Organizacja i prawo w oświacie
Teoria prawa, pojęcie i istota
Prawo jest gwarantem funkcjonowania państwa: praworządne państwo.
Wszelkie akty prawne są ustanowione przez organy państwowe
Aktom prawnym przysługuje tzw. Przymus państwowy
Państwo wymaga bezwzględnego przestrzegania przepisów zawartych w akcie prawnym -norm prawnych
Prawo to zespół norm wydawanych lub usankcjonowanych przez państwo zagwarantowanych przymusem państwowym.
Wartość prawa
-sprawiedliwość
-równość wobec prawa
-zakaz dyskryminacji ze względu m.in. na rasę, przekonania polityczne, religijne
-wolność słowa, zrzeszania się
-prawo do rzetelnego uczciwego procesu
-zakaz stosowania tortur
-nakaz ochrony środowiska i dóbr kulturalnych
Przepis prawny to reguła postępowania formalnie wyodrębniana w tekście aktu prawnego w postaci artykułu, paragrafu, ustępu lub ich mniejszego fragmentu.
Norma prawna to dyrektywa postępowania na bazie tekstu prawnego, występuje w postaci rady, wskazówek czy zalecenia.
Akt prawny-> przepis prawny-> norma prawna
Podział przepisów prawnych:
I. imperatywne i dyspozytywne
II. nakazujące, zakazujące, uprawniające
III. odsyłające i blankietowe
IV. generalne i indywidualne
Kryterium podziału- obowiązywanie przepisu w stosunku do woli strony
Imperatywne to przepisy bezwzględne, obowiązujące. Ich działanie nie może być ani wyłączone, ani ograniczone lub zniesione wolą stron. W każdym przypadku przewidzianym przez taki przepis jego postanowienia muszą znaleźć zastosowanie w art. 40 ust 1 u.s.o
Imperatyw to reguła mająca charakter nakazu któremu trzeba się bezwzględnie podporządkować
Dyspozytywne to przepisy względnie obowiązujące. Stosuje się je tylko wtedy gdy podmiot lub strony same nie uregulowały swych stosunków albo postanowienia mają jedynie częściowy charakter.
Nakazujące, zakazujące, uprawniające to przepisy wskazujące jedno możliwe zachowanie w danej sytuacji. Podmiot lub przedmiot prawa (osoby fizyczne, osoby prawne) podlegają przepisom prawnym, które mogą nakazywać, zakazywać bądź uprawniać do zachowań.
Odsyłające to przepisy nie określające bezpośrednich uprawnień czy obowiązków, odsyłają do innych obowiązujących przepisów.
Blankietowe to przepisy określające sankcje za zachowania niezgodne z przepisami, które jeszcze nie obowiązują ale mogą zostać wydane.
Generalne to takie przepisy których adresaci określani są nazwą odnoszącą się do każdego podmiotu mającego określone cechy.
Indywidualne to przepisy określające adresata nazwą indywidualną.
Podmiot prawa:
-osoby fizyczne
-osoby prawne
Osoba fizyczna to każdy człowiek bez względu na wiek, płeć, stan zdrowia psychicznego i fizycznego. Każdej osobie fizycznej przysługuje zdolność prawna - czyli możliwość posiadania praw lub obowiązków.
Pełną zdolność do czynności prawnych ma osoba pełnoletnia.
Mężatka w wieku 16 lat nabywa pełnoletność za zgodą sądu.
Ograniczona zdolność do czynności prawnych:
-osoby z ukończonym 13 rokiem życia, do 18 r.ż
-osoby częściowo ubezwłasnowolnione na drodze sądowej, kurator to osoba która decyduje za tą osobę
-osobą pełnoletnia na skutek choroby psychicznej
Kto nie posiada zdolności do czynności prawnych:
-do 13 roku życia
-całkowite ubezwłasnowolnienie- ze względu na stan psychiczny nie może samodzielnie kierować swoim postępowaniem
( płód w łonie matki może być spadkobiercą jeśli testament zostanie otwarty po poczęciem)
Osoba prawna jest każdą jednostką organizacyjną, której zdolność prawna przyznaje zdolności prawne. Posiada własny majątek, nabywa prawa i obowiązki we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność niezależnie od osób fizycznych, które wchodzą w jej skład
Osoby prawne:
-Skarb Państwa
-przedsiębiorstwo państwowe
-szkoły wyższe
-jednostki samorządu terytorialnego
Nie posiadają: szkoły placówki publiczne zakładane bądź prowadzone przez ministrów i jednostki samorządu terytorialnego.
