Analiza i diagnostyka ekonomiczna

Duże znaczenie analizy sprawia, że zajmuje ona ważną pozycję wśród funkcji zarządzania. posługuje się informacjami ekonomicznymi w postaci wskaźników jako narzędzie służące do pomiaru opisu analizowanych zjawisk i procesów zachodzących w przedsiębiorstwie. Badanie ilościowej strony problemów ekonomicznych nie wystarcza.

Analiza ekonomiczna może być rozumiana w 3 znaczeniach:

1. funkcja zarządzania - to znaczy, że zajmuje się przygotowaniem i dostarczaniem informacji analitycznych na poszczególne szczeble zarządzania (strategiczny, taktyczny, operacyjny).

2. metoda postępowania naukowego - obejmuje zespół metod badawczych mających na celu rozpoznanie zjawisk i procesów zachodzących w działalności przedsiębiorstwa.

3. dyscyplina naukowa.

Rodzaje informacji:

1. syntetyczne - charakteryzują się dużym obszarem zjawisk, które znajdują odbicie w danym wskaźniku analitycznym, np. zysk netto, koszty;

2. cząstkowe - charakteryzują się mniejszym obszarem zjawisk, dotyczących poszczególnych czynników produkcji.

Celem analizy w przedsiębiorstwie jest:

1. wykrycie struktury badanej całości, identyfikacja związków i zależności występujących pomiędzy elementami strukturalnymi oraz każdym z elementów a całością np. analiza bilansu;

2. poznanie przyczyn i skutków mechanizmu funkcjonowania określonego zjawiska lub procesu, identyfikacja czynników, które powodują określone zmiany w analizowanym zjawisku (ich siłę i kierunek) RYS!.

Przedmiotem analizy jest:

1. analiza otoczenia;

2. analiza wewnątrz przedsiębiorstwa:

• analiza czynników produkcji,

• relacje pomiędzy wynikami rzeczowymi a czynnikami produkcji (finansowy czynnik produkcji) np. wielkość produkcji liczba zatrudnionych - wskaźnik wydajności pracy,

• relacje wynik finansowy (zysk lub strata) czynnik produkcji (liczba zatrudnionych) = wskaźnik rentowności na 1 pracownika.

Wskaźnik analityczny (ekonomiczny) RYS! jest zbudowany w ten sposób, że ma identyfikator w postaci nazwy. W tej nazwie mieści się charakterystyka formalna………………….

Każdy ma wartość liczbową. Jednostka miary może być różna - mogą dotyczyć zasobów lub strumieni. Mogą pełnić różne funkcje: do kontroli zjawiska lub do planowania. Każdy wskaźnik jest określony w czasie (statyczny - dotyczy danego czasu, dynamiczny - dotyczy kilku okresów).

Ze względu na kryterium wskaźniki możemy podzielić na:

1. czas:

• statyczne

• dynamiczne
  

sposób pomiaru:

• ilościowe np. pracochłonność,

• wartościowe - w złotych, w cenach zbytu, sprzedaży itp. lub po koszcie EURO;

• obszar zdarzeń reprezentowanych przez wskaźniki:

• syntetyczne,

• cząstkowe;

• zakres wpływu przedsiębiorstwa na wielkość danego wskaźnika:

• sterowne - może decydować o ilości zatrudnionych osób w przedsiębiorstwie, nie może wpływać na wskaźniki narzutowe z zewnątrz,

• niesterowne,

• strategia przedsiębiorstwa:

• preferencyjne - preferuje pewne działania w związku ze zwiększeniem udziałów,

• neutralne,

• źródło pochodzenia wskaźnika:

• wewnętrzne

• zewnętrzne - dotyczą polityki państwa,

• wyrażenie wskaźnika:

• wielkość bezwzględna - np. kwota zysku netto wielkość kosztów poniesionych przez przedsiębiorstwo w danym okresie,

• względne - relacje np. zysk - liczba zatrudnionych.

