55. Mechanizm powstawania asymetrii w warunkach nierównowagi popytowej i podażowej
Zakładamy podział gałęzi produkcyjnych na następujące działy:
1) F - dobra finalne;
2) F-1 - przedsiębiorstwa produkujące środki produkcji;
3) S+2 - np. koksownia;
4) S+1 - np. huty;
5) S - dział surowcowy - przemysł wydobywczy;
a) W gospodarce centralnie zarządzanej (nierównowaga popytowa) istnieją skłonności do podnoszenia przydziału jednostkowego, podnoszenia kosztów. Każda okazja do wzrostu przydziału na jednostkę jest wykorzystywana i dociera do S jako fala wzmożonego popytu. Dzieje się tak, gdyż każde ogniwo dąży do wzrostu przydziału za wyjątkiem działu F, który nie jest niczyim dostawcą. Impuls zwiększonego popytu najczęściej dociera do działu S, gdyż wzrost popytu na dobro zaopatrzeniowe powodowany jest dążeniem do maksymalizacji rezerwy czynnika, którego jest najmniej (tzw. zaciskanie „wąskich gardeł”). Mechanizm asymetrii popytowej - sprowadza się do tego, że impuls zwiększa popyt na dobra zaopatrzeniowe, dociera do S, a im bliżej końca ciągu technologicznego tym dociera on mniejszą ilość razy. Dział F w ogóle impulsu nie odbiera, pozostając jednak jego emitentem.
b) W systemie rynkowym (nierównowaga podazowa) przedsiębiorstwa maksymalizują zysk między innymi przez obniżanie zakupu czynników produkcji. Każde obniżenie kosztów (sposobem bezinwestycyjnym), czyli podniesienie efektywności, dociera do S w postaci zmniejszonego popytu na jego wyroby. Im bliżej końca ciągu technologicznego tym dociera mniej impulsów, dział F wcale ich nie odbiera ponieważ jest ich emitentem.
Najbardziej rozbudowany jest dział dóbr finalnych.
Następuje redukcja popytu o 10% ponieważ producenci dążą do obniżenia kosztów produkcji. Każde obniżenie kosztów dociera do poziomu „s” w postaci niższego popytu na jego dobra. Im bliżej końca ciągu, tym impulsów („obniżeń”) dociera mniej.
56. Typy i tendencje postępu technicznego - rys. w wykladach
Typy postępu technicznego :
kapitałochłonny - wzrost kapitałochłonności powoduje wzrost tempa wydajności pracy,
kapitałooszczędny - wzrost kapitałochłonności powoduje spadek tempa wydajności pracy,
neutralny - zmiany poziomu kapitałochłonności nie wpływają na tempo wydajności pracy.
Wyrazem różnych typów postępu jest krzywa jednakowej produkcji. Punkty krzywej tworzą metody wytwarzania (efektywne - na i poniżej krzywej, równoważne - na krzywej i nieefektywne leżące powyżej krzywej)
Tendencje postępu technicznego :
zachęcająca (do podnoszenia kapitalochlonnosci) - jeżeli w kolejnej jedn. czasu obserwujemy bardziej niż proporcjonalny przyrost dochodow względem nakladow
zniechęcająca - …obserwujemy mniej niż proporcjonalny przyrost..
neutralna - …proporcjonalny
W ramach typow wystepuje tendencje. Typy postepu oceniamy ex post, tendencje hic et nunc (tu i teraz), czyli na dany moment czasowy.
57. Rodzaje postępu technologicznego - postęp jakości i nowości, jakość typu i wykonania.
Rodzaje postępu :
jakości typu i wykonania :
typu - jakosc wzorca (np. matrycy) - bardziej kapitalochlonna,
wykonania - jakosc wyrobu, wtorna do jakosci typu,
jakosci (ogolnie postep w jakosci produktow) i nowości (polega na kreowaniu pomysłu, innowacji, czyli posrednio nowych potrzeb - popytu)
postęp czysty - bazuje na idei, pomyśle - jest to postep beznakladowy (wiec praktycznie nieistniejacy - Archimedes np. potrzebowal wanne:)
postęp substytucyjny - polega na zastępowalności mniej efektywnych czynników bardziej efektywnymi.
58. Funkcja bilansowa i optymalizacyjna handlu zagranicznego.
Funkcja bilansowa - polega na ustaleniu takiej struktury asortymentowej, geograficznej i politycznej obrotów, aby maksymalizować korzyści przez eksport nadwyżek i import niedoborów. Taka wymiana powoduje wyrównanie bilansu w obrocie międzynarodowym, a nie przyczynia się do osiągnięcia korzyści ze specjalizacji, które w konsekwencji prowadzą do zmiany struktur gospodarczych.
