I. Wg kryterium wykonywanych czynności w systemach bankowych krajów o gospodarce rynkowej:

• banki centralne - jako

banki emisyjne są jednostkami państwowymi albo podporządkowanymi państwu, posiadającemu przeważającą część ich kapitału. Są one bankami banków refinansując kredyty udzielone przez inne banki oraz prowadząc ich rachunki gromadzące pieniądz rezerwowy. Ponadto banki te reprezentują interesy kraju w stosunkach zagranicznych;

• banki komercyjne -

przede wszystkim zajmują się przyjmowaniem depozytów, udzielaniem kredytów oraz świadczą inne usługi bankowe;

• banki rozwojowe -

(inwestycyjne, hipoteczne) gromadzą środki o charakterze długoterminowym, emitując obligacje i listy zastawne, a także przyjmując wkłady długoterminowe, wykorzystują zgromadzone środki udzielając kredytów długo i średnioterminowych;

• bank (kasy) oszczędnościowe -

gromadzą rozproszone oszczędności indywidualne i udzielają na ich podstawie kredytów lub korzystnie lokują gromadzone zasoby. Banki te często działają w powiązaniu z urzędami pocztowymi, które dysponują gęstą siecią placówek (np. PKO BP);

• banki specjalne -

finansują wykonywanie specjalnych zadań wymagających szczególnego rodzaju obsługi bankowej, np.: - bank obsługujący handel zagraniczny, - bank budownictwa mieszkaniowego,

- bank obsługujący giełdy;

• banki spółdzielcze -

ze wzgl na formę własności i ekonomiczną treść działalności tworzą wyodrębnioną grupę banków. Są to małe lokalne banki działające samodzielnie na zasadach spółdzielczych. Łączą się w związki regionalne i krajowe będące ich centralami rozliczeniowymi i finansowymi.

II. Wg formy własności:

• banki państwowe

• banki spółdzielcze

• banki prywatne

Struktura sieci bankowej (patrz 1)

Prawo bankowe

Nowe prawo bankowe obowiązujące od 01-01-98 określa zasady działalności banków, tworzenia i organizowania banków oraz zasady sprawowania nadzoru bankowego, postępowania naprawczego i likwidacyjnego banku.

Ramowe przepisy dotyczące operacji bankowych zawierają następujące rodz ustawy:

• rachunki bankowe

• bankowe rozliczenia pieniężne

• kredyty i pożyczki pieniężne

• gwarancje bankowe, poręczenia i akredytywy

• emisja bankowych papierów wartościowych

Rodzaje operacji bankowych

1. ze wzgl na podmioty:

- operacje własne - dotyczą danego banku

- operacje obce - wykonywane na rzecz klientów banku

2. ze wzgl na terytorium

• zagraniczne - rozliczenia między krajami

• międzybankowe - rozlicz między bankami

• międzyoddziałowe - rozliczenia w ramach tego samego banku

wg rodzajów operacji

• bilansowe - mają wpływ na pozycje bilansu banku

• pozabilansowe - nie mają wpływu na pozycje w bilansie banku

• wg form rozliczeń

• gotówkowe (kasowe - wpłaty i wypłaty)

• bezgotówkowe

• przelewy

• przekazy

• wg rodzaju waluty

• złotowe

• walutowe

• wg przedmiotu działania

1. czynne (aktywne

kredytowe, związane z działalnością kredytową)

2. bierne (pasywne

depozytowe, związane z przyjmowaniem lokat)

3. pośredniczące (usługowe)

Źródłem środków w ramach operacji biernych są:

• wkłady

oszczędnościowe ludności

• pieniądz

transakcyjny i lokaty terminowe jednostek, przechowywane na rachunkach bankowych

• środki pieniężne

sfery budżetowej przechowywane na rach bankowych

• lokaty przyjmowane

od innych banków

• kredyt refinansowy

zaciągany w banku centralnym.

