Zanieczyszczenia atmosfery przez przemysł- źródłem zanieczyszczenia powietrza jest przemysł energetyczny i metalurgiczny. W wyniku spalania paliw, a zwłaszcza węgla, do atmosfery przedostają się ogromne ilości tlenków węgla, związków siarki i azotu. Elektrociepłownie i zakłady przemysłowe emitują do atmosfery pyły, które, jeśli pochodzą z hut, zawierają dodatkowo toksyczne związki metali ciężkich. Spaliny samochodów zawierają związki ołowiu, tlenki węgla i azotu. Przemysł chemiczny jest źródłem kwasu siarkowego, fluoru i węglowodanów.
Podstawowe źródła zanieczyszczenia atmosfery: Pochodzenia naturalnego:- wybuchy wulkanów- trzęsienia ziemi- pożary- huragany- erozja gleb i skał- procesy gnilne w bagnach. Pochodzenia antropogenicznego:- procesy spalania paliw- procesy technologiczne przemysłów- wyziewy gazów z hodowli zwierząt gospodarczych- zanieczyszczenia komunikacyjne.
Efekt cieplarniany polega na przepuszczaniu przez atmosferę krótkofalowego promieniowania słonecznego i zatrzymywania przez gazy znajdujące się w atmosferze, odbijającego się od ziemi, promieniowania długo falowego. Emisja związków węgla do atmosfery powoduje zwiększenie warstwy utrudniającej „ucieczkę” ciepła z powierzchni ziemi, co prowadzi do stopniowego ocieplania się klimatu. Przez efekt cieplarniany zwiększa się liczba burz tropikalnych, poziom mórz się podnosi, obszary pustynne się poszerzają.
Smog jest mgłą dymną powstałą na skutek połączenia się dymu i mglistej pary wodnej.
- Smog kwaśny (londyński) powstaje w klimacie umiarkowanym na terenach aglomeracji przemysłowej.
- Smog utleniający (fotochemiczny) powstaje przy dużym zanieczyszczeniu w warunkach klimatu tropikalnego.
Zanieczyszczenie wód- ścieki pochodzące z zakładów metalurgicznych zawierają toksyczne cyjanku, siarki i żelaza, a ścieki kopalniane chlorek sodu.
Charakterystyka zanieczyszczeń atmosfery
Dwutlenek siarki (SO2) powstaje w wyniku spalania paliw zanieczyszczonych siarką. Jest to zanieczyszczenie sezonowe.
Związki azotu (tlenki azotu, dwutlenki azotu) należą do zanieczyszczeń podstawowych, są emitowane podczas spalania paliw kopalnianych oraz przez silniki samochodów spalinowych. Powodują one korozję stopów niklowo-mosiężnych oraz spadek trwałości toksycznych materiałów.
Tlenek węgla (CO) powstaje przy spalaniu paliw stałych oraz emitują go pojazdy w czasie postoju przy zapalonym silniku.
Węglowodory pojawiają się w powietrzu w wyniku spalania paliw stałych, gazowych i ciekłych. W znacznych ilościach są emitowane przez spalinowe środki komunikacyjne.
Pyły dzielimy na:- pyły toksyczne powodujące zatruwanie organizmu. Zawierają one metale ciężkie (Cd, As, Zn, Hg), pierwiastki radioaktywne (polon, rad, cez, pluton) i niektóre pyły pochodzenia mechanicznego (azbest) - pyły szkodliwe działają uczulająco na organizm wnikając w płyny ustrojowe (krew, limfa)- pyły neutralne nie wchodzą w reakcje z płynami ustrojowymi ale mogą działać drażniąco na układ oddechowy
Zanieczyszczenia środowiska a zdrowie człowieka: zanieczyszczenie środowiska, to substancje stale, ciekłe lub gazowe, które występują w naszym otoczeniu w szkodliwych ilościach i mogą powodować zagrożenie zdrowia człowieka, lub mieć ujemny wpływ na stan środowiska naturalnego. Zdrowie człowieka zależy od wielu czynników, między innymi od:- czynników fizycznych - jak temperatura, wilgotność, - ciśnienia atmosferycznego,- czynników chemicznych - naturalnych składników gleby, powietrza i wody, oraz składników wytworzonych w wyniku działalności człowieka, powodujących zanieczyszczenie tych środowisk, np. metale ciężkie- Pb (Ołów) , Cd (Kadm), As (Arsen), Ni (Nikiel), Hg (Rtęć), Zn (Cynk), Cu (Miedź), Mn (Mangan) i ich związki:- pyły- związki siarki,- związki azotu, - pestycydy - czynników biologicznych - drobnoustrojów chorobotwórczych, bakterii, wirusów, grzybów chorobotwórczych, pasożytów zwierzęcych.
