Własność intelektualna to rozmaite rezultaty intelektualnej działalności człowieka (tylko człowieka). Określa się je również mianem dóbr materialnych i grupuje w dwa zbiory:
własność przemysłową
własność autorską
Własność przemysłową chronią przepisy zwane prawem własności przemysłowej.
Własności autorskiej dotyczą przepisy prawa autorskiego.
Wskazany całokształt przepisów tworzy zbiór, który nazywamy prawem własności intelektualnej.
Cechy prawa własności intelektualnej:
Analizując charakter norm tego prawa da się wyróżnić trzy zasadnicze cechy, tj.:
zasadą jest, że prawa majątkowe wynikające z przepisów prawa własności intelektualnej mają charakter okresowy, a więc trwają tylko określony czas
prawo własności intelektualnej ma charakter terytorialny. Oznacza to, że zawsze przyznaje ochronę odnoszącą się do określonego terytorium
z prawa własności intelektualnej wynika ochrona skuteczna wobec wszystkich - wiąże każdego bez względu na jakiekolwiek związki z uprawnionym
Uwaga:
Odpowiedzialność z tytułu naruszenia prawa własności intelektualnej często jest obiektywna, a zatem całkowicie niezależna od winy. Brak zawinienia przy naruszaniu tego prawa nie wyłącza więc automatycznie tej odpowiedzialności.
Funkcje prawa własności intelektualnej:
Przepisy prawa własności intelektualnej realizują trzy podstawowe funkcje:
własnościową - oznacza to, że prawnie przyporządkowuje poszczególne dobra materialne własnościowemu władztwu indywidualizowanych podmiotów. Podmioty te stają się w świetle prawa właścicielami tych dóbr.
monopolizującą - monopol na eksploatację własności dóbr niematerialnych umożliwia pozyskiwanie wynagrodzenia za ich wykorzystywanie przez osoby trzecie. Jeśli napiszesz wiersz lub wymyślisz nazwę dla swojej firmy i ją wylansujesz na rynku - jesteś właścicielem tych dóbr niematerialnych, masz na nie monopol.
wynagradzającą - każdy, kto zechce wykorzystać twoje dobro niematerialne musi mieć twoją zgodę, a tę można uzależnić od otrzymania wynagrodzenia.
Pod względem sposobu w jakim regulowana jest ochrona dóbr, prawo to ma charakter kompleksowy. Składa się bowiem z norm o zróżnicowanej naturze. Występują w nim przepisy prawa prywatnego, które mają na uwadze przede wszystkim interesy jednostek. Występują także przepisy publiczno - prawne (administracyjne, karne). Regulacje prawa publicznego mają na względzie interes publiczny, interes ogółu.
WYNALAZEK:
W świetle ustawy o wynalazczości z 19.10.1972 r. wynalazek to nowe rozwiązanie o charakterze technicznym, nie wynikające w sposób oczywisty ze stanu techniki i mogące się nadawać do stosowania.
Przesłanki, żeby coś było wynalazkiem:
- musi to być rozwiązanie o charakterze technicznym
- musi to być rozwiązanie nowe (nowość abstrakcyjna, nowość formalna)
- musi to być rozwiązanie nieoczywiste
- musi być stosowane w praktyce.
Aktualna ustawa: Prawo własności przemysłowej
W świetle aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 30.06.2000 r. Prawo własności przemysłowej patenty są udzielane na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania, bez względu na dziedzinę techniki.
(wcześniej w ustawie był zwrot „o charakterze technicznym” a teraz jest, że „do stosowania przemysłowego”).
Musi to być
rozwiązanie nowe - wynalazek uważa się za nowy jeżeli nie jest on częścią stanu techniki
posiadać poziom wynalazczy - wynalazek uważa się za posiadający poziom wynalazczy jeżeli wynalazek ten nie wynika dla znawcy w sposób oczywisty ze stanu techniki
nadawać się do przemysłowego stosowania - wynalazek uważany jest za nadający się do przemysłowego stosowania jeżeli wg wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób w rozumieniu technicznym w jakiejkolwiek działalności przemysłowej nie wykluczając rolnictwa.
