Ratownik medyczny
Świadczenia zdrowotne, które mogą być wykonywane przez ratownika medycznego samodzielnie oraz lista leków, które ratownik medyczny może podać bez zlecenia lekarza:
Ocena stanu pacjenta w celu ustalenia postępowania.
Układanie pacjenta w pozycji właściwej dla rodzaju schorzenia lub odniesionych obrażeń.
Prowadzenie podstawowej i zaawansowanej resuscytacji krążeniowo - oddechowej u dorosłych i dzieci.
Bezprzyrządowe przywracanie drożności dróg oddechowych.
Przyrządowe przywracanie drożności dróg oddechowych z zastosowaniem w szczególności:
rurki ustno - gardłowej;
rurki nosowo - gardłowej.
Podawanie tlenu.
Wspomaganie oddechu lub prowadzenie wentylacji zastępczej z użyciem:
maski twarzowej;
zastawki oddechowej;
worka samorozprężalnego;
respiratora transportowego.
Intubacja dotchawicza w laryngoskopii bezpośredniej w nagłym zatrzymaniu krążenia przez usta, bez użycia środków zwiotczających oraz prowadzenie wentylacji zastępczej z użyciem zastawki i worka samorozprężalnego.
Intubacja dotchawicza w nagłym zatrzymaniu krążenia rurką dwuświatłową.
Wykonanie konikopunkcji przy braku możliwości wykonania intubacji.
Wykonanie defibrylacji ręcznej pod kontrolą EKG.
Wykonanie defibrylacji automatycznej.
Wykonanie EKG.
Monitorowanie czynności układu oddechowego.
Monitorowanie czynności układu krwionośnego.
Wykonanie kaniulacji żył obwodowych kończyn górnych i dolnych.
Podawanie leków droga dożylną, domięśniową, podskórną, dotchawiczą i wziewną oraz doszpikową przy użyciu igły automatycznej.
Ocena świadomości pacjenta wg skali Glasgow oraz ocena szerokości źrenic i ich reakcji na światło.
Nakłucie jamy opłucnowej w odmie prężnej, potwierdzonej badaniem fizykalnym.
Cewnikowanie pęcherza moczowego.
Zakładanie sondy żołądkowej.
Pobieranie krwi żylnej i włośniczkowej do badań laboratoryjnych.
Oznaczanie stężenia glukozy przy użyciu glukometru.
Opatrywanie ran.
Unieruchamianie złamań, zwichnięć i skręceń.
Unieruchamianie kręgosłupa ze szczególnym uwzględnieniem odcinak szyjnego.
Odebranie porodu nagłego w warunkach pozaszpitalnych.
Segregacja medyczna w przypadku zdarzeń masowych i katastrof.
Podejmowanie działań profilaktycznych w celu ograniczenia skutków zdrowotnych zdarzenia.
Przygotowanie pacjenta i opieka medyczna podczas transportu.
Leki, które ratownik medyczny może podać samodzielnie, bez zlecenia lekarza, ich postać, oraz droga podania:
Nazwa leku |
Postać |
Droga podania |
Tlen |
gaz |
wziewnie, dotchawiczo |
Natrium chloratum 0,9% |
roztwór do wlewu dożylnego |
dożylnie |
Płyn fizjologiczny wieloelektrolitowy izotoniczny |
roztwór do wlewu dożylnego |
dożylnie |
Solutio Ringeri |
roztwór do wlewu dożylnego |
dożylnie |
Epinephrine bitartrate |
roztwór do wstrzyknięcia (1 mg/ml) |
domięśniowo, podskórnie, dożylnie doszpikowo, dotchawiczo |
Atropinum sulfuricum |
roztwór do wstrzyknięcia (0,5 mg/ml; 1 mg/ml) |
domięśniowo, podskórnie lub dożylnie |
Glyceryl trinitrate |
tabletki 0,5 mg, aerozol do stosowania podjęzykowego |
doustnie |
Morphine sulphate |
roztwór do inj. (10 mg/ml; 20 mg/ml) |
domięśniowo, podskórnie lub dożylnie |
Naloxonum hydrochloricum |
roztwór do wstrzyknięcia (400 ľg/ml) |
domięśniowo, podskórnie lub dożylnie |
Glucosum 20% |
roztwór do wstrzyknięcia dożylnego (200 mg/ml) |
dożylnie |
Fenoterol hydrobromide |
aerozol wziewny |
wziewnie |
Furosemide |
roztwór do wstrzyknięcia (20 mg/2 ml) |
domięśniowo lub dożylnie |
diazepam |
roztwór do wstrzyknięcia (10 mg/2 ml) |
domięśniowo lub dożylnie |
acidum acetylosalicylicum |
tabl. 0,3 g |
doustnie |
Carbo medicinalis |
tabletki |
doustnie |
Farmakologia
Lista przykładowych leków stosowanych w stanach nagłych zagrażających życiu lub zdrowiu.