Użytkownicy korzystający z wyniku analizy ekonomicznej:

1. kierownictwo i specjaliści w przedsiębiorstwie (źródło analizy: all dane informacyjne; cele analizy: formułowanie i realizacja strategii);

2. podejmujący decyzje, głównie kierownicy działów (źa: all dane informacyjne; ca: dla potrzeb bieżącego i taktycznego zarządzania);

3. organy rewizyjne NIK, PIP (dokumenty sł€żące badaniu i analizie sprawozdań finansowych; przeprowadzenie kontroli);

4. banki finansujące działalność (sprawozdawczość finansowa; podjęcie decyzji kredytowej);

5. istniejący i potencjalni dostawcy, nabywcy, kooperanci (dostępne informacje - wywiad gospodarczy; określenie strategii w stosunku do przedsiębiorstwa);

6. konkurenci (dostępne informacje; dla opracowania strategii konkurencji, określenia swojej pozycji strategicznej);

7. pracownicy (dokumenty wewnętrzne; dla zarządzania, informacji i motywowania);

8. inne podmioty zainteresowane (dostępne informacje; informacje o przedsiębiorstwie);

9. faktyczni lub potencjalni udziałowcy przedsiębiorstwa (dostępne informacje; w celu oszacowania przyszłej wartości i stopnia ryzyka swoich inwestycji kapitałowych).

Źródła informacji analitycznych:

1. materiały ewidencyjne - informacje zawarte w ewidencji prowadzonej przez przedsiębiorstwo przy czym jest to ewidencja operatywna (polega na rejestracji wszystkich zdarzeń zachodzących w bieżącej działalności przedsiębiorstwa, dokonywana jest wraz z wystąpieniem określonego zdarzenia gospodarczego); ewidencja księgowa (jest to wyrażenia w ujęciu wartościowym stanu składników majątkowych, źródeł ich finansowania oraz wszelkich operacji gospodarczych dokonywanych przez przedsiębiorstwo i zmian zachodzących w składnikach majątkowych aktywów i kapitału. Zapisy prowadzone w tej ewidencji dokonuje się zgodnie z klasyfikacją wynikającą z zakładowego planu kont). Materiały ewidencyjne:

• sprawozdania finansowe,

• sprawozdawczość rzeczowa (dokumentacja organizacyjna, kadrowa, prawna, techniczna, handlowa).

• materiały pozaewidencyjne:

1. dokumenty planistyczne:

• dotyczące rozwoju,

• dotyczące strategii;

• protokoły kontroli,

• wyniki dotychczasowych analiz.

Rodzaje analiz sporządzanych w przedsiębiorstwie wg kryteriów:

1. czas:

• analiza ex - post - dotyczy przeszłości, dlaczego tak było?, retrospektywna;

• analiza ex - ante - dotyczy przyszłości, prospektywna (analiza SWOT, strategiczna = wewnątrz przedsiębiorstwa: mocne i słabe strony; zewnętrzna: analiza otoczenia; analiza synergii);

• zastosowanie metod badawczych:

• analiza funkcjonalna - za obiekt badań przyjmuje się oddzielne zjawiska lub niewielkie ich zespoły za których przebieg odpowiedzialne są osoby na określonych stanowiskach, kierownicy służ funkcjonalnych lub komórek organizacyjnych;

• analiza kompleksowa - obejmuje całościowe spojrzenie na funkcjonowanie przedsiębiorstwa, dostarcza informacji o rodzaju i charakterze powiązań przyczynowo - skutkowych, najczęściej w dłuższym okresie bądź może być sporządzana na okresy miesięczne lub kwartalne. Jej wartość poznawcza jest większa niż analizy funkcjonalnej, bowiem dostarcza ona uporządkowanych informacji pozwalających na obiektywne i całościowe oceny powiązań przyczynowo - skutkowych w analizowanym zjawisku;

• analiza decyzyjna - stawia sobie za cel dostosowanie odpowiednio przetworzonej informacji dla podjęcia określonej decyzji; grupuje wszystkie zjawiska wokół określonej decyzji i z jednej strony są to badania przyczynowe, z drugiej analiza skutków zaistniałej sytuacji; może być stosowana do bieżącego zarządzania przedsiębiorstwem lub strategicznego.

