WYKŁAD RADIOLOGIA 05.01.2011

NOWOTWORY KOŚCI

1. Badanie RTG

1. Pozwala różnicować zapalenie od procesu nowotworowego kości

2. Ocenić aktywność biologiczną procesu patologicznego

3. Określić cechy złośliwości nowotworu

NOWOTWÓR KOŚCI	ZAPALENIE KOŚCI
Zazwyczaj w przynasadzie( wyj. guz Ewinga- trzon i guz olbrzymiokomórkowy- nasada)	Zaczyna się w przynasadzie i ewentualnie schodzi w kierunku trzonu
Bardzo silne niszczenie od początku	Niszczenie słabiej wyrażone
Odczyny okostnowe: trójkąt Codmana, igiełki mięsakowe i cebulkowate nawarstwienie okostnej	Odczyny okostnowe bardziej regularne
Brak martwaków	W przewlekłym zapaleniu obecność martwaków
Plan mięśniowy zachowany, obecność guza w tkankach miękkich( złośliwy proces nowotworowy)	Zanik planu mięśniowego

Aktywność biologiczna- zdjęcia co pewien czas 4-5 tygodni, zdjęcia kontrolne, czy proces chorobowy reaguje na leczenie

Zdjęcia rtg jak rozwija się guz olbrzymiokomórkowy- mam zapis tylko początek;

• na początku w przynasadzie, owalny, położenie okołośrodkowe(...)

• przerzuty z tkanki kostnej do tkanki płucnej pojawiają się tuż przed zgonem

2. Cechy złośliwości nowotworu

1. Niszczenie i nowotworzenie kości

2. Odczyny okostnowe, zwapnienia i skostnienia

3. Obecność lub brak guza w otaczających tkankach

Najważniejsze znaczenie rozpoznawcze mają:

• Niszczenie kości i odczyny okostnowe

Różnicowanie pomiędzy guzem łagodnym a mięsakiem opiera się na takich cechach ubytków jak:

• Regularność okonturowania

• Utkanie otaczającej kości

• Obecność lub brak odczynów okostnowych, zwapnień i skostnień o charakterze złośliwym lub łagodnym

Na zdjęciu RTG przy nowotworach:

Nowotwory powodują przeważnie ubytki kości. Nowotworzenie utkania kostnego jest niewielkie=>

• wyjątek: kostniaki, wyrośla kostne, sarcoma osteogenes= mięsak kościopochodny ( 1 z najzłośliwszych nowotworów)

Początkowo ubytki są drobne, porównywane do „wyżartych przez mole”, zlokalizowane są na niewielkiej powierzchni

Później zniszczenia kości są rozległe

W pewnych przypadkach mięsaków dość duże zniszczenia kości mają wygląd mozaikowaty, podobny do zapalenia kości, ale bez wytwarzania martwaków( co jest charakterystyczne dla przewlekłego zapalenia kości)

Wytwory kostne regularne, ziarniste wskazują na proces łagodniejszy niż wytwory kłaczkowate, delikatne, nieregularne- proces złośliwy.

Zdjęcia: ostroga mięsakowa Codmana, igiełki mięsakowe( spikule)- ustawione prostopadle lub promieniście- „wybuchające słońce”, łuski cebuli

Guz w tkankach miękkich należy do reguły w mięsakach, w przerzutach jest bardzo częsty, w nowotworach łagodnych i zmianach guzopodobnych znacznie rzadszy.

Obecność guza w tkankach miękkich przechyla rozpoznanie w kierunku mięsaka.

W kościach tułowia; kości płaskie- zwłaszcza kości miednicy i łopatka, guz w tkankach miękkich może być bardzo duży, a zmiany w kości nieznaczne.

Najpierw ból-> guz w tkankach miękkich-> reakcja okostnej delikatna, mgiełkowata, małe ogniska niszczenia, przerzuty często z talerza biodrowego do wyrostków poprzecznych kręgosłupa

Guz w tkankach miękkich nie wykazujący, związku z układem kostnym- zdjęcie

Zawsze szukamy cechy najbardziej złośliwej-> 1 cecha złośliwa- podstawa rozpoznania

Nowotwory kości

1. pierwotne nowotwory kości

1. łagodne

2. złośliwe

2. przerzuty nowotworowe do kości

Sarcoma osteogenes( mięsak kościopochodny)- stanowi 80% wszystkich nowotworów pierwotnych kości u psów.

