Terminy gramatyczne (czasownik)
activum |
|
czynna (strona) |
coniunctivus |
|
tryb łączący ( ≈ polski przypuszczający) |
exactum |
|
dokonany |
futurum |
|
przyszły |
gerundium |
|
rzeczownik odsłowny (odczasownikowy) |
gerundivum |
|
[brak w języku polskim - zakresem użycia najbliższe polskim rzeczownikiem odczasownikowym] - używa się nazwy łacińskiej |
imperativus |
|
tryb rozkazujacy |
imperfectum |
|
czas przeszły niedokonany |
indicativus |
|
tryb oznajmujący |
infinitivus |
|
bezokolicznik |
participium |
|
imiesłów |
passivum |
|
bierna (strona) |
perfectum |
|
czas przeszły dokonany |
plusquamperfectum |
|
zaprzeszły |
praesens |
|
czas teraźniejszy |
supinum |
|
celownik odczasownikowy [brak w języku polskim] - używa się nazwy łacińskiej |
Przypadki
|
|
|
|
|
kto? co? |
(robi) |
mianownik |
|
kogo? czego? |
nie ma |
dopełniacz |
|
komu? czemu? |
(daję) |
celownik |
|
kogo? co? |
(widzę) |
biernik |
|
od kogo czego? kim czym? o kim? o czym? |
(oddalam się) (się posługuję) (mówię) |
-------- narzędnik miejscownik |
|
---- |
|
wołacz |
Formy osobowe - finitum
CZASY NIEDOKONANE |
CZASY DOKONANE |
||
PRAESENS teraźniejszy |
PERFECTUM przeszły dokonany |
||
indicativus tryb oznajmujący |
coniunctivus tryb łączący (≈przypuszczający) |
indicativus tryb oznajmujący |
coniunctivus tryb łączący (≈przypuszczający) |
jest chwalony - pass. |
chwaliłby (teraz) - act.
byłby (teraz) chwalony - pass. |
pochwalił - act.
został pochwalony - pass. |
pochwaliłby - act.
zostałby pochwalony - pass. |
IMPERFECTUM przeszły niedokonany |
PLUSQUAMPERFECTUM zaprzeszły |
||
indicativus tryb oznajmujący |
coniunctivus tryb łączący (≈przypuszczający) |
indicativus tryb oznajmujący |
coniunctivus tryb łączący (≈przypuszczający) |
chwalił - act.
był chwalony - pass. |
chwaliłby (niegdyś) - act.
byłby (niegdyś) chwalony - pass. |
pochwalił (był) - act.
został (był) pochwalony - pass. |
pochwaliłby (był) - act.
zostałby (był) pochwalony - pass. |
FUTURUM I przyszły niedokonany |
FUTURUM II (EXACTUM przyszły dokonany |
||
indicativus tryb oznajmujący |
coniunctivus tryb łączący (≈przypuszczający) |
indicativus tryb oznajmujący |
coniunctivus tryb łączący (≈przypuszczający) |
będzie chwalił - act.
będzie chwalony - pass. |
-------- |
pochwali - act.
zostanie pochwalony - pass. |
-------- |
Formy nieosobowe (infinitum)
Infinitivi i Participia (bezokoliczniki i imiesłowy)
infinitivus praesentis activi - bezokolicznik czasu teraźniejszego strony czynnej (chwalić)
infinitivus praesentis passivi - bezokolicznik czasu teraźniejszego strony biernej (być chwalonym)
infinitivus perfecti activi - bezokolicznik czasu przeszłego strony czynnej
infinitivus perfecti passivi - bezokolicznik czasu przeszłego strony biernej
infinitivus futuri activi - bezokolicznik czasu przyszłego strony czynnej
infinitivus futuri passivi - bezokolicznik czasu przyszłego strony biernej
participium praesentis activi - imiesłów czynny czasu teraźniejszego (chwalący)
participium perfecti passivi - imiesłów bierny czasu przeszłego (pochwalony)
participium futuri activi - imiesłów czynny czasu przyszłego (mający zamiar chwalić)
participium futuri passivi (=gerundivum) - imiesłów bierny czasu przyszłego (mający być chwalonym)
Inne formy nieosobowe
supinum
gerundium
Budowa infectum
infectum |
|||
raesens |
indicativus |
coniunctivus* |
|
|
-----------spójka) III/IV
co robi? co się z nim dzieje? |
-----------cecha a III/IV
co robiłby (teraz)? co by się z nim działo (teraz)? |
|
imperfectum |
spójka e III/IV
co robił? co się z nim działo? |
---spójka e III
co robiłby (niegdyś)? co by się z nim działo (przedtem) |
|
futurum I* |
cecha a (1 sg.)/e III/IV
co będzie robił? co się z nim będzie działo? |
|
|
Temat i forma podstawowa czasownika
1 forma |
2 forma* |
3 forma |
4 forma |
1. laudo 2. deleo 3. lego (a) capio (b) 4. punio |
laudā|re delē|re leg|ĕre cap|ĕre punī|re |
laudav|i delev|i leg|i cep|i puniv|i |
laudat|um delet|um lect|um capt|um punit|um |
indicativus praesentis activi 1 os. sg. (chwalę) |
infinitivus praesentis activi
(chwalić) |
indicativus perfecti activi, 1 os. sg. (pochwaliłem) |
supinum
(aby pochwalić) |
|
temat praesentis |
temat perfecti |
temat supini |
|
ind. praesentis activi / passivi imperfecti activi/passivi futuri I activi/passivi con. praesentis activi/passivi imperfecti activi/passivi imperat. praesentis activi/passivi futuri activi/passivi inf. praes. activi/passivi part. activi/passivi praes. act. futuri pass. (gerundivum) gerundium |
ind. perfecti activi plusquamperfecti activi futuri II (exacti) activi con. perfecti activi plusquamperfecti activi inf. perfecti activi |
supinum participium perfecti passivi participium futuri activi |
*po końcówce bezokolicznika rozpoznaje się przynależność koniugacyjną:
Koniugacja 1 - temat -a
Koniugacja 2 - temat -e
Koniugacja 3 - temat na spółgłoskę lub sonant (= -i wymawiane w pozycji niezgłoskotwórczej jako j np. capio oraz -u wymawiane w pozycji niezgłoskowtwórczej jako ł np. constituo)
Koniugacja 4 - temat zakończony na -i
1. or/r
2. ris
3. tur 1.mur
2.mini
3. ntur
1. o/m
2. s
3. t 1.mus
2.tis
3.nt