Etapy badań analitycznych:

1. określenie celu badania;

2. zdefiniowanie analizowanego zjawiska (określenie zakresy badań);

3. wybór kryterium oceny - jest to cecha, zespół cech lub prawidłowości, które charakteryzują dane zjawisko;

4. wybór jednostki miary - chodzi o wybór miary adekwatnej do celu analizy ekonomicznej;

5. wybór jednostki (bazy) odniesienia - wybór podstawy z którą będziemy porównywać analizowany

6. określenie wielkości odchylenia od bazy:

• bezwzględne odchylenie
  S - zjawisko, 0 - okres poprzedni, 1 - okres bieżący;

• względne odchylenie
  ˘B - wskaźnik dynamiki B
  B - zjawisko towarzyszące np. z produkcją łączą się koszty - np. liczymy odchylenie względne kosztów przy zmianie produkcji.

• przeprowadzenia badań przyczynowo - skutkowych - szeroko wykonywane metody analityczne, budujemy modele, które będą uproszczeniem rzeczywistości;

• postawienie diagnozy - oceny przebiegu zjawiska;

• określenie: co zrobić żeby było lepiej?

Metody wykorzystywane w analizie ekonomicznej:

1. ogólne - wykorzystywane w badaniach analitycznych a także w innych dyscyplinach naukowych;

2. szczegółowe:

- analityczne

- szczegółowe.

Metody:

1. jakościowe

2. ilosciowe

Podział wynika z formy zależności miedzy badanym wskaźnikiem ekonomicznym (metody deterministyczne) a określonym zbiorem czynników (metody scholastyczne - oprócz czynników wspomnianych bierzemy czynniki losowe, które mogą mieć wpływ na badane zjawisko).

Rodzaje metod:

Metoda kolejnych podstawień - służy do tego, gdy dane zjawisko ma najszersze zastosowanie w przedsiębiorstwie, może być stosowne, gdy zjawisko: jest sumą 2 czynników a i b; jest róznicą 2 czynników; jest iloczynem; ilorazem.

Zasady postrzegania kolejności obliczeń:

1. zasady obliczania wpływu czynników na obiekt analizy gdy dane zjawisko „S” jest iloczynem 2 lub więcej liczby czynników;

2. gdy mamy 2 czynniki ilościowy i wartościowy w pierwszej kolejności obliczamy wpływ czynnika ilościowego a następnie czynnika wartościowego.

Metoda róznic cząstkowych - polega na ustaleniu oprócz odchyleń cząstkowych wyrażających wpływ pojedynczych czynników, także odchyleń określających łączny wpływ paru czynników i traktowaniu ich jako oddzielne elementy przyczynowe.

Metoda wskaźnikowa - polega na obliczaniu odchyleń indywidualnych dla poszczególnych czynników oraz odchyleń łącznych dla kolejnych grup czynników. Ich suma stanowi odchylenie globalne badanej wielkości ekonomicznej.

Metoda reszty - w przypadku, gdy dane zjawisko jest iloczynem 2 czynników. Metoda ta przewiduje 2 etapy obliczeń:

I - wyliczenie wskaźników dynamiki zjawiska S oraz czynników wpływających na to zjawisko

Metoda funkcyjna - różni się od pozostałych metod tym, że umożliwia otrzymanie jednoznacznych obliczeń, bez względu na kolejność podstawiania czynników wpływających na dane zjawisko. Może być stosowana, gdy dane zjawisko jest iloczynem lub ilorazem.

Metoda podstawień krzyżowych

Niezależnie od tego, jaką metodę stosujemy to metody determinuje:

1. wybór obiektu analizy (wskaźnika) oraz określenie lub wybór czynników wpływających na zjawisko S z uwzględnieniem formy zależności zjawiska obiektu analizy od czynników (suma, różnica, iloczyn, iloraz);

2. obliczamy odchylenie bezwzględne obiektu analizy S oraz odchylenie bezwzględne czynników;

3. obliczamy wskaźniki analizy;

4. właściwe rozliczenie wpływu czynników na wybrany obiekt analizy S;

5. interpretacja otrzymanych wyników obliczeń.

Diagnostyka ekonomiczna

Drugim pomocnym narzędziem obok analizy ekonomicznej w poznaniu rzeczywistości gospodarczej oraz zarządzaniu jednostką gospodarczą jest diagnostyka ekonomiczna. Umożliwia ona:

• wyjaśnienie i ocenę zjawisk i procesów dokonujących się obecnie w przedsiębiorstwie jak i tych, które miały miejsce w przeszłości,

• umożliwia określenie tendencji rozwojowych zjawisk i procesów w przyszłości.

