eksploatacja obudów zmechanizowanych

I. OBSŁUGA I EKSPLOATACJA OBUDOWY ZMECHANIZOWANEJ 1

II. WYMAGANIA I WYTYCZNE OBSŁUGI OBUDOWY 2

III. ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRACOWNIKÓW OBSŁUGUJĄCYCH OBUDOWĘ 3

IV. KONSERWACJA I NAPRAWY OBUDOWY ZMECHANIZOWANEJ 3

1. OBSŁUGA I EKSPLOATACJA OBUDOWY ZMECHANIZOWANEJ

Bezpieczeństwo załogi pracującej w ścianie, prawidłowa i ciągła, bez zakłóceń i awarii, praca obudowy w całym okresie eksploatacji ściany zależą w dużej mierze od:

• gruntownej znajomości obudowy pod względem ruchowym;

• dbałości o dobry stan techniczny wszystkich zespołów obudowy;

• prawidłowej i zgodnej z instrukcją obsługi obudowy; utrzymywania czystości spągu;

• w razie potrzeby należy oczyścić spąg między obudową i przenośnikiem;

• używania do zasilania obudowy tylko emulsji zalecanej instrukcją;

• rozłączania przewodów hydraulicznych w celu wymiany lub na prawy części tylko wówczas, gdy nie znajdują się one pod ciśnieniem;

• stosowania gumowych osłon uszczelniających rozdzielacze blokowe, zadaniem których jest osłona komór rozdzielaczy czterodrogowych przed zanieczyszczeniem;

• przestrzegania zasady, że podczas wymiany przewodów lub innych części osprzętu hydraulicznego kapturki ochronne i zaślepki gniazd zdejmuje się przed samym montażem;

• w razie braku kapturków przewody przed zamontowaniem należy przepłukać emulsją;

• wykonywania prac remontowych, przy których zestaw musi być zrabowany, tylko przy dodatkowym podparciu stropu obudową pomocniczą;

• używania jedynie narzędzi oryginalnych do wykonywania napraw i obsługi;

• niewykonywania samowolnie jakichkolwiek zmian konstrukcyjnych obudowy.

W układzie hydraulicznym unikać należy zbędnych strat ciśnienia cieczy roboczej. Uzyskuje się to przez przestrzeganie następujących zaleceń:

• agregaty zasilające nie należy lokalizować zbyt daleko od ściany;

• przewody zasilające powinny być układane możliwie prostoliniowo; zbędne krzywizny powodują straty ciśnienia;

• unikać zmian przekrojów przewodów - powiększenie przekroju powoduje straty zderzeniowe (szybko płynące cząsteczki emulsji trafiają na cząsteczki wolniej płynące i zostają wyhamowane), natomiast zmniejszenie przekroju powoduje z kolei zwężenie strumienia, a tym samym straty ciśnienia;

• zawory odcinające powinny być całkowicie otwarte;

• nie użytkowane odgałęzienia wybudować;

• w zależności od potrzeb należy czyścić filtry; zanieczyszczenie powoduje wzrost strat ciśnienia.

2. WYMAGANIA I WYTYCZNE OBSŁUGI OBUDOWY

Prawidłowa i bezpieczna obsługa obudowy w czasie eksploatacji ściany zależy od przestrzegania następujących wymagań i wytycznych:

• obsługa obudowy zmechanizowanej może być powierzona tylko pracownikom posiadającym odpowiednie kwalifikacje, którzy byli przeszkoleni z wynikiem pomyślnym z zakresu znajomości obudowy i jej obsługi;

• każdy pracownik zatrudniony przy obsłudze obudowy powinien zapoznać się z treścią instrukcji obsługi;

• zespołem pracowników zatrudnionych w ścianie kieruje pracownik posiadający kwalifikacje górnika przodowego ściany zmechanizowanej;

• pracownicy obsługi obudowy powinni stale obserwować strop, czoło ściany i stan obudowy, a w razie powstania zagrożenia zatrzymać wszelkie prace do czasu jego usunięcia;

• pracownicy obsługi powinni dysponować zarówno niezbędnymi narzędziami do wymiany przewodów wysokociśnieniowych, jak również posiadać zapasowy komplet przewodów;

• nie wolno rabować równocześnie dwóch sąsiednich zestawów;

• każdy zestaw musi być starannie rozparty, szczególnie przy stropie rabującym się na krawędzi czoła - koniec stropnicy powinien przy legać do stropu z siłą wynikającą z pełnego rozparcia;

• w ścianach nachylonych należy przesuwać zestawy zawsze z dołu do góry,

• zestawy powinny być przesuwane kolejno jeden po drugim.

