RZYM
wiedza przejęta i zaadaptowana od Greków (II-I w. p.n.e.)
Rzymianie ulegli autorytetowi obcej teorii
alfabet przejęty od Greków
zainteresowania gramatyczne zaszczepili Rzymianom z jednej strony uczeni greccy przebywający w Rzymie (Panaitios z Rodos - II w. p.n.e., Krates
z Mallos - II w. p.n.e.)
L. Aelius z Lanuvium (II w. p.n.e.)
przebywał na Rodos i w Azji Mniejszej, gdzie zapoznał się z gramatyką grecką i filozofią po powrocie uprawiał je w stosunku do języka
i literatury rodzimej (np. objaśnianie dawnych tekstów, badanie dialektów italskich itp.)
dzieło glosograficznej De prologuiis (etymologia)
M. Terentius Varro z Reate (116-27 p.n.e.)
ponad 70 prac naukowych, w tym 6 o gramatyce łacińskiej
De lingua Latina (25 ksiąg) - o etymologii, deklinacji, koniugacji - analiza anomalii i analogii
De sermone Latino
De otigine linguae Latinae - o pochodzeniu języka łacińskiego
M. Verrius Flaccus (I w. n.e.), leksykograf
traktat De verborum significatu - omówienie wyrazów łacińskich
pod względem etymologicznym, językowym i rzeczowym
Q. Remmius Palamon (I w.)
Ars grammatica
podział fleksji nominalnej na cztery deklinacje
M. Fabius Quintilianus (ok. 35-95) - prof. Retoryki
Institiutions oratoriae libri XII z krótką gramatyką łacińską
Diomedes (IV w.)
Ars grammatica (III ks.) - o częściach mowy, deklinacji, koniugacji, metryce, poetyce
Charisius (IV w.)
Ars grammatica
Aelius Donatus (IV w.)
Ars minor - krótki kurs gramatyki szkolnej dotyczący trzech części mowy
Ars maior - systematyka gramatyki na wyższym poziomie
Macrobius (V w.)
De differentiis et societatibus Graeci Latinique verbi - traktat usiłujący wykazać ścisły związek istniejący między greką i łaciną
Aurelius Augustinus (354-430)
“encyklopedia ogólna” Disciplinarum libri, m.in. o istocie języka
i gramatyki
Priscianus z Caesarei (V-VI w.)
Institutiones grammaticae (XVIII ks.) - o fonetyce, morfologii, składni
gramatyka łacińska - synteza grecko-rzymska