Podane dawki i postać są przeważnie stosowane w ambulansach ratunkowych.
Adenozyna (Adenosine)
Wskazania: częstoskurcz nadkomorowy, częstoskurcz z wąskimi zespołami QRS
Dawka: 6 mg Postać: ampułka Podawanie: dożylnie
Adrenalina (Epinephrine)
Wskazania: astma oskrzelowa, ostra niewydolność serca, wstrząs anafilaktyczny, NZK
Dawka: 0,5 - 1 mg na 10 ml roztworu i.v. (co 3 minuty podczas RKO)
Podawanie: dożylnie, dotchawiczo, domięśniowo
Amiodaron (Amiodarone)
Wskazania: migotanie komór, częstoskurcz komorowy
Dawka: 0,15 g Postać: ampułka Podawanie: dożylnie
Aminophyllinum
Wskazania: stan astmatyczny, hamowanie stanów spastycznych oskrzeli
Dawka: 6 mg/kg mc. i.v. (w 0,9% roztw. NaCl) Postać: ampułka Podawanie: dożylnie
Atropina (Atropine)
Wskazania: asystolia, PEA, bradykardia, zatrucie insektycydami fosforoorganicznymi
Dawka: w resuscytacji: 1 mg i.v. , w bradykardii: 0,5 mg i.v. Postać: ampułka Podawanie: dożylnie, dotchawiczo
Berotec
Wskazania: astma oskrzelowa
Dawka: 1-2 dawki z aerozolu Postać: aerozol Podawanie: błony śluzowe jamy ustnej
Captopril
Wskazania: nadciśnienie tętnicze, zastoinowa niewydolność krążenia
Dawka: doraźnie 12,5 mg Postać: tabletki
Dexaven
Wskazania: leczenie wspomagające we wstrząsie, niewydolność kory nadnerczy
Dawka: 0,5 - 9 mg/24h i.v. Postać: ampułka Podawanie: dożylnie
Digoksyna (Digoxin)
Wskazania: migotanie przedsionków, nadkomorowe zaburzenia rytmu
Dawka: 0,4 - 0,6 mg i.v. Postać: ampułka, tabletki Podawanie: dożylnie, doustnie
Dobutamina (Dobutamine)
Wskazania: ostra niewydolność m.sercowego
Dawka: wlew i.v. 0,25 mg/kg mc./min Postać: ampułka Podawanie: dożylnie
Dopamina (Dopamine)
Wskazania: hipotensja nie związana z hipowolemią, wstrząs kardiogenny
Dawka: wlew i.v. 0,01-0,05 mg/kg mc./min w 0,9% NaCl lub/i 5% glukozy Postać: ampułka Podawanie: dożylnie
Esmolol
Wskazania: częstoskurcz nadkomorowy, częstoskurcz węzłowy
Dawka: 0,5 mg na kilogram masy ciała Podawanie: dożylnie
Furosemid
Wskazania: m.in. niewydolność lewokomorowa (obrzęk płuc), nadciśnienie
Dawka: 20-80 mg i.v., i.m. Postać: ampułka, tabletka Podawanie: dożylnie, domięśniowo, doustnie
Glukoza
Wskazania: niedocukrzenie (hipoglikemia)
Dawka: 20% w ampułce, 40% w ampułce, 5% Podawanie: dożylnie
Haloperidol
Wskazania: pobudzenie, lęk, zaburzenia paranoidalne
Dawka: 2-10 mg Podawanie: domięśniowo, doustnie
Hydrocortisonum
Wskazania: stany alergiczne, stany zapalne
Dawka: 100-500 mg i.v., i.m. Postać: ampułka
Ketamina (Ketamine)
Wskazania: środek przeciwbólowy
Dawka: 500 mg Postać: ampułka
Ketonal
Wskazania: środek przeciwbólowy, przeciwzapalny
Dawka: 100 mg i.m. Postać: ampułka Podawanie: dożylnie, domięśniowo, doustnie
Kwas acetylosalicylowy
Wskazania: zawał mięśnia sercowego, dusznica
Dawka: 150 - 300 mg Postać: tabletki Podawanie: doustnie
Lidokaina (Lidocaine)
Wskazania: znieczulenie regionalne, zaburzenia rytmu serca
Dawka: 100 - 300 mg Postać: ampułka Podawanie: dożylnie, PP, ZO
Magnez (Magnesium sulfiricum)
Wskazania: hipomagnezemia, rzucawka okołoporodowa
Dawka: 2-5 g (10-20 ml 25% roztw.) Postać: ampułka Podawanie: dożylnie, domięśniowo
Morfina (Morphinum)
Wskazania: ostre bóle, ostry zawał mięśnia sercowego
Dawka: 2 - 10 mg i.v. Postać: ampułka Podawanie: dożylnie
Nalokson
Wskazania: przedawkowanie opioidów
Dawka: 0,4 mg Postać: ampułka Podawanie: dożylnie, domięśniowo
