Badanie Wzmacniaczy Operacyjnych, PWr, Podstawy elektroniki 2


Ćwiczenie nr 6

Badanie wzmacniaczy operacyjnych

0x08 graphic

Celem ćwiczenia jest poznanie właściwości wzmacniacza operacyjnego oraz nabycie umiejętności wykonywania pomiarów podstawowych jego parametrów.

Zagadnienia do samodzielnego przygotowania :

Literatura:

Wiadomości wstępne:

Wzmacniacz operacyjny (WO) jest analogowym scalonym wzmacniaczem umożliwiającym wzmacnianie napięć stałych i zmiennych. Charakteryzuje się bardzo dużym wzmocnieniem napięciowym przy otwartej pętli sprzężenia zwrotnego. Najczęściej pracuje z zewnętrznym obwodem silnego ujemnego sprzężenia zwrotnego, decydującym o jego stopniu wzmocnienia i innych własnościach wzmacniacza. Typowy wzmacniacz operacyjny posiada wejście symetryczne (tzw. różnicowe) i w większości przypadków wyjście asymetryczne. Wejście oznaczone znakiem minus (-) jest wejściem odwracającym (odwraca na wyjściu fazę sygnału wejściowego), natomiast w przypadku podania sygnału na wejście oznaczone znakiem plus (+) ulega wzmocnieniu bez odwrócenia fazy.

Wzmacniacz operacyjny zasadniczo zasilany jest stałym napięciem symetrycznym, tzn. dodatnim i ujemnym względem masy. Symbol wzmacniacza (bez zacisków zasilania

i masy) oraz schemat zastępczy przedstawia rys.1.

0x08 graphic

a) b)

Rys.1. Wzmacniacz operacyjny; a) symbol schematowy; b) schemat zastępczy.

Sygnał wejściowy doprowadzony do wejścia + i − wzmacniacza jest nazywany sygnałem różnicowym Ud. I jest równy różnicy napięć na obu wejściach Ud = UI1 - UI2 Napięcie wyjściowe Uo jest proporcjonalne do wartości sygnału różnicowego.

Idealny wzmacniacz operacyjny posiada następujące właściwości :

Parametry produkowanych obecnie WO można traktować jedynie jako zbliżone do wzmacniaczy idealnych. Wszystkie te wspomniane właściwości idealnego wzmacniacza w rzeczywistych WO nie są osiągalne. Istotniejsze parametry wzmacniaczy rzeczywistych, to:

Współczynnik wzmocnienia napięciowego KU rzeczywistego wzmacniacza jest funkcją częstotliwości. Dla częstotliwości równej zero wartość współczynnika wzmocnienia jest zwykle wartością maksymalną (rys.3).

Wzmacniacze operacyjne mogą pracować w różnych konfiguracjach. Podstawowe układy pracy WO to jednowejściowe (asymetryczne) układy: odwracające lub nieodwracające albo jako dwuwejściowy układ różnicowy. Możliwe są też i inne ich aplikacje realizujące różne funkcje, np. całkowanie, różniczkowanie, generowanie, porównywanie sygnałów, detekowanie sygnałów, itd.

Dla potrzeb realizacji ćwiczenia wyjaśnijmy dodatkowo podstawowe zagadnienia:

- wejściowe napięcia niezrównoważenia:

Okazuje się, że w wzmacniaczach rzeczywistych, napięcie wyjściowe nie jest równe zeru dla dwóch identycznych napięć wejściowych (np. przy zwarciu obu wejść do masy). Powstaje ono rezultacie nieidentycznych parametrów tranzystorów wejściowego układu różnicowego wzmacniacza operacyjnego (rozrzuty produkcyjne). To niewielkie napięcie jest wzmacniane, powodując występowanie na wyjściu napięcia niezróważenia UN, które staje się źródłem błędów wnoszonych do układu przez WO, np. powodując przesunięcie charakterystyki przejściowej (rys.2). Przez wprowadzenie do obwodu wejściowego wzmacniacza, napięcia stałego o przeciwnym znaku o określonej wartości, za pomocą układu regulacji potencjometrycznej, jest możliwe skompensowanie wyjściowego napięcia niezrównoważenia. W katalogach zwykle podaje się je jako wartość napięcia jakie należy włączyć między wejścia, aby na wyjściu wzmacniacza otrzymać napięcie równe zeru, wielkość ta nosi nazwę wejściowego napięcia niezrównoważenia.

