Rodzaje spółek i ich krótka klasyfikacja.
Osoby fizyczne lub prawne zawierają umowę spółki z reguły w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Spółki można podzielić na spółki osobowe i kapitałowe, oraz spółki prawa cywilnego i prawa handlowego.
Do spółek osobowych zaliczamy spółkę cywilną, jawną, partnerską, komandytową, komandytowo-akcyjną. Natomiast spółkami kapitałowymi są spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna. Z wyżej wymienionych spółek spółka prawa cywilnego jest tylko spółka cywilna, pozostałe spółki podlegają prawu handlowemu.
Spółka cywilna.
Przepisy regulujące działalność spółki cywilnej zawarte są w Ustawie z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (publikacja: Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 z późniejszymi zmianami) w tytule XXXI Spółka. Przez zawarcie umowy spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Umowa spółki cywilnej powinna być zawarta w formie pisemnej. Wadą tej spółki jest to, że za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem. Spółka cywilna jest najprostszym rodzajem spółki, nie wymagającym dużych nakładów do jej założenia.
Spółka jawna.
Spółka jawna powstaje na podstawie przepisów zawartych w Ustawie z dnia 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (publikacja: Dz. U. z 2000 r. nr 94, poz. 1037 z późniejszymi zmianami). Podobnie jak w spółce cywilnej umowa powinna być zawarta w formie pisemnej a wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób. Spółka jawna różni się od spółki cywilnej tym, że prowadzi przedsiębiorstwo pod własną nazwą ( w spółce cywilnej przedsiębiorcą jest każdy ze wspólników). Umowa spółki jawnej powinna zawierać: firmę i siedzibę spółki, określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, przedmiot działalności spółki, czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Spółka jawna rejestrowana jest w sądzie rejestrowym (Krajowym Rejestrze Sądowym) i powstaje nie w momencie podpisania umowy ale dopiero z chwilą wpisania do rejestru. Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. Każdy ze wspólników ma prawo reprezentowania spółki. W spółce jawnej również wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki.
Spółka partnerska.
Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Jak w pozostałych spółkach handlowych przepisy regulujące powstanie i działanie tej spółki zawarte są w Kodeksie Handlowym. Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów takich jak : adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego. Także zawarcie umowy spółki partnerskiej wymaga formy pisemnej oraz zgłoszenia do sądu rejestrowego. Spółka partnerska powstaje dopiero z chwilą wpisu do KRS.
Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.
Spółka komandytowa.
Spółką komandytową jest spółka osobowa podlegająca przepisom Kodeksu Handlowego mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego oraz zarejestrowana w sądzie rejestrowym. Firma spółki powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowa" (dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp. k.") Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej. Komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Spółka komandytowo-akcyjna.
W dziale IV Kodeksu Handlowego znajdują się przepisy regulujące działalność spółek komandytowo-akcyjnych. Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50.000 złotych. Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowo-akcyjna" lub skrótu "S.K.A."
Spółka zawiązuje się poprzez podpisanie statutu . Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze. Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Spółka komandytowo-akcyjna podlega obowiązkowo wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego.
Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki, natomiast akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki. Każdy komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. W spółce komandytowo-akcyjnej można ustanowić radę nadzorczą. Jeżeli liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Jest to spółka handlowa utworzona przez jednego lub kilku wspólników posiadająca osobowość prawną. Spółka z o.o. jest spółką kapitałową. Kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 5.000 złotych. Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 złotych. Umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Z chwilą zawarcia umowy spółki powstaje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji.
Do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się:
1) zawarcia umowy spółki,
2) wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, także wniesienia nadwyżki,
3) powołania zarządu,
4) ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki,
5) wpisu do rejestru.
Zarząd zgłasza zawiązanie spółki do sądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę spółki w celu wpisania spółki do rejestru. Wniosek o wpis spółki do rejestru podpisują wszyscy członkowie zarządu.