Na drugim miejscu pod względem częstotliwości występowania znajduje się chondrosarcoma, następnie fibrosarcoma i hemangiosarcoma.

3. NOWOTWORY ŁAGODNE

Są pojedyncze i nie dają dolegliwości, czasem uciskają na sąsiednie narządy powodując zaburzenia wzrostu u osobników młodych.

CECHY GUZÓW ŁAGODNYCH

• Powolny wzrost

• Bezobjawowy przebieg kliniczny

• Wzrost rozprężający ; nie niszczy warstwy korowej kości, ale na nią naciska osłabiając ją

X powodem zgłaszania się do lekarza weterynarii jest wada kosmetyczna

OBRAZ RTG NOWOTWORU ŁAGODNEGO

• Odgraniczone ostro ognisko nowotworzenia

• Istota korowa nie jest zniszczona nawet jeśli bardzo rozdymają kość

• Brak odczynów okostnowych i guza w tkankach miękkich

• Jamy kostne( torbiele, włókniaki, chrzęstniaki), są dość regularne, okrągłe lub owalne, często otoczone obrąbkiem sklerotycznym

• Guzy tworzące kość i chrząstkę( wyrośle) mają charakterystyczną kształty i budowę bezładnej kości zbitej i gąbczastej.

NOWOTWORY ŁAGODNE PIERWOTNE

• Cysta= torbiel kostna( cystis solitaria)

• Włókniak niekostniejący= niekościopochodny włókniak( fibroma non ossificans) i korowy ubytek łącznotkankowy( defectus fibrosus)

• Kostniak( osteoma)

• Kostniak kostninowy lub kostnawy( osteoid- osteoma)

• Chrząstniak( chondroma)

• Wewnątrzkostny( enchondroma)

• Zewnątrzkostny( ecchondroma)

Guz olbrzymiokomórkowy( tumor gigantocelulare, osteoclastoma), uważany jest za nowotwór wykazujący skłonności do zezłośliwienia.

4. NOWOTWORY ZŁOŚLIWE

• Są to zazwyczaj mięsaki

• Dają miejscowy ból i narastające objawy ciężkiej choroby nowotworowej

• Towarzyszy im prawie zawsze guz tkanek miękkich: twardy, niebolesny, podstawą związany z kością

• W krwi stwierdza się znacznie zwiększone stężenie fosfatazy zasadowej

• Często na krótko przed zgonem daje liczne przerzuty do płuc.

OBRAZ RTG NOWOTWORU ZŁOŚLIWEGO

1. Postać jednoogniskowa

2. Niszczy warstwę korową

3. Niszczenie bezodczynowe( nieostre, zatarte granice, naciekające zmienioną zwykle osteoporotyczną kość)

4. Zagęszczenie utkania kostnego w postaci różnej wielkości nieregularnych plam” jak po rozlanym atramencie”

5. Odczyny okostnowe

• Ostroga mięsakowa Codmana

• Igiełki okostnowe( spikule)

• Rzadziej cebulkowate nawarstwienia

6. Guz w tkankach miękkich i w jego zrębie widoczne nieprawidłowe skostnienia lub zwapnienia

!! Należy tylko podkreślić z naciskiem, że obraz rentgenowski może być jednakowy w guzach łagodnych i złośliwych.

Tylko biopsja lub badanie histologiczne może określić rodzaj guza i zdecydować o postępowaniu lekarskim!!