Prawo bankowe operuje pojęciem czynności bankowych, którymi są:

1. przyjmowanie wkładów

pieniężnych płatnych na żądanie lub terminowych

2. prowadzenie rachunków

bankowych

3. udzielanie kredytów

4. udzielanie gwarancji

bankowych

5. emitowanie bankowych

papierów wartościowych

6. przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych

7. wykonywanie innych

czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach

8. udzielanie pożyczek pieniężnych

9. przeprowadzanie operacji czekowych i wekslowych

10. wydawanie kart

płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu

11. przeprowadzanie

terminowych operacji bankowych

12. nabywanie i zbywanie

wierzytelności pieniężnych

13. przechowywanie

przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych

14. wykonywanie czynności

obrotu dewizowego

15. udzielanie poręczeń

16. wykonywanie czynności

zleconych związanych z emisją papierów wartościowych

17. zarządzanie funduszami emerytalnymi.

Operacje na międzybankowym rynku pieniężnym:

Depozyty - rodzaje:

1. overnight O/N - depozyt

1-dniowy ze zwrotem następnego dnia do określonej godziny;

2. tom/next T/N - lokata 1-

dniowa bank przyjmujący lokatę otrzymuję pieniądze następnego dnia zawarciu transakcji, a zwraca następnego;

3. spot/next S/N - bank

przekazuje pieniądze w drugim dniu roboczym po transakcji, a zwracane w następnym.

Dla oznaczenia wysokości oprocentowania operuje się skrótami:

• wibor - oferowana

innym bankom stopa % kredytów na międzybankowym rynku pieniężnym w W-wie

• wibit - oferowana

stopa po jakiej gotowe są przyjmować depozyty na międzybankowym rynku pieniężnym

Zgodnie z nowym prawem bankowym (od 1998 r.) umowa rachunku bankowego powinna określać:

• strony umowy

• rodzaj otwieranego rachunku

• walutę w jakiej rachunek będzie prowadzony

• czas na jaki rachunek został otwarty

• wysokość oprocentowania i warunki jego zmiany

• sposób dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku

• terminy wypłaty lub kapitalizacji odsetek

• terminy realizacji zleceń posiadacza rachunku

• zakres odpowiedzialności

banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych oraz wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku

• tryb i warunki

dokonywania zmian umowy

• sposób i termin

wypowiedzenia lub rozwiązania umowy

• zasady rozwiązania

umowy w razie braku obrotów na rachunku.

W celu przechowywania środków pieniężnych i przeprowadzania rozliczeń związanych z działalnością gospodarczą prowadzone są 4 podstawowe rodzaje rachunków bankowych:

1. bieżące - mają

podstawowe znaczenie dla jednostek gospodarczych. Wpływają na nie należności od osób za sprzedawane towary i świadczone usługi; podejmowane są z nich środki na wypłatę wynagrodzeń, pokrywanie zobowiązań wobec dost, podatki, opłaty itp.

2. pomocnicze - służy do

przeprowadzania przez jego posiadacza rozliczeń w innych bankach . Operacje dokonywane za pośrednictwem tego rachunku zazwyczaj ograniczają się do ściśle określonych celów: wynagrodzeń, wypłat za skup, zaliczki na wydatki administracyjno-gospodarcze

3. lokat terminowych -

przechowywanie środków pieniężnych przez okres wynikający z umowy zawartej z bankiem. Korzystają z nich zazwyczaj przedsiębiorstwa obywające się bez pomocy kredytowej, lokując na nich środki pieniężne

4. oszczędnościowe - są

prowadzone dla osób fizycznych

IBAN - składa się z 26 cyfr

Banki prowadzą dla klientów różnego rodzaju rachunki depozytowe, w zależności od potrzeb klientów

1. r-k skonsolidowany -

(koncetryczny lub zintegrowany) stosowany jest dla podmiotów o rozbudowanej sieci placówek, jest rachunkiem zbiorczym, na który codziennie i automatycznie przelewane są środki z rachunków wszystkich placówek, co umożliwia wykorzystanie bieżących wpływów. Na tym rachunku można również pozostawić do określonej kwoty środki. Z tego rachunku można zasilać rachunki do ustalonego poziomu.

