienie wspólnego rynku węgla i stali (zniesienie wielu ograniczeń w handlu)

• struktura instytucjonalna: Wysoka Władza, Wspólne Zgromadzenie, Specjalna Rada Ministrów, Trybunał Sprawiedliwości

Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG)

25.03.1957 r. - podpisanie TEWG

1.01.1958 r. - wejście w życie TEWG

zmiana nazwy: Traktat o Wspólnocie Europejskiej (TWE) na mocy Traktatu z Maastricht

Cele WE (art. 2 TWE) - mechanizmy realizacji celów WE (art. 3 TWE)

Główne postanowienia:

• cele gospodarcze: osiągnięcie unii celnej, a w dalszej perspektywie - wspólnego rynku

Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom)

25.03.1957 r. - podpisanie TEWEA

1.01.1958 r. - wejście w życie TEWEA

Cele Euratomu (art. 1 TEWEA) - mechanizmy realizacji celów Euratomu (art. 2 TEWEA)

Główne postanowienia:

• rozwój energetyki jądrowej we Wspólnocie

Konwencja o niektórych wspólnych instytucjach Wspólnot Europejskich

(przyjęta łącznie z TWE i TEWEA, 25. 03.1957)

- jedno Zgromadzenie i Trybunał dla wszystkich Wspólnot (EWG i Euratom: własna Rada Ministrów i Komisja)

Traktat o fuzji

08.04.1965 r. - podpisanie Traktatu

1.07.1967 r. - wejście w życie Traktatu (Traktat o Fuzji uchylony na mocy art. 9 ust. 1 Traktatu Amsterdamskiego)

Główne postanowienie:

- jedna Rada i Komisja dla 3 Wspólnot

Jednolity Akt Europejski (JAE) (Single European Act - SEA)

Nawiązuje do włosko-niemieckiego projektu „Aktu Europejskiego” z 4.11. 1981 r. (plan Genscher-Colombo) oraz przedstawionego przez Parlament Europejski projektu traktatu ustanawiającego Unię Europejską z 14.02.1984 r.

W czerwcu 1985 r. podczas konferencji międzyrządowej w Mediolanie przedstawiono tzw. Raport Dooge'a i Białą Księgę Komisji dotyczącą utworzenia rynku wewnętrznego. Dokumenty te stały się podstawą rokowań w sprawie rewizji traktatów wspólnotowych.

17 i 28 lutego 1986 r. - podpisanie JAE

1 lipca 1987 r. - wejście w życie JAE

Główne postanowienia:

- podstawy prawne funkcjonowania Rady Europejskiej

• koncepcja rynku wewnętrznego + instrumenty jego wdrażania

• poszerzenie kompetencji Wspólnot o nowe dziedziny: badania naukowe, rozwój techniczny, środowisko naturalne

• rozszerzenie możliwości delegowania kompetencji na Komisję

• wprowadzenie procedury współpracy (Parlament Europejski włączony w proces stanowienia prawa)

• rozszerzenie procedury zgody (PE) na przypadku przystępowania nowych państw członkowskich i stowarzyszenia z nimi

• zmniejszenie ilości przypadków, gdy Rada decydowała jednomyślnie (17 przypadków z listy 46)

• postanowienia przewidujące utworzenie Sądu Pierwszej Instancji przy Europejskim Trybunale Sprawiedliwości

Traktat z Maastricht (Traktat o Unii Europejskiej -TUE)

Poprzedzony pracą nad koncepcją unii gospodarczo-walutowej (raport J. Delorsa z 17.04.1989 r.; decyzja Rady Europejskiej ze szczytu w Strasburgu 8-9.12.1989 r.)

Wdrożenie unii gospodarczo-walutowej (UGW) wymagało wspólnej polityki gospodarczej oraz zmian w zakresie procesów decyzyjnych

7.02.1992 r. - podpisanie TUE

1.11.1993 r. - wejście w życie TUE

Główne postanowienia:

• ustanowienie Unii Europejskiej

• powiązanie Wspólnot ze Wspólną Polityką Zagraniczną i Bezpieczeństwa (II.filar) oraz Współpracą w Dziedzinie Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (III.filar)

• przyznanie kompetencji w zakresie UE Radzie Europejskiej („stymuluje rozwój Unii i określa ogólne kierunki jej polityki” - art. 4 TUE)

• ustanowienie unii gospodarczo-walutowej

• utworzenie Europejskiego Banku Centralnego

• wprowadzenie procedury współdecydowania (Parlament Europejski „współustawodawcą”)

• PE: uprawnienia do zatwierdzania członków Komisji Europejskiej i jej przewodniczącego

• zmniejszenie przypadków procedury jednomyślności w Radzie

• przedłużenie kadencji Komisji (z 4 do 5 lat)

• ustanowienie obywatelstwa Unii (art. 8 TUE)

• możliwość składania petycji do Parlamentu

• powołanie Rzecznika Praw Obywatelskich (Ombudsmana)

• wprowadzenie nowego organu doradczego - Komitetu Regionów

• wprowadzenie Trybunału Obrachunkowego (działał od 1977 r.) do systemu instytucjonalnego UE