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE PIERWOTNE

1. mięsak kościopochodny( sarcoma osteogenes, osteosarcoma)- najczęstszy, najbardziej złośliwy guz narządu ruchu, o szybkim i niepomyślnym przebiegu

1. sa. osteogenes osteoliticum

2. sa. osteogenes osteoplasticum( sclerosans)

3. sa. mixtum

2. włókniako- mięsak ( fibrosarcoma)

3. chrzęsniakomięsak( chondrosarcoma)

1. postać centralna

2. postać obwodowa

4. guz ewinga( sarcoma ewing)

NOWOTWORY W SZPIKU

1. szpiczak ( myeloma, plasmocytoma)

2. szpiczak pojedynczy( plasmocytoma multiplex)

3. maziówczak

zdjęcie rtg- szpiczak mnogi, przebieg gwałtowny

NOWOTWORY PALCA

• rak płaskonabłonkowy- sznaucery średnie i olbrzymie, pudle rottweilery)

• czerniak złośliwy( czarne umaszczenie)

zdjęcie zaawanosowane niszczenie, postępujące od ostatniego paliczka

leczenie: amputacja całego palca

przy nowotworach złośliwych kości- bardzo duży ból; zwierzę przestaje jeść i przestaje reagować=> śpi i niczym się nie interesuje

Przerzuty z kości do płuc występują w formie wielu ognisk nowotworowych.

Jeśli spotykamy 1 guz w płucach, to może on dawać przerzuty do kości.

5) Przerzuty nowotworowe do kości:

Powstają w szpiku kostnym wskutek osadzania się i rozwoju komórek nowotworowych przeniesionych drogą krwi z ogniska pierwotnego.

Umiejscowiają się w dobrze unaczynionych bogatych w czerwony szpik kostny kościach:

• kręgosłupie

• bliższych końcach kości udowych

• miednicy

• żebrach

• mostku

• sklepieniu czaszki

Najczęstsze źródła przerzutów to:

• rak nerki

• rak tarczycy( sam rzadko spotykany)

• rak gruczołu krokowego

• rak sutka

• rak oskrzela

Radiologicznie występują jako wieloogniskowe pola osteolityczne, osteosklerotyczne lub mieszane.

Według cech rentgenowskich dzielimy przerzuty na:

• p. osteosklerotyczne- powodują je głownie raki prostaty; zazwyczaj są bardzo liczne, nieregularne, kłaczkowate zagęszczenia utkania kostnego

• p. mieszane osteolityczno- osteosklerotyczne- występują zwłaszcza w raku oskrzela i sutka

• p. osteolityczne- ich źródłem są pozostałe nowotwory

PRZEROSTOWA OSTEOPATIA; HYPERTROPHIC OSTEOPATHY; OSTEODYSTROFIA PŁUCNA

PŁUCNA PRZERROSTOWA ARTROOSTEOPATIA; AKROPATIA; CHOROBA KADIOTA; CHOROBA MARIE'S

Przyczyna nie jest znana, chociaż stan ten łączono zazwyczaj z chorobą płuc np.

• guzem( rak oskrzela) lub chronicznym zapaleniem płuc( blastomykoza, dirofilarioza, ropniem płuc, ciałem obcym w tchawicy); chorobą serca

• A także( rzadziej) z chorobami brzucha np. guzem pęcherza lub wątroby.

OBJAWY KLINICZNE:

1. obrzęk tkanek miękkich dalszych części kończyn

2. kulawizna

3. bolesność przy palpacji

Obraz RTG

• obrzęk tkanek miękkich

• reakcja okostnej( symetryczna, gładka, falista i regularna osadzona w kościach śródręcza/ śródstopia z upływem czasu wędrująca do góry)

ASEPTYCZNA MARTWICA GŁOWY K. UDOWEJ/ CHOROBA LEGG- CALVE- WALDENSTROM- PERTHESA/ LEGG- CLAVE- PERTHES DISEASE( LCPD)/ OSTEOCHONDROPATIA DEFORMANS JEVENILIS COXE- tu brak jednego synonimu bo zasłaniał rzutnik

Aseptyczna martwica punktu kostnienia głowy kości udowej lub jej fragmentu.