2. depozyty typu call - są

deponowane na czas nieokreślony z możliwością wycofania środków za wypowiedzeniem 24- lub 48-godzinnym. Oprocentowanie na rachunku call jest zawsze wyższe niż na rachunkach a'vista. Niektóre banki stosują oprocentowanie progresywne uzależnione od wysokości codziennego salda rachunku bieżącego. Banki naliczają odsetki codziennie i są stawiane do dyspozycji klienta po upływie miesiąca lub kwartału. Inną formą progresywnego oprocentowania są lokaty na 7 dni, których stopa procentowa wzrasta w zależności od wysokości lokaty.

3. lokaty dynamiczne -

oprocentowanie w tych lokatach rośnie wraz z długością okresu jej utrzymywania. Można ją wycofać po upływie dowolnego czasu i zachować oprocentowanie proporcjonalne do okresu utrzymywania depozytu.

4. Depozyt automatyczny -

klient umawia się z bankiem, że w przypadku przekroczenia określonego salda rachunku bieżącego, bank automatycznie otwiera depozyt terminowy na okres uzgodniony z klientem. Rachunki takie obsługuje przeważnie 1 pracownik zobowiązany do szczególnej poufności, dotyczy to przeważnie większych klientów tzn. VIP-ów, traktowanych przez bank indywidualnie.

UMOWA KREDYTU

Ewidencjonowanie operacji kredytowych

Przez umowę kredytu banki zobowiązane są oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie określoną kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na określony cel.

Kredytobiorca zobowiązuje się do:

- korzystania z niej na warunkach określonych w umowie

- zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty

- zapłaty prowizji od udzielonego kredytu

Banki uzależniają przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy, czyli jego zdolności do spłaty w terminie zaciągniętego kredytu z naliczonymi odsetkami.

Przed zawarciem umowy kredytowej kredytobiorca składa w banku wniosek o przyznanie kredytu. Do wniosku winny załączone być:

- plany kredytowego przedsięwzięcia (biznes plan)

- ostanie bilanse

- informacje o dotychczas prowadzonej działalności

- dokumenty uprawniające do prowadzenia danej działalności

- zaświadczenie o opłaceniu podatków

- propozycje prawnego zabezpieczenia kredytu

Wnioski kredytowe rozpatrywane są przez działające w oddziale banku komitety kredytowe. Decyzje o udzieleniu kredytu podejmuje dyrektor oddziału banku lub uprawniona przez niego osoba.

Umowa kredytowa musi być zawierana pisemnie. Prawo bankowe określa niezbędne jej elementy:

• strony umowy

• kwota kredytu

• termin lub terminy (transze) postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych

• termin spłaty kredytu

• oprocentowanie kredytu

• wysokość prowizji

Operacje kredytowe będące podstawowymi operacjami aktywnymi banków ewidencjonowane są na:

- rachunkach kredytowych

- rachunkach bieżących

Kredyt w rachunku bieżącym jest uprawnieniem klienta do przejściowego zadłużenia się w tym rachunku na zasadach określonych umową kredytową. Kredyt ten wywołuje powstanie na rachunku salda Dt, które jest likwidowane w najbliższych dniach z bieżących wpływów. Kredyt ten jest więc kredytem odnawialnym powodującym zadłużenie przedsiębiorstwa wobec banku.

Drugie rozwiązanie polega na prowadzeniu odrębnych rachunków kredytowych obok rachunków bieżących, wymaga to oddzielnej dyspozycji i przeksięgowań między tymi rachunkami dotyczących wykorzystania i spłat kredytu, przy czym wykorzystanie kredytu może następować w transzach, czyli w kilku częściach przyznanej kwoty kredytu rozłożonej w czasie.

W Polsce rozróżnia się kredyty:

• krótkoterminowe -

udzielane na okres 1 roku

• średnioterminowe -

termin spłaty do 3 lat

• długoterminowe -

termin spłaty ponad 3 lata

Kredytobiorca zobowiązuje się do wykorzystania kredytu zgodnie z warunkami określonymi w umowie kredytu, czyli zgodnie z przeznaczeniem kredytu.

W przypadku niedotrzymania warunków umowy lub stwierdzenia zagrożenia jego spłaty bank może wypowiedzieć kredyt przed umownym terminem i zażądać jego spłaty.

