Objętość całkowitej wody ustrojowej
Noworodki 76 %
Dzieci 10 - letnie 62 %
Kobiety 52 %
Mężczyźni 63 %
Osoby powyżej 70 - lat 45 %
Przestrzenie wodne
I. wewnątrzkomórkowa - ICF - 35-45 %
II. zewnątrzkomórkowa - ECF -
1. wewnątrznaczyniowa
2. zewnątrznaczyniowa - płyn tkankowy
3. transkomórkowa : w przewodzie pokarmowym
płyn mózgowo - rdzeniowy
płyn maziowy w torebkach stawowych
płyn w jamach ciała
ciecz wodnista gałek ocznych
Bilans płynów
PRZYJMOWANIE |
Płyny 1200 ml Pokarm stały 900 ml Woda metaboliczna 300 ml Razem 2400 ml
WYDALANIE Parowanie ze skóry 300 ml Parowanie z dróg oddechowych 600 ml Mocz 1400 ml Kał 100 ml Razem 2400 ml |
Dobowe zapotrzebowanie zależy od :
temperatury i wilgotności otoczenia
produkcji ciepła
jakości pokarmu
stanu zdrowia ( zwiększona utrata )
Minimalne dobowe zapotrzebowanie - 1,4 litra
Układ moczowy - budowa
nerki
moczowody
pęcherz moczowy
cewka moczowa
Układ moczowy - funkcja
wydalenie z ustroju niepotrzebnych produktów przemiany materii i substancji szkodliwych
utrzymanie stałości składu płynów ustrojowych
Nerki - funkcja
produkcja moczu
filtr oczyszczający osocze z mocznika, kreatyniny, kwasu moczowego
regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej
regulacja gospodarki kwasowo-zasadowej
produkcja reniny (uczestniczy w utrzymaniu RR i objętości krwi krążącej)
produkcja erytropoetyny (czynnik stymulujący wytwarzanie erytrocytów)
wydalanie leków
Budowa nefronu
1. Ciałko nerkowe :
kłębuszek nerkowy
torebka kłębuszka
2. Kanalik odprowadzający :
kręty bliższy
pętla Henlego
kręty dalszy
Nabłonek kanalików z rąbkiem szczoteczkowym - zwiększa powierzchnię wymiany
Bardzo istotne w budowie nefronu jest, że ta sama krew która uległa filtracji w ciałku nerkowym po opuszczeniu ciałka - opływa kanaliki nefronu .
Dzięki temu dochodzi do wymiany substancji między osoczem krwi a zawartością kanalików - ma miejsce resorpcja i sekrecja kanalikowa. Powoduje to wytworzenie moczu ostatecznego, który jest wydalany na zewnątrz
W kanalikach nerkowych odbywają się procesy wydalania i wchłaniania prowadzące do zmiany składu treści kanalikowej- z odbiałczonego osocza ( mocz pierwotny ) do moczu ostatecznego
Błona filtracyjna
1. śródbłonek naczyń
2. błona podstawna
3. podocyty
Tworzenie moczu ostatecznego
Filtracja kłębuszkowa
Resorpcja kanalikowa
Sekrecja kanalikowa
Filtracja cząsteczek zależy od: wielkości, konfiguracji przestrzennej, ładunku elektrycznego
Przesącz kłebuszkowy - ilość płynu przefiltrowanego z kłębuszków do torebki w jednostce czasu = 20 % osocza :
u mężczyzn = ~ 125 ml / min / 1,75 m kw
u kobiet = ~ 110 ml / min / 1,75 m kw
= ~ 180 litrów / dobę
Zagęszczanie moczu: mocz ostateczny = 1 % moczu pierwotnego
REABSORPCJA (wchłanianie zwrotne)-transfer substancji ze światła kanalika do naczyń włosowatych (okołokanalikowych) - woda, sód, glukoza, aminokwasy
SEKRECJA (wydzielanie kanalikowe) - transfer substancji z naczyń włosowatych okołokanalikowych do światła kanalika - jony wodoru, potasu, cząsteczki organiczne
Tętniczka doprowadzająca płynie krew z całego organizmu aby mogła zostać oczyszczona
Wzrost przepływu
ANP (przedsionkowe białko natriuretyczne)
angiotensyna II
układ współczulny
Spadek przepływu
ADH (wazopresyna)
Kłębuszek nerkowy
filtracja
przez błonę filtracyjną przechodzą tylko małe cząsteczki i woda
nie przechodzą białka
Kanalik proksymalny I rzędu
miejsce reabsorpcji wody 66%
miejsce reabsorpcji Na 66%
miejsce reabsorpcji K 50%
miejsce reabsorpcji HCO3 90%
miejsce reabsorpcji aminokwasów 100%
miejsce reabsorpcji glukozy 100%
Ramię zstępujące pętli Henlego
duża przepuszczalność dla wody
mała przepuszczalność dla Na i mocznika
Ramię wstępujące pętli Henlego
brak przepuszczalności dla wody
przepuszczalność dla NaCl (wychodzi z kanalika - aktywna reabsorpcja) i mocznika (wchodzi do kanalika)
miejsce działania aldosteronu
Kanalik dystalny II rzędu
nieprzepuszczalny dla mocznika
aktywna reabsorpcja NaCl
bardzo mała przepuszczalność dla H2O
miejsce działania ADH i aldosteronu
Kanalik dystalny II rzędu
odbiera bodźce dotyczące ciśnienia w kanaliku
odbiera bodźce dotyczące przepływu Na
uwalnia renine
Kanalik zbiorczy
aktywna reabsorpcja NaCl
przepuszczalność dla wody i mocznika zależna od ADH
Tętniczka odprowadzająca
odbiera przefiltrowaną krew z kłębuszka
wysokie stężenie białka (wysokie ciśnienie osmotyczne ułatwia reabsorpcję)
angiotensyna II kurczy tętniczkę odprowadzającą więcej niż doprowadzającą i powoduje spadek przepływu krwi
APARAT PRZYKŁĘBUSZKOWY - RENINA
Czynniki pobudzające :
1. obniżenie ciśnienia tętniczego
2. zmniejszenie przepływu nerkowego
3. zmniejszenie stężenia NaCl w moczu pierwotnym
4. eikozanoidy ( PGE2, PGI2 ) i kininy
Angiotensyna II
zwęża tętnice i powoduje wzrost RR
powoduje przerost serca i ścian tętnic
pobudza tylny płat przysadki do wydzielania ADH
pobudza korę nadnerczy do wydzielania aldosteronu
wzmaga pragnienie
Erytropoetyna
Czynnik pobudzający - przewlekłe niedotlenienie( niedobór tlenu w powietrzu, sytuacje patologiczne)
Efekt: pobudzenie erytropoezy w szpiku
Moczowody
transport moczu
mocz odpływa moczowodami do pęcherza dzięki czynności perystaltycznej moczowodów
obecność fali perystaltycznej zapobiega cofaniu się moczu do nerek : 1. utrudnia wystąpienie infekcji wstępującej 2. umożliwia odpływ moczu w każdej pozycji
Mechanizmy uniemożliwiające cofanie moczu
- fala perystaltyczna
- zastawka pęcherzowa
- ukośne „wejście” moczowodów przez ścianę pęcherza
Pęcherz moczowy
Pojemność 500 - 700 ml
1. Magazynowanie moczu
2. Umożliwia kontrolę mikcji
Mikcja
1. Odruch autonomiczny :
m. wypieracz
m. zwieracz wewnętrzny cewki
2. Świadomy akt somatyczny
m. zwieracz zewnętrzny cewki
tłocznia brzuszna