W diagnostyce ekonomicznej na oceny stanu lub rozwoju zjawisk posługujemy się symptomami. Symptom jest to zespół cech charakteryzujących w sposób bardzo syntetyczny określony obszar działalności przedsiębiorstwa. Zespół symptomów określamy jako syndrom. odchylenie wartości symptomu obrazujący stan lub tendencje rozwojowe zjawiska od wartości uznanych za prawidłowe uważa za zakłócenie i traktuje jako zjawisko nie pożądane oceniane negatywnie. Porównanie syndromu stanu rzeczywistego z syndromem stanu prawidłowego pozwala orzec o „zdrowiu” lub „chorobie” danego obszaru działalności przedsiębiorstwa.

Analiza podstawowych sprawozdań finansowych (obowiązujących zgodnie z ustawą o rachunkowości).

1. bilans,

2. rachunek zysków i strat,

3. sprawozdania z przepływu środków pieniężnych.

Bilans

Celem analizy bilansu jest:

1. określenie zmian w strukturze i dynamice podstawowych grup zarówno aktywów jak i pasywów,

2. określenie przyczyn tych zmian w strukturze i dynamice.

Aktywa

1. Aktywa trwałe

1. Wartości niematerialne i prawne

2. Rzeczowe aktywa trwałe

3. Należności długoterminowe

4. Inwestycje długoterminowe

5. Długookresowe rozliczenia międzyokresowe

2. Aktywa obrotowe

1. Zapasy

2. Należności krótkookresowe

3. inwestycje krótkookresowe

4. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Pasywa

1. Kapitał własny

1. Fundusze

2. Kapitał akcyjny

2. Kapitał obcy

1. Zobowiązania długoterminowe

2. Zobowiązania krótkoterminowe

Celem analizy bilansu jest określenie zmian w strukturze i dynamice podstawowych grup zarówno aktywów jak pasywów; określenie przyczyn tych zmian.

Zmiany w strukturze stanowią analizę pionową bilansu.

1. Struktura pionowa aktywów:

1. wskaźnik struktury AT = aktywa trwałe/aktywa ogółem np. udział NIP/aktywach trwałych;

2. wskaźnik struktury AO = aktywa obrotowe/aktywa ogółem np. zapasy/aktywa obrotowe

2. Struktura pionowa pasywów:

1. wskaźnik = kapitał własny/kapitał całkowity;

2. wskaźnik = kapitał obcy/kapitał całkowity

kapitał własny/kapitał całkowity + kapitał obcy/kapitał całkowity = 1

Zmiany w strukturze aktywów zależą od szeregu czynników, do których zaliczamy m.in.:

• rodzaj działalności (produkcyjna - w produkcji będzie duży udział aktywów trwałych do 90% handlowa - udział AO będzie znaczący, produkcyjno - handlowa - na równym poziomie);

• programu produkcji,

• rodzaju zużywanych surowców i materiałów,

• efektywności wykorzystywania aktywów.

Czynniki mające wpływ na kształtowanie się struktury pasywów:

• przyjęta polityka finansowa kapitału (wynika z kosztu kapitału),

• skłonność dyrektora finansowego do ryzyka.

Optymalna struktura kapitału to taka, przy której uzyskuje się maksymalne korzyści z efektu dźwigni finansowej przy nieprzekraczalnym poziomie ryzyka. Jest kompromisem między korzyściami zaangażowania kapitałów obcych a ryzykiem, które one wnoszą do przedsiębiorstwa.

Analiza pozioma bilansu polega na określeniu relacji pomiędzy odpowiednimi elementami pasywów oraz aktywów (struktura kapitałowo - majątkowa)

1. wskaźnik = kapitał własny/aktywa trwałe = 1

2. wskaźnik = kapitał stały (zobowiązania długoterminowe + kapitał własny)/aktywa trwałe >1

3. wskaźnik = zobowiązania krótkoterminowe/aktywa obrotowe

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

1

---