• prawne podstawy funkcjonowania Sądu Pierwszej Instancji

• nowe kompetencje Wspólnoty: kultura, sieci transeuropejskie, przemysł, szkolenia zawodowe, młodzież

Traktat Amsterdamski (TA)

konferencja międzyrządowa, której celem miała być rewizja postanowień traktatów, przewidziana w art. N ust. 2 TUE (tzw. Maastricht II) - ostatecznie rozpoczęła się w marcu 1997 r. w Turynie

2.10.1997 r. - podpisanie TA

1.05.1999 r. - wejście w życie TA

Główne postanowienia:

• rozszerzenie (i uproszczenie) procedury współdecydowania

• ograniczenie procedury współpracy (do spraw UGW; zastąpiona procedurą współdecydowania)

• ustalenie maksymalnej liczby członków PE (700)

• wprowadzenie instytucji Wysokiego Przedstawiciela ds. WPZiB

• włączenie dorobku Schengen (tzw. Schengen acquis) do dorobku prawnego UE

- uporządkowanie prawa pierwotnego

• skreślenie części przepisów dotyczących rynku wewnętrznego

• zmiana nazwy III filaru na „współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych”

• wprowadzenie możliwości nawiązywania bliższej współpracy między poszczególnymi państwami członkowskimi

Traktat Nicejski (TN)

26.02.2001 r. - podpisanie Traktatu

1.02.2003 r. - wejście w życie

Główne postanowienia:

• reforma instytucjonalna - usprawnienie pracy organów poprzez m.in. ograniczenie liczby członków

• Komisja Europejska - nie więcej niż 27 komisarzy, po przystąpieniu 27. państwa - system rotacji (mniej komisarzy niż państw członkowskich), przewodniczący wybierany przez Radę UE działającą w składzie szefów państw i rządów

• Rada UE - nowy podział głosów (max 345 głosów)

• PE - po przystąpieniu 27. państwa - 732 deputowanych

• nowy podział kompetencji między Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości a Sądem Pierwszej Instancji

Traktat Konstytucyjny

(Traktatu ustanawiającego ustrój / Konstytucję dla Europy)

14-15 grudnia 2001 r. - szczyt Rady Europejskiej w Laeken

• zwołanie Konwentu Europejskiego w sprawie przyszłości Europy

Deklaracja z Laeken (Agenda Laeken):

1. podział kompetencji

2. uproszczenie systemu prawnego UE

3. zwiększenie demokratyczności, przejrzystości, efektywności UE

4. przygotowanie Konstytucji dla Europy

Skład Konwentu: Przewodniczący: Valéry Giscard d'Estaing V-ce przewodniczący: Jean Luc Dehaene, Giuliano Amato każde państwo członkowskie i kandydujące: 1 przedstawiciel szefa państwa lub rządu + 2 przedstawicieli parlamentu krajowego 2 członkowie Komisji (M. Barnier, A. Vittorino) 16 przedstawicieli Parlamentu Europejskiego Obserwatorzy: 3 przedstawicieli Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, 3 partnerów społecznych, 6 reprezentantów Komitetu Regionów, Rzecznik Praw Obywatelskich

Projekt Traktatu Konstytucyjnego przedstawiony po raz pierwszy Radzie Europejskiej na szczycie UE w Salonikach, 20 czerwca 2003 r.

Przyjęcie projektu Traktatu Konstytucyjnego - 18 czerwca 2004 r.

29 października 2004 r. , Rzym - podpisanie Traktatu Konstytucyjnego

- podpisany przez 25 państw członkowskich UE oraz 3 państwa kandydujące

- proces ratyfikacji w toku (ratyfikacja parlamentarna lub referendum)

• zakładany termin wejścia w życie: 1 listopada 2006 r.

Treść Traktatu Konstytucyjnego (4 części):

• Część I (podstawy instytucjonalno-prawne UE)

• definicja i cele UE (osobowość prawna dla UE)

• prawa podstawowe i obywatelstwo UE

• kompetencje UE

• instytucje UE

• wykonywanie kompetencji Unii

• życie demokratyczne Unii

• finanse Unii

• Unia i jej sąsiedzi

• członkostwo w Unii

• Część II (Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej)

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej Próba skatalogowania ogólnych zasad prawa Na spotkaniach Rady Europejskiej (czerwiec i październik 1999 r.) zdecydowano o stworzeniu katalogu praw podstawowych UE i powołaniu 62-osobowego gremium pełnomocników głów państw i szefów rządów (pod przewodnictwem b. prezydenta Niemiec - R. Herzoga), którego zadaniem miało być sporządzenie Karty Praw Podstawowych UE. Projekt Karty przedstawiono 2.10.2000 r. Karta „spotkała się z akceptacją” Rady Europejskiej na szczycie w Nicei (7-9.12.2000 r.); nie została przyjęta formalnie.

• Część III (polityki UE)

• przepisy ogólnego stosowania

• zasada niedyskryminacji i obywatelstwa

• polityki wewnętrzne i działania

• terytoria zamorskie

• działania zewnętrzne UE

• funkcjonowanie UE

• wspólne przepisy

• Część IV (postanowienia końcowe)

Wprowadzenie do UE - studia w zakresie zdrowia publicznego w wymiarze europejskim - Jean Monnet European Module

---