Czynniki fizyczne szkodliwe dla człowieka: obciążenie ciepłem, Hałas - Dźwięki o dużym natężeniu mogące uszkodzić narząd słuch oraz pszeszkadzajace lub niepożądane., wibracje miejscowe, wibracje ogólne, Wibracja miejscowa - drgania mechaniczne z urządzenia drgającego są bezpośrednio przenoszone na układ dłoni i ramion i w mniejszym stopniu oddziaływują na resztę ciała. wibracja ogólna - najczęściej niskie częstotliwości- śr. transportu , wpływ wibracji ogólnej związany jest z rezonansem narządów wewnętrznych. W dużych natężeniach mogą wys. uszkodzenia narządów w mniejszych - zaburzenia ich czynności. Promieniowanie elektromagnetyczne - źródła: stacje radiowe i telewizyjne, systemy radarowe, piece indukcyjne , zgrzewarki, ,telefony komórkowe , kuchenki mikrofalowe zakresy- 30kHz-300GHz; tętnienie światła - okresowa , regularna zmiana wielkości strumienia świetlnego( pulsowanie strumienia świetlnego) , spowodowane stosowaniem do zasilania prądu zmiennego o częst. 50Hz, Zjawisko stroboskopowe- występuje , gdy przedmiot oświetlony pulsującym światłem porusza się -gdy porusza się w lini prostej - mamy wrażenie przesuwania się skokami , podczas ruchu obrotowego -można mieć wrażenie zatrzymania , zwolnienia , obrotu w przeciwną stronę. Może być niebezpieczne , jeśli wys, podczas obsługi maszyn mających ostre będące w ruchu obrotowym części, choroba lokomocyjna.
Ekologia miasta -dziedzina ekologii zajmująca się problematyką funkcjonowania ekosystemu antropogenicznego, wzajemnego oddziaływania środowiska społecznego, przyrodniczego i abiotycznego wraz z procesami ich równoważenia. Obejmuje zależności pomiędzy kształtowaniem sztucznego środowiska (zabudowy miejskiej), w którym żyje człowiek, a środowiskiem naturalnym. Można podzielić ją na poszczególne aspekty: ekologię wnętrz domów; bioróżnorodność miejską i jej funkcje prozdrowotne; klimat miasta, lokalne efekty cieplarniane; roślinność w mieście (urządzana lub naturalna); zwierzęta w mieście; ochrona przyrody w miastach.
Ekomiasta - np. Zjednoczone Emiraty Arabskie (Masdar City) - całkowity zakaz emisji dwutlenku węgla, brak samochodów o napędzie spalinowym, ponowna zużywalność ścieków; jego głównym założeniem jest stosowanie odnawialnych źródeł energii, słodka woda ma pochodzić z odsolonej wody morskiej, a żywność z upraw ekologicznych.
Polityka ekologiczna - świadoma i celowa działalność władz polegająca na racjonalnym korzystaniu z zasobów i walorów środowiska przyrodniczego, jego właściwej ochronie i umiejętnym kształtowaniu, na podstawie zdobytej wiedzy teoretycznej i praktycznej. Np. wprowadzanie praw i regulacji w ww. dziedzinach. W sektorze prywatnym termin ten oznacza podporządkowanie się tym celom albo poprzez realizację narzucanego przez państwo prawa, albo też dzięki własnym, wprowadzonym do użytku własnego regułom. Pierwsza polityka ekologiczna była przyjęta w 1991 r. i obejmowała lata 1992-2000. druga polityka ekologiczna państwa obejmuje lata 2002-2020.