Funkcja optymalizacyjna - chodzi o taką strukturę asortymentową, geograficzną i polityczną obrotów, aby:
w krótkim okresie czasu minimalizować koszty i maksymalizować efekty,
w długim okresie czasu podnoszona jest przeciętna efektywność wykorzystania zasobów czynników wytwórczych, tzn. obniżane są koszty względne (za pomocą specjalizacji) i doprowadza to do zmian w strukturze gospodarki, np. chcemy rozwijać produkcję węgla, lecz dziś rozwijamy to, co mamy, np. sprzedaż siarki, aby za zdobyty kapitał dokonać inwestycji i za parę lat rozpocząć produkcję węgla. Zysk osiągnięty dziś ze sprzedaży siarki będzie większy niż koszt, jaki kiedyś będziemy musieli ponieść na jej import.
59. Omów mechanizm integracji gospodarczej pod wpływem wymiany z zagranicą; dostosowanie rynkowe.
Trzy fazy integracji :
specjalizacja - kraje specjalizują się w wytwarzaniu dóbr relatywnie tańszych, wykorzystują przewagę kosztów komparatywnych i absolutnych
unifikacja mechanizmów ekonomicznych - (w zakresie np. jednolitych cen artykułów żywnościowych) Dotyczy to gospodarki, polityki zagranicznej, polityki obronnej (NATO), pol. finansowej i monetarnej
unifikacja ustroju - np. stworzenie wspólnej konstytucji UE.
Warunkiem niezbędnym jest istnienie wzajemnej skłonności do wymiany. Jeśli skłonności takiej brak, systemy integracyjne nie mogą się rozwijać.
60. Istota i założenia teorii kosztów komparatywnych z uwzględnieniem kosztów absolutnych (Smith) i względnych (Ricardo).
Podstawą handlu międzynarodowego jest wymiana i specjalizacja. Występujące między krajami różnice wyposażania surowców i innych czynników produkcji są źródłem różnic kosztów wytwarzania i cen towarów. Poprzez wymianę międzynarodową, kraj eksportuje towary, które relatywnie tanio wytwarza, a importuje towary produkowane relatywnie tanio w innych krajach. Korzyści te mogą być jeszcze większe, gdy handel zagraniczny umożliwi produkcję na dużą skalę. Kraje koncentrują się na wytwarzaniu niektórych dóbr, co umożliwia im obniżkę kosztów wytwarzania. Jednak znaczenie ma nie tylko przewaga absulutna kosztów (Smith), która stawia w pozycji uprzywilejowanej kraje rozwinięte, tańsze. Ricardo rozszeszył myślenie Smitha, swtwierdzając, że nawet kraje droższe, mniej rozwinięte mogą skorzystać na specjalizacji, jeśli tylko występuje u nich przewaga komparatywna kosztów (różnica kosztów alternatywnych)
Zgodnie z zasadą przewagi komparatywnej kraje wytwarzają i eksportują dobra, których względne koszty wytwarzania są niższe niż w innych krajach. Istnieje wiele powodów, dla których względne koszty (koszty komparatywne) są różne w poszczególnych krajach:
różnice w poziomie techniki, wydajności i pracochłonności (względne, nie zaś absolutne różnice),
różnice cen i zasobów względnych kosztów czynników wytwórczych (jeśli poszczególne kraje dysponują tą samą techniką i tą samą wydajnością fizyczną) pracy, to relacje cen dóbr w tych krajach mogą być różne na skutek względnych kosztów czynników
wytwórczych.
W krajach dysponujących względnie obfitymi zasobami jakiegoś czynnika produkcji, dobra zużywające relatywnie dużo tego czynnika będą względnie tańsze niż w innych krajach, np.praca - kraje wschodu; kapitał - w krajach uprzemysłowionych;
130. Pojęcie i cechy specyficzne gospodarstwa domowego jako podmiotu gospodarki
rynkowej.
Gospodarstwo domowe jest identyfikatorem społeczeństwa; jest dobrowolnym związkiem ludzi wspólnie zamieszkujących i podejmujących decyzje finansowe dotyczące sposobu zarobkowania i wydawania zarobionych pieniędzy.
Członkowie gospodarstw sprzedają na rynku pracy swoje usługi i w zamian za nie otrzymują dochody z pracy i własności. Dochody te w dużej części wydawane są na konsumpcję (żywność, opłacenie mieszkania, odzież, zdrowie, kultura oraz dobra konsumpcyjne trwałego użytku). Dochód zwiększają świadczenia płacone od państwa lub instytucji finansowych, natomiast pomniejszają dochód podatki osobiste, składki ubezpieczeniowe, emerytalne, itp. Oprócz konsumpcji, podatków i składek, gospodarstwa domowe przeznaczają część dochodu na oszczędności poprzez lokaty (w papierach wartościowych, akcjach, obligacjach) oraz inwestycje (zakup ziemi, nieruchomości, itp.). Procenty od oszczędności, dywidendy, itd. dodatkowo powiększają dochód. Gospodarstwa domowe można zatem utożsamiać ze stroną dochodową oraz konsumpcyjną.