INSTRUKCJA BEZPIECZNEJ PRACY
RYBAK WÓD ŚRÓDLĄDOWYCH
I. Postanowienia ogólne
Warunki dopuszczenia pracownika do pracy:
Ukończone 18 lat (młodociany w ramach praktycznej nauki zawodu tylko pod nadzorem instruktora).
Przejście odpowiedniego instruktażu zawodowego, zapoznanie się z instrukcją obsługi, przeszkolenie bhp i ppoż.
Stan zdrowia odpowiedni do wykonywanej pracy potwierdzony świadectwem wydanym przez uprawnionego lekarza.
Posiadanie wymaganych predyspozycji psychicznych i fizycznych.
Ubrany w odzież roboczą przewidzianą dla danego stanowiska w zakładowej tabeli norm odzieży roboczej i rękawice robocze.
Przy obsłudze maszyn z ruchomymi elementami nie można pracować w odzieży z luźnymi (zwisającymi) częściami jak np. luźno zakończone rękawy, krawaty, szaliki poły, oraz bez nakryć głowy okrywających włosy.
II. Czynności rybaka przed rozpoczęciem pracy
Rybak wód śródlądowych powinien:
Pracę rozpoczynać zgodnie z ustalonym harmonogramem połowów, będąc wypoczętym, trzeźwym, właściwie ubranym i zabezpieczonym przed zagrożeniami (ubranie w formie luźnej bluzy z kapturem wkładanej przez głowę, spodnie typu ogrodniczki, buty gumowe, rękawice ochronne gumowane).
Każdorazowo, przed rozpoczęciem połowów, obligatoryjnie sprawdzić stan techniczny łodzi. Jeżeli łódź jest z drewna to należy skontrolować:
Czy nie ma przecieków.
Czy jest odpowiednio zakonserwowana.
Czy nie ma uszkodzeń burt, wręgów, dna.
Jeżeli łódź jest z tworzyw sztucznych to należy sprawdzić:
Czy nie ma pęknięć lub uszkodzeń i przecieków.
Czy jej konserwacja nie budzie zastrzeżeń.
Do połowów na wodach śródlądowych używa się łodzi:
Płaskodennych (stawowych) dostosowanych do potrzeb technologicznych (żywienie, nawożenie, wapnowanie, koszenie roślinności itp.) oraz łowienia.
Jeziorowych, przystosowanych do połowu ryb określonymi narzędziami (są to łodzie typu wontonowego, żakowego, słępowego, przywłokowo-niewodowego).
Sprawdzić stan i przygotować narzędzia do połowu:
Wonton służący do połowu ryb: uklejowych, sielawowych, okoniowo-płociowych, siejowych, leszczowych.
Drygawice.
Słępy (ganty).
Żaki (ściankowe, skrzydłowe, skrzydłowo-ściankowe).
Niewody stawne.
Sznury (linka z haczykami na przyponach lub trokach).
Matnie, przywłoki, niewody (stynkowe), jazgarniki, uklejniki, włoczki.
Jeżeli warunki atmosferyczne są przychylne dla połowów, nie stwierdzono innych zagrożeń czy przeciwwskazań, samopoczucie własne jest normalne, rozpocząć połowy określonego rodzaju ryb.
III. Zasadnicze czynności rybaka podczas połowów
Rybak wód śródlądowych powinien:
Zawsze stosować bezpieczne metody odłowu ryb, np.:
Ze spływającą wodą za pomocą odłówki, ustawionej za "mnichem".
Z łowiska poprzez spuszczenie wody ze stawu.
Pod prąd wody, dopływającej do zlewiska, świeżej, natlenionej.
Włokiem w zbiornikach niespuszczalnych lub częściowo spuszczalnych.
Zachować ustalony system odłowu ryb, a przede wszystkim:
Wyławiać kasarkami ryby ze zlewiska.
Przenosić złowione ryby nosiłkami do stołu sortowniczego lub płuczek.
Sortować, ważyć i określać gatunek, sortyment, masę.
Odłowy dokonywać uważnie, aby ciało ryby było jak najmniej uszkodzone, gdyż może to doprowadzić do ich zakażenia lub nawet śnięcia.
Narybek letni odławiać wcześnie rano, kiedy temperatura wody i nasłonecznienie są niewielkie.