Szkoły prywatne to osoby prawne, są zakładane przez osobę fizyczną, nie przez jednostkę samorządu terytorialnego.
Źródła prawa powszechnie obowiązujące
Wszelkie akty, dokumenty, decyzje które uważane są za źródło norm prawnych zaliczamy:
-ustawy
-uchwały
-rozporządzenia
Akt prawny ma określoną rangę, musi być zgodny akt niższego rzędu z wyższego.
Ustawa ważniejsza od rozporządzenia ministra oświaty.
Moc obowiązująca aktu niższego rzędu może być uchylona przez akt wyższej rangi.
KONSTYTUCJA -> USTAWY (regulują wszystkie kwestie organizacyjne w danej dziedzinie, dziennik urzędowy) ->ROZPORZĄDZENIA (akt wykonawczy do ustawy, rozporządzenia wydaje Prezydent RP, Rada Ministrów- Prezes Rady Ministrów, MENiS, Krajowa Rada Radiofoni i Telewizji) -> AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO (wydaje je organ samorządu terytorialnego) -> AKTY PRAWA WEWNĘTRZNEGO (statuty i regulaminy)
Struktura systemu oświaty w RP:
Oświata -stan warunków i system upowszechniania w społeczeństwie zarówno wykształcenia i kultury zwłaszcza przez szkolnictwo oraz działalność wielu różnorodnych instytucji i organizacji uzupełniających wykształcenie szkolne.
-szerzenie wiedzy, kultury
-podnoszenie poziomu społeczeństwa
-dostęp do kultury i nauki
-ogół ludzi pracujących w placówkach oświatowych
System- zintegrowany układ sprzężonych ze sobą i współdziałających elementów których łączne funkcjonowanie ma zapewnić osiągnięcie zamierzonego celu
System oświaty to całokształt celowych działalności instytucji państwowych i innych ukierunkowanych na upowszechnianie wykształcenia na różnych poziomach to całokształt działalności w zakresie upowszechniania kultury wśród członków ogółu społeczeństwa jak i również całokształt wychowania i opieki.
System oświaty to zbiór instytucji oświatowych mających na celu kształcenie, wychowanie i opiekę. Obejmuje instytucje oświatowe od przedszkoli do szkół średnich.
Współczesna struktura polskiego systemu oświaty:
-wprowadzona w wyniku reform zapoczątkowanych 1 stycznia 1999 r
-1 września 1999- początek nauki pierwszych klas gimnazjalnych i powstawanie sześcioletniej szkoły podstawowej
-2001-2002 -pierwszy rok funkcjonowanie pełnych 3 klasowych gim.
-2002 r - utworzenie pierwszej klasy szkół ponadgimnazjalnych
-kwiecień 2002 -pierwszy ogólnopolski sprawdzian kompetencji po sześcioletniej podstawówce
-maj 2002 r pierwszy ogólnopolski egzamin gimnazjalny
-2005 rok - pierwsza nowa matura według zreformowanych programów szkolnych
-1 września 2009r -1 września 2011 r -obniżenie wieku szkolnego
Ogólnie:
-nastąpiły zmiany struktury szkolnictwa
-nastąpiły zmiany w programach nauczania
-nastąpiły zmiany systemu oceniania i egzaminowania uczniów
-zmiany w zakresie zarządzania i nadzorowania oświaty
-zmiany kształcenia i doskonalenia nauczycieli
Wszelkie sprawy systemu oświaty Polsce - reguluje akt prawny - ustawa o systemie oświaty.
System oświaty w Polsce reguluje ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. z późniejszymi zmianami.
Dziennik ustaw nr 54 poz 320 z 2010 r
Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa, kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także wskazaniami zawartymi w powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji o Prawach Dziecka.
Nauczanie i wychowanie respektując chrześcijański system wartości za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki.
Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla Polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata.
