Nukleotyd jest to podstawowy składnik budulcowy kwasów nukleinowych (DNA i RNA). Jest on zbudowany z cukru - pentozy (w DNA występuje deoksyryboza, zaś w RNA ryboza), co najmniej jednej reszty fosforanowej i zasady azotowej (zasady purynowej, pirymidynowej lub flawinowej).
FUNKCJI NUKLEOTYDÓW
- podstawowy składnik kwasów nukleinowych DNA i RNA
- udział nukleotydów w reakcjach enzymatycznych jako koenzymy (składniki niebiałkowe)
NAD+, FAD, CoA
- związki magazynujące i przenoszące energię: ATP
- pośredniki działania hormonów: cAMP, cGMP
- udział w biosyntezach: UTP (biosynteza glikogenu)
ATP, adenozynotrifosforan - jeden z najważniejszych nukleotydów w komórce, pełniący funkcję uniwersalnego przenośnika energii.
Cząsteczka ATP jest nukleotydem składającym się z zasady azotowej - adeniny połączonej wiązaniem N-glikozydowym z cząsteczką cukru - rybozy i trzech reszt fosforanowych połączonych ze sobą dwoma wiązaniami bezwodnikowymi.
Źródłem energii w większości procesów biochemicznych przebiegających z udziałem ATP jest hydroliza wiązania bezwodnikowego
ATP + H2O → ADP + Pi
W wyniku tego procesu powstaje cząsteczka ADP oraz anion fosforanowy (Pi).
Rzadziej dochodzi do rozpadu ATP na AMP i pirofosforanu w wyniku hydrolizy wiązania bezwodnikowego
ATP + H2O → AMP +PPi
Wydziela się przy tym więcej energii niż przy dwóch rozpadach ATP do ADP.
Produkcja |
Zużycie |
- utlenianie wewnątrzkomórkowe (fosforylacja oksydacyjna) - glikoliza beztlenowa - droga fosfogenowa- przemiana z udziałem fosfokreatyny |
- skurcz mięśniowy - aktywny transport- działanie procesów pozwalających na przenoszenie różnych składników w poprzeg błon biologicznych - procesy biosyntezy |
NAD dwunukleotyd nikotynamidoadeninowy, koenzym, który uczestniczy w całym procesie oddychania komórkowego, pełniąc funkcję nośnika atomów wodoru; składnik części enzymów oksydoreduktaz, niezbędny czynnik przemiany glukozy w organizmie.
H2 2e-
NAD+
NADH + H2
NAD+- wersja utleniona
NADH- wersja zredukowana
FAD, dinukleotyd flawinoadeninowy - koenzym pełniący funkcję przenośnika elektronów i protonów (wodoru).
Złożony z mononukleotydu flawinowego (FMN) i kwasu adenozynomonofosforowego (AMP). Jest koenzymem oksydoreduktaz, przenosi dwa protony i dwa elektrony, w efekcie czego utleniona forma FAD przechodzi odwracalnie w formę zredukowaną FADH2.
2H2 2e-
FAD
FADH2
NAD i FAD - są koenzymami dehydrogenaz, czyli enzymów katalizujących reakcje utleniania i redukcji.