Wyłowione ryby osłabione, chore lub okaleczone, oddzielić od ryb pozostałych i umieścić w osobnych pojemnikach.
Zapewnić, aby ryby transportowane do zimochowów lub magazynów, były ładowane do odpijalni, czyli do czystej przepływającej wody, co pozbawi je zanieczyszczeń z powierzchni ciała, skrzeli i przewodu pokarmowego oraz usunie ich zmęczenie.
W przypadku złowionych mniejszych partii ryb, które mają być przetrzymywane krótko, odpijać je w płuczkach siatkowych zatapianych na rowie z bieżącą wodą.
Przestrzegać kolejności wyławiania gatunków ryb i tak najpierw łowić gatunki wrażliwe na zamulenie skrzeli, niską zawartość tlenu w wodzie lub nieodpowiednią temperaturę otoczenia, a dotyczy to przede wszystkim pstrąga tęczowego, sandacza i okonio-pstrąga, natomiast przed karpiem wyławiać narybek szczupaka, leszcza i złotego jazia.
Przy odłowach obsad różnogatunkowych i różnych roczników, przestrzegać obowiązujące zasady:
Nie odławiać narybku podczas przymrozków (wszystkich gatunków).
Nie odławiać (wszystkich gatunków i roczników) ryb po zamarznięciu zlewiska.
Nie odławiać ryb delikatnych (narybku pstrąga i sandacza) w czasie letnich upałów, zwłaszcza w południe.
Ryby starsze oraz narybek wszystkich gatunków ważyć w pojemnikach z czystą wodą.
Powodować, aby kraty w "mnichach" odpływowych odpowiadały wymiarom najmniejszym łowionym rybom.
Dla obsady różnogatunkowych ryb zapewnić odpowiednią liczbę i jakość sprzętu pomocniczego (kasarki, sufaty, płuczki, baseny itp.).
Obligatoryjnie przestrzegać okresowego stosowania narzędzi połowowych i planowanego odłowu ryb w okresach: wiosennym, letnim, jesienno-zimowym.
Połowy ryb przeprowadzać jako:
Stałe - w zbiornikach intensywnie zagospodarowanych.
Okresowe - przy odławianiu (planowym) określonego gatunku ryb.
Ekspedycyjne - w zbiornikach oddalonych, mało wydajnych, żyznych z występującą przyduchą.
Złowione i wybrane z narzędzia połowowego ryby nie pozostawiać w wodzie na dnie łodzi, lecz umieszczać w drewnianych skrzynkach z drobno tłuczonym lodem (wstępne schładzanie).
Ryby zanieczyszczone np. szlamem, mułem itp., dokładnie myć wodą bieżącą.
W zależności od potrzeb, ryby transportować żywe lub śnięte, zachowując odpowiednie zasady ich dostarczania do celu, np. ryby żywe przewozić w wodzie, ryby śnięte w drewnianych skrzyniach z rozdrobnionym lodem.
Każdy wypadek przy pracy podczas połowu ryb, ich transportowaniu oraz zabiegów gospodarczych związanych z rybactwem, zgłaszać w swoich komórkach nadzorczych, poszkodowanym udzielić pierwszej pomocy.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do fachowego i bezpiecznego dokonywania połowów na wodach śródlądowych w zbiornikach spuszczalnych i niespuszczalnych, swoje uwagi i zastrzeżenia przedyskutować w gronie rybaków doświadczonych, o dużej praktyce zawodowej, aby uniknąć zagrożeń, które mogą powstawać podczas realizacji połowów.
IV. Czynności zakazane rybakowi
Rybakowi zabrania się przede wszystkim:
Dokonywania połowów w okresach zakazanych.
Używania zniszczonych narzędzi pomocniczych do połowów ryb.
Wyjeżdżać na połowy nie będąc odpowiednio ubranym i zabezpieczonym przed wpływem warunków atmosferycznych.
Nie przestrzegania obowiązujących rygorów procesu odławiania ryb, o ile chodzi o różnogatunkowość i ich wiek.
Niewłaściwego przechowywania złowionych ryb oraz szkodliwego ich transportowania.
Wykazywania niebezpiecznej brawury podczas dokonywania połowów, stwarzając różnorakie zagrożenia.
Zabierania do łodzi na połów ryb osoby postronne.