Rezerwy celowe

Finansowa kondycja banku zależy od realnej wartości jego aktywów, a zwłaszcza od udzielonych kredytów. Ponieważ działalność bankowa związana jest z ryzykiem konieczne jest tworzenie w bankach zabezpieczeń zwanych rezerwami. Od 1999 roku banki są obowiązane do tworzenia u trzymywania rezerw celowych. W tym celu banki dokonują, przynajmniej raz na koniec każdego kwartału, klasyfikacji aktywów (w tym kredytów) bilansowych oraz zobowiązań pozabilansowych wyodrębniając:

- normalne (prawidłowe)

- pod obserwacją

- zagrożone

a) poniżej standardu (kredyty w przypadku których opóźnienie w spłacie wynosi 1-3 m-cy)

b) wątpliwe (3-6 m-cy)

c) stracone (powyżej 6 m-cy)

Rozporządzenie MF z 10.12.2001r w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków, określa wysokość rezerw dla:

- należności normalne 1,5%

- pod obserwacją 1,5%

- poniżej standatu 20%

- wątpliwe 50%

- stracone 100%

Rezerwy celowe tworzy się w ciężar kosztów i są one sukcesywnie zmniejszane odpowiednio do spłaty należności bieżących lub po przekwalifikowaniu do kategorii o niższym ryzyku.

Rozwiązanie rezerwy następuje po całkowitej spłacie długu.

Rozliczenie bezgotówkowe

Formy rozliczeń pieniężnych

Podmioty gospodarcze i inne osoby prawne gromadzą środki pieniężne na rachunkach bankowych. Rozliczenia między nimi przebiegają przeważnie za pośrednictwem banku i w formie bezgotówkowej za pomocą:

1. polecenie przelewu

(→dostawca (wierzyciel)→faktura→odbiorca (dłużnik) →pol.przel. →bank dłużnika→przekazanie śr. →bank wierzyciela→zawiadomienie o przek.śr. →dostawca)

stanowi udzielenie bankowi dyspozycji dłużnika obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela (inicjatorem zapłaty jest dłużnik). Polecenie przelewu jest najpopularniejszą i uniwersalną formą rozliczeń bezgotówkowych. Od 1999 r. wprowadzony został nowy druk polecenia przelewu (będący jednocześnie poleceniem zapłaty). Jest to dokument 4-ro odcinkowy - 1 dla zleceniodawcy, 2-gi pozostaje w banku zleceniodawcy, 3-zachowuje bank odbiorcy, 4 trzymuje odbiorca przy wyciągu jako zawiadomienie o zaksięgowaniu przelewu na jego rachunku. W treści pol.przelewu zleceniodawca poleca aby oddział banku przelał z jego rachunku określoną kwotę pieniędzy na rzecz wskazanego odbiorcy, a także podaje skróconą informacje o regulowanym zobowiązaniu (np. nr faktury). Dokument podpisują upoważnione osoby (zgodnie z kartą wzorów podpisów).

2. polecenie zapłaty -

zostało wprowadzone zarządzeniem Prezesa NBP z 29.05.1998r. (MP 21 poz.320) Polecenie zapłaty stanowi udzieloną bankowi dyspozycję wierzyciela obciążenia określoną kwotą rachunku bankowego dłużnika i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela (inicjatorem jest wierzyciel). Polecenie zapłaty jest wygodną formą rozliczenia bezgotówkowego dla wierzyciela, ale może dotyczyć tylko wybranych wierzytelności. Przede wszystkim dłużnik musi wyrazić zgodę na stosowanie przez wierzyciela polecenia zapłaty w rozliczeniu jego określonych wierzytelności. Formę tą stosuje się do rozliczeń należności bezspornych (np. umownych odsetek zwłoki).

Przeprowadzenie rozliczenia polecenia zapłaty jest możliwe przy zachowaniu nast. warunków:

- posiadanie przez dłużnika i wierzyciela rachunków w bankach, które zawarły porozumienie w sprawie stosowania polecenia zapłaty, oraz ustaliły zakres swojej odpowiedzialności,

- udzielenie przez dłużnika wierzycielowi upoważnienia do obciążenia jego rachunku w drodze polecenia zapłaty w umownym terminie zapłaty i z tytułu określonych zobowiązań,

- zawarcie między wierzycielem a bankiem prowadzącym jego rachunek umowy w sprawie stosowania polecenia zapłaty przez wierzyciela,

- max pojedynczego polecenia zapłaty nie może przekraczać równowartości przeliczonych na złote: 1000 EUR - w przypadku gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna nie prowadząca działalności gospodarczej; 10000 EUR - w przypadku pozostałych dłużników.