Ekorozwój - to prowadzenie wszelkiej działalności gospodarczej w harmonii z przyrodą w taki sposób by nie spowodować nieodwracalnych zmian w żywej przyrodzie. To rozwój gospodarczy, społeczny, zharmonizowany ze środowiskiem przyrodniczym. To wszelkie działania które poprawiając warunki życia człowieka nie powodują degradacji środowiska przyrodniczego. Przedsięwzięcia inwestycyjne w ochronie i kształtowaniu środowiska zgodnie z założeniami ekorozwoju są globalną wizją rozwoju wdrożonego w układach regionalnych i lokalnych.
Pierwsza polityka ekologiczna w swoim dokumencie podaje: Polska to kraj objęty klęską ekologiczną. Przewidziała ona utworzenie szeregu zasad organizacji życia społeczno-gospodarczego:- zasada ekorozwoju- zasada praworządności - każdy przepis prawny powinien być ściśle przestrzegany bez stosowania odstępstw i wyjątków- zasada odpowiedzialności sprawcy - oznacza że zanieczyszczający płaci, mówi to o pełnej odpowiedzialności materialnej za skutki degradacji środowiska, dotyczy to każdego obywatela i każdego podmiotu gospodarczego- zasada likwidacji zanieczyszczeń u źródła - to unikanie wytwarzania zanieczyszczeń i recykling- zasada ekonomizacji - polega na wykorzystaniu mechanizmu rynkowego- zasada regionalizacji - dotyczy 3 obszarów, ekologicznego zagrożenia obszarów o dużych walorach przyrodniczych i obszarów pośrednich, oznacza ona że każdy region ma prawo do własnej polityki społeczno-gospodarczej- zasada wspólnego rozwiązywania europejskich i globalnych problemów ochrony środowiska- zasada uspołecznienia - tworzenie instytucjonalnych warunków dla obywateli i grup społecznych w całym procesie ochrony środowiska, kształtowania środowiska, edukacji ekologicznej, budzenia świadomości ekologicznej.
Reaktor jądrowy to urządzenie, w którym przeprowadza się z kontrolowaną szybkością reakcję rozszczepienia jąder atomowych. Reakcja rozszczepienia jąder atomowych ma przebieg lawinowy - jedna reakcja łańcuchowa może zainicjować kilka następnych. W celu kontrolowania szybkości reakcji tak by przebiegała z jednakową prędkością (mówimy że reakcja ma przebieg łańcuchowy tzn. jedno rozszczepienie inicjuje następne rozszczepienie jądra atomowego) wprowadza się do reaktora substancje pochłaniające neutrony. Są to na przykład bor lub kadm. Substancje te umieszczone są w prętach zwanych regulacyjnymi. W reaktorze jądrowym dokonuje się rozszczepienia jądra uranu 235U. Zostaje ono zbombardowane wiązką neutronów, pod wpływem czego dzieli się, wyzwalając ogromną energię cieplną. Rozdziela się na Krypton i Bar.
Minusy elektrowni jądrowych: Awarie elektrowni atomowych i skala zagrożeń ze sobą niosą odpady promieniotwórcze, czyli zużyte paliwo jądrowe, Wysokie koszty budowy elektrowni, Decyzje o budowie elektrowni atomowej wiążą się z protestami grup zawodowych związanych z przemysłem węglowym i gazowym oraz organizacji ekologicznych, Budowa elektrowni jest zajęciem czasochłonnym i konieczne jest długoterminowe planowanie inwestycji, Możliwość skażenia ludzi, wód, powietrza, gleby znajdujących się w rejonie składowania odpadów, Ryzyko ataku terrorystycznego, Nie generuje tyle miejsc pracy co energetyka tradycyjna , Decydując się na budowę elektrowni atomowej dany kraj wplątuje się w sieci zależności ekonomicznych i politycznych m.in. poprzez wybór dostawcy uranu, Niski udział energii atomowej w ogólnym światowym zużyciu, Widmo wyczerpania się zapasów uranu Plusy elektrowni jądrowych: Wydajność procesu produkcji energii, Energia jądrowa polega na dywersyfikację źródeł energii, Energia jądrowa pomaga w zmniejszeniu zależności Europy od ropy naftowej, Ograniczenie eksploatacji paliw kopalnych, Niższe ceny paliw jądrowych niż paliw kopalnych, Nie powoduje emisji do atmosfery gazów cieplarnianych, Koszty produkcji energii elektrycznej są porównywalne a nawet mniejsze niż w elektrowni tradycyjnej, Utrzymywanie się na rynku bez zmian cen paliwa jądrowego, Potrzeba go nie dużo więc można go w prosty sposób zmagazynować na kilkanaście lat, Transport (który jest kosztowny i jest jednym z głównych źródeł emisji skażeń atmosfery) redukuje się do cyklu inwestycyjnego, Obecnie najtańsze i najbardziej efektywne źródło energii na świecie, Brak emisji pyłów oraz szkodliwych gazów, Brak konieczności usuwania i składowania lotnych popiołów, Wielokrotne zmniejszenie wielkości odpadów i powierzchni ich składowania Ograniczenie eksploatacji paliw kopalnych.
