Obsługa i konserwacja kołowrotów

Nieprawidłowo obsługiwany lub niesprawny technicznie koło wrót może być przyczyną poważnej awarii i zagraża bezpieczeństwu pracy osób obsługujących je i znajdujących się w pobliżu kołowrotu, liny lub poniżej maszyny ciągniętej albo zabezpieczanej kołowrotem.

1. Obsługa kołowrotów

Przy obsłudze kołowrotów należy przestrzegać następujących zasad:

— Do samodzielnej obsługi kołowrotu mogą być dopuszczone tylko osoby uprawnione, które znają budowę, działanie i eksploatację kołowrotu.

— Stanowisko, na którym zabudowany jest kołowrót powinno być należycie oświetlone.

— Przed uruchomieniem kołowrotu należy się upewnić, czy nie ma nikogo w strefie zasięgu liny lub ruchomych części kołowrotu.

— Do stałych obowiązków obsługi należy kontrola i poprawa zabudowy kołowrotu przed każdą zmianą roboczą i każdorazowo w miarę potrzeby, uzupełnianie smarów w punktach smarowych, kontrola temperatury łożysk, przekładni i hamulców w celu niedopuszczenia do ich nadmiernego nagrzania, kontrola stanu wykładzin szczęk hamulcowych oraz utrzymywanie kołowrotu i stanowiska pracy w czystości. Do smarowania stosuje się smar stały ŁT-z, a do układu hydraulicznego olej hydrauliczny. Szczególnie ważna jest kontrola sposobu nawijania i odwijania liny w celu niedopuszczenia do spętleń, załamań oraz nieregularnego układania się liny na bębnie.

— Na bębnie powinny zawsze pozostać co najmniej trzy zwoje liny.

— Liny powinny być nawijane na bęben zgodnie z instrukcją dla danego typu kołowrotu (od dołu lub od góry).

— Przy obsłudze kołowrotu pneumatycznego należy zwracać dodatkowo uwagę na to, by silnik nie został nadmiernie oblodzony. Nie wolno pracować bez założonego tłumika na silniku, a osoby obsługujące kołowrót powinny mieć indywidualne ochraniacze narządów słuchu. Powietrze sprężone powinno być wolne od zanieczyszczeń i wody.

— Nie wolno pracować uszkodzonym kołowrotem. W razie stwierdzenia uszkodzenia lub nieprawidłowości pracy na leży dokonać przeglądu kołowrotu i usunąć uszkodzenie.

2. Konserwacja kołowrotów

W czasie przeglądów bieżących wykonywanych codziennie na leży sprawdzić:

— ogólny stan kołowrotu,

— połączenie poszczególnych zespołów między sobą,

— stan hamulców,

— działanie aparatury elektrycznej,

— działanie oświetlenia i sygnalizacji,

— w kołowrotach pneumatycznych — stan zawodnienia instalacji zasilającej,

— w hydraulicznych kołowrotach bezpieczeństwa — poziom oleju w zbiorniku.

W czasie przeglądów cotygodniowych należy sprawdzić:

— poziom oleju w przekładniach,

— prawidłowość smarowania wału bębna oraz wszystkich przegubów dźwigni i cięgieł,

— stan dokręcenia wszystkich śrub i nakrętek,

— stan umocowania liny do bębna,

— stan hamulców (ewentualnie wyregulować),

— w kołowrotach pneumatycznych — stan filtru powietrznego, wyposażenia pneumatycznego oraz regulatora obrotów silnika pneumatycznego.

W czasie przeglądów comiesięcznych należy sprawdzić:

— stan okładzin ciernych hamulców na bębnie i sprzęgle,

— stan kół zębatych i sposób ich współpracy,

— stopień zanieczyszczenia oleju w przekładniach,

— stan przewodów elektrycznych,

— w kołowrotach pneumatycznych — stan przewodu zasilającego i silnika.

Przegląd główny wykonuje się po rocznej eksploatacji lub przy każdej zmianie wyrobiska. Kołowroty zgarniakowe poddawane są przeglądowi głównemu co pół roku. Przegląd taki wykonuje się w warsztacie kopalnianym. Rozmontowuje się wtedy kołowrót i czyści oraz wymienia części zużyte.

Specjalne wymagania dotyczą w tym zakresie hydraulicznych kołowrotów bezpieczeństwa. Po pierwszych 600 godzinach pracy kołowrotu wymienia się olej w zbiorniku, przeprowadza przegląd przekładni o uzębieniu wewnętrznym i przekładni wyłącznika bezpieczeństwa oraz przegląd łożysk i uszczelnień. Dalsze przeglądy i remonty wykonuje się po około 1500 godzinach pracy kołowrotu. Szczególnie ważne jest, aby przy wymianie oleju w zbiorniku przestrzegać czystości i nie dopuścić do zanieczyszczenia oleju piaskiem, pyłem lub wodą.

Zebrał i opracował: Czesław Zając

Bibliografia:

- Antoniak J. „Maszyny górnicze” Wydawnictwo „Śląsk”

- Janion A. „Maszyny i urządzenia górnicze” Wydawnictwo „Śląsk”

- Korecki Z. Maszyny i urządzenia górnicze Wydawnictwo Śląsk 1985 r.

- Materiały własne

- Dzieniki Ustaw

- Dokumentacje Techniczno- Ruchowe

---