POWSTANIE LISTOPADOWE
Pomysł powstania powstał wśród członków należących do szkoły Podchorążych Piechoty, którym przewodził podporucznik Piotr Wysocki. Dwa lata wcześniej powołał on tajne sprzysiężenie mające na celu obronę Konstytucji i wywołanie zrywu niepodległościowego. Główną mobilizacją do wybuchu powstania była wiadomość o planach cara w stosunku do polskich oddziałów, które miały rzekomo zdławić powstanie, które wybuchło w Belgii.
- Pogorszenie sytuacji gospodarczej państwa ( nieurodzaj w rolnictwie, wysokie bezrobocie )
- Wybuch rewolucji Lipcowej 1830 w Paryżu
- Powstanie i wywalczenie niepodległości w Belgii
Przebieg działań
29 listopada o godzinie 18:00 w mieście w którym wszyscy powoli kładli się spać, nagle wybuchły pożary. W czterech miejscach nagle pojawili się młodzi żołnierze z bronią w ręku. Zaatakowali rosyjskich żołnierzy. Sygnałem do rozpoczęcia powstania miało być podpalenie browaru na Solcu - niestety nagle zaczęło padać i pożar zagasnął. Spowodowało to niestety reorganizację w szeregach wojsk powstańczych. Na Agrykoli powstańcy pod dowództwem Piotra Wysockiego zaatakowali koszary rosyjskiej kawalerii. Niestety musieli się wycofać w stronę Arsenału. W tym samym czasie belwederczycy zaatakowali Belweder - główną siedzibę wielkiego księcia Konstantego, niestety nie udało się go schwytać, ponieważ ukrył się w sypialni swojej żony po czym uciekł. Dwie pozostałe grupy miały więcej szczęścia, gdyż oddział skierowany do centrum ruszył na Arsenał i dzięki zaangażowaniu okolicznych mieszkańców wdarli się do zbrojowni i zdobyli broń, natomiast oddział skierowany na Żoliborz zajął most na Wiśle, zapewniając łączność z prawą stroną Warszawy. Powstańcom nie udało się zrealizować wszystkich planów. Wysocki liczył, że poprze go okoliczna ludność, niestety nikt nie zareagował na wezwanie. Poza tym, jak okazało się nieco później powstańcy nie mieli przeciwko sobie tylko Rosjan, ale również Polaków, którzy podzielili się na tych, którzy sprzyjali powstańcom, ale i na tych, którzy uważali ich za szaleńców.
5.12. sejm powierzył dyktaturę generałowi Józefowi Chłopickiemu. Był on dobrym żołnierzem, ale skłaniał się raczej do rozmów z carem w celu poszerzenia autonomii Królestwa. 19.12. pod naciskiem demonstrantów sejm ogłosił powstanie za narodowe. Domagano się poszanowania konstytucji, oraz przyłączenia ziem litewskich do królestwa. W drugiej połowie stycznia nadeszła odpowiedz cara, który domagał się złożenia broni. Powstało Towarzystwo Patriotyczne.
25 stycznia zdetronizowano cara i powołano Rząd Narodowy z księciem Adamem Czartoryskim na czele. Detronizacja cara stała sie powodem do wybuchu wojny polsko - rosyjskiej. Naczelnym wodzem został generał Michał Radziwiłł. W lutym 1831r. do polski wtargnęły wojska rosyjskie pod dowództwem Iwana Dybicza. Mimo przewagi wojsk rosyjskich udało się stoczyć pomyślną bitwę pod Stoczkiem, a także pod Olszynką Grochowską.
Następnym wodzem naczelnym został Jan Skrzynecki. Był on słabym przywódcą, gdyż oszczędzał wojsko i nie wierzył w zwycięstwo. Wojska Dybicza odniosły zwycięstwo pod Wawrem, Dębem Wielkim i Iganiami oraz Ostrołęką. Po śmierci Dybicza władzę przejął Iwan Paskiewicz. Zaś wodzem naczelnym wojsk polskich został Henryk Dembiński.
W dniach od 15 do 16 sierpnia 1831r, doszło w Warszawie do zamieszek wywołanych przez Towarzystwo Patriotyczne. Ludzie dokonywali samosądu na zdrajcach. Nowym prezesem rządu został generał Józef Krukowiecki. Tymczasem do Warszawy zbliżała się armia Paskiewicza. Zaczęto zbyt późno myśleć o obronie. Szturm na miasto nastąpił 6 września. Broniąc Woli zginął generał Józef Sowiński. Ostatecznie powstanie zakończyło się klęską, choć formalnie nie skończyło się złożeniem broni, dając tym wyraz chęci kontynuowania walki.
Znaczenie historyczne
- Od stycznia do października Polacy czuli się wolnym narodem
- Klęska polityczna szlacheckich rewolucjonistów
- Ukształtowanie nowej ideologii lewicowej - chłopskiej