Odnawialne źródła energii - źródła energii, których używanie nie wiąże się z długotrwałym ich deficytem - ich zasób odnawia się w krótkim czasie. Najważniejszym ze źródeł odnawialnych jest energia spadku wody. Pozostałe źródła odnawialne - energia słoneczna, energia wiatru, biomasy, biogazu, fal, pływów morskich, energia geotermalna i inne (energia cieplna oceanu, biomasa - m. in. drewno /w tym pelety, zrębki, wióry itp./, słoma, biogaz, biopaliwa), używane na mniejszą skalę. W Ustawie Prawo energetyczne odnawialne źródła energii zdefiniowano jako „źródła wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także z biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych”.
Słowniczek: EKOLOGIA - jest to nauka zajmująca się związkami między organizmami żywymi a środowiskiem, w którym one żyją. Ochrona środowiska - zajmuje się ochroną środowiska konkretnego organizmu; Ochrona przyrody - zajmuje się ochroną tworów ożywionych i nieożywionych, bada przyczyny zagrożeń dla organizmu, zajmuje się ochroną zasobów; Środowisko - przestrzennie biorąc obejmuje te same rzeczy, zjawiska i czynniki co pojęcie przyrody, jednak różnica między tymi pojęciami polega na tym że przyroda istnieje niezależnie od nas, od tworów ożywionych i nieożywionych, natomiast pojęcie środowisko może funkcjonować wyłącznie w stosunku do określonego organizmu np. jeża, pstrąga; Przyroda - całokształt rzeczy zjawisk i czynników występujących we wszechświecie tworzących ten wszechświat, w sensie przestrzennym pojęcie przyroda odpowiada wielkości wszechświata, na przyrodę składają się wszystkie twory ożywione i nieożywione; Biocenoza Zespół populacji roślin i zwierząt żyjących w określonych warunkach środowiska, powiązanych zależnościami o charakterze troficznym. Biogeografia - gałąź biologii zajmująca się rozmieszczeniem organizmów na planecie; Bioindykacja - ocena stanu środowiska na podstawie odpowiednio przebadanych taksonów roślinnych lub zwierzęcych; Biom - zespół ekosystemów; Biomasa - ogólne zasoby substancji organicznej znajdujące się w ekosystemie w określonym momencie; Bioróżnorodność (różnorodność biologiczna) - zróżnicowanie form życia na Ziemi; Biosfera = Ekosfera - sfera na ziemi zasiedlona przez organizmy, składa się na nią: troposfera - do 15 km, hydrosfera - do 10 km, litosfera - do 1 km (gleba ok. 3 km); Biotop - Środowisko wyróżniające się określonym zespołem warunków ekologicznych. Cykle biochemiczne - obieg pierwiastków w biosferze; Czynniki abiotyczne - nieożywione elementy składowe środowiska (temperatura, wilgotność, pH); Czynniki biotyczne - żywe elementy środowiska wywierające wpływ na procesy życiowe innych organizmów; Drapieżnictwo - interakcja w której jeden z partnerów zwany ofiarą ponosi szkodę a drugi - drapieżnik - czerpie korzyści - prowadzi do śmierci ofiary; Destruenci - odżywiają się martwymi szczątkami organicznymi lub odchodami i rozkładając je zapewniają stopniową mineralizację; Dynamika populacji - zmiana liczebności populacji w czasie; Edafia - warunki glebowe; Ekologia stosowana - czyli praktyczna, sprawdza koncepcje ekologiczne w układach ważnych gospodarczo, w lasach, sadach, na polach uprawnych, w morzach, jeziorach; Ekosystem-Naturalna jednostka ekologiczna, którą tworzy biocenoza oraz biotop. Są ze sobą nierozerwalnie złączone i nic nie może ich rozgraniczyć w przestrzeni. Ekoton - strefa przejściowa między biocenozami różnego typu; Fenotyp wszystkie cechy organizmu będące wynikiem współdziałania zarówno czynników