Dłużnikowi przysługuje prawo do odwołania w każdym czasie upoważnienia do obciążania rachunku dłużnika w drodze polecenia zapłaty w umownym terminie zapłaty i z tytułu określonych zobowiązań.

3. czek rozrachunkowy -

stanowi dyspozycję wystawcy czeku udzieloną trasatowi do obciążenia jego rachunku kwotą na którą czek został wystawiony oraz uznania ta kwotą rachunku posiadacza czeku (na podst takiego czeku nie można wypłacić gotówki. Czeki te oznaczone są napisem „tylko do rozrachunku”. Uczestnicy: wystawca (trasan) → płatnik (trasat - zawsze bank) → remitent (beneficjent -podany imiennie lub na okaziciela). Czek potwierdzony - na wniosek wystawcy bank może potwierdzić czek rozrachunkowy (istota potwierdzenia polega na zagwarantowaniu przez bank jego realizacji) - bank rezerwuje na realizację tego czeku kwotę środków wypisaną na czeku. Czek taki jest ważny 10 dni od daty wystawienia. Wystawiane są na wyższe kwoty, często dla płatności zamiejscowych dokonywanych bezpośrednio przy odbiorze świadczeń. Gwarantują one wierzycielowi bezpieczeństwo przewozu środków pieniężnych i zapłatę.

4. okresowe rozliczenie

saldami - ma zastosowanie, gdy kontrahenci wzajemnie świadczą sobie usługi lub dostawy i występują wobec siebie w podwójnym charakterze - jako odbiorca i dostawca. Istota okresowego rozliczenia saldami polega na zaniechaniu regulowania pojedynczych należności a tylko ewidencjonowanie wzajemnych świadczeń. Kompensata wzajemnych zobowiązań zastępuje wielokrotne i wzajemne rozrachunki

5. weksla

6. kart płatniczych -

dynamiczny rozwój informatyki a zwłaszcza teletransmisji sprawił, że obok tradycyjnych metod rozliczeń pojawiły się nowe, które cechuje oszczędność czasu i kosztów. Pieniądz bankowy występujący dotychczas w postaci zapisów księgowych jest zastępowany przez pieniądz elektroniczny rejestrowany w komputerach bankowych jako zapis elektromagnetyczny. Nowy rozwój techniki dotyczy kart zwanych: płatniczymi, kredytowymi i debetowymi. Istotą kart kredytowych jest możliwość korzystania ze środków, których aktualnie nie ma na rachunku. Bank przyznaje posiadaczowi rachunku limit kredytowy na podstawie podpisanej umowy. Natomiast karty debetowe pozwalają na dokonywanie płatności tylko do wysokości środków na rachunku posiadacza. Karty Charge pozwalają klientowi banku na korzystanie z kredytu, a bank obciąża jego rachunek okresowo. Klienci banków posiadają również karty wyłącznie do bankomatów oraz karty przedpłacone tzw. portmonetki elektroniczne.

7. rozliczeń planowych -

polega na okresowym np. co 5 dni przelewaniu przez odbiorcę na rzecz dostawcy określonych kwot wynikających z planowej wartości dostaw. Różnicę między przekazywanymi wpłatami a wartością dostaw rozlicza się za dłuższy okres np. 1 miesiąc, co znacznie upraszcza technikę rozliczeń i zmniejsza pracochłonność czynności rozliczeniowych. W rozliczeniach tych następuje większe zbliżenie ruchów pieniądza i towarów niż przy poleceniu przelewu. Rozliczenie planowe dotyczy stałych i powtarzalnych dostaw towarów i usług.

WEKSLE - papier wartościowy w określonej przez prawo wekslowe formie zobowiązujący wystawcę lub wskazanego przez niego osobę do bezwarunkowego zapłacenia określonej kwoty w oznaczonym terminie.