0x08 graphic

Rys.2. Charakterystyka przejściowa idealnego wzmacniacza (1) oraz rzeczywistego (2), przesunięta w wyniku istnienia napięcia niezrównoważenia UN.

Wejściowe napięcie niezrównoważeni zależy od temperatury. Wartości napięć niezrównoważenia odniesione do wejścia zawierają się zwykle w granicach od 0,1 - 2 mV.

- charakterystyki wzmacniacza operacyjnego:

a. charakterystyka przejściowa (inaczej dynamiczna) wzmacniacza operacyjnego (rys. 2) przedstawia zmianę napięcia wyjściowego Uo wzmacniacza w funkcji zmian napięcia na jego wejściach Uo = f(Ud = UI1 - UI2). W przypadku wzmacniacza nieodwracającego charakterystyka przechodzi przez pierwszą i trzecią ćwiartkę, a dla układu odwracającego przez drugą i czwartą ćwiartkę. W niewielkim zakresie napięć wejściowych wzmacniacz pracuje w obszarze liniowym, a nachylenie charakterystyki w tym zakresie jest równe wzmocnieniu wzmacniacza bez sprzężenia zwrotnego:

0x01 graphic
0x01 graphic

Rzeczywista charakterystyka przejściowa nie przechodzi przez środek układu współrzędnych, bowiem ulega ona przesunięciu o wartość wejściowego napięcia niezrównoważenia UN. Po przekroczenie wejściowego napięcia przesterowania Up, następuje zagięcie charakterystyki dynamicznej, w końcowej części przebiega ona równolegle do osi napięć wejściowych. Jeżeli do wejścia WO zostanie doprowadzone przemienne napięcie wejściowe o amplitudzie przekraczającej amplitudę napięcia przesterowania, to wystąpią zniekształcenia sygnału wyjściowego, polegające na ograniczeniu amplitudy przebiegu na poziomie wartości nieco mniejszej od napięcia zasilania. Taką sytuację nazywamy stanem nasycenia.

b) charakterystyka amplitudowo- częstotliwościowa Ku=f (f) Wzmocnienie wzmacniacza operacyjnego zależy od częstotliwości sygnału wejściowego. Graficzną zależność modułu współczynnika wzmocnienia sygnału wejściowego w funkcji częstotliwości (przy Uwe=const.) przedstawia charakterystyka amplitudowo-częstotliwościowa (rys.3). WO nie należą do układów odznaczających się szerokopasmowością, ich charakterystyka częstotliwościowa ma kształt typowy dla wzmacniaczy dolnoprzepustowych. Dla większości z nich wzmocnienie zaczyna się zmniejszać przy częstotliwościach rzędu 10 - 50 kHz.

Stromość zmniejszania się wzmocnienia ze wzrostem częstotliwości wynosi 20 dB na dekadę.

0x08 graphic

Rys .3. Charakterystyki amplitudowe wzmacniacza WO o różnym wzmocnieniu

Częstotliwość sygnału przy której wzmocnienie WO wynosi KU = 1 (w skali logarytmicznej jest to 0 dB) nazywa się częstotliwością graniczną f1 . Wiadomo, że iloczyn wzmocnienia przez częstotliwość, wyznaczony w zakresie liniowego opadania wykresu Ku(f) jest nazywany polem wzmocnienia fT. W granicznym przypadku, dla KU= 1:

f1 = fT

Istnieje możliwość regulowania pasma przenoszenia B wzmacniacza poprzez zmianę rezystancji obwodu sprzężenia zwrotnego. Im silniejsze jest sprzężenie zwrotne, tym mniejsze jest wzmocnienie, a szersze pasmo przenoszonych przez układ częstotliwości.