dziedzicznych jak i warunków środowiska; Fitoplankton - roślinny składnik planktonu roślin morskich lub słodkowodnych unoszących się biernie w toni wodnej; Fitosocjologia - zajmuje się analizą składu i struktury zbiorowisk roślinnych; Fauna Zbiór gatunków zwierzęcych występujących w danym miejscu. Flora Zbiór wszystkich gatunków roślin występujących na danym terenie. Fotosynteza - proces przekształcania energii słonecznej na energię chemiczną; Genotyp - zespół genów noszonych przez dany organizm w przeciwieństwie do zespołu wykazywanych cech (fenotypu); Gospodarz - organizm który jest źródłem pokarmu i środowiskiem dla innego organizmu; Heterotrofy - organizmy odżywiające się substancjami organicznymi wytworzonymi przez inne organizmy; Higrofile - organizmy wymagające dużej wilgotności środowiska; Homeostaza - tendencje układów biologicznych do opierania się zmianom i trwania w stanie równowagi dynamicznej; Hydrobionty - organizmy żyjące w wodzie; Inwazja - masowe pojawienie się nowego często dla danego terenu gatunku z zewnątrz; Klimaks - stan biocenozy w którym jest ona zdolna do trwania w określonych warunkach klimatycznych i edaficznych (glebowych); Komensalizm - jeden z partnerów osiąga zyski ze współżycia z drugim organizmem, korzystający nie wywiera ani dodatniego ani ujemnego wpływu na ten organizm; Konkurencja - interakcja dwóch gatunków które ubiegają się o to samo; Kryptofity (skrytopączkowe) - pączki; Litoral - przybrzeżna strefa płytkiej wody jeziora lub morza; Neutralizm - gatunki wykazują wzajemną obojętność wobec siebie; Nisza ekologiczna - jest to przestrzeń zawierająca całkowity zakres warunków biotycznych i abiotycznych w których dany organizm może się pomyślnie rozwijać; Pasożyt - organizm żywiący się komórkami, tkankami lub płynami ustrojowymi drugiego zwykle większego organizmu; Pasożytnictwo - trwał interakcja w której jeden z partnerów zwany żywicielem ponosi szkodę a drugi z nich pasożyt korzyść bez której nie mógłby żyć; Populacja Zbiór osobników tego samego gatunku połączonych wspólnym miejscem występowania. Składa się z pojedynczych organizmów które mogą wymieniać się informacją genetyczną i mogą się skutecznie krzyżować; Siedlisko Kompleks czynników abiotycznych (warunki klimatyczne i glebowe), część biotopu określonej biocenozy. 2 def.: zespół warunków środowiska abiotycznego niezależny od biocenozy, całość warunków działających na jednostki biologiczne jak organizm, populacja czy zbiorowisko; Stosunki troficzne - oddziaływanie na siebie dwóch organizmów czy populacji dwóch różnych gatunków; Sukcesja ekologiczna - uporządkowany proces rozwoju biocenozy obejmujący zachodzące w czasie zmiany w strukturze gatunkowej i procesach biocenotycznych; Takson Podstawowa grupa systematyczna: klasa (u roślin i grzybów), gromada (u zwierząt), rząd, rodzina, rodzaj, gatunek o określonym stopniu podobieństwa; Zooplankton - zwierzęcy składnik planktonu, grupa zwierząt morskich lub słodkowodnych unoszących się biernie w toni wo
Organizacje dotyczące ekologii na świecie:
WHO - jedna z organizacji działających w ramach ONZ, zajmująca się ochroną zdrowia. Jej siedzibą jest Genewa w 1946 r Zadaniem WHO jest działanie na rzecz zwiększenia współpracy między państwami w dziedzinie ochrony zdrowia i zwalczania epidemii chorób zakaźnych, a także ustalanie norm dotyczących składu lekarstw i jakości żywności. Organizacja dąży również do zapewnienia opieki medycznej ludności świata oraz zmniejszenia śmiertelności niemowląt.