Rodz weksli: własne (proste, suche, sola) - są wekslami w których wystawca weksla przyrzeka zapłacić drugiej osobie określoną kwotę pieniężną po upływie określonego czasu; trasowane (ciągniony, trata) - wystawca weksla poleca płatnikowi (trasatowi) zapłatę określonej kwoty pieniężnej na rzecz remitenta. Jeżeli przy wekslu trasowanym remitent zgłosi się do trasata przed terminem płatności aby potwierdził zgodę na wykonanie polecenie trasanta, wówczas trasat staje się akceptantem a sam weksel nosi miano weksla akceptowanego (jest to jeden z rodzajów weksla trasowanego).

Różnica między wekslem trasowanym a własnym polega na tym, że w wekslu własnym wystawca sam zobowiązuje się do zapłacenia wskazanej w wekslu sumy pieniędzy, natomiast w wekslu trasowanym wystawca poleca zapłatę tej sumy wskazanej przez siebie osobie.

Funkcje weksla: 1)płatnicza - polega na zwolnieniu zaciągniętego zobowiązania przez wystawienie lub indosowanie weksla spełniającego rolę surogatu pieniądza; 2)kredytowa - wystawiane w transakcji kupna-sprzedaży, polega na udzielaniu nabywcy krótkoterminowego kredytu tzw. kupieckiego, umożliwia ona zatem dokonywanie różnorodnych transakcji bez konieczności natychmiastowej zapłaty należności; 3)obiegowa - wynika z możliwości nieograniczonego przenoszenia praw z weksla w drodze indosu, w związku z tym jeden i ten sam weksel może być wręczony jako zapłata w wielu transakcjach handlowych; 4)gwarancyjna - polega na zabezpieczeniu zapłaty przez wszystkie osoby podpisane na wekslu z jednoczesną gwarancją dochodzenia należności wekslowej, w tym celu może być wykorzystany tzw weksel inblanco, zaopatrzony co najmniej w podpis wystawcy bez wypełnienia treści formularza wekslowego. Posiadacz weksla może uzupełnić jego treść, gdy zgodnie z zawartą wcześniej umową powstanie wynikające z niej roszczenie np.; gdy wystawca weksla inblanco złożonego w banku jako gwarancja zaciągniętego kredytu nie spłaci tego kredytu w terminie. Do takiego weksla gwarantującego spłatę kredytu, kredytobiorca dołącza zazwyczaj deklarację do weksla inblanco; 5)refinansowa - wyraża się w możliwości złożenia weksla w banku do dyskonta, czyli do wykupienia go przez bank przed terminem płatności. Wierzyciel może więc uzyskać sumę wekslową pomniejszoną przez dyskonto bez czekania na nadejście terminu płatności weksla.

Prawo wekslowe zostało wprowadzone w Polsce Rozporządzeniem Prezydenta RP z 28.04.1936r. (DzU 37 p.38). Weksel powinien zawierać następujące elementy: 1) nazwę „weksel” w tekście dokumentu; 2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia określonej sumy pieniężnej; 3) nazwisko osoby która ma zapłacić (trasata) - dot.tylko weksla trasowanego; 4) oznaczenie terminu płatności; 5) nazwisko osoby na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana (remitent); 6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla; 7) podpis wystawcy weksla (trasanta).

Najczęściej używane terminy w obrocie wekslowym:

trasant - wystawca weksla; trasat - osoba która ma zapłacić sumę pieniężną oznaczoną na wekslu; dłużnik wekslowy wskazany przez wystawcę weksla ciągnionego; remitent - osoba wskazana na wekslu której ma być wypłacona suma wekslowa (pierwszy posiadacz weksla, pierwszy uprawniony wierzyciel wekslowy); akceptant - trasat po przyjęciu (akceptowaniu) weksla, osoba która zobowiązała się do dokonania zapłaty kwoty oznaczonej na wekslu (osoba która uznała siebie za dłużnika wekslowego); indos - przeniesienia praw z weksla na inną osobę polegające na umieszczeniu na odwrocie dokumentu i podpisaniu formuły przenoszącej prawa z dokumentu na rzecz osoby trzeciej; awal - poręczenie zapłaty sumy pien. oznaczonej na wekslu (poręka na wekslu).