System oświaty w Polsce zapewnia m. In:
-realizację prawa każdego obywatela RP do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki
-wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny
-możliwość zakładania i prowadzenia szkół i placówek przez różne podmioty
-dostosowanie metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów
-możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie
-opieka nad uczniami szczególnie uzdolnionymi (ukończenie szkoły w skróconym czasie)
-upowszechnienie dostępu do szkół których ukończenie umożliwia dalsze kształcenie w szkołach wyższych
-możliwość uzupełniania przez osoby dorosłe wykształcenia ogólnego, zdobywania lub zmieniania kwalifikacji zawodowych i specjalistycznych
-zmniejszenie różnic w warunkach kształcenia, wychowania i opieki między poszczególnymi regionami kraju a zwłaszcza ośrodkami wiejskimi
-utrzymanie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki wychowania i opieki w szkołach i placówkach
-opiekę uczniom pozostającym w trudnej sytuacji materialnej i życiowej
-dostosowanie kierunków i treści kształcenia do wymogów rynku pracy
-przygotowanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia
-warunki do rozwoju zainteresowań i uzdolnień uczniów przez organizowanie zajęć pozalekcyjnych oraz kształcenie aktywności społecznej i umiejętności spędzania czasu wolnego
-upowszechnienie u dzieci i młodzieży wiedzy o bezpieczeństwie i umiejętności postępowania w sytuacjach nadzwyczajnych
Struktura systemu oświaty:
Przedszkola, w tym z oddziałami integracyjnymi oraz przedszkola specjalne
Szkoły podstawowe, w tym specjalne, integracyjne, sportowe
Gimnazja, w tym specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, sportowe
Artystyczne
Placówki oświatowo-wychowawcze
Itd.
Szkoła jest to główna instytucja edukacyjna, której zadaniem jest kształcenie i wychowania dzieci i młodzieży
Formy działalności dydaktyczno- wychowawczej szkoły.
-obowiązkowe i dodatkowe zajęcia edukacyjne
-zajęcia dydaktyczno -wyrównawcze i specjalistyczne dla uczniów z problemami
Struktura szkół:
6-letnia szkoła podstawowa
I-III nauczanie zintegrowane
IV-VI nauczanie blokowe
3-letnie gimnazjum
Zasadnicza szkołą zawodowa (2-,2.5-,3-letnia)
3-letni ogólniak
4-letnie technikum
3-letnie liceum profilowane
2-letnie ogólniaki uzupełniające
3-letnie-technika uzupełniające
Szkoła policealna w cyklu nauczania do 2.5 roku
Drożność edukacyjna -skończenie jednej szkoły umożliwia naukę na wyższym poziomie
Zarządzanie szkołami, placówkami oświatowymi
Treści zarządzania:
-cele i programy kształcenia i wychowania w szkołach i placówkach oświaty
-organizacja działań, tworzenie struktur wychowawczych
-zasady procedury postępowania w szkole w placówce
Nadzór, ocenianie uczniów, kontrole
-decyzje kadrowe
Cele i programy kształcenia i wychowania w szkołach w placówkach systemu oświaty
Minister Edukacji Narodowej (MEN)
-ustala podstawy programowej
-publikuje wykaz programów nauczania dopuszczonych do użytku szkolnego (podręczników, zaleconych środków dydaktycznych)
Kurator oświaty
-współdziała z organami samorządu terytorialnego w tworzeniu i realizowaniu regionalnej polityki oświatowej
Samorząd terytorialny:
-tworzy strategię rozwoju edukacji w gminie, powiecie, województwie
Szkoła, placówka oświatowa:
-dyrektor szkoły dopuszcza szkolny zestaw programów nauczania
-Rada pedagogiczna uchwala
*program wychowawczy
*program naprawczy
*program rozwoju szkoły
Organizacja działań, tworzenie struktur wykonawczych
MEN ustala
-ramowe statuty szkół i placówek publicznych
Statut określa strukturę danej instytucji zadania i sposób funkcjonowania szkoły.