Przed przystąpieniem do przesuwania zestawu należy sprawdzić czy:

• przewody wysokociśnieniowe nie są uszkodzone lub zaciśnięte,

• nie występują przecieki na podporach i siłownikach hydraulicznych,

• między przenośnikiem a obudową nie ma dużych brył kamienia, węgla lub też innych przedmiotów,

• strop jest wolny od zwisających okapów węgla lub kamienia,

• ewentualne wyłomy w stropie są wyłożone drewnem.

Przed przesunięciem zestaw należy zrabować na tyle, aby zwolniony został nacisk stropu na zestaw. Po rozparciu zestawu wszystkie dźwignie rozdzielaczy należy ustawić w położeniu zerowym.

W celu zapewnienia prawidłowej pracy rozdzielaczy należy na bieżąco sprawdzić możliwość pełnego wychylenia dźwigni sterowniczych, aż do uzyskania ich skrajnych blokujących położeń.

Rozdzielacz niesprawny należy natychmiast wymienić. W całym okresie eksploatacji należy zwracać szczególną uwagę na utrzymanie czystości cieczy roboczej, co ma decydujący wpływ na pracę zaworów, a tym samym na poprawną pracę obudowy.

3. ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRACOWNIKÓW OBSŁUGUJĄCYCH OBUDOWĘ

Pracownicy bezpośrednio obsiugujący obudowę są odpowiedzialni za uszkodzenia i wypadki spowodowane jej działaniem, gdy uszkodzenia i wypadki nastąpiły wskutek:

• nieprzestrzegania zasad pracy podanych pracownikom w instrukcjach i podczas szkoleń obsługi obudowy,

• niepowiadomienia osób dozoru lub służb energomaszynowych o zauważonych uszkodzeniach i wadach w działaniu obudowy,

• nieostrzeżenia współpracowników o grożącym niebezpieczeństwie.

Do obowiązku dozoru maszynowego w zakresie bezpiecznej eksploatacji obudowy należy:

• systematyczna kontrola urządzeń pod względem bezpieczeństwa pracy, stanu technicznego oraz prawidłowej eksploatacji; wszelkie stwierdzone usterki, stanowiące zagrożenie dla załogi i eksploatacji, należy natychmiast usunąć; szczególnie kontrolować należy połączenia i zabezpieczenia sworzniowe głównych węzłów obudowy decydujących o pełnej nośności konstrukcji obudowy zmechanizowanej, a to: sworzni łączących osłonę odzawałową ze stropnicą oraz sworzni łączących łączniki lemniskatowe ze spągnicami i osłoną odzawałową;

• przeszkolenie załogi w zakresie bezpiecznej obsługi i eksploatacji obudowy;

• nadzorowanie ważniejszych prac związanych z wymianą podzespołów i elementów obudowy, takich jak: podpory, podpory stropnicy, układu przesuwnego, końcówek stropnicy.

Do ważniejszych obowiązków dozoru górniczego w zakresie bezpiecznej eksploatacji ściany z obudową zmechanizowaną należy:

• na początku zmiany dokonać przeglądu ściany pod względem zagrożeń i prawidłowego wykonania prac przez zmianę poprzednią, a stwierdzone niedociągnięcia natychmiast usunąć;

• szczególną uwagę zwrócić na wykonanie robót strzelniczych oraz prawidłowe zabudowanie stropu w obrębie skrzyżowań ściany z chodnikami; bardzo ważne jest, aby przed strzelaniem właściwie zabezpieczyć elementy układu hydraulicznego za pomocą odpowiednich osłon, bowiem w czasie strzelania pokrycia galwaniczne podpór mogą ulec uszkodzeniu.

Ponadto dozór każdej zmiany powinien szczegółowo informować dozór zmiany następnej o stanie robót oraz o stanie technicznym maszyn i urządzeń.

4. KONSERWACJA I NAPRAWY OBUDOWY ZMECHANIZOWANEJ

Pewna i bezawaryjna praca obudowy, umożliwiającą systematyczny postęp przodku ścianowego, zależy od stanu technicznego zestawów oraz elementów i zespołów wchodzących w ich skład.

Stan techniczny obudowy zależy w dużej mierze od:

• właściwej organizacji służb maszynowych,

• posiadanego przez kopalnię zaplecza warsztatowego,

• odpowiedniego zaopatrzenia w części zamienne.

Konserwacja obudowy zmechanizowanej w ścianie będącej w ruchu polega na odpowiednio wczesnym wykrywaniu i usuwaniu dostrzeżonych usterek, na wymianie uszkodzonych części, podzespołów i zespołów zestawów.

Typowe uszkodzenia obudowy, przyczyny i sposoby ich usuwania podano w tabl. 12.

