Owoc (fructus)
Powstaje z zalążka (ovarium), czasem pomaga szyjka słupka, dno kwiatowe i kielich
Ściana zalążni przekształca się w owocnie (perycarpium, parykarp). Zbudowana jest z:
owocnie zewnętrzną (exocarpium, exokarp)
śródowocnie (mesocarpium, mezokarp)
owocnie wewnętrzną (endocarpium, endokarp)
Ziarniak (caryopsis)
Ziarniak parzenicy zwyczajnej - Triticum aestivum rodz. Trawy - Poaceae, Żyto - Secale, Jęczmień - Hordeum, Owies - Avena, Ryż - Oryza
Owoc 1-nasienny
Zrasta się z łupiną nasienną na całej powierzchni
Kształt eliptyczny, płasko-wypukły
U nasady strony wypukłej zarodek (embro) zbudowany z:
pojedynczy liścień (cotyledo), przekształcony w tarcze (scutellum), pobiera substancje odżywcze z bielma.
pączuszek (plumula) - stożek wzrostu łodygi i liście okryte pochwiastym koleoptylem (coleoptyle)
korzonek (radicula), pochewka korzonkowa (coleoptyle)
Po stronie spłaszczonej bruzda
Cześć wierzchołkowa pokryta włoskami (broda)
Kształt sercowaty w przekroju poprzecznym
Wąski pas martwych komórek owocni i łupiny nasiennej (testa seminis)
Wewnątrz głównie bielmo (endospermum) zbudowane z:
pojedynczej warstwy aleuronowej
tkanki spichrzowej =- durze cienkościenne komórki z przestworami
Epiderma - grubościenna, światło stycznie wydłużone + zgniecione komórki (pod)=OWOCNIA
Niełupka (achaenium)
Owoc słonecznika zwyczajnego - Helianthus annuus rodz. Astrowate - Asteraceae
Powstaje z 1 lub 2 owocolistków
Orzech (nux)
Jednonasienny
2-3 owocolistków otoczonych miseczką (capula) - z listków przykwiatowych
Orzeszek (nucula)
Poziomka pospolita - Fragaria vesca, Truskawka - Fragaria x ananssa, Róża dzika - Rosa canina, leszczyna pospolita - Corylus avellana, rodz Brzozowate - Betulaceae, buk zwyczajny - Fagus sylvatica, dąb - Quercus sp. rodz. Bukowate - Fagaceae
podobny do orzecha ale z 1 owocolistka
Skrzydlak (samara)
Owoc jesionu - Fraxinus sp. rodz. Oliwkowate - Oleaceae, wiązu - Ulmus sp. rodz. Wiązowate - Ulmaceae, klonu - Acear sp. rodz. Klonowate - Aceraceae
1 lub 2 nasienna
Niełupka oskrzydlona
Mieszek (folliculus)
Ostrózka polna - Consolida regalis lub tojad mocny - Aconitum napellus rodz Jaskrowate - Ranunculaceae
Owoc jednoowocolistkowy
Pęka po stronie brzusznej, w miejscu zrastania się brzegów owocolistka
Owoce często występują w zbiorach
Strąk (legumen)
Fasola - Phaseolus sp., groch - Pisum sp. rodz. Motylkowate - Fabaceaae
Owoc jednoowocolistkowy
Pęka po stronie grzbietowej
Łuszczyna (siliqua) i łuszczynka (silicula)
Łuszczyna: kapusta rzepaku - Brassica napus, Łuszczynka: tobołów polny - Thlaspi arvense rodz. Krzyżowe - Brassicaceae
Dwuowocolistkowe
Dodatkowa przegroda, na której osadzone są nasiona
Pęka dwustronie
Łuszczyna: długa i wąska, łuszczynka: równie długa co szeroka
Torebka (capsula) - powstaje z dwóch lub wielu owocolistków, pęka na różny sposób
bieluń dziędzierzawa - Datura stramonium rodz. Psiankowate - Solanaceae - pęka wzdłuż
mak - Papaver sp. Rodz. Makowate - Papaveraveae - otwiera się porami na szczycie
lulka - Hyoscyamus sp. rodz Solanaceae
kurzyślad - Anagallis sp. rodz. Pierwiosnkowate - Primulaceae
babki - Plantago sp. rodz. Babkowate - Plantaginaceae - otwierające się wieczko
fiołek trójbarwny - Viola tricolor rodz. Fiołkowate - Violaceae - pęka wzdłuż
kąkol polny - Agrostemma githago rodz. Gożdzikowate - Coryophyllaceae - otwiera się na szczycie ząbkami
Rozłupnia (schizocarpium)
Rodz. Baldaszkowate - Apiaceae, prawoślaz - Althaea sp. rodz. Ślazowate - Malvaceae i rodziny Lamiaceae i Boraginaceae, strąk seradeli - Orinithpus rodz Fabaceae, łuszczyna rzodkwi - Raphanus rodz. Brassicaceae
Rozłupnia kminku - Carum rodz. Apiaceae:
Owoc rozpada się na 2 rozłupki (mericarpia):
w przekroju poprzecznym kształt 5-kątny
w okolicy bruzd pojedyncze przewody olejkowe typu schizogenicznego, otoczony komórkami epitelu wydzielniczego, 2 po stronie płaskiej (w bielmie)
skórka - silnie zgrubiałe ściany zewnętrzne, są aparaty szparkowe, kuktykula
pod skórą miękisz owocni - duże przestwory