Ustawodawca wymienił co nie jest wynalazkiem:
Za wynalazki nie uważa się w szczególności:
odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych
wytworów o charakterze jedynie estetycznym
planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier
wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki (np. różdżka, eliksir życia, kamień filozoficzny)
programów do maszyn cyfrowych
przedstawienia informacji.
Patentów nie udziela się na:
wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami
odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt
sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach.
PRAWO AUTORSKIE:
Stanowi część prawa własności intelektualnej i oznacza zbiór przepisów wydanych z myślą o ochronie interesów twórców oraz stosunków prawnych związanych z tworzeniem utworów, korzystaniem z nich i ich ochronie.
Utwór - to każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
wyrażone słowem (np. wiersze), symbolami matematycznymi (np. programy komputerowe, dzieła kartograficzne), znakami graficznymi
plastyczne
fotograficzne
lutnicze
wzornictwa przemysłowego
architektoniczne, urbanistyczne i arch. - urbanistyczne
muzyczne i słowno - muzyczne (np. piosenki)
sceniczne, choreograficzne i pantomimiczne
audiowizualne w tym filmowe (programy, audycje, filmy)
Trzy zasadnicze przesłanki, że coś jest utworem:
powinno to być dzieło człowieka (nie np. natury)
powinno ono być ustalone (utrwalone) w jakiejkolwiek postaci (może być namalowane, wykute, nagrane)
musi to być przejaw twórczości o indywidualnym charakterze
Co utworem nie jest:
Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:
akty normatywne i ich urzędowe projekty
urzędowe dokumenty, znaki i symbole
opublikowane opisy patentowe lub ochronne
proste informacje prasowe
Ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakiejkolwiek formalności.
Twórca - domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnieniem utworu.
Powstanie i czas trwania ochrony autorskiej - ochroną objęci jesteśmy tylko na terytorium naszego kraju.
Treść praw autorskich:
Treść prawa autorskiego złożona jest z autorskiego prawa osobistego i autorskiego prawa majątkowego.
Autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i nie podlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:
1) autorstwa utworu,
2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo,
3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania,
4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności,
5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
Autorskie prawa majątkowe
Prawo autorskie majątkowe to w szczególności prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
Autorskie prawa majątkowe nie podlegają egzekucji, dopóki służą twórcy.
Prawo do wynagrodzenia nie podlega zrzeczeniu się, zbyciu ani egzekucji.
Znakiem towarowym może być każde oznaczenie przedstawione w sposób graficzny lub takie, które da się w sposób graficzny wyrazić jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia w obrocie towarów jednego przedsiębiorstwa od takiego samego rodzaju towarów innego przedsiębiorstwa.
Znakiem towarowym może być w szczególności: wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy.
Na znak towarowy może być udzielone prawo ochrony.
3 funkcje znaku towarowego:
1. funkcja odróżniająca - znaki towarowe lub znaki usługowe pozwalają na odróżnienie towarów i usług nimi oznaczonych od takich samych lub podobnych towarów i usług innego przedsiębiorcy.
2. funkcja jakościowa - znak towarowy stanowi dla nabywcy gwarancję, że wszystkie oznaczone nim towary są jakościowo identyczne.
3. funkcja reklamowa - znak towarowy zachęca konsumentów do nabycia oznaczonego nim produktu, buduje jego markę.
Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części nadana w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.
Na wzór przemysłowy udziela się prawa z rejestracji.
Z przepisów ustawy Prawo własności przemysłowej wynika, że jako wzór przemysłowy można chronić wyłącznie wygląd zewnętrzny wytworu, nie zaś sam produkt. Oznacz to, że cechy techniczne lub użytkowe wytworu, w którym wzór przemysłowy jest zawarty lub zastosowany nie mają żadnego wpływu na zdolność rejestracyjną tego wzoru i nie będą objęte ochroną wynikającą z jego rejestracji w urzędzie patentowym.