Lekceważenia zjawisk przyrody, mogących stworzyć zagrożenia podczas połowów.
Korzystania z łodzi rybackiej w złym stanie technicznym, uszkodzonej, bez osprzętu ratunkowego, pomocniczego.
Lekceważenia podstawowych zasad bezpieczeństwa podczas dokonywania połowów.
Wypływania na połowy będąc nietrzeźwym lub pod wpływem działania środka odurzającego.
Organizowania libacji na łodzi rybackiej podczas dokonywania połowów.
Organizowania podczas połowów niebezpiecznych "zabaw" czy "żartów", stwarzając zagrożenia wypadkowe dla siebie i współpracowników.
V. Czynności rybaka po zakończeniu pracy
Rybak powinien:
Po przypłynięciu do brzegu opróżnić łódź ze złowionych ryb, umieszczając je w przygotowanych skrzyniach drewnianych.
Oczyścić i uporządkować łódź rybacką, zabierając z niej wszystkie używane narzędzia i pomoce rybackie.
Wyciągnąć łódź na brzeg, odpowiednio ją zabezpieczając przed ewentualnym wciągnięciem jej przez przepływ.
Przejrzeć używane narzędzia rybackie, uszkodzone przekazać do naprawy.
Upewnić się, że pozostawiona łódź nie stworzy żadnych zagrożeń dla otoczenia.
VI. Uwagi dodatkowe
Rybak powinien:
Zawsze dbać o higienę osobistą i schludny wygląd.
Wiedzieć, że rybactwo jeziorowe, rzeczne i stawowe wymaga opanowania szerokiej wiedzy teoretycznej i praktycznej, aby poprawnie gospodarować zasobami rybnymi.
Koniecznie opanować wiedzę na temat rybactwa, a między innymi poznać:
Współzależność nieożywionych i ożywionych czynników środowiska.
Naturalne czynniki abiotyczne (morfologia zbiorników wód, ruch wód powierzchniowych, termika wody, pierwiastki i związki chemiczne rozpuszczone w wodzie, zasolenie wód, odczyn wody, światło, zawiesiny i osady denne, zanieczyszczenie wód).
Czynniki biotyczne (drobnoustroje wodne, rośliny, bezkręgowce, kręgowce).
Teoretyczne warunki podstawy rybactwa (warunki produkcji, odżywianie się ryb, rozród, długość życia i tempo wzrostu ryb, produkcja ryb, przeżywalność ryb, wpływ połowów na populację ryb ).
Zasady przeprowadzania sztucznego rozrodu, inkubacji i wychowu materiału zarybieniowego (pozyskiwanie i przetrzymywanie tarlaków, hypofizacja i usypianie, sztuczne tarło, pielęgnacja ikry i wylęgu).
Produkcja materiału zarybieniowego ryb reofilnych i stagnofilnych.
Transport materiału zarybieniowego.
Zarybianie: rzek, potoków, jezior, zbiorników zaporowych.
Aklimatyzacja i introdukcja.
Ochrona ryb.
Eksploatacja ryb.
Warunki magazynowania i transportu ryb towarowych.
Zwalczanie chorób ryb.
Śnięcie ryb i szkody rybackie.
Obligatoryjnie przestrzegać wszystkie zasady i przepisy obowiązujące w gospodarce rybnej, gdyż za ich nie stosowanie można być pociągniętym do odpowiedzialności.
Wiedzieć, że w razie zaistnienia sytuacji nie wymienionej w wyżej podanej instrukcji, szczególnie jeżeli zdarzy się ona podczas połowu, umiejętnie wykorzystać posiadaną wiedzę teoretyczną i praktyczną dla eliminacji powstałych zagrożeń, a w skrajnych przypadkach wezwać za pomocą posiadanych urządzeń radiowo-komunikacyjnych pomoc z bazy rybackiej na lądzie.
W razie zaistnienia wypadku
Udzielić poszkodowanemu pierwszej pomocy.
W razie potrzeby wezwać pomoc lekarską.
Powiadomić przełożonych.
W przypadku znalezienia się wobec bezpośredniego niebezpieczeństwa pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy (zachowuje wtedy prawo do wynagrodzenia, nie może jednak odmówić podjęcia innej równorzędnej pracy, gdy niezwłoczne usunięcie zagrożenia nie jest możliwe).
Specjalista ds. BHP
....................................
5