C.

PRAWO PRACY

 

VIII.

Wynagrodzenia i inne należności pracownicze

A A A

Wprowadzenie zróżnicowanych zasad premiowania

Zamierzamy wprowadzić regulamin premiowania dla pracowników produkcyjnych przewidujący dwa rodzaje premii, tj. za wyniki w pracy oraz uznaniową. Ponadto tylko brygadzistom ma być przyznany dodatek za pełnienie funkcji kierowania brygadą. Mamy jednak wątpliwości, czy przepisy prawa zezwalają na zróżnicowanie zasad wynagradzania pracowników w aspekcie przestrzegania zasady ich równego traktowania?

Obawy pracodawcy są nieuzasadnione. Regulacje prawa pracy zezwalają na zróżnicowanie praw pracowniczych m.in. ze względu na rodzaj wykonywanej pracy.

Pracodawcy mogą podejmować różnego rodzaju działania w celu podnoszenia efektywności i wydajności pracy, pod warunkiem przestrzegania zasady równego traktowania pracowników.

Powszechnie obowiązujące przepisy prawa pracy nie regulują zasad premiowania ani przyznawania dodatków funkcyjnych. Wprowadzenie premii lub dodatku jako składnika płacy do systemu wynagrodzeń zależy od uznania pracodawcy. Premia może być elementem wynagrodzenia za pracę przy wszystkich systemach płac i zwykle jej wysokość uzależniona jest od rzeczywistych wyników pracy. Składnik ten jest świadczeniem periodycznym wypłacanym z różną częstotliwością, najczęściej w odstępach miesięcznych lub kwartalnych. W systemach płac występują premie regulaminowe oraz premie uznaniowe.

Premię regulaminową pracodawca wypłaca pracownikowi spełniającemu warunki wymagane do jej uzyskania, określone w regulaminie premiowania. Natomiast premia uznaniowa jest rodzajem nagrody. Przyznanie premii uznaniowej i jej wysokość zależą od uznania pracodawcy.

W wyroku z dnia 7 grudnia 1963 r. (sygn. akt II PR 846/63, OSNC 1965/2/25) Sąd Najwyższy stwierdził, że podział na premie regulaminowe i uznaniowe nie jest jednoznaczny. Istnienie regulaminu premiowania samo przez się nie stanowi jeszcze wystarczającego kryterium do uznania określonych w nim premii za premie regulaminowe. O charakterze premii (regulaminowa, uznaniowa) decyduje treść poszczególnych układów zbiorowych pracy i regulaminów premiowania.

Ważne: Wprowadzając premię do zakładowego systemu wynagradzania, pracodawca może dowolnie określić warunki jej przyznawania i wypłacania. Kryteria przyznawania premii powinny być jednoznaczne i niebudzące wątpliwości interpretacyjnych.

Natomiast dodatek brygadzistowski może być przyznawany pracownikom zatrudnionym na stanowisku robotniczym i pełniącym dodatkowo funkcję brygadzisty. W praktyce bywa przyznawany, gdy powierzenie obowiązków brygadzisty ma charakter czasowy.

Generalnie pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków (art. 11² K.p.).

Jednak problematyka równego traktowania pracowników określona w art. 11² i 18^3a K.p. nastręcza w praktyce pewne trudności. Równość praw pracowników i zakaz ich dyskryminacji to podstawowe zasady prawa pracy. Stanowią one konkretyzację ogólnej, konstytucyjnej zasady równości wszystkich wobec prawa. Stosownie do art. 18^3a K.p., pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie m.in. warunków zatrudnienia, a równe traktowanie oznacza zakaz ich dyskryminowania w jakikolwiek sposób, także pośredni.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 grudnia 2001 r. (sygn. akt I PKN 182/01, OSNP 2003/23/571) wyjaśnił, że przepis art. 11² K.p. w ścisłym rozumieniu wyraża zasadę równych praw z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków. Inne równości pracownicze nie wchodzą w zakres zasady sformułowanej w tym przepisie. Dopuszcza się zatem różnicowanie pracowników, którzy bądź to pełnią inne obowiązki, bądź takie same, ale niejednakowo. Norma ta nie wyklucza różnicowania praw i obowiązków pracowniczych, a nawet wręcz ją zakłada. Z kolei art. 11³ K.p. wyraża zasadę niedyskryminacji, która nie jest tożsamą z zasadą równego traktowania pracowników z tytułu wypełniania takich samych obowiązków. Dyskryminacją w świetle art. 11³ K.p. jest nierówne traktowanie pracowników ze względu na wymienione w tym przepisie odrębności. Zasada ta jest rozumiana jako zakaz gorszego traktowania pewnych grup lub osób z powodów uważanych za dyskryminujące.

Zwracamy uwagę! Prawo pracy dopuszcza zróżnicowanie uprawnień pracowników wykonujących te same obowiązki ze względu na właściwości podmiotowe pracowników w celu wyrównania ich szans. Tak jest w przypadku pracowników młodocianych, niepełnosprawnych i pracownic w okresie ciąży.

---