FAO - Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa utworzona z inicjatywy 44 państw koalicji antyhitlerowskiej uczestniczących w konferencji poświęconej problemom rolnictwa i wyżywienia, która odbyła się w maju 1943 roku w Hot Springs. Siedzibą FAO jest Rzym. Cele: polepszanie wytwarzania, wymiany i dystrybucji produktów rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa; podnoszenie poziomu wyżywienia narodów; polepszenie warunków życia ludności wiejskiej; zapewnienie niezbędnego kredytu rolnego; popieranie zawierania porozumień w sprawie międzynarodowego handlu produktami rolnymi oraz udzielanie pomocy technicznej.
UNICEF - Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci) - organizacja będąca częścią systemu ONZ.Powstała11 grudnia 1946celem UNICEF jest pomoc dzieciom w zakresie wyżywienia, ochrony zdrowia, ochrony przed przemocą i wykorzystywaniem oraz edukacji. Zakres działania organizacji jest globalny. Główna siedziba UNICEF znajduje się w Nowym Jorku. Polski Komitet Narodowy UNICEF mieści się w Warszawie.
UNESCO - Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury; której podstawowym celem jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, sztuki i nauki, a także wzbudzanie szacunku dla praw człowieka, bez względu na kolor skóry, status społeczny i religię. Siedziba UNESCO mieści sięw 7. dzielnicy Paryża .UNESCO została utworzona 16 listopada 1945 w Londynie.
IUCN - Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody międzynarodowa organizacja zajmująca się ochroną przyrody założona w 1948 roku jako pierwsza światowa organizacja skupiona na problemach środowiska naturalnego. Jej siedziba mieści się w Gland w Szwajcarii.
UNEP - Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych powołana 16 grudnia 1972 r. w celu prowadzenia przez ONZ działań w zakresie ochrony środowiska i stałego monitorowania jego stanu na świecie. Siedziba UNEP mieści się w Nairobi, stolicy Kenii.
ECE - Europejska Komisja Gospodarcza jedna z komisji regionalnych Organizacji Narodów Zjednoczonych. Powołano ją do życia w 1947 roku w celu odbudowy powojennej Europy. Siedzibą UNECE jest Genewa
ILO - Międzynarodowa Organizacja Pracy organizacja zajmująca się problemami pracowniczymi: ograniczaniem pracy dzieci ochroną praw pracowników, polepszaniem warunków do pracy i życia, tworzeniem miejsc pracy i szkoleń. Została utworzona 28 czerwca 1919 roku jako autonomiczna organizacja stowarzyszona z Ligą Narodów. Po II wojnie światowej stała się organizacją afiliowaną przy ONZ. Siedziba tej organizacji znajduje się w Genewie. W 1969 roku otrzymała pokojową Nagrodę Nobla.
OCNA - ma swoje siedziby w Nowym Jorku i Genewie, powołana w 1998 r., zajmuje się szerokim spectrum pomocy w sytuacjach kryzysowych, stara się przewidywać i w miarę możliwości zapobiegać kryzysom humanitarnym
WFP - 1963 (Rzym) Światowy Program Żywnościowy - największa agenda ONZ powołana do zwalczania globalnego głodu. Edukuje kobiety jak zapobiegać niedożywieniu dzieci. Kolejny program opiera się na żywieniu dzieci w wieku szkolnym
UNDP - 1965 (przechodząca stolica) Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju - odpowiedzialna za koordynowanie działań w zakresie łagodzenia skutków klęsk żywiołowych oraz ich zapobieganiu
Akty prawne:
Podstawowym aktem prawnym jest konstytucja RP
„Władze są zobowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym skutkom degradacji środowiska”
„Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłemu pokoleniu”
„Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych”
Ustawy: Ustawa Prawo ochrony środowiska; Ustawa o ochronie przyrody; Ustawa o lasach; Ustawa o ochronie zwierząt; Ustawa o odpadach; Ustawa Prawo wodne; Ustawa Prawo biologiczne i górnicze; Ustawa o rolnictwie ekologicznym.