w żeberku, bliżej wierzchołka mały przewód olejkowy (charakterystyczne dla kminku)
poniżej (w żeberku) wiązka naczyniowa, otoczona włóknami o ścianach zgrubiałych ale nie zdrewniałych (zajmuje większość żeberka)
peryferycznie wobec włókien występuje wiązka sitowa
trudno znaleźć granice między owocnią a łupiną
bielmo - komórki prostokątne, grubościenne, promieniowe szeregi, małe przestwory, wywnętrz krople tłuszczu i ziarna aleuronowe, półksiężycowaty zbiór komórek ubogich w substancje magazynowane
Rozłupka jest jednonasienna
Dwuowocolistkowa zalażnia 4 rozłupki
Rozłupki zawieszone na karpoforze (carpophor), od którego gdy dojrzeją odpadają
Kształt lekko sierpowaty zgięty, wysmukły
Na powierzchni widać 5 żeber, pomiędzy bruzdami
Pestkowiec (drupa) - z 1 owocolistka, endokarp zdrewniały, razem z nasieniem tworzy pestkę
Drzewa i krzewy:
Prunus: śliwa domowa - P. domestica, morela zwyczajna - P. armeniaca, brzoskwinia zwyczajna - P. persica Stokes, wiśni i czereśni - Cerasus sp. Rodz. Rosaceae podrodz. Śliwowe - Prunoideae
Orzech właoski - Juglans regia rodz. Orzechowate - Juglandaceae
Oliwki europejskiej - Olea europaea rodz. Oliwkowate - Oleaceae
Głogu - Crataegus sp. rodz Rosaceae rpd rodz. Jabłkowate - Pomoideae
Palmy kokosowej - Cocos nucifera rodz Żuwniowate (palmy) - Arecaceae (Palmae)
Jagoda (bacca) - cała owocnia zmięśniała jedynie egzokarp bywa skórzasty, po dojrzeniu owoc zabarwia się, z wielu owocolistków i wielonasienny
Winorośl właściwa - Vitis vinifera rodz. Winoroślowate - Vitaceae
Convallaria majalis rodz. Convallariaceae
Porzeczki - Ribes sp. rodz. Skalnicowate - Saxifragaceae
Borówki - Vaccinium sp. Wrzosowate - Ericaceae
Pomidor - Solanum lycopersicum rodz. Piankowate - Solanaceae
Banan - Musa sp. rodz. Bananowate - Musaceae
Ogórka - Cucumis sp. oraz Cucrbita sp. rodz. Cucurbitaceae
Actinidia deliciosa rodz. Aktinidiowate - Actinidaceae (kiwi)
Pomarańcza (hesperidium) - jest to owocostan typu jagodowego, lecz okryty grubym skórzastym egzokarpem i mezokarpem, zbudowanej z:
Flavedo - zewnętrznej ze zbiornikami olejkowymi
Albedo - wewnętrzna biała
Z endokarpu wyrastają do komór z sokiem wielokomórkowe kosmyki stanowiące jadalny miąższ
Każda komora reprezentuje owocolistek
Pomarańcza - Citrus aurantium rodz. Rutowate - Rutaceae
Rodzaj Citrus: cytruna właściwa - C. limon, grejfrut - C. paradisi, mandarynka C. nobilis
Do jagód należą daktyle
Palma daktylowa - Phoenix dactylifera rodz. Żuwniowate - Arecaceae
Jednonasienne
Trójowocolistkowe
Bananowce tworzą owoce bez zapłodnienia
Owoc jabłkowy (pomum)
Jabłko - Malus sp., grusza - Pyrus sp., pigwy - Cydonia sp. rodz. Rosaceae podrodz. Jabłkowate - Pomoideae
Powstają z zalążni dolnej
Na biegunie przeciwnym do szypułki resztki kielicha
Część jadalna zmięśniałe dno kwiatowe, barwna skórka
Egzokarp - cienka zielona linia
Pod nim mezokarp
Endokarp - skórzasty niejadalny, wyściela wnętrze 5 komór z nasonami
Niełupki złożone
Z licznych zalążkni tego samego kwiatu
Mięsiste dno kwiatowe
Np. owoc pozorny:
Pozimki pospolitej - Fragaria vesca
Truskawki - Fragaria x ananassa
Pestkowce złożone - dno kwiatowe niejadalne
Maliny, jeżyny - Rubus sp.
Orzeszki złożone - mięsista część to dno kwiatowe, owoc pozorny
Pięciorniak - Potentill sp., róża - Rosa sp. rodz. Rosaceae podrodz Różowe - Rosoideae
Mieszki zbiorowe (agregaty mieszków)
Rodz.: Ranunculaceae, Rosaceae podrodz. Tawułowe - Spiraeoideae
Owocostan figi
Figowca pospolitego - Ficus carica rodz. Morwowate - Moraceae
Część jadalna - zmięśniałe dno kwiatostanowe
Na wewnętrznej stronie małe orzeszki
Kwiaty w kwiatostanie rozdzielnopłciowe
Owocostan Morwy
Morwa białe - Morus alba rodz. Morowate - Moraceae
Kwiatostany rozdzielnopłciowe
Owoce - orzeszki białe lub wiśniowe
Zmięśniały okwiat
Ananas
Ananas jadalny - Ananas comosus rodz. Ananasowate - Bromeliaceae
Obupłciowe
Owoc - jagoda - zlewają się
Mięśniejące przysadki
Olsza czarna - Alnus glutinosa rodz Brzozowate - Betulaceae
Owoc - oskrzydlone orzechy
Osadzone na zdrewniałej osi, w kątach zdrewniałych przysadek