Pojęcie rozwoju zrównoważonego

Można mówić o pewnym znaku równości między ekorozwojem a rozwojem zrównoważonym. Idea ekorozwoju pojawiła się w 1972r. na konferencji ONZ w Sztokholmie. Wtedy przyjęto, że społeczeństwo, które realizuje idee ekorozwoju to społeczeństwo uznające nadrzędność wymogów ekologicznych, których nie należy zakłócać przez wzrost cywilizacji oraz rozwój kulturalny i gospodarczy. To takie społeczeństwo, które dba o przyszłościowe konsekwencje podejmowanych działań. W 1987r. w raporcie specjalnej komisji ONZ przygotowanym przez G.H. Brundtland ekorozwój zdefiniowano jako „(…) taki rozwój społeczny i gospodarczy, który zapewnia zaspokojenie potrzeb współczesnego pokolenia, bez naruszania możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń”. (Nasza wspólna przyszłość. Raport Światowej Komisji do Spraw Środowiska i Rozwoju 1991:12).

W literaturze przedmiotu bardzo często utożsamia się ekorozwój z rozwojem zrównoważonym. Jednak wielu autorów odnosi pojęcie ekorozwoju jedynie do poszanowania i ochrony środowiska przyrodniczego traktując pojęcie rozwoju zrównoważonego jako szersze. Ustawa POŚ z 2001r. art. 3 ust. 50 : przez rozwój zrównoważony rozumie się taki rozwój społeczno gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.

Poszczególne elementy środowiska

Powietrze atmosferyczne - zanieczyszczenie i ochrona

Atmosfera (gr. Atmos - para) - gazowa powłoka otaczająca kulę ziemską. Składa się z mieszaniny gazów, które nazywamy powietrzem (78,084%-azot; 20,95%-tlen; 0,93%-argon; oprócz tego w atmosferze występują gazy szlachetne, np. krypton, ksenon, hel, tlenki azotu, oraz zanieczyszczenia, dwutlenek węgla, ale w śladowych ilościach - łącznie ok. 0,036%). Mieszanie się powietrza powoduje, że te gazy są rozproszone, tworzą mieszaninę. W ziemskiej atmosferze można wyróżnić warstwy:

1) troposfera - pierwsza warstwa leżąca przy powierzchni ziemi. Jej wysokość (grubość) jest związana z ruchami mas powietrza, ze zjawiskiem konwekcji (ruchy pionowe powietrza). Najwyżej troposfera sięga nad równikiem (17-18km), najniżej nad biegunami (6-7km), bo Ziemia otrzymuje tam najmniej ciepła. Przyjmuje się, że średnio troposfera sięga do wysokości 10-11km. W troposferze temperatura spada wraz ze wzrostem wysokości, średnio ten spadek temperatury wynosi 0,6^o na każde 100m wysokości. Efektem tego jest to, że na wysokości ok. 10km mamy temperaturę równą ok. -50^oC. troposfera charakteryzuje się tym, że na poziomie morza mamy największe ciśnienie atmosferyczne. Średnie ciśnienie atmosferyczne przy powierzchni ziemi wynosi 1013hPa. Wraz ze wzrostem wysokości ciśnienie spada. W troposferze występują wszystkie zjawiska związane z pogodą.

2) stratopauza - warstwa przejściowa, grubość od kilkuset metrów do 2km.

3) stratosfera - sięga do wysokości ok. 50km. W stratosferze mamy podwyższoną zawartość ozonu, dlatego że tam się on tworzy pod wpływem promieniowania słonecznego. Najwięcej ozonu tworzy się nad równikiem. Tą podwyższoną zawartość ozonu nazywamy warstwą ozonową. Zjawisku tworzenia się ozonu towarzyszy wzrost temperatury. Ozonosfera spełnia bardzo ważne funkcje, chroni powierzchnię ziemi przed promieniowaniem UV.

4) termosfera

5) jonosfera

6) przestrzeń kosmiczna

Podział na warstwy wiąże się ze zróżnicowaniem temperatur. Ziemska atmosfera sięga do wysokości nawet 2000km, gdzie jeszcze występują pojedyncze cząstki powietrza.

Podział zanieczyszczeń powietrza:

I zanieczyszczenia naturalne i zanieczyszczenia pochodzące ze źródeł antropogenicznych. Zanieczyszczenia naturalne - pyły, gazy (dwutlenek siarki, tlenki węgla, azotu) po wybuchu wulkanu, ozon i tlenki azotu po burzy, pożary stepów, lasów, obszary zalane wodą, zabagnione emitują biogazy, z których najważniejszy jest metan, pyły pochodzenia eolicznego, zarodniki roślin.

II zanieczyszczenia ciekłe (kwas siarkowy, solny, węglowy), stałe (sadza, krzemionka, włókienka azbestu), gazowe (dwutlenek węgla, siarki, ozon, tlenki azotu).

Smog. Rozróżnia się 2 rodzaje smogu:

1) smog kwaśny (zimowy) - jego podstawowymi składnikami są produkty spalania paliw kopalnych, przede wszystkim zasiarczonego węgla kamiennego (jego składnikami są pyły, dwutlenek siarki, tlenki węgla). Najtragiczniejszy w skutkach epizod związany z tym smogiem wystąpił w XII 1950r. W skutek smogu w Londynie zmarło 4tys. ludzi (w ciągu 4 tygodni). Ostatni epizod w Łodzi związany z tym smogiem miał miejsce przez 4 dni w 1995r.

2) smog letni (kalifornijski, fotochemiczny) - zaobserwowano występowanie ego smogu w Kalifornii w latach 60. Ten smog powstaje z tzw. prekursorów smogu pod wpływem promieniowania słonecznego. Do prekursorów smogu zaliczmy węglowodory, tlenki azotu, tlenki węgla. W województwie łódzkim była taka sytuacja w 2007 i 2010r.

Emisja podstawowych zanieczyszczeń powietrza w Polsce i jej źródła.

Podstawowe zanieczyszczenia powietrza: dwutlenek siarki, tlenek azotu, pyły.

Siarka znajduje się w węglu kamiennym w postaci pirydu. Piryd to związek siarki. Gdy spalamy węgiel następuje utlenienie siarki i emisja dwutlenku siarki. Związki siarki znajdują się też w węglu brunatnym, ropie naftowej. Przed zmianami systemowymi (1990) Polska wprowadzała do powietrza 3,2mln ton dwutlenku siarki, w 2000r. - 1,5 mln, w 2008r. - 1 mln ton, w 2009r. - 861tys ton. Zmiana systemu spowodowała zmianę emisji dwutlenku siarki do powietrza. Najważniejszym źródłem zanieczyszczania powietrza związkami siarki są kotłownie lokalne, paleniska domowe, warsztaty rzemieślnicze, rolnictwo i inne (39,3%), na drugim miejscu - energetyka zawodowa (38,1%), energetyka przemysłowa (20,7%), technologie przemysłowe (2,3%), źródła mobline (0,23%).

Tlenki azotu powstają w wysokich temperaturach. Mamy 5 rodzajów tlenków: tlenek azotu (NO), dwutlenek azotu (NO₂), (2x NO₂), podtlenek azotu (N₂O), pięciotlenek azotu (N₂O₅). W 1990r. emisja tlenków azotu wynosiła 1,5mln ton, w 2009-820tys ton. Najważniejszym źródłem emisji są źródła mobilne (43,3%), dalej: energetyka zawodowa (27,4%), inne źródła stacjonarne (15,1%), energetyka przemysłowa (6,9%), technologie przemysłowe (4,2%).

---