Choroba dotyczy :

• młodych psów

• ras małych( pekińczyk, pudel miniaturowy, terier, ratler)

• głównie samców

Może wystąpić u kilku osobników z jednego miotu w okresie 4-11 miesięcy

( około 8 miesiąca)

Uważa się, że jest to choroba o charakterze poligenicznym,(....) zaleca się by osobniki dotknięte LCPD były wykluczone z hodowli.

Proces jest zazwyczaj jednostronny, a tylko w 10% przypadków dwustronny, przy czym choroba rozwija się najpierw w jednej, a potem w drugiej kończynie.

Etiologia choroby nie jest znana, jakkolwiek wiadomo że bezpośrednią przyczyną jest niedostateczne ukrwienie głowy kości udowej.

Możliwe, że przyczyną jest:

• zaburzenie w kostnieniu śródchrzęstnym, a zmiany naczyniowe są wtórne

• mikrourazy pochodzenia zewnętrznego lub wewnętrznego uszkadzające naczynia tętnicze np. uszkodzenie tętnic biegnących w więzadle obłym.

• Zaburzenia hormonalne

Żadnej z wymienionych przyczyn nie zdołano potwierdzić eksperymentalnie.

Niedokrwienie powoduje lokalną martwicę kości=> ognisko martwicze rozszerza się i obejmuje tkankę kostną głowy kości udowej=> w obszarze martwicy powstaje reaktywne przekrwienie, co pociąga za sobą odwapnienie kości i zmniejszenie wytrzymałości tk. kostnej na drobne urazy i naturalne obciążenia=> powstają liczne złamania( sekwestracja) i zniekształcenie głowy kości udowej=> pojawiają się procesy naprawcze, jednak zniekształcenie głowy kości udowej pozostaje czego następstwem jest=> jeszcze ostatni punkt ale rzutnik zasłaniał, jak ktoś ma niech dopisze

OBJAWY KLINICZNE

• Chore zwierzę początkowo nie wykazuje większych zaburzeń ruchu.

• Kulawizna jest przemijająca i niekiedy właściciel może jej nie zauważyć.

• Z czasem małe psy przestają obarczać kończynę, a przy badaniu wykazują wrażliwość przy biernych ruchach łapą w stawie biodrowym

OBRAZ RTG

I okres: bezobjawowy

II okres: spłaszczenie głowy kości udowej, poszerzenie szpary stawowej nierówna powierzchnia stawowa głowy k. udowej( szczelinowate zachyłki)

III okres: ogniska zaniku kostnego w obrębie głowy k. udowej, zniekształcenie szyjki

IV okres: SEKWESTRACJA( ROZKAWAŁKOWANIE) KOŚCI, widoczne są linie przełomu złamania w obrębie głowy i szyjki kości udowej, głowa kości udowej może być zniekształcona.

V okres:

GOJENIE ZŁAMAŃ; szczeliny, między odłamami zaczynają się wypełniać słabo cieniującą tkanką zastępczą.

GŁOWA PRZYJMUJE KSZTAŁT GRZYBA

SZYJKA JEST ZNIEKSZTAŁCONA I SKRÓCONA

PANEWKA STAWU JEST PŁYTKA, SZEROKA

LECZENIE

1. jak najwcześniej unieruchomić kończynę, zapobiec obarczaniu jej( ciasne pudełko); ale wtedy bardzo często powikłania(nie wiem czy to nie dopisałam)

2. często stosuje się resekcję głowy kości udowej- usunięcie główki i szyjki kości udowej- wytwarza się mięśniozrost; należy jednak pamiętać że zwierzęta po zabiegu wymagają rehabilitacji np. pływanie- wymusza użycie 4 kończyn, bo podczas chodzenie pies może nie obarczać kończyny która została poddana zabiegowi i poruszać się na 3 kończynach

ASEPTYCZNA MARTWICA SZYJKI KOŚCI UDOWEJ

• powoduje ją uszkodzenie naczyń biegnących od torebki stawowej i odżywiających szyjkę k.udowej.

• Zmiany i objawy kliniczne przebiegają jak w chorobie Perthesa.

OBRAZ RTG:

Szyjka k.udowej ma kształt ogryzionego jabłka, a głowa pozostaje bez zmian.

---