Pasmo przenoszenia wzmacniacza wzmacniającego sygnały od częstotliwości f = 0, jest liczbowo równe górnej częstotliwości granicznej fg .

2. Pomiary:

Makietę badanego układu wzmacniacza przedstawia rys.4. Badany układ wzmacniacza operacyjnego μA 741 zasilany jest napięciem symetrycznym ±15V. Przełącznik czerwony na płytce pomiarowej umożliwia wybór układu odwracającego lub nieodwracającego, zaś przełącznik niebieski, poprzez zmianę wartości rezystancji w pętli sprzężenia zwrotnego (Rf - 100kΩ lub 1MΩ), umożliwia wybór współczynnika wzmocnienia.

2.1. pomiar charakterystyki przejściowej stałoprądowej Uwy = f (Uwe)

W celu dokonania pomiaru charakterystyki przejściowej stałoprądowej należy:

Rys.4. Schemat makiety z badanym wzmacniaczem operacyjnym

2.2. pomiar napięcia niezrównoważenia:

Pomiar wejściowego napięcia niezrównoważenia odbywa się poprzez pomiar wartości napięcia wyjściowego przy zerowej wartości napięcia wejściowego. W celu pomiaru napięcia niezrównoważenia należy:

0x01 graphic

2.3. Pomiar charakterystyki częstotliwościowej

Pomiar charakterystyki częstotliwościowej przeprowadzić dla dwóch dostępnych wzmocnień układu pomiarowego w następujący sposób :

0x08 graphic

Rys.5. Przykładowa siatka do wykresu ze skalą logarytmiczną częstotliwości

Laboratorium przyrządów półprzewodnikowych

1

ku

+

Ud

UN

Uo

2

1

Wyj

+15 V 0 −15 V

wy

10 kΩ

Up

ku2

ku1

ku3

| ku |

dB

f1 fT

fg1

fg2 fg3

f (log)

μA 741

+

we +

_

_

we

Wej

100 kΩ

1 kΩ

10 kΩ

2

+

3

A

częstotliwość [Hz]

100000

10000

1000

100

10

7

4

6

100 kΩ

1MΩ MM

470 Ω

W

+

UI2

UI1

KuUd

RId

Ud

Uo



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
sprawozdanie 8 wzmacniacz operacyjny, Studia, Podstawy elektroniki, sprawozdania elektronika
Badanie wzmacniacza operacyjnego, Zespół Szkół Elektrycznych nr 1 w Poznaniu
Badanie wzmacniaczy operacyjnych w układach filtrów aktywnych, Zespół Szkół Elektrycznych nr 1 w Poz
Sprawozdanie - BADANIE WZMACNIACZA OPERACYJNEGO, EiT, Analogowe układy elektroniczne, Sprawozdanie -
Ćwiczenia nr 5 - Badanie wzmacniaczy operacyjnych, WSTI Pawia 55, Darken, Elektronika Olchowik, Spra
Elektronika- PARAMETRY I PODSTAWOWE UKŁADY PRACY WZMACNIACZA OPERACYJNEGO.DOC, LABORATORIUM Z ELEKTR
Badanie wzmacniacza operacyjnego, ►►Elektryczne i elektronika
Pomiary wielkości elektrycznych Instrukcja do ćw 07 Badanie wzmacniacza operacyjnego pracującego w
Badanie wzmacniaczy operacyjnyc Nieznany (2)
Badanie wzmacniacza operacyjnego
Badanie wzmacniaczy operacyjnych, Badanie wzmacniaczy operacyjnych
wzmacniacz operacyjny - konspekt+sprawozdanie, Elektronika i telekomunikacja, AUE - Analogowe Układy
wzm operacyjne2, Wzmacniacze operacyjne-freewear, TECHNIKUM ELEKTRONICZNE
E 4 - Zastosowanie wzmacniaczy operacyjnych w ukladach liniowych, Elektronika
oscyloskop, IB PWr, Podstawy elektroniki i elektrotechniki 2

więcej podobnych podstron