-ramowe plany nauczania
Ilość godzin minimalną, z podziałem na etapy edukacyjne
-organizacje, zasady przeprowadzania konkursów, turniejów i olimpiad przedmiotowych
Kurator Oświaty
-organizuje olimpiady konkursy, turnieje oraz inne formy współzawodnictwa i prezentacji osiągnięć na terenie województwa
-organizuje wypoczynek dzieci i młodzieży na terenie województwa
Wspomaga dofinansowuje wypoczynek
Samorząd terytorialny:
-nadaje statut nowo zakładanym szkołom i placówkom
-zatwierdza arkusze egzaminacyjne
-tworzy administrację szkół
Szkoła, placówka oświatowa:
-możliwość nowelizacji statutu
-projektuje organizacje roku szkolnego
-może organizować finansową administracyjną obsługę
Zasady procedury postępowania w szkole:
MEN określa ustala:
-warunki i tryb przyjmowania uczniów
-przepisy bhp
-dokumentację przebieg nauczania i wychowania
-zasady organizowania opieki nad niepełnosprawnymi
-zasady i warunki organizowania turystyki i krajoznawstwa
Kurator oświaty
-sprawdza funkcjonowanie szkół
-nadzoruje statut szkoły
Samorząd terytorialny:
-w statutach określa zasady i procedury postępowania zgodnie z ramowymi statutami
Szkoła, placówka oświatowa ustala
-sposób wykonania zadań uwzględniających rozwój ucznia, bezpieczeństwo i ochrona zdrowia
-organizacja zajęć dodatkowych dla uczniów
-formy pomocy i opieki uczniom
-organizacja współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi
-zasady i formy współpracy z rodzicami
-prawa i obowiązki ucznia
-rodzaje nagród i kar stosowanych wobec uczniów
Nadzór, ocenianie uczniów, kontrola:
MEN
-nadzoruje i koordynuje wykonanie nadzoru pedagogicznego przez kuratorów oświaty
-ustala standardy wymagań przeprowadzanie sprawdzianów i egzaminów
-ustala zasady oceniania klasyfikowania programowania oraz przeprowadzania egzaminów
-sprawuje nadzór nad działalnością centralnej i okręgowej(8) komisji egzaminacyjnych
Kurator oświaty:
-nadzór pedagogiczny nad szkołami i placówkami dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej, nadzór czy szkoła się z tego wywiązuje
Zgodność zatrudnienia nauczyciela z wymaganym wykształceniem
Ocenia szkołę czy funkcjonuje zgodnie ze statutem
-zapewnienie bezpieczeństwa higieny pracy
-współdziałanie kuratora z okręgowymi komisjami
-nadzorowanie szkolenia dydaktyków na egzaminatorów
Samorząd terytorialny:
-nie ma nadzoru pedagogicznego
-nadzór nad działalnością szkoły w zakresie spraw finansowych i administracyjnych
Czy są przestrzegane zasady bhp
Szkoła, placówka oświatowa
-dyrektor sprawuje nadzór pedagogiczny w stosunku do zatrudnionych nauczycieli
-analizuje plany dydaktyczne zgodność z podstawą programową i standardami wymagań egzaminacyjnych
*kontrola klasówek
*kontrola zeszytów, czy znajdują się tam adnotacje i oceny nauczyciela
-nadzór planów wynikowych, rejestracji osiągnięć ucznia
-dyrektor dysponuje środkami budżetowymi i mieniem jakie szkoła posiada
-dyrektor organizuje pomiar jakości pracy
-szkoła wprowadza do statutu zasady wewnątrzszkolnego regulaminu oceniania
Decyzje kadrowe
-określa regulamin konkursu dla kandydatów na dyrektora
-wyznacza swych przedstawicieli do komisji konkursowej
-określa wymagania dla osób na stanowisko kierownicze
Kurator:
-wyznacza swoich przedstawicieli do komisji konkursowej na kandydatów na dyrektora szkoły
-może wnioskować do organu prowadzącego o odwołaniu ze stanowiska dyrektora
Samorząd terytorialny:
-określa regulamin konkursu na dyrektora
Szkoła:
-powierza stanowisko wicedyrektora i inne stanowiska kierownicze, zgodnie ze statutem
Rozdziały karty:
1. postanowienia wstępne
2. obowiązki
3. wynagrodzenia kwalifikacyjne. Awans zawodowy
4. nawiązanie, zmiana rozwiązanie stosunku pracy
5. warunki pracy, wynagrodzenie
6. nagrody odznaczenia
7. uprawnienia socjalne i urlopy
- finansowanie dokształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli
-ochrona zdrowia
- Dzień Edukacji Narodowej
-odpowiedzialność dyscyplinarna
-uprawnienia emerytalne