Służby prowadzące konserwacje, a więc ślusarze, hydraulicy, powinni znać konstrukcję obudowy zmechanizowanej, zasadę jej pracy oraz zasadę pracy poszczególnych podzespołów i zespołów. Ślusarze, hydraulicy po winni być przeszkoleni w zakresie prowadzenia konserwacji w warunkach dołowych, powinni posługiwać się wyłącznie narzędziami do tych czynności przewidzianych. Pozwala to na przyspieszenie wykonywania prac konserwacyjnych oraz uniknięcie uszkodzeń sprzętu i wypadków przy pracy.

Układ hydrauliczny obudowy należy ochraniać przed zanieczyszczeniami, które zagrażają sprawnemu działaniu całego układu i jego zespołów składowych.

Zaleca się, aby określona liczba zestawów znajdowała się pod opieką jednego ślusarza hydraulika, który jest za te zestawy odpowiedzialny.

Zestawy w ścianie powinny być ponumerowane według kolejności montażu, a to dla ułatwienia rejestracji wszelkich usterek i uszkodzeń.

W celu wcześniejszego wykrycia uszkodzeń i usterek w pracy obudowy przeprowadza się przeglądy codzienne i okresowe.

Przeglądy codzienne. Do przeglądów codziennych należą czynności kontrolne, które wykonuje się na początku każdej zmiany wydobywczej. Do czynności tych zalicza się:

- przegląd agregatu zasilającego, polegający na sprawdzeniu:

— poziomu cieczy roboczej w zbiorniku,

— pracy pomp i ciśnienia zasilania,

— składu procentowego emulsji,

— ciśnienia smarowania w pompie,

— rezerwy przewodów hydraulicznych,

— ochrony przewodów magistralnych prowadzonych w chodniku i w obrębie skrzyżowania ściany z chodnikiem (równocześnie należy kontrolować szczelność tych przewodów oraz prawidłowość ich prowadzenia),

— pracy zaworu rozładowania pompy,

— filtrów współpracujących z agregatem,

2) przegląd szczelności układów hydraulicznych zestawów polegający na:

— kontroli szczelności wszystkich złącz hydraulicznych zestawu,

— sprawdzeniu szczelności rozdzielaczy czterodrogowych, przesuwników, podpór i bloków zaworowych,

3) sprawdzenie, za pomocą wskaźników ciśnień bloków zaworowych, prawidłowego przejmowania obciążenia od stropu przez podpory zestawu,

4) ogólne sprawdzenie czy nie ma uszkodzeń mechanicznych, a w szczególności:

— zgięć rdzenników, wgniotów rur cylindrów, głębokich rys na gładzi rdzenników,

— zgięć drągów tłokowych przesuwników,

— uszkodzeń i deformacji spągnic, stropnic, osłon i innych części mechanicznych zestawu obudowy,

— pęknięć połączeń spawanych konstrukcji nośnej zestawu,

— uszkodzeń głównych połączeń sworzniowych i zabezpieczeń sworzni.

Przeglądy okresowe. Należy je przeprowadzać w okresach co 10 dni podczas przerwy w wydobyciu i przy wyłączonym zasilaniu ścian.

W ramach tych przeglądów należy sprawdzić:

— czy poszczególne zestawy nie są uszkodzone mechanicznie,

— prawidłowość położenia i połączenia siłowników hydraulicznych w zestawach obudowy,

— czy w połączeniach sworzniowych i śrubowych nie ma uszkodzeń i usterek,

— szczelność wszystkich złącz hydraulicznych.

Na czas sprawdzania szczelności złącz należy załączyć zasilanie ściany.

Zasada likwidowania uszkodzeń. Usterki i uszkodzenia wykryte w czasie prowadzenia przeglądów należy sukcesywnie usunąć. Naprawę uszkodzonych elementów i zespołów obudowy ogranicza się w wyrobisku ścianowym wyłącznie do wymiany na nowe (lub wyremontowane w warsztatach zaplecza maszynowego) elementy i zespoły.

Przy likwidowaniu uszkodzeń obowiązuje przestrzeganie następujących kolejności:

— na początku należy usunąć usterki związane z nieszczelnością układu hydraulicznego, w celu zmniejszenia strat cieczy roboczej i ciśnienia, oraz usterki związane z utratą podporności zestawu; odbywa się to przez wymianę uszczelek, przewodów, złączek, bloków zaworowych itp.;

— następnie likwiduje się uszkodzenia elementów łączących poszczególne zespoły (dokręcania śrub, wymiana uszkodzonych sworzni, uzupełnianie brakujących zawleczek, podkładek itp.).

W wyrobisku ścianowym nie należy w żadnym przypadku dokonywać demontażu zespołów na części składowe, w celu usunięcia uszkodzeń. Wymontowane zespoły należy wytransportować z wyrobiska ścianowego i przekazać do warsztatu naprawczego w stanie zmontowanym.

Bibliografia:

- J. Smużyński; Obudowy zmechanizowane Katowice 1993 r.

---