Nitrogliceryna (Nitroglicerinum)
Wskazania: niewydolność mięśnia sercowego, dusznica bolesna, NT
Dawka: 1-2 dawki z aerozolu Podawanie: błony śluzowe jamy ustnej
Papaweryna (Papaverine)
Wskazania: stany skurczowe przewodu pokarmowego, kolka wątrobowa, jelitowa
Dawka: 40-120 mg i.m. Postać: ampułka
Propranolol
Wskazania: komorowe i nadkomorowe zab.rytmu, NT
Dawka: od 40 mg/24h Postać: ampułka, tabletki Podawanie: dożylnie, doustne
Pyralgina
Wskazania: stany bólowe i gorączkowe
Dawka: 1-2,5 g Postać: ampułka Podawanie: dożylnie, domięśniowo
Relanium
Wskazania: lęk, padaczka, napięcie mięśniowe
Dawka: 2-20 mg i.v., i.m. Postać: ampułka, tabletki Podawanie: dożylnie, doustnie
Salbutamol
Wskazania: B-mimetyk działający rozkurczowo na oskrzela w stanach astmatycznych
Dawka: 0,5-1 mg i.v. lub 1-2 dawki aerozolu
Tlen
Wskazania: podstawowy środek podczas RKO - wówczas stosowany w najwyższym stężeniu
Tramal
Wskazania: średnie i silne bóle
Dawka: 50 mg Postać: ampułka, kapsułka, tabletka Podawanie: domięśniowo, dożylnie, doustnie
Calcium
Wskazania: hipokalcemia, ostre stany alergiczne
Dawka: 600-1300 mg i.m., i.v. Podawanie: dożylnie, doustnie
Werapamil
Wskazania: częstoskurcz nadkomorowy
Dawka: 5 mg Postać: ampułka Podawanie: dożylnie
Zakresy działań ratunkowych w nagłym zagrożeniu zdrowia lub życia.
( wg zaleceń Polskiego Towarzystwa Medycyny Ratunkowej )
PIERWSZA POMOC
uprawnieni: wszyscy dorośli i mlodzież
zakres czynności
Rozpoznanie zagrożenia.
Zabezpieczenie poszkodowango.
Nadanie sygnału "na ratunek".
Ułożenie w pozycji w pozycji bezpiecznej.
Podstawowe czynności resuscytacji bez przyrządów (wg BLS).
uprawnieni: certyfikowani : wolontariusze ratownictwa, funkcjonariusze służb publicznych, kierowcy wszystkich kategorii, pracownicy firm transportowych, nauczyciele, niższy personel zakładów opieki zdrowotnej,
zakres czynności
Wszystkie jak wyżej oraz:
Zabezpieczenie miejsca zdażenia,
Ułożenie sytuacyjne poszkodowanego.
Użycie podstawowych przyrządów pierwszej pomocy (chusta twarzowa, maska oddechowa, opatrunek osobisty, opatrunek uciskowy, koc termiczny itp.).
Unieruchomienie kończyny.
Zaopatrzenie rany powierzchownej.
Wsparcie psychiczne.
Dokumentacja pierwszej pomocy.
KWALIFIKOWANA PIERWSZA POMOC
uprawnieni: specjalistyczne grupy ratownicze (GOPR, WOPR, PCK, Straż Pożarna itp.),
zakres czynności
Podstawowe czynności ratunkowe w urazach (wg BTLS).
BLS + AED, "Ambu", ssak, tlen itp.
Łączność ratunkowa.
Dokumentacja zaawansowanej pierwszej pomocy.
Transport kwalifikowany.
MEDYCZNE CZYNNOŚCI RATUNKOWE
uprawnieni: zespoły ratownictwa medycznego "R", "W", "HEMS" (lekarze ratunkowi, pielęgniarki ratunkowe, licencjonowani ratownicy medyczni)
zakres czynności
Wszystkie jak wyżej oraz :
Segregacja medyczna (TRIAGE).
Czynności zaawansowanej resuscytacji (wg ALS, PALS).
Zaawansowane czynności medyczne w urazach (wg ATLS, PATLS).
Podstawowa farmakoterapia stanów nagłych zagrożeń (stosownie do uprawnień zawodowych).
Dokumentacja medyczna.
Specjalistyczny transport medyczny.
LECZENIE RATUNKOWE
uprawnieni: szpitalny oddział ratunkowy (specjaliści medycyny ratunkowej), szpitalne zespoły zadaniowe (szpitalny zespół urazowy, szpitalny sespół udarowy, szpitalny zespół wieńcowy, szpitalny zespół resuscytacyjny itp.)
zakres czynności
Wszystkie jak wyżej oraz :
Procedury kliniczne medycyny ratunkowej.