CZEKI - pisemny dokument w którym wystawca (trasant) kieruje polecenie do płatnika (trasata) dokonanie zapłaty określonej kwoty pieniężnej na rzecz określonej osoby (remitenta) lub na rzecz okaziciela w ciężar środków będących w dyspozycji wystawcy. Rozróżniamy czeki: gotówkowe - zlecające bankowi zapłatę gotówki; rozrachunkowe - służące wyłącznie do rozliczeń bezgotówkowych.

Polskie prawo czekowe wprowadzone na podstawie konwencji podpisanej w Genewie (1931) i ratyfikowanej przez Polskę zostało wprowadzone ustawą 28.04.1936r. (Dz U 37 p.283).

Wymogi jakie musi spełniać czek: 1) nazwa „czek” w samym tekście dokumentu; 2) bezwarunkowe pol zapłaty oznaczonej kwoty pieniężnej; 3) nazwisko osoby która ma zapłacić; 4) oznaczenie daty i miejsca wystawienia czeku; 5) podpis wystawcy czeku

AKREDYTYWA DOKUMENTOWA - tradycyjna metoda rozliczeń, która zapewnia realizację interesu zarówno dostawy jak i odbiorcy. Dostawcy zapewnia natychmiastowe otrzymanie należności, a odbiorcy pozwala uzależnić zapłatę od spełnienia przez dostawcę ustalonych warunków. Z tych względów akredytywa nadaje się przede wszystkim do rozliczeń z nieznanymi kontrahentami mającymi siedzibę w innej miejscowości ze słabo wypłacalnymi partnerami. Istota rozliczeń za pomocą akredyt polega na pokrywaniu przez oddział właściwy dla wierzyciela (w formie bezgot) określonych wierzytelności z wyodrębnionych na ten cel środków dłużnika z zachowaniem warunków ustalonych przez dłużnika. Nowe prawo bankowe (1998r) wprowadziło ramowe zasady rozliczeń za pomocą akred . stosownie do tego treść akred dokumentowej musi zawierać: 1) nazwę i adres zleceniodawcy oraz beneficjenta; 2) kwotę i walutę akredytywy; 3) termin ważności; 4) opis dokumentów po których przedstawieniu benefic jest uprawniony do żądania zapłaty w ramach akred. Zobowiązanie banku wystawiającego akred dokum staje się wymagalne z chwilą przedstawienia przez jego benefic dokumentów wymienionych w treści akred.

Podstawą otwarcia akreds jest wniosek dłużnika złożony d oddz banku wskazujący wierzyciela (dostawcę) i oddz banku wierzyc w którym będą dokonywane wypłaty. Wniosek powinien określać jakie dokumenty będzie zobowiązany składać dostawca (wierzyciel) dla uzyskania wypłaty (np. list przewozowe, faktury)

Odwołanie lub zmiana warunków akred przez dłużnika może nastąpić tylko w wypadku gdy zastrzegł on sobie takie prawo w warunkach akred. W obrocie krajowym akredytywę uruchamia się tylko na rzecz jednego wierzyciela.

Zamknięcie akred następuje na polecenie dłużnika jeśli zastrzegł to w warunkach akred po upływie terminu ważności lub po wyczerpaniu środków pien. bank wierzyciela (dost) zamyka akred zazwyczaj w 3 dni po otrzymaniu polecenia z banku dłużnika.

Akred jest metodą rozliczeń mniej wygodną od pol przelewu, ponieważ jednak zapewnia dostawcom terminową zapłatę stosowana jest wprawie wyłącznie jako formę oddziaływania na opieszałych płatników. Żądanie od odb otwarcia akred zastępowało w praktyce odmowę dostawy opieszałym płatnikowi.

Wadą akred jest również pracochłonność i negatywny wpływ na ruch towarów. Wysyłka towarów może nastąpić dopiero po otrzymaniu przez dostawcę zawiadomienia o otwarciu akred. Z kolei w momencie otrzymania zawiadomienia dostawca może nie mieć skompletowanej partii wysyłkowej zamówionych towarów lub śr transportu.

Akred jest terminowa więc zmusza dost do dostarczenia dostawy w okresie jej ważności.




4

---