Spółkę reprezentuje i prowadzi jej sprawy zarząd składający się z jednego lub większej liczby członków. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Umowa spółki może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo oba te organy. W spółkach, w których kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500.000 złotych, a wspólników jest więcej niż dwudziestu pięciu, powinna być ustanowiona rada nadzorcza lub komisja rewizyjna.
Spółka akcyjna.
Podobnie jak spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, umowę spółki akcyjnej może zawrzeć jeden lub więcej wspólników. Statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna zawierać dodatkowe oznaczenie "spółka akcyjna". Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "S.A." Kapitał zakładowy spółki akcyjnej nie może być niższy niż 100 000 zł a wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz.
Do powstania spółki akcyjnej wymaga się:
1) zawiązania spółki, w tym podpisania statutu przez założycieli,
2) wniesienia przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, z uwzględnieniem art. 309 § 3 i § 4 Kodeksu Handlowego,
3) ustanowienia zarządu i rady nadzorczej,
4) wpisu do rejestru sądowego.
Zgodnie z K.H. dokument akcji powinien być sporządzony na piśmie i zawierać następujące dane:
1) firmę, siedzibę i adres spółki,
2) oznaczenie sądu rejestrowego i numer, pod którym spółka jest wpisana do rejestru,
3) datę zarejestrowania spółki i wystawienia akcji,
4) wartość nominalną, serię i numer, rodzaj danej akcji i uprawnienia szczególne z akcji,
5) wysokość dokonanej wpłaty w przypadku akcji imiennych,
6) ograniczenia co do rozporządzania akcją,
7) postanowienia statutu o związanych z akcją obowiązkach wobec spółki.
Akcje spółki akcyjnej mogą być imienne lub na okaziciela, aportowe i gotówkowe, zwykłe i uprzywilejowane, są niepodzielne. Cena emisyjna nie może być niższa od nominalnej.
Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Może być jedno lub wieloosobowy. Członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza, chyba że statut spółki stanowi inaczej. Członek zarządu może być odwołany lub zawieszony w czynnościach także przez walne zgromadzenie.
W spółce akcyjnej jest obowiązek powołania rady nadzorczej. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena sprawozdań, o których mowa w art. 395 § 2 pkt 1 kodeksu handlowego, w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym, oraz wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, a także składanie walnemu zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Klasyfikacja spółek
1. Osobowa:
a) Spółka cywilna:
Działa na rynku gospodarczym na zasadach zawartych w kodeksie spółek handlowych. Z tej formy organizacyjnej przedsiębiorstw korzystają przede wszystkim niewielkie przedsiębiorstwa zatrudniające niewielką ilość osób. Wspólnicy tworzący ten rodzaj spółek odpowiadają za ewentualne zobowiązania spółki całym swoim majątkiem zarówno firmowym jak i osobistym.
Zalety:
- duża elastyczność jeżeli chodzi o formowanie postanowień umowy spółki
- dostępne są wszystkie możliwe formy opodatkowania
- bardzo dobre rozwiązanie jeżeli chodzi o małe przedsiębiorstwa np. gdy wspólnicy traktują tą spółkę jako dodatkowe źródło zarobku
Wady:
- wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem
- obowiązkowe rejestrowanie wszystkich wspólników oraz użycie w nazwie firmy ich nazwisk
- taka forma spółki nie istnieje w Unii Europejskiej, dlatego prędzej czy później będzie musiała nastąpić zmiana działalności na inny typ.
b) Spółka jawna:
Spółka tego typu nie wymaga zgromadzenia określonego kapitału przez wspólników, wystarczą wkłady wnoszone przez nich. Jak wszystkie polskie spółki działa na zasadzie kodeksu handlowego. Do zadań wspólników należy przede wszystkim godne reprezentowanie spółki wobec innych podmiotów gospodarczych oraz osiągnięcie zadowalającego zysku.
Zalety:
- podobnie jak w spółce cywilnej duża elastyczność kształtowania postanowień umowy
- może być reprezentowana przez każdego ze wspólników
- istnieje możliwość wyłączenia z umowy wspólnika/ wspólników jeżeli chodzi o reprezentowanie firmy na zewnątrz
- istnieje opcja ujawnienia w nazwie przedsiębiorstwa tylko jednego wspólnika
- nie ma określonych wymagań kapitałowych
- koszty rejestracji tego rodzaju spółki są stosunkowo niskie
Wady:
- odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, jeżeli firma nie jest w stanie spłacić swoich wierzytelności
c) Spółka komandytowa:
Rozróżnia się w tym typie spółek dwa rodzaje wspólników, którzy odpowiedzialni są za całkowicie odmienne sprawy oraz posiadają różne uprawnienia organizacyjne. Rachunkowość prowadzona przez przedsiębiorstwa oparta na tej formie organizacji, musi prowadzić pełną rachunkowość, aby w pełni móc rozliczać się z odpowiednimi instytucjami. Tego typu postanowienia zostały nałożone przez odpowiedzialne jednostki państwowe.
Zalety:
- komandytariusz odpowiada tylko za zobowiązania spółki do wysokości wniesionego przez niego wkładu
- komandytariusze mogą reprezentować firmę tylko jako jej pełnomocnicy
- brak ograniczeń co do sumy komandytowej
Wady:
- umowa musi być sporządzona w postaci aktu notarialnego
- prowadzenie rachunkowości musi odbywać się według obowiązującej ustawy o rachunkowości (księgowość pełna), jest to uciążliwe w przypadku małych przedsiębiorstw.
2. Kapitałowe
a) Spółka z o.o.:
Spółki kapitałowe opierają swoją działalność na wielkości posiadanego kapitału, który wnoszą wspólnicy. Aby spółka prawidłowo funkcjonowała musi posiadać odpowiednio wysoki kapitał zakładowy. Pozyskanie nowego wspólnika wiąże się ze zwiększeniem kapitału zakładowego. W tej formie organizacji wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki swoim majątkiem, lecz kapitałem jaki posiada spółka.
Zalety:
- wspólnik wyłączony jest z odpowiedzialności za różnorakie zobowiązania spółki
- nowy kapitał można zdobyć poprzez pozyskanie nowego wspólnika
- udział w spółce można pokryć poprzez aport rzeczowy ( np. maszyny, urządzenia)
Wady:
- minimalny kapitał zakładowy jest bardzo wysoki
- kosztowna i czasochłonna procedura rejestracyjna
- zawieranie umów o pracę z pracownikami, którzy są jednocześnie wspólnikami tej spółki jest możliwe tylko wtedy, kiedy powoła się pełnomocnika lub radę nadzorczą.
b) Spółka akcyjna:
Spółka tego typu, zaliczana również do kapitałowej, gromadzi swój kapitał zakładowy poprzez emisję i sprzedaż akcji. W ten sposób przyszli nabywcy stają się akcjonariuszami spółki, otrzymując z tego tytułu udział w wygospodarowanym przez firmę zysku. Przedsiębiorstwa korzystające z tego typu organizacji są najbardziej rozbudowane, oraz zatrudniają największą liczbę pracowników.
Zalety:
- kumulacja kapitału oraz metody jego pozyskiwania odbywają się poprzez emisję akcji, obligacji i innych instrumentów finansowych
- akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki
- możliwość sprawdzenia wiarygodności spółki przez potencjalnych kontrahentów (jawność danych finansowych)
Wady:
- drogi, skomplikowany i czasochłonny proces rejestracji
- duże wymagania formalne
- wymaganie prowadzenia pełnej księgowości
- konieczność zatrudnienia specjalistycznej kadry pracowników ( obsługa prawna, finansowa i zarządcza)
- mniejsi udziałowcy nie mają wpływu na działalność spółki
- skomplikowany proces likwidacji
1